Morgunblaðið - 05.03.1974, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 5. MARZ 1974
15

m v. S '
Israel:
Golda reynir enn
að mynda stjórn
Jerúsalem, 4. marz, AP—NTB.
GOLDA Meir forsætisráðherra
Israels hætti f kvöld við að segja
af sér, að þrábeiðni samstarfs-
manna sinna í Verkamanna-
flokknum og að tihnælum forseta
landsins Ephraim Katzirs, sem
hún ræddi við stundarlangt í dag.
Skýrði forsetinn frá þessu I
kvöld og kvað sér það mikla
ánægju, að IVIeir mundi halda
áfram tilraunum sfnum til
stjórnarmyndunar ajn.k. fram til
miðnættis nk. miðvikudag.
Golda Meir sat á stöðugum
fundum í allan dag með ráðherr-
Mynd þessi var tekin af Haile
Selassie, keisara Eþíopiu i
síðustu viku er hann ávarpaði
hermenn í Addis Abeba.
Ennþá ólga 1 Eþiópíu
Ný stjórn tekin við völdum
Addis Abeba,,4. marz,
AP—NTB.
NY stjórn tók við völdum f
Eþfópfu í dag undir forystu
Endals Katchews Makonnens.
Höfðu forystumenn uppreisnar-
sveita hersins viðurkennt ráð-
herralista Makonnens, sem hann
birti í gærkveldi, og stóðu vonir
til, að nú yrði endi bundinn á það
óvissuástand, sem rfkt hefur f
landinu eftir uppreisnina f
síðustu viku. Síðustu fréttir
herma hins vegar, að enn sé ólga
meðal stúdenta, verkamanna og
hersveita og haft er eftir áreiðan-
legum heimildum, en óstaðfest,
að þrjátfu fangar hafi látið lífið
og þrfr fangaverðir særzt f dag f
átökum, er urðu í Akakifangels-
inu f Addis Abeba, höfuðborg
landsins.
Skothríð heyrðist frá fangels-
inu, en lögreglumenn beittu kylf-
urr. til að varna mönnum
að komast þar nærri. Heim-
ildir herma, að átökin hafi
orðið af þeim orsökum að
heimsóknir til fanga hafi ver-
ið bannaðar frá því herinn
gerði uppreisn, en fangarnir séu
háðir matargjöfum skylduliðs,
eigi þeir að komast af.
Sjúkrabifreiðar sáust á leið til
og frá fangelsinu, sem er rétt hjá
aðalskrifstofu Afrísku einingar-
samtakanna. í fangelsinu eru
sagðir um 200 fangar í haldi.
Allt var með kyrrum kjörum í
Eþíópíu um helgina og á laugar-
dag var tilkynnt, að einangrun
hafnarborgarinnar Asmara væri
á enda. Flugsamgöngur voru
aftur orðnar eðlilegar og opin-
berir starfsmenn og ráðherrar,
sem handteknir voru, höfðu verið
látnir lausir. Nú hafa ýmsir for-
ystumenn námsmanna, verka-
manna og hermanna lýst því yfir,
að þeirmurii halda áfram baráttu
fyrir endurbótum í landbúnaðin-
um, stofnun stjórnmálaflokka og
prentfrelsi.
Einhver átök munu hafa orðið
milli hermanna í norðurhluta
Eþíópíu og sveita úr frelsishreyf-
ingu Eritreu, sem eru sagðar hafa
ætlað að notfæra sér uppreisnar-
ástandið í landinu til eflingar bar-
áttu sinni fyrir sjálfstæði Eritreu.
Haile Selassie keisari hét á
laut, dag að verða við kröfum
hermanna um 40% hækkun launa
og að allar kröfur þeirra aðrar
skyldu teknar til athugunar.
Hann hefur sömuleiðis rekið úr
starfi sonarson sinn, Eskindar
Destra, sem var yfirmaður flota
Eþiópíu, sem í eru 1700 menn.
Destra er sagður hafa flúið á
náðir franskrar herstöðvar meðan
á uppreisninni stóð.
Haft er eftir vestrænum sendi-
mönnum í Addis Abeba, að góðar
vonir séu til þess, að nýju stjórn-
inni takist að koma á ýmiss konar
endurbótum i Eþíópfu. Tekið er
fram, að tveir hinna nýju ráð-
herra, innanrfkisráðherra og við-
skipta- og iðnaðarráðherra, séu
kunnir framfarasinnar.
