Morgunblaðið - 12.12.1973, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 12. DESEMBER 1973
Magnús Jónsson:
Þingflokkarnir undir-
1 r • • / 1 pt 1 •• >•» P
bui sjalfir loggjof
fjárreiður sínar
um
A HMMTUDAG í síðustu viku
var til umræðu þingsályktunartil-
laga frá þremur þingmönnum
Alþýðuhandalagsins um fjárreið-
ur stjörnmálaflokkanna. Er í til-
lögunni í f.vrsta lagi lagt til. að
opinber rannsókn verði látin fara
fram á fjárreiðum flokkanna og í
öðru lagi, að ríkisst jórninni verði
falið að láta undirhúa lagafrum-
varp um fjárreiður þeirra.
í ræðu. sem Magnús Jónsson
varaformaður Sjálfstæðisflokks-
ins hélt, sagði hann, að Sjálf-
stæðisflokkurinn væri því sam-
þvkkur, að löggjöf um fjárreiður
flokkanna væri sétt. Hins vegar
væri fráleitt af Alþingi að fela
rfkisstjórninni að undirbúa slfka
löggjöf. Það ættu þingflokkarnir
sjálfir að gera með þvf að skipa
nefnd í málið. Þá kvað Magnús
fyrri lið tillögunnar vera ákaf-
lega hæpinn, þar sem ekki væri
sýnilegur grundvöllur undir
slíka rannsókn. Ekki væru neinar
reglur til um efniö og eflaust yrði
erfitt að athuga ýmislegt í því
efni, ekki sízt hjá flokki flutn-
ingsmanna tillögunnar.
Ragnar Arnalds (Ab) mælti
fyrir tillögunni og sagði tilefni
hennar vera orð, sem Geir Ifall-
grímsson formaður Sjálfstæðis-
flokksins og Morgunblaðið hefðu
látið falla um grunsamlegar fjár-
teiður Alþýðubandalagsins og
Framsóknarflokksins.
Sagði hann. að Matthfas Bjarna-
son hefði í umræðum á Alþingi
12. növember sl. minnzt á árlega
veizlu, sem Sjálfstæðisflokkurinn
béldi fyrir styrktarmenn sína.
Síðan sagði Ragnar: ..En spurn-
ingin er. fyrir hvaða þjtinustu af
hálfu Sjálfstæðisflokksins hafa
fjármálamennirnir verið að
gjalda með þvílíkum stórgjöfum,
aðekki dugði minna til en veizlu-
boð sem kvittun og ofurlitill
þakklætisvottur fyrir viðskiptin."
Magnús Jónsson kvað rök-
semdafærslu síðasta ræðumanns
fyrir því, að veizlur Sjálfstæðis-
flokksins væru ámælisverðar
vera ákaflega kynduga. Annars
vegar væri veizlan svo dýr, að
menn þyrftu að leggja fram fé, til
að unnt væri að halda hana. Hins
vegar væru stuðningsmenn
flokksins að þakka flokknum
fyrir þjónustu hans. Ekki væri
gott að skilja samhengið. Annars
vegar væri flokkurinn að þakka
og hins vegar væri honum
þakkað.
Magnús kvað það alveg rétt, að
haldin væri árlega smáboð fyrir
stuðningsmenn Sjálfstæðisflokks-
ins og væri engin launung yfir
þeim, enda væri erfitt að sjá,
hvaða spillingu þetta sýndi.
Þingmaðurinn kvaðst ekki ætla
að gerast sérstakur málsvari fyrir
formann Sjálfstæðisflokksins né
ritstjóra Morgunblaðsins, þessir
aðilar væru sjálfsagt sjálfir færir
um að svara fyrir sig.
Magnús kvað Sjálfstæðisflokk-
inn alls ekki vera á móti þvf, að
löggjöf yrði sett um fjárreiður
stjórnmálaflokkanna. Ilins vegar
væri spurning um, hvernig slík
löggjöf ætti að vera. Það ætti að
vera hafið yfir gagnrýni á
Alþingi, að þingflokkarnir sjálfir
skipuðu nefnd til að athuga
málið, I stað þess að fela ríkis-
stjórninni að undirbúa slíka lög-
gjöf.
