Morgunblaðið - 31.08.1974, Side 13

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 31. ÁGUST 1974
13
HVERS vegna var vamarliðið sent
í þessa björgun? Þyrla Landhelgis-
gæzlunnar bíður I flugskvli að
meðan þyrlur varnarliðsins vinna
mestu björgunarafrekin. Er þetta
kannski eitthvert skrifli, sem ekki
er hægt að nota nema endrum og
eins? Svona setningar hafa fallið
úr munni margra og þær hafa
dunið á flugmönnum þyrlunnar.
Mbl. átti samtal við flugmennina
fyrir skömmu, þar sem m.a. var
komið inn á þetta atriði og ýmis
fleiri. Flugmenn þyrlunnar eru
tveir, Björn Jónsson og Páll
Halldórsson, báðir með mikla
reynslu yfir 5000 flugtíma. Og
svar þeirra var stutt og laggott.
„Það skiptir öllu að bjarga manns-
Iffum á sem fljótastan og
öruggastan hátt, ekki hver gerir
það." Annars verður komið að
þessu atriði slðar f samtalinu.
„Ég lærði almennt atvinnuflug I
Englandi 1957", sagði Björn, þegar
blm. spurði fyrst um feril þeirra sem
flugmanna „Ég kom heim 1959 og
byrjaði þá strax hjá Landhelgis-
gæzlunni. Fyrstu árin var ég flug-
maður og stýrimaður til skiptis, en
ég var lærður farmaðui, áður en ég
fór í flugið. Ég var búinn að fá leið á
sjónum eftir að hafa verið þar I 9 ár.
Mig langaði i skemmtilegt starf, þar
sem ég gæti verið á ferð og flugi. og
þvl valdi ég flugið Og ég hef aldrei
verið ánægðari en í dag Árið 1961
lærði ég þyrluflug hjá bandaríska
sjóhernum á vegum landhelgis-
gæzlunnar I Flórida, en ég hafði ekki
not fyrir þann lærdóm fyrr en Gæzl-
an eignaðist fyrstu þyrluna, TF-EIR,
árið 1 965. í millitíðinni flaug ég hjá
varnarliðinu til að viðhalda rétt-
indunum. Þegar þyrlan kom, fór ég
að mestu yfir á hana, en ég hafði
áður verið flugmaður á Catalínuflug-
bátnum TF-RÁN, Skymastervélinni
TF-SIF og Albatros-flugbátunum
tveimur. TF-EIR eyðilagðist í nauð-
lendingu í Rjúpnafelli sunnan Lang-
jökuls 1970, og var þá pöntuð að
vandlega athuguðu máli ný og
stærri þyrla, Sikorsky HH 52 A, sem
betur er þekkt undir nafninu TF-
GNÁ. Seinna komu tvær minni
vélar, TF-HUG og TF-MUN. Til að
fljúga nýju þyrlunni þurfti ég að afla
mér aukinnar menntunar, og 1971
fór ég í þjálfun hjá bandarísku
strandgæzlunni ! Alabama og síðar í
Norður-Karólfnu. GNÁ fór svo f
fyrsta flugið i ágúst 1 972".
ÚR LANDGRÆÐSLU
í LANDHELGISGÆZLU
„Ég byrjaði að læra flug 1958,
hjá Þyt sáluga hér heima", sagði
Páll. „Ég fór beint í landgræðsluflug
um leið og ég hafði lokið námi
1961 og hjá Landgræðslu ríkisins i
Gunnarsholti var ég fram til ársins
1967, er ég fór til Gæzlunnar.
Fyrstu árin mín hjá Gæzlunni var ég
jafnhliða i landgræðslufluginu á
sumrin. Þá var ég eitt ár hjá Loft-
leiðum og auk þess I 1 'h ár hjá
belgísku flugfélagi, en hjá því flaug
ég DC-8 þotum viða um heim. Ég
var sendur út til Noregs 1967, og
hlaut þjálfun á þyrlu og 1971 fór ég
aftur út, í þetta skipti til bandarísku
strandgæzlunnar eins og Björn og
fékk réttindi á TF-GNÁ,. Núna flýg
ég þyrlunni á móti Birni, sem er
aðalflugmaður hennar, en auk þess
flýg ég Fokkervél Gæzlunnar, TF-
SÝR
Það er mikill munur að fljúga
þyrlunni og venjulegum flugvélum,
og mér finnst starfið fjölbreytt og
skemmtilegt."