Farþegum sleppt úr
vél í whiskylogum
Sovézkir
fangar
1.7 millj.
— segir Sakharov
Moskvu, 4. marz.NTB.
SOVÉZKI kjarnorkuvfsinda-
maðurínn Andrei Sakharov
sagði I gær, að 1,7 milljón
manna væru I fangelsum og
fangabúðum I Sovétrfkjunum
og sættu illri meðferð.
Hann skoraði á Rauða
krossinn og aðra aðila að sker-
ast I leikinn og binda enda á
brot á mannrettindum í
Sovétrfkjunum.
Vestrænir sérfræðingar
hafa talið, að um 1 milljón
manna sé f rúmlega 900 fang-
elsum og vinnubúðum f Sovét-
ríkjunum, þar af 22.000 póli-
tlskir fangar.
Sakharov sagði, og þótt tfma
Stalínsógna væri lokið, lifði
fólk ennþá í sama andlega
andrúmi og þá skapaðist.
Amsterdam, 4. marz.NTB. AP.
HOLLENZKA Iögreglan yfir-
heyrði f dag tvo arabfska hryðju-
verkamenn, sem rændu brezkri
flugvél á leið frá Bombay til
London í gær og kveiktu í henni
eftir lendingu áSchipholflugvelli
skammt frá Amsterdam með því
að leggja eld að whisky-birgðum
hennar.
Þeir segjast heita Abou Said og
Abou Ali og vera félagar í sam-
tökum, sem kalla sig „Þjóðfrelsis-
fylking æskunnar", en hafa verið
mjög tregir til að segja lögregl-
unni frá ráninu.
Þeir leyfðu 92 farþegum og 10
manna áhöfn vélarinnar að fara
út um neyðarútgang áður en loga
fór I flugvélinni, en allir urðu að
skilja eftir vegabréf og aðrar eig-
ur um borð.
Flugstjórinn, Colin Harrison,
sagði, að ræningjarnir hefðu
ruðzt inn í flugstjórnarklefann
tveimur timum eftir millilend-
ingu I Beirút. Honum var fleygt
út úr klefanum og aðstoðarflug-
mennirnir urðu að fljúga vélinni
til Amsterdam.
Harrison flugstjóri hrósaði far-
þegunum fyrir ótrúlega hugarró,
þegar Arabarnir helltu úr 30
flöskum af whisky i farþegarým-
inu og hótuðu að kveikja í.
Blaðamaður The Times, sem
var um borð, segir, að Arabarnir
hafi kallað ránið hefndaraðgerð.
Þeir sögðu, að bandarískar flug-
vélar hefðu notað Heathrowflug-
völl þjá London fyrir bækistöð til
njósna yfirEgyptalandi í október-
striðinu í fyrra.
Áður en ræningjarnir kveiktu í
flugvélinni hótuðu þeir að
sprengja hana í loft upp yfir
Norðursjó ef Grikkir slepptu ekki
tveimur arabískum hryðjuverka-
mönnum, sem hafa verið í haldi
siðan fjöldamorðin á Aþenuflug-
velli voru framin í ágúst í fyrra.
„Mér fannst skammarlega illa
farið með gott whisky,“ sagði
Harrison flugstjóri um það tiltæki
ræningjanna að kveikja i flugvél-
inni með whisky-birgðum hennar.
um og öðrum forystumönnum
Verkamannaflokksins, sem hver
af öðrum hvatti hana til að halda
áfram starfi forsætisráðherra.
Hún hafði í gær gefizt upp við
stjórnarmyndun og tilkynnt, að
hún mundi draga sig i hlé vegna
þeirrar gagnrýni, sem minni-
hlutastjórn, er hún var að mynda,
mætti innan þingflokksins, eink-
um af hálfu Moshe Dayans fyrrv.
landvarnaráðherra, sem neitaði
að gegna embætti í nýju stjórn-
inni, taldi hana of veika.
Tilkynning hennar um afsögn
kom mjög á óvart, enda þótt vitað
væri, að hún væri farin að þreyt-
ast á deilunum innan flokksins og
erfiðleikunum við stjórnarmynd-
unina. Ljóst var hins vegar, að
flokkurinn gæti ekki komið sér
saman um nýjan forsætisráðherra
að svo stöddu, en Golda Meir, sem
er 75 ára að aldri, hefur veitt
stjórn Israels forystu frá því árið
1969.
