Morgunblaðið - 26.01.1975, Blaðsíða 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 26. JANUAR 1975
Rætt við
Ingólf Jónsson
Ræktunarstefnan
er undirstaða
blómlegs landbúnaðar
I vetur hafa orðið talsverðar um-
ræður um landbúnað og þýðingu
hans fyrir íslenskan þjóðarbú-
skap. Ingólfur Jónsson alþingis-
maður gjörþekkir málefni land-
búnaðarins. Hann var ráðherra
landbúnaðarmála frá 1959 til
1971 og hefur því farið lengur
með yfirstjórn þessara málefna
en nokkur annar. I viðtali því
sem hér fer á eftir gerir hann
m.a. grein fyrir þeim atriðum,
sem helst hefur verið deilt um að
undanförnu.
— ÞVÍ er haldið fram að þvf er
virðist í fullri alvöru að rfkið
styrki bændur um 6000 milljónir
króna á ári og réttast væri þvf að
leggja þessa atvinnugrein niður.
— Þegar slíkum fullyrðingum
er slegið fram verða menn að gera
sér grein fyrir því, hvað liggur að
baki þessari tölu. Þegar rætt er
um 6000 millj. kr. framlag til
landbúnaðarins, ber að hafa í hug
að þar af fara 4 milljarðar í niður-
greiðslur. Það er að vísu mikil
upphæð, en flestum er ljóst, af
augljósum ástæðum, að það er
rangt að telja þær með framlög-
um til landbúnaðar.
— Ef niðurgreiðslurnar eru
ekki framlög til bænda, hvað eru
þær þá?
— Við skulum bara gera okkur
grein fyrir því, að fulltrúar verka-
lýðssamtakanna hafa beinlínis
óskað eftir, að ríkissjóður greiddi
niður landbúnaðarvörur og lögðu
á það sérstaka áherslu sl. haust,
að þær yrðu ekki lækkaðar, þar eð
þar kæmi harðast niður á þeim
launþegum, er hefðu minnstar
tekjur og fyrir flestum að sjá. Á
umræðufundi, sem Heimdallur
efndi til fyrir skömmu, var m.a.
upplýst, að með öllu er útilokað
að losna við niðurgreiðslur, þó að
búvörur væru fluttar inn. Og
varla myndi mönnum detta í hug
að flokka niðurgreiðslur á dönsku
svinakjöti undir styrki til land-
búnaðar.
Innfluttar landbúnað-
arvörur yrðu dýrari
— Hefur það verið kannað,
hvort hagkvæmt gæti verið að
flytja inn landbúnaðarafurðir?
— Það þarf ekkert að fara í
grafgötur um það, að innfluttar
landbúnaðarafurðir yrðu mun
dýrari en þær innlendu. Mjólk og
kjöt, sem við keyptum frá Dan-
mörku yrði dýrara en innlend
framleiðsla, þegar tekið er tillit
til flutningskostnaðar og dreifing-
arkostnaðar innanlands. Mjólkin
yrði miklum mun dýrari og svína-
kjöt t.d. yrði einnig dýrara en
innlend framleiðsla, þó að tollar
yrðu ekki innheimtir. Mjólkina
yrði að flytja með flugvélum, þvi
að annars er hætta á að hún
skemmist í flutningi.
— Vita menn hver þessi verð-
mismunur yrði?
— Það er i sjálfu sér auðvelt
reikningsdæmi. Við getum tekið
nautakjöt. Það myndi kosta inn-
flutt án tolla 542 krónur, en smá-
söluverð á íslensku kjöti er 435
krónur. Mismunurinn er 107
krónur. Ef við gerum ráð fyrir, að
hér yrði einvörðungu á markaðn-
um innflutt kjöt mætti áætla árs-
neysluna um það bil 6.500 tonn.
Niðurgreiðslur á þessu kjöti
myndu þvf kosta 695 þús. kr. á ári.
Þessi upphæð yrði meira en
þrefalt hærri, ef reiknað væri
með 50% tolli. Sama yrði uppi á
teningnum með svínakjötið. Inn-
flutt svínakjöt myndi kosta í smá-
sölu 441 kr og þá er ekki reiknað
með tóllum. Hér kostar það 397
kr. Mismunurinn er 44 krónur, og
ef við reiknuðum með 6.500 tonna
neyslu á ári, yrðu niður-
greiðslurnar 286 milljónir króna.
