Morgunblaðið - 08.03.1975, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGÁRDAGUR 8. MARZ 1975
27
næs. Hann bara tók sér fyrir
hendur að koma þessu i lag og
dreif upp eitt stærsta og virtasta
bókaforlag á Norðurlöndum,
Universitetsforlaget.
Bækur þess eru viðurkenndar
langt út fyrir Norðurlöndin fyrir
smekkvísi að vali, efni og
frágangi.
Allt í einu þótti Tönnes að nú
mætti ekki lengur dragast að
ljúka laganámi. Snaraði hann sér
þá í það með öllu annrikinu og
lauk þvi með krafti, þótti svo sem
engum mikið þótt lögfræði væri
honum auðveld, ef hann tækist á
við hana á annað borð. Jóhannes
bróðir hans var þá þegar þekktur
sérfræðingur i refsirétti um Norð-
urlönd öll.
Þegar Mads, sonur Tönnesar
þurfti á læknishjálp að halda
skyndilega, en aóstaða var ónóg á
spítalanum, sem hann fór á, var
Tönnes þegar með vakandi áhuga.
Þarna var hægt og varð úr að
bæta.
Það var skammt stórra högga i
milli og þar sem litla eða enga
læknishjálp var áður að fá, reis
spitali, er skaraði fram úr á sínu
sviði.
Driffjöðurin var Tönnes
Andenæs. Ekki vissi ég til þess að
Tönnes hefði áhuga á stjórn-
málum. Allt í einu var hann kom-
inn í borgarstjórn og var stór-
stígur beina leið inn í Stórþingið.
Tilþrif þessa vinar míns voru
engu lík. Því var fjarri að frami
hans í borgarstjórn eða þing-
mennsku breytti hinu- mLnnsta i
fari hans.
I ytra útliti var hann jafn
tildurslaus sem fyrr. Pressaðar
eða ópressaðar buxur skiptu hann
engu máli og aukinni ábyrgð tók
hann án þess að láta í staðinn
nokkuð af frjálslyndi sínu og
hispursleysi.
Það hlaut svo aó fara að flokks-
legur agi yrði lítt að skapi
Tönnesar Andenæs og ekki ólík-
legt að hann hafi þótt heldur
baldinn i þeim böndum. Þar fyrir
og e.t.v. þess vegna var hann virt-
ur öðrum fremur af samherjum
sem andstæðingum.
Mér fannst Tönnes Andenæs
oft helst til óþinglegur í háttum.
Þó mætti hvert þjóðþing fagna
þvi að eiga sem flesta slíka.
Tönnes Andenæs er allur. Sorg-
legt járnbrautarslys batt skyndi-
lega endi á glæsilegan feril og
svifti marga íslendinga kærum
vini. Raunar má öll þjóðin
minnast hans fyrir skeleggt frum-
kvæði að höfðinglegri aðstoð
Norðurlanda vegna náttúruham-
faranna í Vestmannaeyjum.
Tönnes Andenæs var engum
líkur. Hann færði Norðurlanda
þjóðirnar nær hvor annarri og
þar, en þó mikið fremur vegna
persónulegra kynna, verður hans
skarð alffrei fyllt.
Það var ávallt tilhlökkun að eiga
von á að hitta Tönnes. Nú verður
það ekki oftar, en eftir stendur
minning um óvenjulegan dreng-
skaparmann og nær 30 ára vin-
áttu.
Reykjavík, 28. febr. 1975.
Valgarð Briem.
Afmælis- og
minningar-
greinar
ATHYGLI skal vakin á þvi, að
afmælis- og minningargreinar
verða að berast blaðinu með
góðum fyrirvara. Þannig
verður grein, sem birtast á í
miðvikudagsblaði, að berast í
síðasta lagi fyrir hádegi á
mánudag og hliðstætt með
greinar aðra daga. Greinar
mega ekki vera í sendibréfs-
formi eða bundnu máli. Þær
þurfa að vera vélritaðar og með
góðu línubili.
rtiiiiiitmmmmiiiim
Friðfinnur Vilhjálms-
son — Minningarorð
Fæddur 18. júnf 1909
Dáinn 27. febrúar 1975
Þann 27. febrúar 1975 andaðist
Friðfinnur Vilhjálmsson, Sörla-
skjóli 14, Reykjavík, eftir stutta
er erfiða sjúkdómslegu.
