Morgunblaðið - 12.01.1974, Blaðsíða 19

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 12. JANUAR 1974
19
Er loks von
samræmdra
aðgerða til
lausnar olíu-
vandamálum?
EKKI er ósennilegt, að fregn-
irnar af samningaviðræðum
Frakka og Saudi-Arabfu um
meiriháttar olíuviðskipti hafi
flýtt fyrir því, að Bandarfkja-
stjórn færi að hugmyndum
Henrys Kissingers utanrlkis-
ráðherra um að kalla sem fyrst
saman til fundar utanríkisráð-
herra olfuframleiðslurfkjanna,
sem mynda samtökin OPEC
(en það eru arabfsku olíufram-
leiðslurfkin, Iran, Venezuela,
Nigeriaog Indónesia) og helztu
iðnaðarríkjanna, sem aðild
eiga að OECD (Efnahags og
framfarastofnun Evrópu) til
þess að fjalla um og horfast
sameiginlega í augu við hin
fjölmörgu vandamál, sem við
blasa vegna aðgerða olfufram-
leiðslurfkjanna.
Kissingers setti fram þá hug-
mynd í sfðasta mánuði, að kom-
ið yrði á laggirnar sérstakri
orkustarfsnefnd þessara aðila,
sem fengi það verkefni að taka
saman yfirlit yfir alla þætti
orkumálanna og gera áætlanir
um framtiðarlausn þar að lút-
andi. t fyrstu kom hugmyndin
fram án nánari útlistana á þvf
hversu vfðtækar þessar áætlan-
ir skyldu vera, en síðan hefur
Kissinger gert nánari grein
fyrir þeim og er sýnilegt, að
hann hugsar sér samkomulag
a.m.k. 20 aðildarríkja ofan-
greindra samtaka bæði um verð
og greiðsluhætti, framleiðslu-
magn, söluskilmála og yfirráð
Arabarfkjanna yfir olfufram-
leiðslunni heima fyrir.
Enn hefur Nixon forseti
einungis boðað til fundar í
Washington sex helztu iðnaðar-
ríki Vestur-Evrópu, ásamt
Japan og Kanada, en búizt er
við að frekari fundahöld fleiri
aðila fylgi f kjölfarið.
Hugmyndir Kissingers virð-
asr yfirleitt hafa fallið í góðan
jarðveg, sú skoðun sýnist
ríkjandi, að æskilegra sé og
vænlegra til friðar og far-
sældar, að fundin verði heildar-
lausn á þessum vandamálum,
sem þjóðirnar vinni sem mest
að í sameiningu, en hver um sig
sé að pukrast í samningamakki
og ota sínum tota. Ljóst er, að
mikið olíumagn berst frá fimm
Arabarikjunum, jafnvel til
Bandaríkjanna og Hollands,
sem þó hafa opinberlega verið
sett í bann. Eftir hvaða leiðum
þessi olía kemur, er ekki upp-
lýst en haldi þessu ástandi
áfram telja menn einsýnt að til
komi meiriháttar viðskipta-
stríð með ófyrirsjáanlegum
afleiðingum.
Sífellt verða líka tíðari og há-
værari staðhæfingar um, að
olíufyrirtækin og einnig ein-
stakar ríkisstjórnir notfæri sér
núverandi ástand til þess að
efla eigin hag; — olíufyrir-
tækin til að auka gróða sinn og
ríkisstjórnir til að verja van-
mátt sinn gagnvart hinum
ýmsu vandamálum með því að
varpa allri skuld á olíuaðgerðir
Araba. Almenningur á vestur-
löndum mun tæpast sætta sig
við slíkt til lengdar og mætti
því ætla að öllum væri fyrir
beztu, að það komizt á hreint,
hverjar eru’ raunverulegar af-
leiðingar hækkaðs olíuverðs og
takmarkaðs olíumagns.
Innan Efnahagsbandalags
Evrópu er talinn verulegur
áhugi á þvi, að orkuvandamálin
verði tekin föstum og sam-
ræmdum tökum og lítil hrifn-
ing sögð á afstöðu Frakka í
þessum efnum.
Allt frá því olíukreppan hóf
að þrengja hag Evrópuríkja
hafa Frakkar sýnt sterkar til-
hneigingar til að fara sfnar
eigin götur og láta eigin hags-
muni ganga fyrir hagsmunum
Efnahagsbandalagsins i heild.
Enda hafa þeir til þessa tekið
dræmt undir hugmyndir
Kissingers.
í þessu sambandi má og
minnast þeirrar afstöðu, sem
Frakkar tóku á leiðtogafundi
aðildarríkja Efnahagsbanda-
lags Evrópu, sem haldinn var í
Kaupmannahöfn f desember sl.
