Morgunblaðið - 04.08.1974, Síða 4

4
® 22-0*22-
RAUOARÁRSTÍG 31
LOFTLEIÐIR
BÍLALEIGA
CAR RENTAL
21190 21188
LOFTLEIÐIR
(pB
BÍLALEIGAN
5IEYSIR
CAR RENTAL
«24460
I' HVERJUM BÍL
PIONCEEJR
ÚTVARP OG STEREO
CASETTUTÆKI
Bílaleiga
CAR RENTAL
ScnduiM
41660-42902
Ferðabílar hf.
Bílaleiga S 81260
5 manna Citroen G.S fólks- og
stationbílar 1 1 manna Chowolet
8—22 manna Mercedes-Benz
iiópferðarbílar (með bílstjórn).
JWoT0«nl)lal)ií>
nucLVsmcRR
22480
AUGLÝSINGATEIKNISTOFA
MYNDAMÓTA
AA*)raeti 6 sími 25810
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 4. ÁGÚST 1974
vió
gluggann
eftirsr. Árelíus Nielsson
Afnám prestskosninga
Hvað er kosningaréttur?
Frelsi til að velja sér foringja,
leiðtoga, stjórnanda. Frelsi.
Það er fagurt orð, fögur hug-
sjón. Og samt fegurst þeim, sem
frelsi eru sviptir.
Samt eru margir hræddir víð
frelsi. Og vissulega er það tvf-
eggjað sverð og eins og allt, sem
er dýrmætt, mjög vandmeðfar-
ið og skal varðveitt vel.
Frelsi er sérstök forréttindi
— sérstakur gimsteinn kristn-
um manni, með sjálfan
„Frelsarann" í broddi fylk-
ingar.
Og einmitt kristinn maður
ætti að hafa öðlazt sérstakan
þroska til að beita sínu frelsi og
nota það.
Prestskosningar eins og allar
kosningar eru verksvið fyrir
frjálst fólk til frama og
menningar, sé rétt að farið. Nú
er talað um að afnema þær.
Sannað hefur verið, að marg-
ir beztu menn þjóðarinnar,
framsýnir, vitrir og hugsandi
menn bæði í prestastétt og
stjórnmálum og biskupssessi
studdu að þessum réttindum,
efldu þau og lögfestu.
Er þjóðinni að fara svona
aftur? Vill hún nú afnema sín
eigin réttindi í miklu nauð-
synjamáli til menningar? Vill
hún láta mistök og rangar að-.
ferðir nokkurra manna og hópa
hræða sig af vegi frelsis og
stíga nú spor aftur á bak í and-
legu frelsi og mannréttindum?
Hvar erum við stödd? Höfum
við þokazt austur fyrir „tjald-
ið“, þar sem fólk er tekið sem
vöggubörn og kjölturakkar og
sagt og sigað af fámennum og
oft misvitrum hópi, hvað gera
skal, hugsa og segja skal, af því
að það hafi ekki sjálft vit að
velja eða vit til að nota sinn
rétt?
Þetta ku eiga að vera til að
varast vonda baráttu? Hefur
vonda baráttan, sem afnumin
var f einræðislöndum, haft
verri áhrif en einmitt afnám
hennar. Vissulega getur
kosningabarátta haft sína galla
í höndum misviturra manna.
En er samt til betri aðferð að
sama marki, hjá sæmilega
þroskuðu fólki? Ég spyr,
Er ekki kosningaþvingun og
kúgun enn verri aðferð með
ennþá verri afleiðingar?
Hugsið sjálf.
Með afnámi prestskosninga-
réttar er verið að læðast aftan
að því fólki, sem lætur sig
kristni í landinu nokkru varða.
Með þessu er hugsanlega verið
að leggja rétt kirkjunnar í
hendur valdhöfum, sem láta sig
kristni landsmanna litlu skipta.
Með þessum ráðum er verið að
ónýta ráð og baráttu beztu
manna í upphafi þessarar ald-
ar. Með þessu fáti er verið að
stíga spor aftur á bak í menn-
ingarlífi, frelsi og þegnréttind-
um þjóðarinnar. Og með þvf að
afnema þennan rétt er verið að
ganga á rétt einnar
fámennustu, en þó að mörgu
leyti virðulegustu stéttar
þessarar litlu þjóðar.
Ég veit, að enginn vildi fella
niður kosningarétt á öðrum
sviðum, t.d. til Alþingis, nema
þá einhverjir valdaræningjar,
sem varla yrði bót að. Og hvað
ætli þingmenn segðu um slíkar
trakteringar?
Kannski segir einhver:
Prestastéttinni er hægt að
bjðða allt. Hún er meira að
segja vön því, að embættum
hennar og aðstöðu sé skákað á
miðjum starfstfma, svo allt sé
eftir augnabliksgeðþótta ein-
hverra ráða og nefnda.
Og svo ættu prestarnir, segja
aðrir, að muna sín spor og sitt
böl í prestskosningum, sem
stundum eru beinlfnis ókristi-
legar með áróðri, rógi og lág-
kúruhætti.
Þetta getur allt verið rétt, en
vanalega vegna þess, að þarna
gilda ekki réttar reglur. Það er
annar kapftuli.
Ég, sem þetta rita, hefi verið
kosinn í tveim prestaköllum
löglegri kosningu og fallið í
tveim eða við tvennar
kosningar.
Sjálfsagt hefur eitthvað að
mátt finna. En ekkert varð til
vansa, sem vitað sé eða munað,
enda aðeins komið og sýnt sig
og messað. Og þeir, sem voru á
móti urðu ekki síðri sóknar-
börn síðar.