Friðfinnur var fæddur 18. júni
1909 að Hamri í Flóa. Sonur hjón-
anna Helgu Þorsteinsdóttur og
Vilhjálms Guðmundssonar. Þau
Helga og Vilhjálmur eignuðust
sjö börn, tvær dætur og fimm
syni. Friðfinnur var næst elstur
og er hann fyrstur til að kveðja af
systkinunum.
Kvæntur var hann Vilborgu
Guðmundsdóttur frá Fjalli á
Skeiðum. Hún er dóttir hjónanna
Guðríðar Erlingsdóttur og Guð-
mundar Öfeigssonar. Vilborg og
Friðfinnur giftu sig 30. des. 1933
og bjuggu fyrstu tvö hjúskaparár
sín í Hafnarfirði og fluttu siðan
til Reykjavíkur. Þau eiga eina
uppkomna dóttur, Helgu, sem býr
heima en vinnur við skrifstofu-
störf.
Fljótlega mun unglingnum á
Hamri hafa verið kennt að vinna,
enda nóg að starfa og þörfin brýn.
Ég hef fyrir^satt, að Friðfinnur
hafi snemma verið manna dugleg-
astur, enda mun mikið hafa verið
unnið á hans æskuheimili og býst
ég við að þar hafi undirstaóan
verið lögð að hans óvenjulegu
starfsorku og þeim vinnugæðum,
sem rárrm-srtti að vera ljósara en
einmitt þeim, sem þetta ritar.
Kynni okkar Friðfinns hófust á
árunum 1946 eða ’47. Hann var þá
starfsmaður hjá Almenna bygg-
ingarfélaginu, en ég lærlingur í
trésmíði. Tókst brátt með okkur
kunningsskapur góður. Þegar ég
svo fljótlega að námi loknu hóLað
taka að mér verk sjálfur, gerðist
hann einn af fyrstu starfsmönn-
um mínum. Siðan unnum við
saman allt til hins siðasta eóa alls
fast að þrem áratugum. Sem
starfsmaður var Friðfinnur í einu
orði sagt sérstakur. Hjá honum
fór saman verklagni slik, að svo
mátti heita að hvert verk léki í
höndum hans, samviskusemi svo
af bar og líkamsþrek með fádæm-
um. Hann var hæglátur fremur,
en fastur fyrir, ef þvLvar að
skipta. Eins og að lfkum lætur
kom það fyrir að okkur Friðfinni
sýndist sitt hvorurn um ýmislegt,
þótt ekki væri oft, og raunin varð
oftast sú að ég sá síðar, að hann
hafði haft á réttu að standa, Sem
félagi á vinnustað mátti treysta
því, að væri þar einhver sem
minna mátti sín eða var öðrum
berskjaldaðri fyrir áreitni heims-
ins, þá stóð hann í skjóli Frið-
finns.
Þegar slíkur drengskapar- og
ágætismaður hverfur skyndilega
af Sjónarsviðinu, verður lengi
skarð eftir, en Slíkur er nú
gangurinn.
Heimilislíf þeirra hjóna, Vil-
borgar- og Friðfinns, var gott og
heilsteýpt. Hús sitt byggði hann
að langmestu leyti sjálfur. Má víst
svo heita að utast sem innst sé
húsið hans handaverk. Umgengni
úti og inni er þar með þeim mynd-
ar- og þokkabrag, að af ber.
Mér er kunnugt um það, að
löngum hefur heilsufar Vilborgar
verið með þeim hætti að ekki
reyndi lítið á nærgætni og hugul-
semi húsbóndans og hvorki þar
né annars staðar brást honum
drengskapurinn.
Friðfinnur var, eins og mörg
börn þess tima, litt skólagenginn.
En það bætti hann sér upp með
lestri góðra bóka, enda var hann
bókhneigður og fróðleiksfús og
átti gott bókasafn.
