Morgunblaðið - 27.06.1974, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 27. JUNl 1974
Steingrímur Davíðsson:
Horft
of
víða
vegu
stjórnin gat ekki komið fram mikilverð-
um málum í gegnum þingið, ef Bjarni
var þeim andvígur, hefðu það verið rétt
og sjálfsögð viðbrögð forsætisráðherra
að gera annað tveggja: biðjast lausnar
fyrir sig og ráðuneytið, eða fá leyfi til
þingrofs. En Ólafur valdi versta kost-
inn. hann þráaðist við að sitja sem
fastast, og kvaðst ekki vikja nema fyrir
vantrausti í sameinuðu þingi Og enn
kreppti að: Þegar svo eftir ótrúlega
þolinmæði Hannibals Valdimarssonar
var svo komið, að hann og flokkur
hans sagði skilið við ríkisstjórnina, og
hún þvi komin i minnihluta á Alþingi,
var forsætisráðherra skylt að biðjast
lausnar. Annað var brot að réttum
þingræðisreglum og siðgæðisreglum
menningaþjóða. Það var og víst að
formleg vantrauststillaga yrði borin
fram innan stundar. Hefði forsætisráð-
herra þá beðizt lausnar, þá hefði hann
þótt maður að meiri. Enn tók Ólafur
versta kostinn. Meðan verið var að
prenta vantrauststillöguna, laumaðist
hann til forseta íslands, sagði forsetan-
um ósatt um málavexti, fékk settann
ríkisráðsfund og samþykkt þar að veita
forsætisráðherra umboð til að rjúfa
þing, og það með þeim hætti, að
einstætt er í þrjátfu ára sögu lýðveldis-
Frumhlaup „forsætisráðherra”
og fyrrverandi alþingismanns
Olafs Jóhannessonar
Hátt á eldhrauni uppi,
þar sem ennþá Öxará rennur
ofan i Almannagjá
alþingi feðranna stóð. . ."
Þessa er enn hugfróun i að minnast,
þegar niðurlæging Alþingis er slik,
sem nú er, Enn sem fyrr geisla frelsis
hugsjónir feðranna um sálir allra
sannra og heilshuga Islendinga. Ljóm-
inn frá fólkþinginu fræga stafar i gegn-
um aldirnar, jafnvel þær dimmustu,
lýsir upp kotin sem háreist höfuðból.
Þá geisla réð kúgun og örbirgð ekki
við Fólkið las á skammdegiskvöldum
við litlar Ijóstýrur sannfræði íslendinga
sagnanna, og vonin um endurheimt
frelsi lifði i brjóstum manna, stundum
æði föl, og að dauða komin, eins og
þegar blóð Hólafeðga hrópaði til
himmna frá höggstokknum, og þegar
Árni Oddsson skrifaði tárfellandi und-
ir einvalds-skuldbindinguna. Tár
Árna skína æ sem perlur á frelsis-
fána vorum. Minning er stöðugt
varar okkur við að samþykkja slíkar
eða likar skuldbindingar, þ e.
láta tæla þjóðina til að selja fjör-
eggið i hendur þjónustuliði erlends-
kúgunarvalds. svo sem nú er reynt. Og
litum enn á spjöld sögunnar: Skruggu-
skýin rofnuðu og geislar brutust aftur
fram Vormenn íslands, Skúli og Egg-
ert, ásamt fleirum Ijósberum komu
með kyndla sina fram á sviðið Það
voru blossandi kyndlar, sem lýstu upp
hreysi og hallir, hugi fábreyttra sem
riklundaðra.En þá syrti aftur: Alþingi
var afnumið, sent heim. Konungsvald-
ið vildi „losa sig við þingið "
Svo sem kunnugt er hefur og seinna
verið til þess gripið, að visu enn í
skamman tima i senn, en hvað mun
seinna verða, ef kommúnistar ráða
ferðinni með framsóknarmenn í taumi,
svo sem stýrt hefur verið nú um hríð
Ferill kommúnista meðal annarra þjóða
er svo alkunnur, að allir heilskyggnir
menn ættu að sjá hann glöggt og ekki
látið blekkjast.
