Morgunblaðið - 18.10.1974, Qupperneq 14

MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 18. OKTÓBER 1974
Gunnar Thoroddsen á Varðarfundi:
„Þetta land á ærinn auð,
ef menn kunna að not’ann”
Landsmálafélagið Vörður, samband sjálfstæðisfélaganna í
Reykjavík, hélt fjölmennan fund I Átthagasal Hótel Sögu sl.
miðvikudag. Fundarstjóri var formaður félagsins, Ragnar
Júlíusson, og fundarritari Jónína Þorfinnsdóttir. l' upphafi
fundar var kjörin kjörnefnd, vegna aðalfundar félagsins, sem
haldinn verður 30. þ.m. í nefndina hlutu kosningu:
BJÖRN BJARNASON,
KRISTÍN MAGNÚSDÓTTIR OG
VALGARÐ BRIEM.
Að þessu loknu flutti Gunnar Thoroddsen, formaður þing-
flokks Sjálfstæðisflokksins, yfirlitsræðu um nokkra þætti
þjóðmála. Mál hans verður hér efnislega rakið í stuttu máli.
Að eyða meiru en aflað
er.
RæðumaSur gat þess í upphafi
máls síns, að þjóðin hefði undanfarin
misserí lifað um efni fram, eytt
meiru en hún hefði aflað, búið við
falska kaupgetu, sem leitt hefði til
þeirra afleiðinga I efnahagslífi og
afkomu almennings, sem nú væri
raun á orðin. Sú kjaraskerðing, sem
þannig væri bein afleiðing af stjórn-
arstefnu liðinna ára, leiddi hugann
að þvi. hvem veg mætti tryggja al-
mennar kjarabætur, sem ekki væru
ofviða atvinnuvegum og þjóðarbúi.
Ræddi ráðherrann í því efni sér-
staklega um húsnæðiskostnað al-
mennings, sem væri stór hluti af
launum fólks. Benti hann á leiðir,
sem til athugunar væru, til lækkunar
byggingarkostnaðar, m.a. fjölda-
framleiðslu (verksmiðjuframleiðslu),
íbúðarhúsa í einingum, sem vísir
væri að hér á landi, og væntanlega
gæti lækkað byggingarkostnað veru-
lega. Ef takast mætti að ná veruleg-
um árangri á þessum vettvangi, væri
þar um mjög raunhæfa lifskjarabót
að ræða.
Friður og jafnvægi á
vinnumarkaði.
Þvi næst vék ráðherrann að upp-
sögnum verkalýðsfélaga á kjara-
samningum undanfarið og nauðsyn
þess, að friður og jafnvægi gæti ríkt
á vinnumarkaðinum. í þvi sambandi
vék hann að þeim þætti i stefnuyfir-
lýsingu rikisstjórnarinnar, er fjallar
um vinnuaðgerðir í gerð kjarasamn-
inga. Reynslan frá febrúarsamning-
unum, sem tryggja átti launajöfnuð
og stærri hlut hinna lægst launuðu,
en hefði i raun orðið þveröfug mætti
ekki endurtaka sig. Til athugunar
væri í þvi efni að aðilar vinnu-
markaðarins semdu um ákveðið
launahlutfall milli vinnuhópa og
stétta, sem kæmi i veg fyrir vaxandi
launamismunun. Koma yrði I veg
fyrir að fámennir hópar gætu stöðv-
að heilar atvinnugreinar. Stefna
þyrfti að því að samningar yrðu gerð-
ir til lengri tíma, samningar stéttar-
félaga hefðu sömu timamörk, kröfu-
gerð væri sett fram með lengri fyrir-
vara og starf sáttasemjara eflt. Að
þessum málum þyrfti að vinna i sam-
ráði við alla hlutaðeigandi.
Gunnar Thoroddsen,
iðnaðar- og félagsmála-
ráðherra.
Sveitarstjórnarmál.