Það leyndist ekki okkur sem vel
þekktum Friðfinn, hverja um-
hyggju hann bar fyrir heimilinu.
Helga dóttir hans var augasteinn-
inn, enda einkabarn.
Ég þarf ekki að lýsa því hvert
happ það var mér að eiga langt og
náið samstarf með ágætismanni á
borð við Friðfinn heitinn og njóta
hollráða hans og heilinda. Við
vinnufélagar hans fögnum þvi að
hafa átt við hann samvistir og
saiflstarf og minnumst hans með
virðingu og þökk.
Eiginkonu og dóttur votta ég
dýpstu samúð.
Guðbjörn Guðmundsson.
Eftirmæli eru i augum sumra
næsta hæpnar heimildir hvað viö-
kemur ágæti þess, sem um er
rætt. Og langt þykir stundum
gengið í að fegra þann framliðna,
mannkosti hans og gerðir.
Hvernig þetta verk er viðfangs
er að sjálfsögðu eins breytilegt og
einstaklingarnir eru margir, sem
um er fjallað. Allir hafa þó að
minni hyggju til síns ágætis nokk-
uð, þó misjafnt sé að vöxtum og
gæðum.
Þegar ég sest niður við sarnan-
tekt þessara kveójuorða vegi%)
fráfalls vinar míns og velgjörú^-
manns, Friðfinns Vilhjálmssonar,
J)á er sú hætta ekki fyrir hendi, að
ég beri lof á hann um efni fram,
slíkir voru mánnkostir hans og
lífsferill allur, að óþarft er þar við
að bæta.
Þegar samferóamennirnir, þeir
er nær manni fara á lífsleiðinni
og hafa gert um langan veg,
hverfa skyndilega úr hópnum, þá
fer ekki hjá því, að hugurinn sé
hrifinn úr sínum hversdagsviój-
um, maður doki við og líti um öxl.
Þótt leiðin að baki sé i megin-
dráttum innan sjónmáls i huga
manns, ef svo má segja, þá eru
þar í þó nokkrar eyður og því
fleiri og stærri, sem fjær dregur.
Jafnan er það þó svo, að einstaka
atburði og persónur ber hærra i
huga manns en aðrar, þegar
skyggst er yfir farinn veg.
Friðfinnur Vilhjálmsson, sem
við kveðjum nú, er einn þeirra
manna, sem bar yíir fjöldann frá
mínum sjónarhóli séð. Hann var
með hærri mönnum að vexti, karl-
mannlegur og vel af Guði gerður
líkamlega.
En við-sem þekktum hann best
minnumst hans ekki síður fyrir
mikla mannkosti, meðfædda og
áunna, sem birtust meðal annars í
góðri greind, góðlátlegri hógværð,
háttvísi, fórnfýsi svo og trygg-
lyndi og trúmennsku svo af bar.
Þessar mannlegu dyggðir, sem
seint- verða ofmetnar og sem
heimurinn þarfnast jafnvel frem-
ur nú en nokkru sinni fyrr, eru að
því er virðist á undanhaldi. Þörf-
in fyrir þessa mannkosti hjá sem
flestum, verður þó þvi brýnni sem
áhrifamáttur einstaklingsins vex
með aukinni þekkingu og getu
bæði til uppbyggingar og niður-
rifs.
Það var jafnari ánægjulegt og
uppbyggjandi að sækja Friðfinn
heim, koma á hans fágaða og frið-
sæla heimili og eiga við hann sam-
ræður, sem ávallt einkenndust af
gjörhygli og góðleik íblönduðum
hóflegri gamansemi.
F’riðfinnur var fjölfróður um
þjóðleg efni enda viðlesinn og
minnið gott. Ekki spillti heldur að
rifja upp með honum, svona öðru
hvoru, ýmislegt frá okkar gömlu
góóu samverudögum, en i for-
eldrahúsum Friðfinns hjá þeim
annáluðu sæmdarhjónum Vil-
hjálmi og Helgu á Hamri i Gaul-
verjabæjarhreppi og systkinum
hans, varði ég mörgum af minum
bestu bernskustundum.