NÝJA ÞYRLAN
GJÖRBYLTING
„Það var gjörbylting að fá þessa
þyrlu", sögðu þeir Björn og Páll
þegar talið barst að TF-GNÁ „EIR
hafði ekki björgunamöguleika með
spili, hún varð að lenda, ef taka
þurfti slasaðan mann. GNÁ þarf ekki
nauðsynlega að lenda, hún getur
hift þann slasaða upp á spili. Hún
getur allt, sem hinar þyrlurnar geta
og mikið meira. Það er aðeins eitt,
sem hinar þyrlurnar hafa umfram
hana, þær geta athafnað sig á öllum
varðskipunum, en það er ekki svo
mikilvægt atriði, þegar góður spil-
útbúnaður er fyrir hendi. En að
sjálfsogðu lendum við ef þess er
kostur, það er miklu öruggara að
taka slasað fólk þannig um borð.
Spilið kemur hins vegar í góðar
þarfir, þar sem ekki er hægt að
lenda, t.d. yfir skipi, en slik björgun
hefur einmitt átt sér stað nýlega".
VÉLIN MJÖG ALHLIÐA
,,Vélin hefur mjög alhliða getu við
hin margvíslegustu störf", sögðu
Aðalatriðið að
bjarga mannslíf-
um á sem fljót-
astan og örugg-
astan hátt
hún hafi uppfyllt helztu vonir Land-
helgisgæzlunnar, enda valin að
mjög vel athuguðu máli. Það má
geta þess hér, að þetta er eina
flugvél Gæzlunnar, sem er sérbyggð
fyrir verkefnið"
MANNSLÍFIÐ ER
DÝRMÆTAST
„Þó að verkefni þyrlunnar séu öll
mikilvæg, eru þó sjúkraflug og
leitarflug mikilvægust, því að vissu-
lega eru mannslifin dýrmætust.
Sjúkraflugið er erfitt, það fylgir þvi
ætíð ákveðinn spenna að bjarga
öðrum Sú staða getur t.d. komið
upp, að flugstjórinn verði að ákveða,
hvort hætta eigi mannslifi til að
freista þess að bjarga öðru, ef t.d.
Björn Jónsson (t.v.) og Páll
Halldórsson við þyrluna.
þeir félagar aðspurðir um möguleika
vélarinnar og margvisleg verkefni,
sem henni hafa verið falin. „í fyrstu,
þegar vélin var ný, vorum við alveg
reynslulausir á notkun stórrar þyrlu,
en við höfum smám saman fikrað
okkur áfram Með timanum höfum
við hlotið reynslu og menntun, og
nú getum við nýtt möguleika vélar-
innar betur en áður. Hún hefur
fengið margvísleg verkefni að glíma
við, svo sem sjúkraflug, landhelgis-
flug, leitarflug, rannsóknarferðir upp
á hæstu fjöll og niður í dýpstu gil,
varahlutaflug upp á hæstu jökla,
lögregluflug og eftirlit á þjóðvegum,
aðstoð við bændur í smölun, aðstoð
við byggingarframkvæmdir á hæstu
fjöllum vitaþjónustu aðstoð við fólk
úti á landsþyggðinni, þar sem snjóa-
lög hamla eðlilegum framkvæmd-
um, og svo mætti áfram telja. Þyrlan
hefur reynzt ákaflega vel í þessum
margvislegu og vandasömu verk-
efnum og ekki verðurannað sagt, en
ekki hver
gerir það
Rætt við flug-
mennina á
Landhelgis-
þyrlunni
TF-GNÁ æfir björgun með spili.
(Ljósm. Mbl. Br. H )
TF- GNA
þarf að láta mann siga niður i skip i
ólgusjó. í sambandi við leitar- og
sjúkraflug má koma að því atriði
sem við höfum orðið varir við, að
margir hafa velt fyrir sér, verkaskipt-
ingu okkar þyrlu og þyrlanna i eigu
varnarliðsins á Keflavikurflugvelli.
Við ákvörðun um slikt liggur það
sjónarmið eitt til grundvallar,
hvernig bjarga megi mannslífi eða
mannslifum á sem fljótastan og
öruggastan hátt. Tökum sem dæmi,
að skip þurfi á aðstoð að halda i
ólgusjó og dimmviðri út af Langa-
nesi. Slysavarnarfélag íslands og
Landhelgisgæzlan fá tilkyr <Argu um
atburðinn og þessar tvær Síbfnanir
vega og meta hvað bezt sé að gera.