Fyrri liður tillögunnar væri
ákaflega hæpinn. Ekki væri sýni-
legur sá grundvöllur, sem slík
rannsókn ætti að hvíla á. Ef þeir
flokkar, sem bent hefði verið á í
sambandi við grunsamlegar fjár-
reiður, vildu, gætu þeir farið í
venjulegt meiðyrðamál. Til að
hefja slíka opinbera rannsókn,
eins og hér væri lagt til, þyrfti að
vera um einhverja löggjöf að
ræða um efnið, sem flokkar hefðu
þá brotið. Þá væru miklir erfið-
leikar á framkvæmd slikrar rann-
sóknar. Ef rannsaka ætti t.d. fjár-
reiður flokks flutningsmanna út
frá hinum dularfullu leiðum, sem
getið hefði verið um i því sam-
bandi, væri ekki víst, að þeir að-
ilar, sem væru á endastöðinni
hinum megin á þeirri Ieið, væru
fúsirtil að gefa upplýsingar.
Þingmaðurinn vék nú að því.
hvernig hugsanlegt væri að
stjórnmálaflokkarnir væru fjár-
magnaðir. Margs bæri að gæta í
þeim efnum. Ef t.d. hið opinbera
ætti að veita flokkunum styrk,
mætti benda á, að ekki væri um
það neinar reglur, hvað væri
stjórnmálaflokkur I þessu sam-
bandi. Minnti hann á. að íTkið
hefði þegar farið inn á þá braut
að veita fé til blaða, sem e.t.v.
enginn vildi vera kaupandi að.
Slík ráðstöfun á almannafé væri
Fjárlagaafgreiðsla:
Breytingartill. fjárveitinganefnd-
ar við 2. umræðu lagðar fram
I G.-ER voru lagðar fram á Al-
þingi brevtingartillögur fjár-
veitinganefndar við fjárlaga-;
frumvarpið. en þaðer til 2. um-
ræðu í þinginu f dag. Þá var
einnig dreift nefndaráliti meiri
hluta fjárveitinganefndar. en
ekki hafa enn verið lögð fram
álit minnihluta. Þö að nefndin
standi iill að breytingartillögun-
um hafa fulltrúar stjórnarand-
stöðunnar gert fyrirvara um. að
þeir hafi óbundnar hendur um
fylgi víð einstakar bre.vtingar-
tillögur.
Þær breytingartillögur. sem
nefndin leggur nú til. fela í sér
hækkun á fjárlagafrumvarpinu
um 648,4 milljónir kr. Stendur
frumvarpið því nú I 27.992
milljörðum kr. A þö frumvarp-
ið sýnilega enn eftir að hækka
talsvert 1 meðförum þingsins.
Segir í nefndaráliti meiri hlut-
;ms, að af ákvörðunum um fjár-
veitingar, sem bíði 3. umræðu,
megi nefna: Utgjöld vegna
launahækkana. hækkunar líf-
ey ri sgr ei ðsl n a, hækkunar
sjúkratrygginga o.fl. Enn frem-
ur bíði heimildartillögur 3. um-
ræðu að venju.
vart eðlilegri en að fólk mætti
sjálft leggja fram fé til sinna
flokka. Fjarri lagi væri að halda,
að einn stjórnmálaflokkur hér
nyti miklu betri aðstöðu en aðrir.
Það væri að vísu stærsti flokkur-
inn, sem átt væri við, og raunar
hefði mikill fjöldi manna viljað
styðja þann flokk með fjárút- |
látum. Kvaðst hann þó draga stór-
lega í efa, að stærstu fjárhæðirn-
ar í þessu sambandi væru í flokks-
sjóði Sjálfstæðisflokksins, eins og
Ragnar Arnalds hefði dylgjað um.
Vísaði Magnús á bug orðum þing-
mannsins sem ósæmilegum stað-
hæfingum, að I Sjálfstæðisflokkn-
um væri haldið uppi starfsemi
meðóeðlilegum fjárútlátum.
Kvaðst Magnús ekki vita, hvort
það væri svb óskaplega fjarstætt
eins og Ra^jnar hafði viljað vera
láta, að leyfa mönnum að greiða
til stjórnmálaflokka, innan vissra
marka, framlög, sem væru undan-
þegin skatti.
Helgi F. Seljan (Ab) kvaðst
einu sinni hafa tekið þátt í kapp-
ræðufundi á móti Ileimdalli, og
þá hefði hann verið kallaður
Rússaþý. Rakti hann, hvernig
hann hefði smátt og smátt orðið
reiður í ræðustólnum, þar til
hann var baulaður níður.
Þingmaðurinn sagði, að Alþýðu-
bandalagið hefði engu að leyna i
fjármálum sínum og vonandi væri
það einnig svo með aðra, þó að
viðbrögð Morgunblaðsins við til-
lögunni bentu til nokkurs óróa af
tillöguflutningnum.