Friðfinnur Vilhjálmsson var
maður hagur svo af bar og svo vel
verki farinn á allan hátt, að segja
mátti, að allt Iéki í höndum hon-
um hver svo sem efniviðurinn var
og ber heimilið að Sörlaskjóli 14,
hans helgasta vé, þess glöggan
vott hvar sem á er litið, enda var
hann ásamt eftirlifandi eigin-
konu, Vilborgu Guðmundsdóttur,
og einkadótturinni Helgu, óþreyt-
andi við að gera það svo úr garði,
sem best þau máttu, án þess þó, aó
þar gætti nokkurs óhófs eða
tildurs.
En fleiri fengu að njóta hag-
leiks hans og hjálpsemi og var ég
einn þeirrá sem naut þar rikulega
af án þess, að endurgjald mætti
nokkurn timann nefna.
Það fór ekki hjá því, að Frið-
finnur væri eftirsóttur maður til
starfa og var honum löngum falin
forsjá manna og ábyrgð margs
konar af þeim sem hans nutu í
starfi.
Þar sem Friðfinni féll annað
betur, en að um hann eða hans
kosti væri fjölyrt, þá skal ekki
farið um það fleiri orðum hér, þó
af nógu sé að taka. Honum féll
heldur ekki að of lengi væri áð á
lífsleiðinni, slíkur eljumaður sem
hann var. Áfram skal því haldið
og horft fram til þess ókomna, án
hiks eða undansláttar ef farið
skal að fordæmi Friðfinns.
Okkur, sem trúum þvi „að lifið
sé sterkara en dauðinn”, fer líkt
og snillingnum Bólu-Hjálmari, að
við gröfum á vonarskjöldinn
„rúnir þær sem ráðast
hinumegin”. Trúlega fela rúnir
flestra i sér ósk um það að mega
hitta aftur þá sem þeim voru
kærastir í þessu lífi. Efna- og
eðlisfræðitilraunir manna skýra
varla í náinni framtíð lifsgátuna,
hvað sem siðar verður og þurfa
því ekki að veikja von þeirra sem
trúa á áframhald og endurfundi.
Sú var skoðun fóstru minnar
Guðriðar Erlingsdóttur, móður
Vilborgar, og sú trú hefur mörg-
um hjálpað sem eins var ástatt
fyrir og mæðgunum að Sörla-
skjóli 14.
Eg votta þeim og öðrum að-
standendum Friðfinns Vilhjálms-
sonar, dýpstu samúó mína og fjöl-
skyldu minnar.
Friðþjófur Hraundal.
MaríaBjarneyEinars-
dóttir — Minning
F. 4. desember 1895
D. 15. febrúar 1975.
Fyrrum var oft margt æskufóll
í byggðum lands okkar þó sumai
væru smáar um sig.
Svo var um Ingjaldssand i
fyrsta ársfjórðungi þessarar ald
ar. Heimilin voru 9 að tölu, sum
barnmörg. Þessi börn urðu miklir
æskufélagar, minntust oft hvert
annars, og hafa, eftir getu og
ástæðum fylgst með lifsafkomu
félaga sinna og allri liðan. Fundið
til meó þeim í raunum þeirra og
veikindum og beðið fyrir þeim er
sorgin hefur leitað heimila
þeirra.
Haustió 1914. fluttist Einar
Jóhannesson frá Bolungarvik á
Ingjaldssand, með fjölskyldu
sina, konu sina Ragnhildi Bjarna-
dóttur og 6 börn, 4 fermd, en 2 á
skólaaldri. Meó komu þeirra
hjóna og barna, óx æskufólkshóp-
urinn á Ingjaldssandi. 1901 var
Einar kaupamaður hjá foreldrum
mínum að Kirkjubóli á Valþjófs-
dal og er hans minnst á heimili
okkar ætíó sem mikils dugnaðar-
manns. Við flutning fjölskyldu
hans á Ingjaldssand hófst góð
kynning milli fjölskyldnanna.