Hins vegar er innan handar
illum tungum og öfundsjúkum
hug að eyðileggja eða skemma
fyrir presti í starfi fyrr eða
síðar á leið hans. Til þess þarf
engar kosningar!
I harðri kosningahríð er auð-
vitað hugsanlegt að lenda. Og
múgurinn fer ekki mjúkum
höndum um neinn. Og hylli
fjöldans er alltaf lftið fagnaðar-
efni og skammvinnt.
En sé prestur þeim vanda
vaxinn að vera í þjónustu hins
góða, þá gleymist kosningahríð-
in fljótt. Og því miður verða
þar oft hinir fyrstu síðastir og
síðustu fyrstir, þegar á að fara
að vinna með prestinum.
En prestskosningar eru þó
tákn þess frelsis, sem rfkja skal
hjá fullvalda þjóð.
Þar þurfum við ekki að
spyrja um annarra götur og
hefðir. Þar ættum við að skara
fram úr í frelsi og frelsisnotum
sem ein hin frjálsasta þjóð
heims. Játizt ekki undir ánauð
ófrelsis. Látið ekki taka rétt
ykkar né skerða hann í andleg-
um málum.
Thorvaldsen 1 Miklabæ
HÉR á landi hafa verið stödd að
undanförnu danski listmál-
arinn Jens Urup og kona hans
Guðrún Sigurðardóttir, list-
málari. Þau hafa í sameiningu
unnið að gerð tveggja gler-
mósaikmynda, sem nýlega voru
settar upp í kórglugga Sauðár-
krókskirkju. Myndirnar eru f
kórgluggum sín hvorum megin
við altarið og táknar önnur
þeirra skírn, en hin kvöldmál-
tíðina. Eru myndirnar ca
186x75 cm að stærð. Það er
Guðrún, sem hefur gert skissur
að myndunum, en Jens hefur
unnið þær í gleri. Glermósaik-
myndirnar eru gjöf frá Kaupfé-
lagi Skagfirðinga í minningu
séra Sigfúsar Jónssonar. Hjón-
in voru hér á landi m.a. til að
skoða kirkjuna, eftir að mynd-
unum var komið fyrir, en þau
höfðu einnig með sér norður
andlitsmynd af Thorvaldsen,
myndhöggvara, sem þau af-
hentu Miklabæjarkirkju að
gjöf. Myndina gerði Jens Urup
sem prufumynd, þegar hann
vann við endurgerð mynd-
ræmu, sem klæðir veggi Thor-
Guðrún Sigurðardóttir og Jens Urup við Thorvaldsenmyndina, þar sem henni hefur verið komið fyrir f
Miklabæjarkirkju.
lítið orðið eftir af henni. Á
árunum 1950—59 var mynd-
ræman endurnýjuð og féll það í
minn hlut að gera myndina af
Thorvaldsen. Ég hef oft hugs-
að, að skemmtilegt gæti verið
að gefa þessa prufumynd til
staðar, sem hefði einhver
tengsl við Thorvaldsen. Ég
komst þá að þvf, að tengsl eru
milli Thorvaldsen og Mikla-
bæjar, þar sem afi Thorvald-
sen, síra Þorvaldur Gottskálk-
son, var prestur við Mik|a-
bæjarkirkju. Sonur hans og
faðir Thorvaldsens fór til
Kaupmannahafnar 1757, þá 17
ára gamall. Þannig liggur leiðin
til Kaupmannahafnar og áfram
til Rómar, þar sem Thorvaldsen
dvaldist lengi. Sú staðreynd, að
Thorvaldsen hafi verið, í gegn
um föður sinn, meðvitandi um
þessi tengsl við Miklabæ,
virðist vera ófrávíkjanleg.
Hann ákveður meira að segja
að senda kirkjunni að Miklabæ
að gjöf skírnarfont, sem hann
hafði sjálfur gert. Skírnar-'
fonturinn komst þá aldrei
lengra en til Reykjavíkur og er
nú í Dómkirkjunni í Reykjavík.
Andlitsmyndina langar okkur
nú að gefa til þess staðar, sem
frá er komin föðurætt Thor-
valdsen. Myndin er persónuleg
gjöf frá Guðrúnu og mér og um .
leið vinarkveðja okkar til ís-
lands."
Myndin var afhent kirkjunni
að gjöf laugardaginn 20. júlí að
viðstaddri sóknarnefnd staðar-
ins og hefur henni verið komið
fyrir í kirkjunni. — S. Th.
Önnur glermósaikmyndanna í
kórglugga Sauðárkrókskirkju.
valdsensafnsins í Kaupmanna-
höfn að utan. Myndræmuna
gerði listamaðurinn Sonnes
fyrir rúmlega 100 árum og er
hún unnin í litaðri sements-
blöndu og lýsir heimkomu
Thorvaldsen frá Róm og þeim
móttökum, sem hann fékk í
Kaupmannahöfn. Mbl. hafði
samband við Jens Urup og
sagði hann m.a.: „Ég gerði
þessa mynd af Thorvaidsen
fyrir u.þ.b. 15 árum sem
undirbúningsvinnu að Thor-
valdsen-myndinni á Sonne-
myndræmunni. Ég vann þá
ásamt öðrum listamönnum að
endurgerð myndræmunnar,
sem upphaflega var gerð fyrir
rúmlega 100 árum, en hafði
skemmzt mikið af völdum
vinda og veðra og var reyndar