Kjötneyslan er um 13000 tonn á
ári.
Útilokað að flytja
inn mjólk
— En hvaó meó mjólkina?
— Þá yrði dæmið enn óhagstæð-
ara, jafnvel þótt hún yrði flutt
með skipi. Söluverð á mjólk er
nú kr. 32,75 hver lítri. Niður-
greiðslurnar nema 29,35 kr. á
hvern litra þannig að i raun kostar
mjólkurlítrinn kr. 62,10 í útsölu.
Við notum 60 millj. lítra af mjólk
og rjóma á ári hverju. Við getum
keypt danska mjólk á 41,75 hvern
lítra. Við það verð bætist flutn-
ingskostnaður sem áætla má 20
kr. á hvern litra. Dreifingarkostn-
aður i heildsölu og smásölu innan-
lands yrði svo 10 til 20 krónur á
hvern lítra. Þó að við reiknuðum
með lægri tölunni yrði útsöluverð
á dönsku mjólkinni kr. 71,57. Nið-
urgreiðslurnar yrðu þvi kr. 38,82
á hvern lítra eða 2.329 millj. kr. á
ári miðað við 60 milljón lítra
neyslu eins og verið hefur. Þetta
er all miklu hærri upphæð en nú
er varið til niðurgreiðslna á
mjólk, þó er í þessum útreikning-
um miðað við flutning með skip-
um, sem vitaskuld kæmi aldrei til
greina i raun og veru.
— Þú telur þetta sem sagt næg
rök fyrir þvf, að ekki borgi sig að
flytja inn landbúnaðarafurðir.
— Það liggur í augum uppi.
Niðurgreiðslur á danska kjötinu
myndu, ef það yrði notað I stað
íslenska kjötsins, nema 980 millj.
króna á ári. Þar að auki þyrftum
við að verja 12.000 milljónum
króna í erlendum gjaldeyri til
þessara vörukaupa, þegar tekið
hefur verið tillit til erlends kostn-
aðar við flutning vörunnar. Við
höfum sannarlega ekki of mikið
af gjaldeyri. Við skuldum mikið
erlendis og höfum óhagstæðan
viðskiptajöfnuð og greiðsluhalla
við útlönd. Við slíkar aðstæður er
það vitaskuld ekkert annað en
óráðshjal að ræða í alvöru um að
flytja inn landbúnaðarafurðir
sem nóg er til af í landinu sjálfu.
Framlag til fram-
tíðarinnar
— Hvernig stöndum við 1 þess-
um efnum í samanburði við önn-
ur lönd?
— 1 þessu sambandi er rétt að
geta þess, að framleiðslukostnað-
ur á mjólk t.d. er jafn mikill hér
og í Noregi. Þar kostar hver
mjólkurlítri 61 krónu, þegar nið-
urgreiðslur og styrkir eru teknir
með. Þótt danska mjólkin sé 50%
ódýrari en sú norska og daglegar
ferðir séu á milli landanna, hefur
Norðmönnum aldrei dottið í hug
að kaupa danska mjólk. Norð-
menn eru meira að segja óánægð-
ir, ef þeir þurfa að kaupa danskt
kjöt, jafnvel þó að það sé ódýrara
þar en innlend framleiðsla. Norð-
menn eru einfaldlega búmenn og
þeir þekkja það af reynslu, hvern-
ig hagur þeirra þjóða er, sem hafa
of lítinn gjaldeyri. Norðmenn
vita, að sjálfstæði þjóða byggist
m.a. á þvl að þær nýti sem best þá
möguleika sem eru heima fyrir.
— 1 framhaldi af þessu er rétt
að minna á, að þvf hefur nýlega
verið haldið fram opinberlega, að
landbúnaður væri sport, sem ts-
lendingar hefðu ekki efni á að
stunda.