Ragnhildur var blíð og góð kona,
en vinavönd og trygg og báru
börn hennar þann eiginleika
glöggt með sér. Einar var einn af
fremstu formönnum Bolungar-
víkur frá árabátaöldinni, mótaóur
af átökum við árina og haföldurn-
ar, við land og á hafi úti. Naut
hann þess að sigla fleyi hraóbyri,
þótt öldur Ægis risu. Minnist ég
þess sem unglingur og háseti sið-
ast á formannsæfi hans. Einar var
greindur vel, víðlesinn og athug-
ull. Hug sinn duldi hann eigi um
sum málefni dagsins hverju sinni.
„Mikla ábyrgð tekur þú á þig 19
ára unglingur, að taka að þér
kennslu barnanna hér i vetur,”
sagði hann við mig, er þaö var
ráðið að svo skyldi vera. Eg svar-
aði þvi til, aó ég vildi eiga hann
sem ráðgjafa í þessum málurn og
hét honum vináttu minni. Svo fór
að vinátta okkar jókst, og var ein-
læg til hinsta dags hans. Ég fann
að forusta hans var traust, bæði
í skólamálum og ólgusjó hafsins,
enda las hann mikið um andleg
mál og siðprýói manna, barna og
unglina.
María, dóttir þessara hjóna, sú
þriðja í aldursröð dætra þeirra, er
nú nýlátin, 15. febr. sl. Kom
hún með foreldrum sinum á Ingj-
aldssand um 18 ára gömul.
Æskufólkshópnum í U.M.F.
Vorblómi bættist með þessum
börnum Ragnh. og Einars, mikill
styrkur og fjölþæfni í starfi. Það
voru fagrir dagar og skemmtileg-
ir, sem þetta unga fólk átti í leik
og starfi 30 að tölu i þessari litlu
byggð, á aldri frá 15 ára til 25 ára,
og þess vegna höfum við viljað
lengi vel frétta hvert af öðru og
minnst blíólega liðinna daga. En
nú er einstaklingum þessa hóps
óðum að fækka. Kallió að handan
flýr enginn. Öll þessi Einars börn
kynntust foreldrum minum og
okkur systkinunum; sýndu sömu
eiginleika og foreldrar þeirra,
festu, tryggð og umhyggju fyrir
liðan manns. Maria heitin átti í
ríkum mæli alla þessa kosti, og
leitaðist vió að láta vini sína njóta
þeirra.
Fór svo. að foreldrar rnínir, sér-
staklega móðir mín og hún urðu
aldavinir og reyndu báóar, að
veita hvor annarri styrk og sólar-
sýn í sorgum sínum og raunutn.
Þess má strax géta, að er móóir
min lá rúmföst mörg ár hér i
Reykjavík og dó 97 ára gömul
heimsótti hún hana og áminnti
börn sín að gera það sama, sem
þau gerðu á hverju ári til hinsta
árs hennar. 25 ára giftist hún
Kristjáni Eyjólfssyni frá Kirkju-
bóli í Valþjófsdal. Vil ég lýsa hon-
um með orðum afa mins, Finns
Eiríkssonar, sem þekkti hann frá
þvi hann steig fyrsta sinn á
Kirkjuból og var nábýlismaður
foreldra hans í mörg ár. Kristján
Eyjólfssón er og verður fyrirmað-
ur allra dugmestu unglinga og
fullorðinna manna. Og aldnir
ntenn vitna enn um dugnað og
þrek Kristjáns í hvivetna: Sjór-
inn heillaði hann og vélbátaút-
gerðin var að byrja á fyrsta tug
aldarinnar og þá var eigi hægt aó
hafa hendur i skauti. Fast hann
sótti sjóinn á fari sinu Valþjófi.
sem formaður, en einn haustróðr-
ardaginn kom hann ekki aftur.
Þaó var kallið að handan. Eins og
hjá fleiri ekkjum voru Maríu bún-
ir daprir dagar og nætur að ntissa
einnig bróóur sinn Fétur og tvo
bræður aðra, Guðjón og Gísla, er
áður höfóu verið sambýlisungl-
ingar föður hennar i Alfadal á
Ingjaldssandi. Þá var styrkur
hennar frá hendi Guðs og áður
nefndir eiginleikar foreldra
Framhald á bls. 20
i*ii»**i»*i* «i
imiiiiiiiiiiiiiiiiiin
I I « > *
f f,