Morgunblaðið - 01.10.1974, Blaðsíða 30

38
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 1. OKTÓBER 1974
Ósigur
Spinola
Spinola
GlFURLEGUR þrýstingur, klofn- Hins vegar er vafasamt að Costa vinstrimanna og félög stúdenta valdbeitingu og Portúgal rambaði
ingur og átök hafa neytt forseta Gomes fái eins mikil völd og Spin- kröfðust þess þegar f stað að mót- á barmi borgarastyrjaldar. Her-
Portúgais, Antonio de Spinola ola hafði. Vasco Goncalves hers mælaaðgerðirnar yrðu bannaðar menn höfðu tekið þátt í þvf að
hershöfðingja, til þess að segja af höfðingi, hinn vinstrisinnaði for- og Goncalveslagði hart að Spinola koma í veg fyrir að fólk kæmi til
sér. Völdin eru f höndum vinstri- sætisráðherra, virðist valdamesti að banna þær. En Spinola lagðist höfuðborgarinnar frá landsbyggð-
sinnaðrar rfkisstjórnar og hreyf- maður Portúgals eftir atburði síð- gegn þessum þrýstingi og á föstu- inni og nú voru hermenn jafn-
ingar hermanna sem vilja forðast ustu daga. Segja má að þessir dagskvöld leyfði hann að mót- framt notaðir til þess að handtaka
bein afskipti af stjórnmálum atburðir hafi verið valdabarátta mælafundurinn yrði haldinn. kunna foringja hægri manna,
landsins. Undir niðri rfkir mikii milli Goncalves og Spinola og Vinstrimenn óttuðust að and- þeirra á meðal dr. Alberto Franco
þjóðfélagsle.g ólga og í efnahags- henni hefur lyktað með ósigri stæðingar stjórnarinnar mundu Nogueira, fyrrverandi utanríkis-
málunum rfkir kreppuástand. hins síðarnefnda. nota mótmælafundinn til þess að ráðherra í stjórn dr. Caetanos er
Áður en þessir atburðir hófust gera gagnbyltingu og ýmis öfl var steypt af stóli í apríl, Kaulza
hafði samband Spinola og liðsfor- innan hersins virðast hafa verið de Arriaga hershöfðingja fv. ráð-
Eftirmaður Spinola er gamall ingjahreyfingarinnar er stóð að þeim sammála. Hermenn og bar- herra og yfirmann herliðsins f
vinur hans, Costa Gomes hers- bylt'ingunni í vor versnað um áttusveitir kommúnista komu fyr- Mozambique, Nuno Jóse Serra
höfðingi svö að enn sem komið er nokkurt skeið. Flestir liðsforingj- ir tálmunum á vegum tiPLissabon Alves Caetano, son hins fyrrver-
að minnsta kosti hafa vinstri- arnirerumiðjumennogþeir bera aðfaranótt laugardags og leituðu andi einræðisherra og dr.
menn ekki tekið öll völd f sínar virðingu fyrir Spinola en ekki síð- að vopnum. Skriðdrekar og bryn- Joaquim Silva Cunha, land-
hendur. Costa Gomes hefur verið ur fyr'r Goncalves sem hefur ver- varðir bílar tóku sér stöðu við varnaráðherra í stjórn Caetano.
kallaður heilinn á bak við Spinola ^ kallaður heilinn á bak við bylt- forsetahöllina og herliði var skip- Áreiðanlegar heimildir hermdu
og frá honum fékk Spinola marg- inguna í vor. Á fimmtudaginn að að vera við öllu búið um allt að alls hefðu 63 óbreyttir borgar-
ar hugmyndir er hann setti fram i vakti almenna athygli að Spinola landið. ar og 14 herf oringjar verið fluttir
bók þeirri um framtfð Afríkuný- °8 Goncalves rifust heiftarlega í öll dagblöð fengu síðan skipun í Caxias-fangelsið skammt frá
lendnanna sem leiddi til bylt- forsetastúkunni á nautaatsleik- um að hætta útgáfu og öllum út- Lissabon, en samkvæmt öðrum
ingartilraunar hersins í marz og vanginum í Lissabon, meðan varpsstöðvum nema ríkisútvarp- heimildum voru 300 handteknir.