Þeir Jónas Hallgrímsson, Bjarni og
Baldvin hófu upp frelsishvatningar sín-
ar, er vafalaust urðu Jóni Sigurðssyni
hvati til öflugra sóknar fyrir sjálfstæði
þjóðarinnar Og honum tókst, eftir
langa og stranga baráttu að vinna
fyrstu lotu. Þeim sigri var fylgt eftir,
dyggilega, af þeim er við málum tóku
Þó oft væri nokkur ágreiningur um
leiðir, var markið allra eitt og sama
fullt sjálfstæði íslendinga, sjálfstætt
ríki Næsta lota, sem vannst glæsilega,
var íslenzk stjórn i landinu, og íslenzki
ráðherrann var ábyrgur fyrir Alþingi
Af því leiddi, að ráðherrann varð að
fara frá völdum, jafnskjótt og hann
missti meirihlutafylgi á Alþingi Ráð-
herra gat þó rofið þing með samþykki
konungs, og þannig skotið máli sínu
undir þjóðardóm með nýjum kosning-
um En meðan úrskurðar þjóðarinnar
var beðið, mátti ráðherra, eða stjórn
hans aðeins annast daglegan rekstur
þjóðarbúsins, en ekki stjórna með til-
skipunum, (bráðabirgðalögum ) Til
þingrofs var því sjaldan gripið, en
þegar þar gert, var venja, svo sem
tiðkazt hafði i Danaveldi, að þingmenn
misstu umboð sitt frá þingrofsdegi,
svo var 1908 og árið 1931. Olli
þingrof það, að vonum miklum deil-
um. Tryggvi Þórhallsson fór aðeins
eftir venju, þekkti ekki annan hátt, en
hafði ekki I huga, að „losna við
þingið"
til þess að hrifsa völdin i eigin hendur.
Þessi háttur á þingrcfinu var því eíns-
konar slysni, er ekki kom að sök, vegna
þess að þáverandi forsætisráðherra
Tryggvi Þórhallsson var heiðursmaður,
er vildi gæfu þjóðar sinnar sem mesta.
Þess ber að geta, að þingrofsvaldið var
enn í höndum konungs, en vitanlega
fór konungur eftir tillögum ráðherra.
Þingræðið var enn í mótun.
Eftir stofnun íslenzka lýðveldisins,
var sá sjálfsagði háttur upptekinn, þá
þing var rofið, að alþingismenn héldu
umboði fram að næsta kjördegi, (Al-
þingi ekki afnumið). Annað sæmir ekki
i lýðfrjálsu riki.
Nú hefur það fáheyrra gerst, að
Ólafur Jóhannesson forsætisráðherra
hefur í samráði við kommúnistana sina
í ríkisstj. afnumið Alþingi um stundar-
sakir og hrifsað til sin vald þingsins
ásamt kommúnistunum til þess eins að
geta stjórnað með tilskipunum Sumir
kölluðu þetta valdarán, en þá brugðust
þeir félagar ókvæða við, en hvers-
vegna. Sannleikanum verður hver sár-
reiðastur. Valdarán er þetta. Valdarán
um stundarsakir, i fyrstu lotu, eins
konar undanrás þess er síðar kann að
verða, ef þjóðinni tekst ekki að reka
þessa pilta úr ráðherrastólunum. Von-
andi auðnast henni það þann 30. júní
n.k.
Það er furðulegt og hefur ekki fyrr
gerzt á landi hér, að formaður lýð-
ræðisflokks hafi gengið svo algert á
vald kommúnista, að hann hafi afheht
þeim stjórnartauma ríkisins i
öryggismálum þjóðarinnar, svo sem
Ólafur hefur nú gert, og hann keppir
að því marki, að fá þingfylgi, með
kommúnistum, til þess að fullkomna
verkið: gera landið varnarlaust, svo
bryndrekar Rússa eigi greiða og hættu-
lausa leið að ströndum íslands Ef
þetta atferli væri kallað réttu nafni,
mundi hvina í tálknum þeirra, er enn
velgja ráðherrastólana, svo rétt mun
að sleppa nafnbirtingunni í þetta sinn,
enda nafnið hrollvekjandi.
Þegar Bjarni Guðnason sagði ríkis-
stjórn Ólafs upp trú og þollustu og
ins, svipta þingmenn umboði, og hrifsa
völdin I hendur kommúnista, þeirra er
ráða gerðum rikisstjórnarinnar. Það
veit alþjóð. Ólafur Jóhannesson tók
þar með á sig margfalda sök, gerðist
margfaldur afbrotamaður, siðgæðis-
lega og stjórnarfarslega, og sem maður
í æðstu trúnaðarstöðu fyrir þjóð sína
og land. Þetta verður þjóðin að skilja
og meta rétt, vitandi vel að það gengur
landráðum næst, að fela þeim manni
forustu rikisstjórnar, sem bundinn er á
klafa kommúnista, og vinnur það til
meintra valda, (en þau eru ekki annað
en titillinn, stóllinn og mikil laun) að
þóknast kommúnistum í einu og öllu,
skirrast ekki við, að selja með því þjóð
sina undir kúgun Kremlverja, eða m.k.
kosti þeirra „ræðismanna" á islandi.