— Allir þeir sem ræða um land-
búnað og líta á staðreyndir máls-
ins, hljóta að geta verið sammála
um, að Islendingar geta ekki
án landbúnaðar verið. Og allt
talið um styrkina í þágu landbún-
aðarins er ekki á rökum reist eins
og ég er búinn að víkja að. Auk
þess verðum við að hafa í huga, að
það fjármagn, sem nú er varið til
ræktunar, er framlag til framtíð-
arinnar. Við megum ekki lita á
það sem styrk til þeirra sem
standa að framkvæmdum nú.
Það myndi kosta 12.000 millj. kr. í erlendum gjaldeyri að kaupa landbúnaðarafurðir erlendis frá.
Niðurgreiðslur á dönsku kjöti myndu nema 980 millj. kr. á ári ef selja ætti það á sambærilegu verði og
íslenska kjötið.
Ræktunin kemur komandi kyn-
slóðum að notum, hún gerir land-
ið betra og byggilegra.
Gjaldeyristekjurnar
jafn miklar og gjöldin
— Þú minntist áðan á mikla
gjaldeyriseyðslu ef við þyrftum
að flytja inn allar landbúnaðaraf-
urðir. En nú er þvf haldið fram,
að við eyðum a.m.k. 1.800 millj.
kr. árlega 1 gjaldeyri vegna land-
búnaðarins.
— Rétt er það, að menn hafa
stundum á orði, að landbúnaður-
inn sé þungur í skauti að því er
varðar gjaldeyriseyðslu. Sann-
leikurinn er hins vegar sá, að út-
fluttar landbúnaðarvörur standa
undir gjaldeyrisnotkun landbún-
aðarins. Árið 1974 voru t.d. flutt-
ar út landbúnaðarafurðir fyrir
tæpar 1.800 millj. króna. í þessu
sambandi vilja menn oft gleyma
þeim tekjum, sem við höfum af
ullar- og skinnavörum. Við þessa
tölu má þvf mæta sölu til erlendra
ferðamanna sem áætla má 200 til
300 millj. kr. Reiknað er með, að
landbúnaðurinn hafi notað árið
1973 um 1.600 millj. kr. I erlend-
um gjaldeyri auk olíu, byggingar-
efnis og varahluta sem áætla má
að kostað hafi um 400 millj. kr. Af
þessu má sjá, að gjaldeyriseyðsl-
an og gjaldeyristekjurnar jafna
sig nokkurn veginn upp. Og hér
er rétt að bæta þvi við, að þjóðin
þyrfti að verja umtalsverðum
upphæðum í gjaldeyri til kaupa á
ullar- og skinnavörum, ef við
hefðum ekki þessa atvinnugrein í
landinu.
— Nú er það staðreynd, að um-
framframleiðsla hefur verið
nokkur f landbúnaði. Þessu hefur
nýlega verið Ifkt við glæp. Hverju
svarar þú þeirri gagnrýni?
Ef við tökum mjólkurfram-
leiðsluna, þá nemur árleg þörf á
mjólk- og vinnsluvörum mjólkur
100 millj. kg. A sl. ári fengu
mjólkurbúin hins vegar 116 millj.
kg. Umframframleiðslan er því
16% af mjólkurframleiðslunni.
Mjólkurframleiðslan er hins veg-
ar mjög misjöfn eftir árstímum.
Ef ekki er um að ræða talsverða
umframframleiðslu verður mjólk-
urskortur frá haustmánuðum og
fram í febrúar ár hvert. Ég hygg,
að 15% umframframleiðsla sé það
minnsta sem unnt er að komast af
með til þess að tryggja nægjan-
lega framboð af mjólkurvörum
allt árið.
Umframframleiðslan
er ekki vandamál
I þessu sambandi ber einnig að
haf i huga, að fólkinu í landinu
fjölgar ört eða um 1,5% á ári.
Þessi umframframleiðsla, sem nú
er nægir þvi ekki til þess að mæta
aukinni eftirspurn í kjölfar fólks-
fjölgunarinnar á næstu árum,
enda er óvíst, hvort aukning verð-
ur í mjólkurframleiðslu. Það fer
eftir árferði og kjörum bænda
hverju sinni. Sl. ár var t.d. mjög
gott til búvöruframleiðslu, en hér