Þá voru þeir andvígir þvi, að
EBE rikin tækju þá stefnu
gagnvart Aröbum, að eitt skyldi
yfir þau öll ganga og styddu þar
með við bakið á Hollendingum,
sem fyrstir Evrópuþjóða höfðu
orðið fyrir olíubanni Araba.
Hins vegar vildu Frakkar
gjarnan, að EBE ríkin sam-
þykktu að skipta með sér allri
þeirri orku, sem þau hefðu í
sameiningu yfir að ráða —
annarri en arabískri olíu, — og
lá þá beint við að álykta, að þeir
gætu vel hugsað sér að njóta
góðs af jarðgasauði Hollend-
inga og þeirri olíu, sem þeir
fengju frá öðrum en Araba-
löndunum.
Síðan fengu Frakkar því
framgengt, vegna lamandi ótta
Breta og V-Þjóðverja við olíu-
skortinn, að gefin var út yfir-
lýsing Arabaríkjunum mjög i
hag, en ísrael andstæð. Þar
með hafði Pompidou forseti
lagt grundvöllinn að einka-
samningum sfnum við Araba,-
sem nú hefur verið skýrt frá, —
en samkvæmt fregnum frá
Paris hafa Frakkar tryggt sér
um 800 milljónir lesta af oliu
frá Saudi-Arabíu næstu tuttugu
árin.
Sú ákvörðun, sem olíuríkin í
OPEC tóku i Genf á miðviku-
dag eftir þriggja daga fundsinn
þar (að hækka ekki olíuverðið
meira fram til 1. apríl nk. á
þeirri forsendu, að þau vilji
gefa iðnaðarríkjunum færi á að
ná tökum á verðbólgunni og
takmarka gróða olfufyrir-
tækjanna) bendir til þess, að
þau séu opin fyrir því, hve
alvarlegar afleiðingar geta
orðið af frekari olíukreppu og
sjái, að þetta vopn þeirra getur
áður en langt um líður hæft þá
sjálfa, þrátt fyrir aukinn fram-
leiðslugróða, verði ekki fundin
leið til að leysa þennan vanda.
Almennt er viðurkennd nauð-
syn Araba á því að hækka verð
oliunnar og talið eðlilegt, að
þeir vilji hagnýta sér þessar
auðlindir sem bezt — en jafn-
ljóst er, að einhvers staðar
verður að setja mörkin, eigi að
koma i veg fyrir algert öng-
þveiti í efnahagsmálum. Það
hefur sýnt sig, að afleiðingar
aðgerða Araba takmarkast ekki
við einstök ríki — þær teygja
sig til allra heimshorna, og
bitna ekki sizt á þeim þjóðum,
sem Arabar helzt vilja telja sig
til, þ.e. þjóðum þriðja heimsins.
Enda bendir ákvörðunin um að
flýta stofnun þróunarbanka
OPEC til þess, að Arabarikin
hafi orðið ásátt um aðtaka fullt
tiliit til þeirra áhrifa, sem
aðgerðir þeirra hafa þegar haft
og geta haft í framtíðinni á hag
hinna vanþróuðu þjóða. Þær
mega sízt við því að fá yfir sig
stórlækkað olíuverð ofan á aðra
erfiðleika.
— mbj.
— Viðreisnar-
stjórnin
Framhald af bls. 17
sú virkjun hefur verið nokkuð
tengd orkufrekum iðnaði. Iðn-
aðarráðherra virðist hafa tak-
markaðan áhuga fyrir stórvirkj
unum.
Þegar virkjunin við Búrfell
var til umræðu á Alþingi, flutti
Magnús Kartansson tillögu um
heimild fyrir Landsvirkjunað
reisa litla virkjun í Brúará við
Efstadal. En hvað sem skoðun-
um iðnaðarráðherra liður í
virkjunarmálum, mun stór-
virkjun koma á Norðurlandi og
á Austurlandi. Virkjanirnar
munu verða tengdar saman til
þess að skapa öryggi og jafna
nýtingu orkunnar.
Það hefur oft komið i ljós, að
iðnaðarráðherra virðist vera
mótfallinn stóriðju, þótt hún sé
hagkvæm, sbr. margendurtekin
ummæli hans um álsamning-
inn, sem gaf Islandi 1000 millj.
kr. s.l. ár í erlendum gjaldeyri
og gerir meira en að standa
undir öllum lánum vegna virkj-
unar við Búrfell. Sé skatturinn
sem álverksmiðjan greiðir,
lagður við orkuverðið, fæst
nærri tvöfalt framleiðsluverð
orkunnar frá Búrfellsvirkjun.