Ráðherrann fjallaði i ítarlegu máli
um fjárhagsstöðu sveitarfélaga. Gat
hann þess m.a. að verðbólgan hefði
á einu ári ('73—'74) hækkað útgjöld
þeirra um 30%, án þess að umtals-
verðar breytingar hefðu orðið á
tekjustofnum þeirra. Sveitarfélögum
hefði jafnvel verið meinað að nýta
1% útsvarshækkun, sem heimildar-
ákvæði væri fyrir í lögum. Að auki
hefði stofnunum sveitarfélaga, s.s.
rafveitum, hitaveitum o.fl. verið
meinað að hækka gjaldskrár sinar til
samræmis við tilkostnað, með þeim
afleiðingum, að stórfelld röskun
hefði orðið á rekstrargrundvelli
þeirra.
Stefna núverandi rikisstjórnar
væri að færa sveitarfélögum aukin
verkefni, tryggja þeim eðlilega tekju-
stofna, til að efla sjálfstæði þeirra og
framkvæmdagetu. Sveitarfélögin
væru elztu stofnanir hérlendis, jafn-
vel eldri en hið forna Alþingi, þau
væru hornsteinar valddreifingar I
þjóðfélaginu, og treysta þyrfti stöðu
þeirra.
Innlendir orkugjafar.
Ráðherrann vék þá máli sínu að
innlendum orkugjöfum. Sagði hann
ollukreppuna í heiminum hafa sýnt
mönnum Ijósar en áður nauðsyn
þess að nýta innlenda orkugjafa:
vatnsorkuna og jarðvarmann. Þá
þyrfti og að kanna hugsanlega
möguleika á oltuvinnslu, sem raddir
væru uppi um, þó of snemmt væri að
fullyrða neitt þar að lútandi enn sem
komið væri.
Gerði Gunnar Thoroddsen síðan
grein fyrir þeim orkuskorti, sem við
væri að etja hérlendis, þeim mögu-
leikum sem fyrir hendi væru í ein-
stökum landshlutum varðandi jarð-
varma og vatnsaflsstöðvar, sem og
þeim framkvæmdum á þessum vett-
vangi, sem væru I athugun eða á
framkvæmdastigi. Fjallaði hann sér-
staklega um orkumál Norðlendinga
og Austfirðinga, sem helzt hefðu ver-
ið vanræktir í þessu efni. Gat hann
þess m.a., að nú nyti helmingur
þjóðarinnar hitaveitna og líkur bentu
til, að a.m.k. 2A hlutar hennar hefði
möguleika á jarðvarma til húsahit-
unnar.
Iðnaður og stóriðja.
í lok máls sins fjallaði ráðherrann
um íslenzkan iðnað og stóriðju.
Gerði hann grein fyrir þýðingu iðn-
væðingar í þjóðarbúskapnum og
nauðsyn á eflingu iðngreina, bæði til
útflutnings og framleiðslu á heima-
markað.
Varðandi iðnaðinn benti hann á
eftirtalin atriði: 1) Við gengisbreyt-
inguna nú hefði þann veg verið stað-
ið að málum, að iðnaðurinn hefði,
öfugt við sjávarútveginn, fengið að
njóta beint gengismunar, vegna sölu
birgða, sem fyrir voru I landinu, er
gengislækkunin var gerð, 2) rýmka
þyrfti verðlagsákvæði iðnaðarins og
stefna að frjálsri verðmyndun á
framleiðslu hans, 3) taka þyrfti upp
virðisaukaskatt í stað söluskatts, 4)
endurskoða þyrfti rekstrarlán til iðn-
aðar, 5) niðurfelling innflutnings-
gjalda á vélakaupum iðnfyrirtækja.
Jafnhliða eflingu almenns iðnaðar
og fiskiðnaðar þyrfti að stefna að
frekari stóriðju. Nauðsyn stóriðju
byggðist fyrst á fremst á þvi, að
skjóta þyrfti fleiri stoðum undir at-
vinnu- og efnahagslíf þjóðarinnar,
auka gjaldeyristekjur þjóðarbúsins
(en gjaldeyristekjur af álverinu hefðu
numið 17% gjaldeyristekna þjóðar-
innar á sl. ári), og síðast en ekki sízt
væri stóriðja forsenda fyrir stærri
raforkuverum. Á stóriðju væru
naumast afsetningarmöguleikar á
raforkuframleiðslu stórvirkjana.
