Morgunblaðið - 08.04.1975, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. APRIL 1975
Útgefandi
Framkvæmdastjóri
Ritstjórar
Ritstjórnarfulltrúi
Fréttastjóri
Auglýsingastjóri
Ritstjórn og afgreiðsla
Auglýsingar
hf. Árvakur, Reykjavík.
Haraldur Sveinsson.
Matthias Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Þorbjörn Guðmundsson.
Björn Jóhannsson.
Árni Garðar Kristinsson.
Aðalstræti 6. sími 10 100.
Aðalstræti 6, simi 22 4 80.
Askriftargjald 700.00 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40,00 kr. eintakið
jarasamningarnir,
sem gerðir voru
skömmu fyrir páska, hafa
nú verið samþykktir í lang-
flestum þeim verkalýðsfé-
lögum, sem hlut áttu að
máli. í sambandi við af-
greiðslu þeirra hefur
þrennt komið fram, sem
athygli hefur vakiö og er
vísbending um, að tals-
verós óróa gætir meðal
launþega vegna þeirrar
kjaraskerðingar, sem
menn almennt hafa orðið
fyrir. í fyrsta lagi hafa
samningarnir verió felldir
í tveimur félögum, verka-
lýðsfélögunum í Vest-
mannaeyjum og á Vopna-
firði. í öðru lagi hefur
verið meira um mótat-
kvæði á fundum verkalýðs-
félaganna, sem samþykkt
hafa samningana, en tíðk-
azt hefur að jafnaði og í
þriðja lagi hafa stöku félög
gert ályktanir, þar sem
forysta verkalýðssamtak-
anna er gagnrýnd fyrir aó
standa slælega vörð um
hagsmuni félagsmanna
þeirra.
Engum þarf að koma á
óvart, þótt óánægja ríki
meðal launþega vegna
þeirrar kjaraskerðingar,
sem þeir hafa orðiö fyrir á
síðustu 12 mánuðum eða
frá því að vinstri stjórnin
ákvað að taka kaupgjalds-
vísitöluna úr sambandi.
Þessi óánægja er skiljanleg
og hún er mannleg. En hún
gefur tilefni til að minna
enn einu sinni á þá stað-
reynd, að þessi kjaraskerð-
ing er óhjákvæmileg og ef
þjóðin neitar að horfast í
augu við augljósar stað-
reyndir í efnahagsmálum
sínum blasir ekkert við
annað en atvinnuleysi,
öngþveiti og jafnvel ríkis-
gjaldþrot. Sérstök ástæða
er til að minna á þetta nú,
vegna þess að kjarasamn-
ingar, sem bersýnilega of-
bjóða greiðslugetu at-
vinnuveganna mæta gagn-
rýni af þessu tagi inn-
an verkalýðssamtakanna.
Skiljanlegra hefði veriö, ef
slík óánægja hefði komið
fram á fundum hjá þeim
vinnuveitendasamtökum,
sem staðið hafa að samn-
ingsgerðinni, því að alla
vega er hér gengið út á
yztu nöf, ef ekki fram af
brúninni, þegar um það er
að ræða að tryggja afkomu
atvinnuveganna sjálfra,
sem að sjálfsögðu eru
undirstaðan.
Hafi þeir samningar, sem
gerðir voru á dögunum
farið upp fyrir þau lág-
launamörk, sem æskileg
hefðu verið, ríður a.m.k. á
miklu, að í þeim samn-
ingum, sem eftir standa viö
einstök launþegafélög
verði alls ekki farið út fyrir
þann ramma, sem settur
var í almennu samning-
unum og á það einnig við
um ríki og sveitarfélög og
alveg sérstaklega er
ástæða til að vara menn við
því að fara út á þá braut að
sniðganga þennan ramma
með óbeinum kjarabótum
umfram það, sem var
samið, svo sem flokkatil-
færslum og öðru slfku, en
það hefur oft viljað brenna
við, sérstaklega í samn-
ingum ríkisins við opin-
bera starfsmenn.
Á næsta leiti eru svo vió-
ræður um nýtt vísitölu-
kerfi. Þær verða að taka
mið af því í fyrsta lagi, að
óafturkallanleg kjara-
skerðing nemi þeim vísi-
tölustigum, sem þegar eru
komin fram og ekki hafa
verið bætt. í öðru lagi, að
vísitala viðskiptakjara
verki á einhvern hátt inn í
kaupgjaldsvísitöluna og í
þriðja lagi væri æskilegt,
að vísitöluhækkanir á laun
væru reiknaðar ekki oftar
en tvisvar og í mesta lagi
þrisvar á ári í stað fjórum
sinnum á ári nú.