Haft er eftir áreiðanlegum
heimildum, að Meir hafi sagt á
fundi með flokksmönnum sínum i
gær, að hún hefði betur sagt af
sér sl. haust, í ágúst eða septem-
ber, áður en októberstyrjöldin
hófst. Hún bar þó áf sér þær
sakir, sem andstæðingar hennar
hafa borið á hana, að stjóf nih haíi
ekki verið undir stríðið búin. „Eg
vísa á bug ásökunum um, að við
höfum brugðizt þjóðinni," á hún
að hafa sagt á fundinum. „Hvorki
stjórnin né nokkrir aðrir brugð-
ust.“
Sömu heimildir herma, að
algert uppþot hafi orðið á fund-
inum eftir að Golda Meir til-
kynnti afsögn sína, eftir harða
gagnrýni á skipan minnihluta-
stjórnar, þar sem hún gerði ráð
fyrir að Yitzhak Rabin fyrrver-
andi sendiherra ísraels í
Washington gegndi embætti land-
varnaráðherra I stað Dayans. Hún
lét uppþotið ekkert á sig fá held-
ur gekk af fundi og ók burt.
Eftir að hún var farin var hald-
in atkvæðagreiðsla um nýju
stjórnina og hún samþykkt með
50 atkvæðum gegn 11.
Það, sem mun hafa valdið úr-
slitum um afstöðu Goldu Meir í
gær, var óvænt gagnrýni af hálfu
Yitzhak Ben Aharon fyrrverandi
leiðtoga verkalýðssamtakanna,
sem sagði, að stjórnin, sem hún
hefði í hyggju, væri of veik til að
ráða við þann efnahagsvanda,
sem að ísrael steðjaði.
Solzhenitsyn varar
við „þjóðarógæfu”
Stríð við Kína ógnar
París,4. marz.NTB.
RITHÖFUNDURINN Alexand-
er Solzhenitsyn varar I opnu
bréfi, sem var birt um helgina í
Parls, við þjóðarógæfu, sem
geti dunið yfir Sovétrfkin ef
valdamennirnir f Kreml segi
ekki skilið við marxismann og
reyni ekki að heyja hugsjóna-
legt stríð við Kínverja.
Hann segir í bréfinu, að 66
milljónum manna hafi verið út-
rýmt af pólitískum, efnahags-
legum eða stéttalegum ástæð-
um í Sovétríkjunum síðan
bolsévíkar brutust til valda
1917.
Solzhenitsyn skorar á valda-
mennina að innleiða mannrétt-
indi, fullkomið trúfrelsi, algert
prentfrelsi og gera þeim, sem
aðhyllast ekki kommúnisma,
færi á að verða kjörnir til opin-
berra embætta.
Hann óttast, að hugsanlegt
strið við Kinverja standi í
10—15 ár og kosti 60 milljón
mannslíf. Afleiðingin verði
alger tortíming sovézku þjóðar-
innar og Solzhenitsyn spyr,
hvort dauð hugmyndafræði sé
þess virði að greiða hana því
gjaldi.
Bréfið er 9.000 orð og ber
yfirskriftina „Bréf til leiðtoga
Sovétríkjanna". Það var skrifað
I september I fyrra áður en
blaðaherferðin gegn honum
hófst vegna „Eyjahafsins
Gulag“. Hann hefur ekki fengið
svar frá sovézkum leiðtogum og
heldur ekki staðfestingu á, að
þeir hafilesið bréfið.
í formála segir, að bréfið sé
skrifað með aðeins eitt I huga:
hvernig hægt sé að forðast þá
þjóðarógæfu, sem ógni Sovét-
ríkjunum, og hvaða raunhæfar
ráðstafanir sé hægt að gera til
þess að forðast hana.
Rithöfundurinn segir, að
Kína sé eina ógnunin, sem
Sovétríkin búi við. Hann telur,
að hernaðarþarfir Sovétríkj-
anna séu ofmetnar og að
mikinn hluta þess fjár, sem
renni til hernaðarþarfa, ætti að
nota tilþess að efla efnahagslif
Sovétrikjanna.
Solzhenitsyn telur, að bréf
sitt sé sniðgengið af tveimur
ástæðum: vegna blaðaher-
ferðarinnar og takmarkaðs
vilja sovézkra ráðamanna til að
horfast í augu við fortiðina.
Hann telur, að sannleikurinn
muni renna upp fyrir sovézkum
valdamönnum og bindur vonir
sínar við nýtt „Krúsjeffskrafta-
verk“, eins og hann orðar það.