Morgunblaðið - 08.03.1975, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 8. MARZ 1975
UMSJÓN: Bergljót Halldórsdóttir, Björg Einarsdóttir, Erna Ragnarsdóttir,
Lilja Ólafsdóttir.
Listsyning
íslenzkra kvenna 197$
Listsýning íslenskra
kvenna 1975 er haldin í
tilefni hins alþjóölega
kvennaárs S.Þ. Sýningin
er í Norræna húsinu og
lýkur 11. þ.m. Frum-
kvæði að sýningunni
áttu Menningar- og frið-
arsamtök ísl. kvenna og
þeim til aðstoðar eru Fé-
lag ísl. myndlistarmanna
og Norræna húsið. Verk
tveggja látinna braut-
ryðjenda ísl. málaralist-
ar, Kristínar Jónsdóttur
og Júlíönu Sveinsdóttur,
eru á sýningunni ásamt
verkum 42 núlifandi
listamanna. Verkin
spanna ólíka þætti
myndlistar s.s. keramik,
málverk, listvefnað, tau-
þrykk, silfursmíð og
höggmyndir. Við hvetj-
um fólk til að sjá þessa
sýningu á listsköpun ísl.
kvenna árið 1975. Inni-
hald og hönnun sýning-
arskrá hefði mátt vera
betri og ítarlegri. Á
heimili Karenar Agnete
Þórarinsson, elsta lista-
m-annsins, sem átti verk
á sýningunni, hittu Erna
og Björg einnig að máli
þann yngsta, Valgerði
Erlendsdóttur.
Listar
á að njóta
en ekki dæ
„Listar á að njóta, en ekki
dsema,“ sagði Karen Agnete
Þórarinsson. „Það sem býr
innra með listamanninum
verður að vera honum upp-
spretta."
Karen er fædd í Kaup-
mannahöfn 28. des. 1903. Faðir
hennar stuðlaði að því, að hún
fór í teikniskóla 11 ára gömul.
Þegar hún hafði lokið gagn-
fræðaskóla var hún 3 ár í
teikni-og málaraskóla og síðan
4 ár á Kunstakademíunni í
Kaupmannahöfn. Islendingur-
inn Sveinn Þórarinsson var
þar við nám og kynntust þau.
Þau giftust og fluttust til Is-
lands árið 1929. Bárujárnshús-
in í Reykjavík á árunum milli
stríða voru grá og tilbreyting-
arlítil og fyrir Karenu opnaðist
nýr heimur þegar þau fóru til
tengdafólks hennar að Kíla-
koti í Kelduhverfi í Þingeyjar-
sýslu. Kílakot stendur á bakka
Víkingavatns og var torfbær
þar um þetta leyti. Þangað hef-
ur Karen sótt margvísleg
myndefni í líf og starf fólksins
i sveitinni t.d. hefur fólk að
svíða kindahausa oft orðið
henni að „mótífi".
Karen og Sveinn reistu sér
hús í Asbyrgi og bjuggu þar til
ársins 1938. Þau höfðu sex ær
og heyjuðu handa þeim á landi
sem fylgdi húsinu og seldu um-
fram hey. Eitt árið fengu þau
kú að láni hjá bónda i nágrenn-
inu, en kýrin mjólkaði lítið og
Karen Agnete Þórarinsson: Hlutamynd, máluð 1974
þurfti þó eftir sem áður fóðrið
sitt. öðrum búendum leist
þetta ekki hagnýtur búskapur,
en þeim yfirsást í einu — kýr-
in var ágætis fyrirsæta og not-
færðu listamennirnir sér það
óspart og seldust myndir af
kusu vel og varð úr ágætis
útgerð.
Karen fór ásamt eiginmanni
sínum í heimsókn til Danmerk-
ur árið 1939 og héldu þau sýn-
ingu á myndum frá Islandi í
Det Frie í jan. 1940 sem vakti
athygli og seldust myndirnar
vel. Striðið hafði lokað sam-
bandi milli landanna og kom-
ust þau heim til Islands með
m.s. Esju um Petsamo.
Eftir heimkomuna settust
þau að í Reykjavík og héldu
nokkrar sýningar bæði ein sér
og í samfloti með öðrum lista-
mönnum, sem mynduðu Nýja
myndlistafélagið.
Nú eru senn liðnir tveir ára-
tugir síðan þau hafa sýnt hér á
landi, en Karen hefur haldið
sýningar í Kaupmannahöfn.