Þjóðin sker væntanlega úr um þetta
mál 30. júni
Menn velta fyrir sér, hvernig það gat
átt sér stað, að formaður annars
stærsta lýðræðisflokksins á íslandi
skyldi bregðast svo þjóð sinni. í Fram-
sóknarflokknum eru margir mætir
menn og einlægir ættjarðarvinir, er nú
mun blöskra framferði forustumanna
sinna Þeirra er að taka i stjórn-
taumana, og vinna það til sjálfstæði
þjóðar sinnar, að gefa forustu Fram-
sóknarflokksins sem henni hæfir og
bjarga má íslendingum frá yfirvofandi
hættu.
Já hvernig gerðist þetta? Því hefur
verið nokkru svarað hér að framan. Af
laumuferðinni á rikisráðsfund skal þó
dregin upp skýrari mynd:
Þegar Hannibal lýsti yfir stjórnarslit-
um, vantrausti flokks sins á rikisstjórn,
brá Ólafi fyrst nokkuð, sitja skyldi
meðan sætt væri, og reyndar lengur,
að vitra manna dómi Kom þá forsætis-
ráðherra ráð í hug Hann fór um nótt til
Lúðvíks og sagði: „Hvað á ég að gera
til að við getum eignast lengra líf?"
„Far þú, þegar sól rís næsta dag til
forseta islands, og fáðu hjá honum
umboð til að senda þingið heim og
taka umboðið um leið af þingmönnum,
„losa okkur við þingið", eins og þú
orðaðir það svo vel sjálfur. Láttu sem
þú vitir ekki áf vantraustinu, en segðu
forseta, að ráðstafanir efnahagsmál-
Hér sjáum við mynd af hvolpinum Little One,
sem útleggjast mætti Smælki, koma úr réttarsal í
Lauderdale I Florida en þar voru honum dæmdar
900 þúsund króna skaðabætur, vegna þess að
hann hlaut nokkra skurði, þegar verið var að
snyrta hann í hundahressingarhæli fyrir hálfu
öðru ári. Fjárkrafan var einnig studd þeim rök-
um, að Smælki hefði fengið alvarlegt taugaáfall
við þennan atburð og ekki náð sér á sálinni. Segir
frúin, sem heldur á Smælki á myndinni og er
eigandi hans, að svo virðist sem hann hafi hætt að
þroskast andlega eftir slysið, svo að ekki sé of
mikið þótt nokkrar bætur komi fyrir.
anna þoli ekki næturbið og enginn sé
fær um að gera þær nema við, enda
vilji stjórnarandstaðan ekkert slikt
Þetta sem ég segi þér þarf enga
„athugun", og „áfangar" duga ekki
Farðu nú vel, — en eitt i viðbót."
mælti Lúðvík að lokum: „Hafðu ekki
sannleikann að förunaut Það er óþörf
„persóna" í slíka för, þegar allt ríður á
klókindum. Samvizkan má sofa Bezt
að rumska ekki við henni, hún er oft
með leiðindavæl. Já, farðu nú aftur
vel:" Eitthvað á þessa leið hlaut þetta
æfintýri að hafa hljóðað. Allir vita fram-
haldið
Þingmehn voru sviptir umboði og
reknir heim, þar á meðal forseti Sam-
einaðs þings. Alþingi var ekki lengur
til, og þá ekki heldur forseti þess. Eins
og kunnugt er, þá er forseti Sameinaðs
þings einn af handhöfum forsetavalds
Þegar eftir þingrofið þurfti forseti ís-
lands til útlanda. Nú voru góð ráð dýr:
Ólafur brá óvenu skjótt við, liklega þó
fundið Lúðvik að máli Ólafur gerðist
skjótráður og vakti upp forseta sam-
einaðs þings, þð glóðvolgan, og tróð
honum milli hinna, „valdhafanna".
Auðvitað var þetta hrein lögleysa, en
meinlaus. Svona geta stundum alvar-
leg mál eins og það að afnema lög-
gjafarþing þjóðarinnar, átt sinar skop-
legu hliðar, þá litlir menn og illfærir
halda um stjórnvölinn.