Næsta skrefið f stóriðju yrði
væntanlega járnblendiverksmiðja I
Hvalfirði, ekkert væri að vísu endan-
lega ákveðið f þessu efni, en könnun
málsins hefði verið komin nokkuð á
veg hjá fráfarandi iðnaðarráðherra.
Gunnar Thoroddsen sagði að
síðustu, að margháttaðir möguleikar
væru í sjónmáli þjóðarinnar, er
færðu rök fyrir þessum vfsuorðum:
„Þetta land á ærinn auð/ef menn
kunna að not'ann."
Umræður og fyrirspurnir
Er ráðherrann hafði lokið máli sínu
voru frjálsar umræður um efni þess.
Gunnar Bjarnason, Stefán Gunn-
laugsson og Sveinn Björnsson
kvöddu sér hljóðs, ræddu einstaka
þætti f ræðu ráðherrans og báru
fram nokkrar fyrirspurnir, er ráðherr-
ann svaraði.
Hf)SKIIT,DIIR
JÓNSSON:
Um stöðumæla við Grettisgötu
BLAÐINU hefur borizt eftirfarandi
bréf. sem sent hefur verið borgarráði
Reykjavíkur:
Fimmtudaginn 26 september s.l
var frá þvf skýrt í Morgunblaðínu, að
umferðarnefnd hefði gert þá tillögu til
borgarráðs, að settur yrði upp 31
stöðumælir við Grettisgötu til þess að
greiða fyrir umferð um Laugaveginn
Eigi hafa -undirtektir borgarráðs við
tillögu þessa verið kynntar íbúum
Grettisgötu sérstaklega
Ég undírritaður er ibúi við Grettis-
götu og eigandi húseignar og lóðar að
Grettisgötu 35 Varð lóð þessi einka-
eígn um s.l. aldamót. Allt frá þvi inn-
flutningur bifreiða hófst hingað til
lands hafa þeir, sem átt hafa heima að
Grettisgötu 35, svo og þeir, sem þang-
að áttu erindi, mátt leggja bifreið hér
víð götu án endurgjalds Kemur því til
álíta, hvort eigi sé riú komin hefð á
Fyrir nokkrum dögum rak
óvart á fjörur mínar eitt eintak af
Þjóðviljanum. Er ég fór að rýna í
blaðið rakst ég þar á hluta af
alleinkennilegri ferðasögu. Svo
virðist sem formaður Alþýðu-
bandalagsins hafi verið á yfirreið
um kjördæmi sitt og er það með-
reiðarsveinn hans sem ferðasög-
una ritar.
Þessi kafli hefst á því að höf-
undur skopast mjög að útliti
kirkjunnar á Felli í Sléttuhlíð.
Satt er það að ekki er Fellskirkja
neítt hátimbrað musteri, en hún
er mér kær. Þar var ég fermdur
og þar hefi ég hlýtt á margar
ágætar predikanir og fagran
kirkjusöng. Fellskirkju hafa
þjónað í mínu minni nokkrir
ágætis prestar, sumir látnir, aðrir
ennþá lifandi og velmetnir 1 fullu
starfi.
notkun götunnar án endurgjalds eða
reyndar, að fasteigninni Grettisgötu 3 5
fylgi ítak að því er varðar slíka notkun
götunnar.
Þá hlýtur það að vera fhugunarefni
húseigenda, hvort hugsanleg ákvörðun
borgarráðs að merkja Grettisgötu sem
bifreiðastæði, samræmist að fullu því
skipulagi að Reykjavíkurborg, sem íbú-
um hefur verið kynnt.
Til álita kemur og nokkur úttekt á
því, hvort telja má það samræmist
almennum jafnréttarregium borgar-
anna, að ein gata borgarinnar framar
öðrum sé valin til stæða fyrir bifreiðar
viðskiptavina verslana við Laugaveg-
inn.