Pálmi Jónsson:
Urbætur
fyrir veit-
ingarekst
ur að vetrarlagi
Á FUNDI Alþingis á fimmtudag I
sl. viku mælti Pálmi Jónsson (S)
fyrir tillögur til þingsályktunar,
sem hann flvtur um athugun og
tillögur til úrbóta á vanda þeirra
aðila, sem stunda veitinga- og
gistihúsarekstur að vetrarlagi,
utan mestu þéttbýlissvæða lands-
ins.
Tillaga Pálma hljóðar svo I
heild:
„Alþingi ályktar að fela sam-
gönguráðherra að skipa nefnd til
þess að athuga og gera tillögur
um úrbætur á vanda þeirra aðila,
sem stunda veitinga- og gistihúsa-
rekstur að vetrarlagi, utan mestu
þéttbýlissvæða landsins. Skal
nefndin m.a. taka til athugunar
rekstrarafkomu og rekstrarfjár-
þörf þessara þjónustuaðila yfir
vetrarmánuðina, ásamt leit að
leiðum til bættra afkomu, enn
fremur tillögur um aðstoð hins
opinbera, ef þess er þörf, og sam-
ræmingu slíkrar aðstoðar.
Nefndin skal skila áliti eigi síð-
ar en svo, að leggja megi tillögu
hennar fyrir Alþingi á næsta
hausti." ’
Fer hér á eftir kafli úr fram-
söguræðu þingmannsins:
,,Nú liggja fyrir fjárveitinga-
nefnd, eftir því, sem ég veit til,
nokkur erindi frá aðilum, sem
stunda þessa þjónustugrein, þar
sem farið er fram á ýmist nýja
styrki eða hækkun á framlögum.
Axel Jónsson:
Tilviljun ræður
aðstöðugjöldunum
SI. mánudag var frumvarp til
laga um breytingu á lögum um
tekjustofna sveitarfélaga til
fyrstu umræðu I efri deild Al-
þingis. Frumvarp þetta felur í sér
tvær efnisbreytingar á gildandi
lögum. í f.vrsta lagi er gert ráð
fvrir, að sveitarfélögum verði
heimilt að innheimta af hverjum
gjaldanda með fimm jöfnum af-
borgunum fyrri helming hvers
árs, fjárhæð, sem nemi allt að
60% þess útsvars, sem honum ber
að greiða fyrir næstliðið ár.
Ila-kkar þessi prósenttala úr 30 I
60‘<ó, ef f rumvarpið verður að lög-
um.
t annan stað er ráð fyrir þvf
gert, að fjármálaráðherra verði
heimilað að ákveða breytingu á
hinu nýja fasteignamati til sam-
ræmis við verðlag 1. nóvember sl.
Björn Jónsson félagsmálaráð-
herra mælti fyrir frumvarpinu og
sagði, að einstakar sveitarstjórnir
svo og Samband íslenzkra sveitar-
félaga hefðu haft áhuga á málinu
og þ.vrfti að hraða því í gegnunj
þingið, svo að sveitarfélögin vrðu
ekki fyrir örðugleikum við gerð
fjárhagsáætlana.
Axel Jónsson (S) fagnaði frum-
varpinu. Væri það sveitarfélögum
til hægðarauka.
Það væru fyrst og fremst út-
svör, sem sveitarféiögin byggðu
afkomu sína á. Það væri afar
óeðlilegt, að sveitarstjórnir
þyrftu að leita leyfis ráð-
herra tii að mega fullnýta lög-
mæltan útsvarsskala. Eins
og nú væri háttað þyrftu
sveitarfélögin að leíta heim-
ildar ráðherra til að me^a
leggja á 11% útsvar, í stað 10%.
Nú væru lögin einu sinni svona úr
garði gerð og væri þá ennþá frá-
leitara af ráðherra að banna öll-
um sveitarfélögum í landinu
þessa álagningu f einu lagi, eins
og hann hefði gert á siðasta ári.
Axel Jónsson vék nú að aðstöðu-
gjöldunum og sagði það vera frá-
leitt, hvernig þeim málum væri
háttað. Við setningu tekjustofna
laganna 1971 hefði sveitarfélög-
um verið heimilað að innheimta
fyrir árið 1972 65% af álögðum
aðstöðugjöldum á árinu 1971. Það
hefði verið algjör tilviljun. sem
réð því hversu mikið af leyfi-
Iegum aðstöðugjöldum sveitarfé-
lög hefðu innheimt það ár og sum
hefðu engin aðstöðugjöld inn-
heimt. Af Reykjanesi nefndi
hann dæmi um, að 13 sveitarfélög
hefðu innheimt aðstöðugjöld árið
1971 en 2 ekki. Þessi tvö hefðu
þvi alls ekki fengið að leggja á
nein aðstöðugjöld síðan. Þá hefði
eitt sveitarfélag lagt 1971 aðstöðu-
gjöld einungis á vissar tegundir
atvinnurekstrar. Síðan þá hefðu
verktakar á fleiri sviðum komið
til í því sveitarfélagi, en ekki
hefði verið neinn möguleiki að
leggja á þá aðstöðugjald vegna
þessara fáránlegu ákvæða.