„Kaldur karl og ráðsnjall, Ólafur,"
segja strákarnir. Þeir þekkja eðlilega
ekki alvöru málanna. En blindir fylgis-
menn Framsóknar, segja jafnvel það
sama. En er það bara kokhreysti?
Öryggi (slands má ekki velta á atkvæði
slikra manna
„Þessi afglöp eru búin og gerð,"
segja sumir. En þau eru hér rifjuð upp,
vegna þess algilda sannleika, að frá
vítunum er sagt til að varast þau Það
verður að setja skýrt ákvæði í stjórnar-
skrá íslands, sem fyrirbyggir slik valda-
rán, er hér fyrr hefur verið umrætt.
Fjármálaafglöp ríkisstjórnarinnar
verða ekki rædd hér, enda ekki rétt að
ónáða Halldór, þar sem hann dottar
undir gúmmítékkunum. Hann verður
vakinn 30. júní næstkomandi. Flestir
kenna i brjóst um Einar, vesalinginn,
að hafa orðið handbendi illra afla og
orðið að þjóna þeim nær 3 ár. Til þess
að losa Einar ráðherra örugglega und-
an vafi þeirra Lúðvíks og Magnúsar
Kjartanssonar er: að Reykvíkingar felli
hann frá kosningu Það er hvort
tveggja í senn: þjóðheillamál og
gustukaverk
Magnús Torfi er engra orða verður.
Frá kommúnistum er hann sem flugu-
maður kominn inn í þingið. Til komm-
únista snýr aftur, og gerist vikadrengur
sem fyrr.
Ríkisstjórnin hefur nú setir nær
þremur árum of lengi, svo mál er að
losa hana við ábyrgðarstarfið, þjóðinni
til happs og heilla, og ráðherrunum til
sálubóta, því þegar hafa þeir of mikið I
syndapokanum.
Þyki einhverjum of fast að orðum
kveðið i þessari grein, er þvi til að
svara, að hálfyrði henta ekki rökræðu,
og svipmót sannleikans nýtur sin ekki
undir fegrunarkremi
Allt er lifið frá einni lind, tónar þess
frá sama hljómstreng, „þræðinum að
ofan." Og því er það, að líkingar frá
einu sviði lífsins geta varpað skæru
Ijósi á viðburði í mannlifinu, þjóðlifinu.
S.l. sumar þegar við hjónin fórum að
heiman til tveggja vikna dvalar I fjar-
lægri sveit, voru trén i garðinum okkar
i fyllsta laufskrúða, þar á meðal reyni-
tré i miðjum garði, ennþá á æsku-
skeiði, þriggja metra hátt. Þegar við
komum aftur heim, var orðinn svipur
hjá sjón: ungi reynirninn stóð blaða-
laus að kalla, og sum hin trén voru og
illa farin. Þessu hafði fluga valdið.
Lifrur hennar höfðu etið blöðin. Flugan
var af erlendum uppruna. Gripa þurfti
til skjótra ráða, svo trén visnuðu ekki
og féllu innan tíðar. Ég leysti upp
kristallssápu i vatni og laugaði trén
nokkrum sinnum, og eftir tvær vikur
höfðu þau aftur klæðzt fullum skrúða.
íslenzki þjóðarmeiðurinn, sem um
aldir hafði verið illa leikinn, brotinn og
beygður, tók að rétta við og vaxa úr
grasi á seinni hluta nítjándu aldar. Eftir
síðustu aldamóttók þjóðmeiðurinn fjör
kipp, og þroskaðist síðan, hægt, en
jafnt og þétt næstu áratungina. Eftir að
lýðveldið var stofnað óx rneiðurinn
mjög ört, greinarnar urðu margar og
skrúðmiklar Svo nélt fram til ársins
1971, þá þyrmdi yfir. Óværan í lauf-
inu, sem fyrr hafði orðið vart, en haldið
í skéfjum færðist sterklega í aukana og
magnaðist ferlega, og hefur svo verið
til þessa dags Þessi óþrif eru líka af
erlendum uppruna. Nú má engan tima
missa. Þjóðin hefur laugina, veit bjarg-
ráðið Þjóðarmeiðinn skal lauga 30.
júni, svo rækilega, að hann losni við
óþrifin um alla framtið Sameinumst
öll um þrifabaðið . Þá munu myrku
skýin rofna, sólin skína aftur i heiði,
vorblærinn fara mjúkum höndum um
allan gróður hið ytra og innra, i andan-
um jafnt sem efninu Og þjóðmeiður-
inn mun breiða voldugar greinar og
skrúðmiklar um land allt.
„Striðum, vinnum vorri þjóð "
16/6 1 974