Bersýnilegt er, að nú er
verið að þenja greiðslugetu
atvinnuveganna út á hin
yztu mörk. Sú hætta er
augljóslega yfirvofandi, að
á þessu ári verði launakerf-
ið með einhverjum hætti
sprengt upp og stjórnlaus
verðbólga dembist yfir á
ný. Sú hætta er fyrir
hendi, að sú óánægja, sem
fram hefur komið f verka-
lýðsfélögunum méð núver-
andi samninga leiði til
þess, að verkalýðsfor-
ingjarnir freistist til
óábyrgari afstöðu í samn-
ingum en þeir hafa sýnt að
þessu sinni. Þess vegna
skal það enn einu sinni
ítrekað, að kunni menn sér
ekki hóf og stilli kröfugerð
í samræmi við greiðslugetu
atvinnuveganna getur það
haft alvarlegar og örlaga-
þrungnar afleiðingar fyrir
framtíð íslenzku þjóð-
arinnar. Það er vel skiljan-
legt, að mörgum finnist
erfitt að láta enda ná
saman miðað við núver-
andi launakjör og verðlag í
landinu en þá skyldi þess
gætt, að allur almenningur
hefur vanið sig hin siðustu
ár á lífskjör, sem í raun og
veru enginn grundvöllur
var fyrir og þá er enginn
annar kostur fyrir hendi
en sá að venja sig af þeim á
ný.
LAUNARAMMANUM
VERÐUR AÐ HALDA
Frank Stella
I Listasafni Islands hefur
undanfarið staðiö yfir sýning á
grafíkmyndum hins þekkta
bandarfska grafík-listamanns
Frank Phiiip Stella, og mun
henni fara aó ljúka. Stella
fæddist í Malden/Boston 1936
og stundaði nám vió Philips-
listaháskólann í Andover, þar
sem hann nam undirstöðuatriðí
málaralistar. Arin 1954—58 las
hann sögu við Princeton-
háskólann og vann samtimis á
vinnustofum listamanna og var
þá undir áhrifum abstrakt-
expressjónismans. Hann kynn-
ist myndum þeirra Jasper
Johns, Rothko og Barnet New-
man og málar fyrstu myndir
sínar i New York, hinar svo-
nefndu „transitonal paintings"
og „black paintings1', sem hann
sýndi hjá Leo Castelli og í
Museum of Modern Art. Arió
1960 lauk hann við svörtu röð-
ina svonefndu og byrjaðí á ál-
Nlyndllst
eftir BRAGA
ÁSGEIRSSON
röðinni, en það eru fyrstu
myndirnar á lérefti. sem hafa
ytri takmörk og skapa sér ínnri
byggingu. 1 kopar röóinni
(1961) dregst myndefnið
saman í einingar sem setja má
saman og samsetningar þeirra
þróast í ýmsar myndir.
Einkenni mynda Frank
Stella er að þær koma fram í
ákveðnum myndröðum þar sem
hann tekur fyrir ákveðið af-
markað þema, — þetta birtist í
því að myndirnar eru ekki
aðeins einingar sem skipað er í
ákveðna röð, heldur er fremur
um það að ræða, að raðir staðl-
aöra eininga mynda eina heild.
Með þvi að skipa þeim undir
eitt myndarhugtak fást þannig
ekki einungis alveg nýir kostir i
samstillingu, heldur verður
skerfur einstakra myndforma
til heildarinnar einnig augljós.
Myndraðirnar eru auðgreindar
á samkynja geometrískum ein-
ingum — linu- og flatarmynd-
um, og einföldum litum, svo
sem svörtu, eða á sambandi lita
og forma, eins og i marglitu
V-röðunum og óreglulega form-
uðu myndunum.
Myndraðirnar eru óháðar
hver annarri, en hægt er aó
bera þær saman að því er snert-
ir sameiginlega viðleitni þeirra
til þess að skapa sýnimyndir af
hlutum í samhengi með reglu-
festu, samhverfum, einingu og
einfaldleik. Þessar upplýs-
ingar, sem færðar eru i stílínn
úr sýningarskrá, lýsa ágætlega
vel list þessa listamanns á mjög
þröngu og yfirveguðu sviði.
Naumast getur þetta talist
spennandi fyrir hinn almenna
íslenzka listskoðanda en engu
að síöur er hér um að ræða
merkilegan myndlistarmann og
gildi mynda hans byggist ekki
sist á hinni grafisku nákvæmni
og óaðfinnanlegu vinnubrögð-
um, sem vekur aðdáun þeirra
er þekkja til tæknibragðanna.
Eg þekki vel til þessa lista-
manns af sýningum erlendis og
veit að myndir hans falla mjög
vel inn i heildarsvip annars
konar mynda, rólegar en áleitn-
ar. Allt annaó er að sjá myndir
hans á sérstakri sýningu þvi
þær gera þá allt aðrar og meiri
kröfur til skoóenda. En það er
vel að Listasafnið skuli hafa séð
sér fært að kynna okkur þessa
hlið bandariskrar flatarmáls-
listar og þaó er ómaksins vert
fyrir listskoðendur að líta inn i
sali safnsins, og bent skal að
lokum á hinn óaðfinnanlega
frágang myndanna, en af
honum getum við mikið lært. —
Við þökkum svo Listasafni Is-
lands og Menningarstofnun
Bandarikjanna, sem hefur veitt
fjárstyrk til þessarar sýningar
framtakið, og skal hér áréttuð
nauðsyn þess aó safnið komist i
veglegri húsakynni, sem veitir
slíkri starfsemi meira svigrúm.
Bragi Ásgeirsson.