Þess munu vart eða ekki fynnast
fordæmi, að umferð á verslunargötu
eða sem á annan hátt fylgir atvinnu-
rekstri, hafi verið beint með fullum
þunga yfir á ibúðargötu með þeim
Er söguritarinn hefir lokið sér
af við að svfvirða hið aldna guðs-
hús snýr hann sér að öðru efni.
Koma fram á sjónarsviðið 3 per-
sónur. Seiðkona nokkur, maður
sem hann kallar hinu smekklega
nafni Fljóta-Grað og einhver raf-
virki, er þar lýst á hinn lýgi-!
legasta hátt samskiptum þessa
fólks. En það er svo með þessa
sögu eins og margar aðrar að
„hálfsannleikur oftast er óhrekj-
andi lýgi“. Ekki tekst rógbera
þessum dulbúa þetta fólk betur
en svo að margir Skagfírðingar
munu vita við hverja er átt. En
nýmæli hygg ég það vera að
einkalff fölks sé gert að blaðamáli
á jafn klúran og ruddafenginn
hátt og hér er gert.
Næsti áfangí er Hofsós. Fátt er
um fólk í þorpinu því réttir
standa yfir i Unudalsrétt. Ekki
hætti, sem hér hefur verið lagt til. Þau
óþægindi sem þessu fylgja, verða
mjög tilfinnanleg fyrir fbúa við götuna,
og hafa þeir alls ekki getað búist við
slfkri röskun. Við mat á þvi, hvort
þarna sé farið út fyrir mörk leyfilegra
athafna skv. nábýlisrétti verður að hafa
þetta f huga, auk þess sem hér er
væntanlega um varanleg en ekki tíma-
bundin óþægindi að ræða.
Með hliðsjón af framanrituðu svo
og, að nokkurn tíma mun taka undirrit-
aðan að kanna hugsanlegan rétt sinn í
máli því, sem hér um ræðir, er þeim
tilmælum beint til borgarráðs, að
ákvörðun um staðsetningu gjaldmæla
við Grettisgötu verði eigi tekin fyrir 1 5.
nóvember n.k. Að sjálfsögðu verður
eigi athugasemd gerð hafni borgarráð
tilmælum umferðarnefndar innan
greindra tímamarka.
Hver sú sem réttarstaða mín kann að
saknar hann fólksins svo mjög, en
það er annað sem hann saknar og
það er iðandi maðkaveita sem
hann segir að hafi þakið alla
f jöruna á Hofsósi fyrir svo sem 20
árum. Ég var allkunnugur á Hofs-
ósi fyrir aldarfjórðungi siðan og
aldrei varð ég var við þessi óþrif
enda voru Hofsósingar þá og eru
enn mesta þrifnaðar og myndar-
fólk. Maðkaveitan hlýtur því að
vera f sálarlífi höfundar sjálfs.
Næst er staðnæmzt I Óslandshlíð-
inni og er sá kafli tilefni þess að
ég sting nú niður penna. Kaflinn
ber yfirskriftina „Eyrbítur" og er
nú ekki sparað stóletur hinnar
gulu pressu.
Þar er sagt frá Óslandshlíðingi
nokkrum er bitið hafi eyrað af
öðrum manni og síðan lagt út af
því um innræti Skagfirðinga. Svo
vill til að maður sá er vann þetta
vera í máli þessu, mótmæli ég fram-
komnum tillögum umferðarnefndar um
uppsetningu gjaldmæla við Grettis-
götu. Grettisgatan er gata ibúðarhúsa.
Flest húsanna eru 70—80 ára gömul
timburhús er standa fast við götulínu.
Umferð um götuna hefur að undan-
förnu verið slfk, að mér sem foreldri
hefur verið það áhyggjuefni, hvort rétt-
lætanlegt sé að reyna að ala upp börn
við slfk skilyrði. Ég hef hins vegar litið
svo á, að skammt væri að bíða stefnu
borgaryfirvalda, er boðaði uppbygg-
ingu gamla Austurbæjarins sem ibúð-
arhverfis, m.a. til aðeðlileg nýtingfáist
á opinberum stofnunum, svo sem
Austurbæjarskóla, Vörðuskóla, Iðn-
skóla, Menntaskóla, Sundhöll og Hall-
grimskirkju.