XXX
Viðreisnarstjórnin lagði kapp
á að ljúka rafvæðingu sveit-
anna. Var árlega lagt rafmagn á
marga tugi sveitabæja og sum
árin fengu yfir 200 býli, raf-
magn. Likið var 1970 að gera
við heildaráætlun yfir þau býli,
sem reiknað hefur verið með,
að geti fengið rafmagn frá sam-
veitum. Var ákveðið að ljúka
þeim framkvæmdum á 4 ár-
um.Núverandi ríkisstjórn taldi
ástæðu til að breyta rafvæðing-
aráætlun fyrrverandi ríkis-
stjórnar úr fjórum árum í þrjú
ár. Auglýst var, að rafvæðing-
unni yrði lokið 1974. En reynd-
in verður sú, að framkvæmdum
lýkur ekki fyrr en árið 1975,
eins og fyrrverandi ríkisstjórn
hafði ákveðið.
I orkumálum er margt ógert
hér á landi. Vinna ber ötullega
að því að tryggja öllum lands-
mönnum nægilega orku með
hagstæðum og sem jöfnustum
kjörum.
Notkun jarðhita til húsahit-
unar og orkuframleiðslu ber að
auka ásamt aukinni notkun
vatnsorku. Nú þegar olfu-
kreppa herjar á mörg lönd, eru
íslendingar heppnir að hafa
orkugjafa í landinu, sem þjóð-
in hefur hagnýtt að verulegu
leyti, en mun nýta í miklu rík-
ari mæli í náinni framtíð. í árs-
lok 1973 var virkjuð vatnsorka
á íslandi 374 þús. kílówött. Á
tíma viðreisnarstjórnarinnar
fjórfaldaðist virkjað vatnsafl í
landinu.
— Minning
Ingibjörg
Framhald af bls. 23
dóms fólk. Þetta fór allt vel úr
hendi húsfreyjunnar, Einnig ólu
þau hjónin upp dótturson sem
varð þeim til mestu ánægju. Þessi
fjölskylda hefir alla tíð haldið
mjög vel saman.
IHnargMnblabtí)
nucLVsmcnR
^-»22480
Síðustu æviárin dvaldi Ingi-
björg á heimili Jóhönnu dóttur
sinnar og manns hennar Matthías-
ar Guðmundssonar.
Þau hjónin frá Strönd fluttu til
Reykjavíkur 1947. Á farsælan
hátt sótti Ingimundur um áratuga
skeið, fengsæl og áhættusöm
fiskimið, meðan árar og segl voru
eina hreyfiafl fleytunnar. Þótti
stjórn hans örugg og góð, svo að
orð var á gert. Hann var aflakóng-
ur á Stokkseyri í mörg ár, þegar
árar og segl viku fyrir vílar-
aflinu. Stjórnaði Ingimundur hinu
nýja afli með sama þrótti og karl-
mennsku, enda gerðist þá tvennt í
senn, meiri afli og minni hætta.
Hann elskaði hafið að fara um
þess björtu og víðu vegi og skildi
við það sáttur, þó oft gæfi á bát-
inn. Hann var þakklátur sínum
hásetum sem voru með honum
um árabil. Af þvi sem hér hefir
sagt verið sést, að þau hjónin á
Strönd hafa átt í ríkum mæli
forystuhæfileika, manndóm
stjórnsemi og reglusemi, sem
enga stund vildu láta ónotaða i
höfn starfsheiðursins. Þetta var
sú dyggð sem börn 19 aldarinnar
voru svo auðug að. Þannig unnu
þau sér traust samferðamanna
og sjálfum sér efnalegt sjálfstæði.
Segja má að þessi hjón sem hér
er minnst hafi gengið úr heil-
brigði kvöldvöku ellinnar og
elskuð af börnum sinum og vin-
um og virt af samferðamönnum
til hins nýja dags.
Við hjónin biðjum þeim allrar
guðs blessunar með þakklæti fyr-
ir trausta vináttu frá fyrstu kynn-
um.
Friðfinnur Einnsson
frá Oddgeirshólum.
Stúdentar frá M.fl. 1949
Áríðandi fundur verður haldinn mánudaginn 14. janúar
kl. 20,30 að Hótel Esju.
Nefndin.
VIÐTALSTIMI
Alþingismanna bg
borgarfulltrúa

i Reykjavik
Alþingismenn og borgarfulltrúar Sjálfstæðisflokksins verða til við-
tals á laugardögum frá kl. 14.00 til 16.00, ! Galtafelli, Laufásvegi
J 46
!
Laugardaginn 1 2. janúar verða til viðtals:
Geir Hallgrimsson alþingismaður, Albert Guðmundsson. borgarfull
trúi og Magnús L. Sveinsson, varaborgarfulltrúi.