Bæði einkasýningar og með
kunningjum — einnig hefur
hún sýnt í Frakklandi.
Karen telur það sérstaka
heppni fyrir sig að hafa átt
þess kost að kynnast íslensku
sveitafólki jafn náið og raun
varð. Fólkið í sveitinni hafði
áhuga á að eiga myndir og
langaði til að hafa fjölbreytni í
umhverfi sínu. Hún minnist al-
þýðukonu, sem fegraði í kring-
um sig með því að festa upp
fagurrauð bréf utan af kaffi-
bætisstöngum. Á búskaparár-
um þeirra Sveins i Ásbyrgi
sýndu þau til skiptis á Akur-
eyri og í Reykjavík. Fengu þau
inni hér í borg ýmist í Gúttó
eða verslun i Kirkjuhvoli, sem
hafði húsmuni og ýmsa kjör-
gripi á boðstólum og léði hús-
næði til sýninga.
Karen segist mála flesta þá
daga, sem andinn blæs henni í
brjóst löngun til þess og mynd-
efni hennar eru mest úr næsta
umhverfi eða hlutmyndir.
Aðspurð um kvennaárið
sagði hún að það hefði ekki
valdið sér óróa — hún hefði
alltaf notið jafnréttis.
Og um nær hálfrar aldar
dvöl á Islandi sagðist hún
aldrei hafa fundið til einangr-
unar hérna og bætir við: „Eig-
inlega get ég ekki gert upp við
mig hvort ég er fremur Dani
en Islendingur".
Að skapa
er ein af
frumþörfum
manneskjunnar
„Að skapa er ein af frum-
þörfum manneskjunnar" sagði
Valgerður Erlendsdóttir, fædd
I Reykjavík 13. febr. 1952.
Og Valgerður bætir við:
„Frá því að ég man fyrst eftir
mér hefi ég verið að skapa
eitthvað, móta eða teikna."
I barnaskóla dofnaði þessi
áhugi hennar og hélst svo
lengst af skólagöngunnar, uns
hún afréð að loknu gagnfræða-
prófi að fara í Myndlista- og
handíðaskólann. Þar var hún I
fjögur ár, tvö ár í forskóla og
tvö í textildeild, þar sem hún
lagði m.a. stund á myndvefnað.
Valgerður telur, að fræðslu-
yfirvöld hafi hingað til skort
skilning á mikilvægi myndlist-
arkennslu, enda sé fátt innan
skólakerfisins er stuðli að
frjálsri tjáningu, hvort sem er
á sviði myndlistar eða annars
náms. Sköpunargáfa er fyrir
hendi hjá fólki og mjög mikil-
vægt er að þróa hana í stað
þess að bæla.
Valgerður nam síðan við
Iistaskóla í Prag einn vetur og
lagði m.a. stund á listvefnað.
Hún sagði að í textildeildinjii í
Myndlista- og handíðaskólan-
um hefði áhugaverðasti kenn-
arinn, að sínu mati, verið Hild-
ur Hákonardóttir, vefari, og
gæti það hafa ráðið einhverju
um val sitt á Iistgrein. Deildin
er almennt álitin kvennadeild,
því að karlar leggja vefnað lit-
ið fyrir sig sem aðalfag.
Valgerði þykir gæta mis-
skilnings varðandi tilgang
kvennaársins og taldi að bar-
áttan snerist ekki um að taka
nú til við að kúga karla, heldur
jafnrétti kynjanna og hún
bætti við: „Jafnrétti kynjanna
verður ekki slitið úr tengslum
við jafnrétti allra stétta," og í
þvi liggur hvatinn að mynd
hennar. Valgerður var byrjuð
að vefa myndina, þegar henni
bauðst þátttaka í sýningunni.
Við spurðum. Valgerði hvort
hún teldi að listin þyrfti nauð-
synlega að túlka ákveðna þjóð-
félagslega afstöðu. Hún svar-
aði því til að ef megintilgang-
urinn væri sá að koma á fram-
færi ákveðnum áróðri, þá
mætti sem best nota eitthvað
annað tjáningarform, t.d. rita
niður orðsendingu um málefn-
ið. En þrátt fyrir að þetta teppi
höfði til baráttu, sé ég ekkert
því til fyrirstöðu að skapa
verk, sem túlkar fegurð og
frið.
Ennfremur sagði Valgerður
að listin ætti að vera sjálfsagð-
ur þáttur i lífi fólks, þar sem
ein af frumþörfum mannsins
væri að skapa og hún yrði að fá
að njóta sin.