Uppsetning stöðumæla við Grettis-
götu mun margfalda umferð um göt-
una og langt umfram það, sem telia
óhappaverk var tengdafaðir
minn, valinkunnur sæmdarmaður
og ekki síður hinn er fyrir
áverkanum varð. Óhappaverk
þetta var unnið í ölæði og áreiðan-
lega af slysni en ekki ásetningi.
Málið kom fyrir sáttanefnd og
tókust sættir og bætur voru
greiddar. Þar með átti mál þetta
að vera úr sögunni og ekki veit ég
betur en góður kunningsskapur
væri meðþessum mönnum meðan
báðir lifðu. Nokkra fyrirhöfn hef-
ir sjálfsagt kostað sögurritarann
að grafa það upp að tengdafaðir
minn var fæddur f Óslandshlíð
fyrir 118 árum, fluttist þaðan
barn á aldri og átti þar aldrei
heima síðan. En fræðimenn á
sama sviði og meðreiðarsveinninn
telja ekki eftir ómakið við að
grafa upp einhvern óhróður um
náungann.
Samkvæmt íslenzkum lögum er
refsivert að brígsla manni um
bætta sök. Ekki veit ég hvort
leyfilegt er að ausa mann auri
sem legið hefur 1 gröf sinni í rösk
46 ár, og hefur bætt fyrir brot sitt
verður þolanlegt af núverandi íbúum
götunnar. Mun slík ákvörðun fljótlega
hafa I för með sér stórkostlega röskun
á högum íbúa og gera íbúðarhús þar
óvistlegri vegna aukningar hávaða og
loftmengunar. Er ennþá minnt á, að
hús standa við götultnu og sum hver
með opnanlega glugga ! mannhæð.
Hætta á slysum mun stóraukast.
Ákvörðunin mun nú innan tíðar fæla
Ibúa burt héðan úr götu og með því
enn draga úr eðlilegri notkun þeirra
dýru opinberu stofnana, er ég hef fyrr
minnst á. Er það tvimælalaust óeðlileg
ráðstöfun að gera ráð fyrir, að 5—10
km veg þurfi að fara til að sækja þessar
stofnanir. Mótmæli mín gegn hug-
myndum umferðarnefndar eru því eigi
aðeins borin fram vegna heimilisfestu
við Grettisgötu heldur engu að síður
vegna þess, að ég er einn þeirra, sem
greiða gjöld til ríkis og Reykjavikur-
borgar og tel mig varða, hvernig þeim
er varið og hvernig opinberar eignir
eru nýttar.
Virðingarfyllst,
Höskuldur Jónsson,
Grettisgötu 35.
Reykjavfk.
í lifanda lífi, en fullan hug hef ég
á að fá úr því skorið fyrir dómstól-
um. Ennþá er ein dóttir þessa
manns á lífi, en engu máli skiftir
það hinn söguglaða slúðrara þótt
níðhögg hans hitti fyrst og fremst
háaldraða ekkju. Margt fleira
mætti tína til úr þessari einu
grein, sem ég las, en þetta læt ég
nægja.
Það er von mín og ósk að næst
þegar formaður Alþýðubanda-
lagsins fer í yfirreið um kjördæmi
sitt, þá velji hann sér svolítið orð-
prúðari meðreiðarsvein. Sjálfur
mun formaðurinn vera hið mesta
prúðmenni og drengskaparmaður
eins og hann á kyn til. En hinu
ber að fagna að slefberi sá er
ferðasöguna ritaði skuli hafa
haslað sér völl með ritsmíðar
sínar á þeim vettvangi, sem hon-
um og hans lfkum hæfir.
Pétur Björnsson
Ránargötu 7
Pétur Björnsson:
Brígzl og búrsöguþvaður