Og með fyrrnefnt sjónarmið i huga
velja þær varnarliðið, einfaldlega
vegna þess að það hefur yfir að ráða
mun fljótvirkari tækjum og þjálfaðri
mannskap, sem það hefur reiðubúið
til þjónustu á hvaða tíma sólar-
hringsins sem er. Þyrlurnar þeirra
eru hraðfleygari en okkar, fara
125—130 sjómilur á klukkustund,
en okkar þyrla 85 sjómílur. Þá getur
varnarliðið sent með 4-hreyfla eld-
sneytisvél, þannig að þyrlan getur
tekið eldsneyti á lofti og sparar tima,
sem annars hefði farið i eldsneytis-
töku á leiðinni. Þessi eldsneytisvél
getur einnig leiðbeint þyrlunni beztu
leiðina og verið búin að finna skipið,
þegar þyrlan kemur á vettvang. Á
meðan þyrlan vinnur að björgunar-
störfum, getur aðstoðarvélin lýst
upp svæðið til að auðvelda björg-
unina í vélunum er sérhæft lið
manna, sem vita upp á hár, hvað
þeir eiga að gera, t.d. sjúkraliðar
með 7 ára nám að baki, sem geta
bæði hent sér í fallhlif og stokkið í
sjóinn i kafarabúning. Þeir eru full-
færir að gera að sárum manna og
koma þeim um þorð i þyrluna
aftur".
VIÐ LANGT AÐ BAKI
„[ þessum efnum stöndum við
nokkuð langt að þaki, en þó er þetta
allt í áttina, en mætti ganga hraðar. í
sama tilfelli og fyrr er getið myndum
við þurfa að millilenda á Akureyri til
að taka eldsneyti. Þá gæti farið
mikill timi I leit að skipinu Þegar
björgun er afstaðin, kannski í
kolniðamyrkri, þarf að koma sjúkl-
ingnum sem fyrst til Reykjavíkur, en
áður þarf enn einu sinni að milli-
lenda til endsneytistöku. í þessu
tilfelli væri varnarlið'ð mikið fljótara
að vinna björgunarstarfið. Þannig
verður að meta aðstæður hverju
sinni, og því eru varnarliðinu oft
falin vandasöm björgunarstörf, þar
eru betri og fljótvirkari tæki og
þjálfaðri mannskapur, en i mörgum
tilfellum getur þyrlan okkar reynzt
eins vel. Þetta verður að vera mats-
atriði hverju sinni".
TAKA Á SIG FLEIRI OG FLEIRI
VERKEFNI VARNARLIÐSINS
„Það eru margir, sem ekki hafa
gert sér grein fyrir þessu og hafa
haldið, að vélin væri ekki nægilega
góð til sins brúks. En eftir þvi, sem
við höfum fengið meiri reynslu og
höfum getað nýtt betur möguleika
vélarinnar, höfum við bætt við okkur
fleiri og verkefnum, sem varnarliðið
annaðist áður. Og vissulega vitum
við, að vélin hefur sin takmörk og
vildum, að keypt yrði stærri og full-
komnari þyrla og hafin þjálfun
starfsliðs, sem væri tiltækt til þjörg-
unar á hvaða tíma sólarhrings sem
er. En i þeim efnum eigum við enn
langt i land til að ná þeirri fullkomn-
un, sem sveitir varnarliðsins hafa
náð.
Nú er til taks harðsnúin sveit
lækna undir forystu Ólafs Ingi-
björnssonar, sem er tilbúin i
björgunarferðir með þyrlunni á
hvaða tima sólarhrings sem er,
hvenær sem er. En þessir læknar
hafa ekki hlotið sérstaka þjálfun og
þeir eru ekki tiltækir úti á flugvelli,
þá verður að sækja upp á spitala,
þar sem þeir standa kann§ki á hvíta
sloppnum í aðgerð Fórnfýsi þess-
arra manna ber að lofa En mark-
miðið hlýturað vera ný og fullkomn-
ari björgunarþyrla og þjálfað starfs-
lið. Þvi fyrr sem því marki er náð,
því betra. Það er okkar skoðun, að
hér megi ekki skera fjármagn við
nögl Fyrst hægt er að leggja
30—40 milljónir í kvikmyndun
Lénharðs fógeta, en það er einmitt
sama upphæð og TF-GNÁ kostaði,
ætti að vera hægt að leggja fjár-
magn i nýja og fullkomnari
björgunarþyrlu". sögðu þeir félagar
Björn Jónsson og Páll Halldórsson i
lok samtalsins
— SS.