Eins og sakir standa vinnur
Valgerður á dagvistunarheim-
ili fyrri hluta dags og sem
sviðsmaður i Iðnó a kvöldin.
Valgerður og Örlygur, eigin-
maður hennar, hafa á prjónun-
um ráðagerð um að flytjast bú-
ferlum upp i sveit, i von um að
finna sælureit á borð við þann,
sem þau Karen Agnete og
Sveinn áttu í Asbyrgi.
Valgerður Erlends-
dóttir: Ofin mynd,
unnin 1975
Umsjónarmenn „1 tilefni
kvennaárs" gengust fyrir
könnun meðal lesenda þessara
dálka og stóð hún frá 8. febr.
til 1. mars. Tilefnið var, að
ísiensk póstyfirvöld hafa
ákveðið að gefa út sérstakt frí-
merkivegnaalþjóðlega kvenna-
ársins 1975. Spurt var: Mynd
af hvaða íslenskri konu vilduð
þér að væri á merkinu, ef þér
mættuð ráða?
Eftirfarandi uppástungur
bárust:
Aðalbjörg Sigurðardóttir
Auður Djúpúðga
Bríet Bjarnhéðinsdóttir
Guðrún Lárusdóttir
Halldóra Eldjárn
Ingibjörg H. Bjarnason
Laufey Valdimarsdóttir
Olga Guðrún Árnadóttir
Sesselja H. Sigmundsdóttir
Þóra Melsted
Þuríður formaður
Mynd af konu á peysufötum.
Auður Auðuns
Auður Vésteinsdóttir
Dóra Þórhallsdóttir
Halldóra Bjarnadóttir
Hallgerður langbrók
Katrin Thoroddsen
Ólafía Jóhannsdóttir
Ragnhildur Helgadóttir
Stefania Guðmundsdóttir
Þorbjörg Sveinsdóttir
Mynd af konu á skautbúningi.
Tvö nöfn fengu flest at-
kvæði. Annars vegar Briet
Bjarnhéðinsdóttir, sem margir
virtust á einu máli um að væri
óumdeilanlegur brautryðjandi
fyrir réttindum kvenna hér á
landi. Vitað er að tvenn
kvennasamtök hafa gert það
að tillögu sinni við póstyfir-
völd að mynd hennar yrði á
merkinu.
Hins vegar bárust tilmæli
um að mynd Sesselju H. Sig-
mundsdóttur yrði á frímerk-
inu og voru þau undirrituð i
nöfnum 272 karla og kvenna.
Þar segir m.a. „Hún var braut-
ryðjandi í málum vangefinna
hér á landi og stofnaði fyrsta
heimilið fyrir vanheil börn ár-
ið 1930 við hin erfiðustu skil-
yrði og stjórnaði því til ævi-
loka.“
Við munu koma niðurstöðu
þessarar könnunar til póst- og
símamálastjórnar. Einnig
munum við freista þess að
kynna á þessum vettvangi þær
konur nánar, er uppástungur
komu um.
BJE.
Nýlega átti ég tal við list-
fræðing. Við ræddum um sýn-
ingar og hann sagðist finna, að
hann vrði alltaf tortrygginn,
þegar hann fengi vitneskju um
að málverk væri eftir konu.
Hann viðurkenndi að væri
höfundarnafnið kvenkyns,
þætti honum myndin aðeins
95% góð og hún vekti ekki
lengur áhuga hans. Imyndið
ykkur þennan mann kominn í
þá stöðu að ákveða innkaup
fyrir listasafn og vera ráðgef-
andi fyrir félög listamanna.
(Ur grein eftir Önnu Lenu
Lindberg I sýningarriti Kult-
urhússins í Stokkhólmi vegna
sýningarinnar „KVINN-
FOLK“ í janúar 1975).
„A ráðstefnunni, sem haldin
var í Lindarbæ 22. febr. s.l.
skýrði ein af fóstrunum frá
leiktækjabúnaði á dagvistun-
arstofnunum og taldi hún, að
skortur væri á leiktækjum fyr-
ir börn á aldrinum 5—6 ára.
Þá greip fram í, úr hópi
áheyrenda, ein af eldri og
reyndari fóstrum borgarinnar
og sagði: „Ekkert „gervi-
Tivoli“ fyrir börnin — bara
drasl, spýtur, kassa og fjörurn-
ar — börn eiga að hafa frjálsar
hendur til að skapa og starfa
og þroskast i sjálfstæða ein-
staklinga."