byltingarinnar sem heppnaðist lúðrasveit lék einn af baráttu- inu var lokað. Hermenn lögðu eftir mikil fundahöld varð
einum mánuði síðar. söngvum kommúnista, „Avante undir sig útvarpsstöðvarnar og Spinola að viðurkenna ósigur og
Camarada“ (Áfram félagar). En ríkisstjórnin tilkynnti að yfirvöld- aflýsa mótmælafundinum til þess
það sem kom umrótinu af stað var in mundu gera allarnauðsynlegar að komast hjá „hugsanlegum
ráðstafanir til þess að tryggja að átökum“. Ljóst mátti vera að
mótmælaaðgerðirnar færu fram Spinola hafði reynt að svipta
eftir áætlun. En vinstrisinnaðir Goncalves völdum og taka öll völd
menn úr liðsforingjahreyfing- í sínar hendur og að tilraun hafði
unni lögðu þá ríkisútvarpið und- mistekizt. Taflið hafði snúizt við
ir sig og fordæmdu „stigmagn- og strax eftir fundina í stjórninni
andi aðgerðir einstaklinga sem á laugardaginn var ljóst aó fast
standa í tengslum við afturhalds- var lagt að Spinola að segja af sér.
öfl.“ Jafnframt dreifðu menn úr Meiriháttar átökum hafði verið
baráttusveitum kommúnista flug- afstýrt, en enn lá mikil spenna í
miðum þar sem fólk var hvatt til loftinu. Tilkynnt var að riffill
þess að fara út á göturnar og leyniskyttu hefði fundizt f húsi
„koma í veg fyrir mótmælaað- gegnt aðsetri Goncalves. Sam-
gerðir fasista". kvæmt góðum heimildum
Þetta var ódulbúin áskorun um voru sjö handteknir f bygging-
unni og á þeim f undust skotfæri.
Spinola reyndi að rétta við
stöðu sína í gær og sat á fundum
með foringjum liðsforingjahreyf-
ingarinnar um rökréttar póli-
tískar afleiðingar atburðanna"
eins og það var orðað. Þær afleið-
ingar komu í Ijós í gær þegar
Spinola ákvað að segja af sér þar
sem hann taldi vonlaust að
stjórna landinu vegna þess stjórn-
leysis sem ríkti og að kreppa og
öngþveiti hlytu óhjákvæmilega að
fylgja f kjölfarið þegar allir tækju
lögin í sínar hendur.
Sennilega hverfur Spinofa af
sjónarsviðinu fyrir fullt og allt.
Hættan á borgarastrfði virðist
hafa rénað f bráð. Þeir sem
kröfðust þess að hann færi frá
hafa sigrað og þess vegna er lfk-
legt að rólegt verði í Portúgal um
skeið þótt enginn viti hvað síðan
tekur við. Helzta von Portúgala
virðist vera sú að Costa Gomes
geti sameinað þjóðina, en ef
hætta verður á borgarstyrjöld
Þegar pólitískum föngum var sleppt f Portúgal f vor. Gieðivíman er fyrir löngu runnin af mun herinn sennilega ráða við
Portúgölum. ástandið.
A undanförnum mánuðum hef- sú ákvörðun samtaka er kalla sig
ur bil myndazt milli þessara „hinn þögla meirihluta" að efna
tveggja manna þar sem Spinola til mótmælaaðgerða gegn stjórn-
hefur þokazt til hægri en Costa inni.