Lagði hann að lokum áherzlu á.
að frumvarpið sem hér var til
meðferðar fengi sem skjótasta af-
greiðslu.
Geir Hallgrlnisson (S) kvaðst
vilja vekja athygli þingmanna á,
að fyrri hluti frumvarpsins, sem
fjallaði um greiðsluhætti á út-
svari væri samhljóða breytingar-
Framhald á bls. 22
sem veitt hafa verið á undanförn-
um árum. Þaðer því augljóst mál,
að þarna er orðið um verulegan
vanda að ræða, sem þarf að taka
til athugunar og þá í heild, hvort
ástæða sé til þess að rfkisvaldið
styrki með þessum hætti eða öðr-
um þessa starfsemi eða þá að leit-
að verði nýrra úrræða, og þá
hvaða úrræða það kunni að vera.
Eg tel nokkuð augljóst að orsakir
þess mikla vanda, sem við er að
glíma hjá þessum aðilum, séu
fyrst og fremst þær, að á undan-
förnum árum hefur reksturs-
kostnaður ákaflega aukizt við
þessa þjónustustarfsemi. Kröfur
hafa aukizt um bættan aðbúnað
ferðamanna, bæði að því er snert-
ir almenna veitingasölu og eins
gistihúsaaðstöðu, og þessum kröf-
um hafa rekstraraðilar mætt með
auknum kostnaði, sem hér um
ræðir. Reksturskostnaðurinn hef-
ur af þessum aðilum einkanlega
verið talinn taka stórfelldum
breytingum í átt til aukins
kostnaðar, þegar vinnutíma-
styttingin var samþykkt hér á Al-
þingi fyrir tveimur árum leiddi að
sjálfsögðu af henni, að vaktir
starfsfólksins eru styttri. Það
þurfti því aukinn fjölda starfs-
fólks, sem hafði óhjákvæmilega í
för með sér aukinn reksturskostn-
að. Enn hefur það svo komið til,
að á síðari árum hefur það verið
tíðkað af opinberum aðilum á
þessu sviði, þ.e. Ferðaskrifstofu
rikisins, að setja upp sumargisti-
hús sem víðast um landið, 1 skól-
uríi. Þann tíma, sem ferðamanna-
straumurinn er mestur og mestar
tekjur er unnt að hafa af þessari
þjónustustarfsemi taka þannig
opinberir aðilar í sínar hendur
verulegan hluta af þessari starf-
semi og um leið kúfinn af þeim
hagnaði, sem einkaaðilar hafa til
þessa haft af starfsemi þessari
yfir sumarmánuðina. Nú virðist
svo komið,' að tekjur af rekstrin-
um yfir sumartímann, þegar
ástandið er verst, nægi ekki til
þess að vega uþpá móti tapi þvl,
sem verður á rekstrinum yfir
vetrarmánuðina. Af þeim orsök-
um eru þær óskir fram komnar,
sem liggja fyrir hjá fjárveitinga-
valdinu um ríkisstyrk."
Síðar í ræðu sinni gat Pálmi
Jónsson um ályktun, sem Fjórð-
ungssamband Norðurlands hefur
nýlega gert um þetta mál.
Alyktunin er svohljóðandi:
„Fjórðungsþing Norðlendinga
skorar á alþm. Norðlendinga að
beita sér fyrir fyrirgreiðslu og
fjárhagsaðstoð til þeirra aðila,
sem reka hótelstarfsemi við
þýðingarmiklar samgönguleiðir
að vetrarlagi, vegna ómissandi
þjónustu við ferðamenn, án þess
að nokkur fjárhagsgrundvöllur
sé fyrir starfseminni. Jafnframt
fyrir samsvarandi aðstoð til
þeirra, sem stunda ómissandi
hótelþjónustu I minni þéttbýlis-
stöðum að vetrarlagi, án þess að
von sé um hallalausan rekstur.
Jafnframt vekur fjörðungsþing
athygli á lánakjörum ferðamála-
sjóðs, en lán hans eru bundin
visitölu framfærslukostnaðar."
AIMnCI