Gomez hefur reynt að miðla mál-
um að tjaldabaki. Þeir njóta báðir
mikillar virðingar, en Costa Spinola hafði hvatt „hinn þögla
Gomes er hlédrægur og virðist meirihluta" landsmanna til þess
kunna betur við að vera næstráð- fyrr í þessum mánuði að láta rödd
andien hæstráðandi. Hann virðist sína heyrast og þeir sem stóðu að
ekki hafa sótzt eftir því að verða fyrirhuguðum mótmælaaðgerðum
forseti, en sennilega er hann vonuðust til þess að 300.000,
manna bezf til þess fallinn að manns færu út á göturnar til þess
setja niður þær hörðu deilur sem að „berjast gegn einræðisöflum"
rfkja í Portúgal. eins og það var orðað. Hópar
Sósíalistar
vinna á í
Frakklandi
Paris, 30. september.AP.
SÓSlALISTAFLOKKUR
Francois Mitterand f Frakklandi
vann mikinn sigur f aukakosning-
um, sem fram fóru á sunnudag f
sex kjördæmum. 1 öllum kjör-
dæmunum voru í framboði fyrr-
verandi ráðherrar f stjórn Pompi-
dous. Ráðherrarnir höfðu að vfsu
allir betur f sfnum kjördæmum
og tveir náðu kosningu beint f
fyrstu umferð, en f öllum til-
vikunum unnu sósfalistar veru-
lega á.
Pierre Messmer, fyrrum for-
sætisráðherra, var f framboði f
einu kjördæminu og fékk hann
54,7% atkvæða, en fékk f kosning-
unum 1973 72% atkvæða. Joseph
Fontanet fyrrum menntamálaráð-
herra fékk aðeins 38% atkvæða,
en frambjóðandi sósfalista 57%.
Aðrir ráðherrar, Henri Torree og
Yves Guena, eru taldir munu
sigra f seinni kosningunum á
sunnudaginn kemur, en Jean
Phillippe Lecat á f vök að verjast.
Ecevit
gafst upp
Demirel reynir
stjórnarmyndun
Ankara, 30. september
Reuter—AP.
BULENT Ecevit, forsætisráð-
herra Tyrklands, gafst f dag upp
við stjórnarmyndunartilraun sfna
eftirlOára árangurlausarsamn-
ingaumleitanir. Hefur Suleyman
Demirel, leiðtoga stjórnarand-
stöðunnar, verið falin stjórnar-
myndunin. Demirel er formaður
thaldssama réttlætisflokksins.
Það kemur nú f hans hlut að
reyna að mynda stjórn hægri
flokksins f landinu, sem átt hafa f
stöðugum innbyrðis deilum.
Ecevit tilkynnti Koruturk, for-
seta landsins, í morgun, að til-
raunirnar hefðu verið árangurs-
lausar og bað forsetinn hann að
gegna áfram embætti forsætisráð-
herra meðan Demirel reyndi
stjórnarmyndun. Demirel varfor-
sætisráðherra Tyrklands frá 1965
þar til 1971, er herinn greip f
taumana við stjórn landsins.
Stjórnmálafréttaritarar telja
möguleika Demirels á stjórnar-
myndun litla, þvf að hann þarf á
stuðningi demökrataflokksins að
halda, en sá flokkur hefur ætfð
neitað að mynda stjórn með
honum.
Bulent Ecevit, sem varð þjóð-
hetja í Tyrklandi vegna ákveðni
sinnar og hörku í sambandi við
Kýpurdeiluna, sagði af sér fyrir
12 dögum með það f huga að
reyna að mynda samsteypustjórn,
sem boðaði almennar kosningar í
náinni framtíð. Flokkur Ecevits,
Lýðveldisflokkurinn, hefir 186
þingsæti af 450, en meirihluta
þarf í þinginu til að boða til kosn-
inga. Ecevit vildi láta kjósa fljót-
lega eftir áramót, en bæði demó-
kratar og Réttlætisflokkurinn
neituðu að fallast á kosningarsvo
snemma, af ótta við að flokkur
Ecevits fengi hreinan meirihluta.