Morgunblaðið - 08.04.1975, Qupperneq 22

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 8. APRÍL 1975
22
— Verkfall?
Framhald af bls. 36
viljum aó þetta sjónarmið komi
fram," sagði hann og bætti vió að
verkföllum á Vopnafirði meðal
verkamanna hefði verið frestað
til 25. apríl.
Morgunblaðið bar þetta sjón-
armið undir Björn Jónsson, for-
seta Alþýðusambands Islands.
Björn sagði að auðvitað væru mis-
munandi skoðanir meðal fólks á
því hversu hátt hefði átt aó fara
með láglaunabæturnar i launa-
stiganum, og hann bætti við, aó ef
mörkin væru ávallt höfð hin
sömu, myndi það aðeins hafa það í
för með sér að taxtar klesstust
saman og myndi það skapa mörg
og margs konar félagsleg vanda-
mál innan ASl, þótt slikt myndi
aó sjálfsögóu ekki verða á meðal
þeirra sem allægstu launin hefðu.
Hann kvað menn verða að minn-
ast þess, að Alþýðusamband Is-
lands væri meira en samband
þeirra, sem væru á verkamanna-
launum og þvi yrði forystan að
hugsa til hópsins í heild. Þá sagði
Björn:
„Eg tei ekki að ekki hafi verið
um neitt val að ræða í þessu efni.
Við heíðum ekki fengið neitt
meiri hækkun fyrir verkamenn-
ina, þótt við hefðum afsalað okk-
ur einhverju fyrir iðnaðarmenn-
ina. Verið er m.a. að semja við
sérstök fyrirtæki, sem hafa fyrst
og fremst verkamenn í þjónustu
sinni svo til eingöngu og hefðu þá
aóeins aðrir vinnuveitendur
sloppið. Þeir sem hafa verka-
mennina í vinnu, svo sem t.d. fisk-
vinnslufyrirtæki hefðu auðvitað
ekki hat'l úr meiru að spila þótt
hækkunum yrói sleppt á iðnaðar-
mönnum og mörkin verið-höfð
lægri i samkomulaginu. I fisk-
vinnu er verkafólk nær eingöngu
ófaglært og hefði því þetta
breytta fyrirkomulag ekki veitt
neitt meira svigrúm. Er þvi mikiil
misskilningur, að þessi mörk haíi
á einhvern hátt verið keypt
nokkru verði," sagði Björn Jóns-
son. _____ _ ^
— Vietnam
Framhald af bls. 1
leiðtogi demókrata í öldunga-
deildinni á þingmenn og Eord for-
seta að forðast aó kenna hverjir
öðrum um hvernig komið er í
S-Vietnam. Með þessu var Mans-
field að reyna að bera klæði á
vopnin, áður en Ford forseti
ávarpar báðar deildir þingsins á
fimmtudag, þar sem gert er ráð
fyrir að hann geri úrslitatilraun
til að fá þingió til að samþykkja
frekari fjárhagsaðstoð við S-
Vietnam. Talið er óliklegt aó
þingið verði við þeirri beiðni.
Ford, sem kom til Washington í
dag eftir 9 daga vinnufrí i Kali-
forníu, hefur sett á laggirnar
nefnd sérfræðinga til að skila áliti
um stöðu máia í Vietnam. Við
komuna til Washington sagði
Ford við fréttamenn, að Banda-
rikjamenn yrðu að horfa ótrauðir
til framtióarinnar og missa ekki
sjálfstraustið né sjónir af mark-
miðum sínum.
— Irland
Framhald af bls. 1
leiðtogum hersins séu óánægðir
með viðbrögð brezku stjórnar-
innar við ýmsum kröfum þeirra.
Helztu kröfur IRA eru að Bretar
kalli allt herlió sitt brott frá N-
Irlandí og sleppi lausum öllum
föngum, sem í haldi eru án þess
að réttarhöld hafi farið fram i
máli þeirra. Herma fregnir að
leynilegir fundir milli IRA og
fulltrúa brezku stjórnarinnar hafi
farið fram i dag, til þess að reyna
að koma i veg fyrir að vopnahiéíð
verði afturkallað.
— Tugmilljóna
Framhald af bls. 2
að slökkviliðið myndi ráða niður-
lögum hans er það kæmi á vett-
vang. En sú von brást og eldurinn
læsti sig 1 vélarnar og eru þær
allar taldar ónýtar. Um verðmæti
þeirra má nefna sem dæmi, að ný
jarðúta þeirrar tegundar og
stærðar sem brann kostar nú um
17 milljónir króna. Þá brann allur
tækjakostur verkstæðisins ogveit-
ingasalurinn eyðilagðist gjör-
samlega
— Flest félögin
Framhald af bls. 2
en til boðaðra verkfalla VR kem-
ur. 9-manna nefnd ASÍ hefur
samningsumboð fyrir Verzlunar-
mannafélagið og sagði formaður
nefndarinnar, Björn Jónsson, for-
seti ASI, að í raun hefðu viðræður
ekki snúizt um samkomulagið,
sem gert var á skirdag, þar eð
ljóst væri að VR gæti ekki boðið
lægri kauphækkanir en þar voru
samþykktar. „Þeir hafa hins veg-
ar verið að athuga sin mál gagn-
vart stjórnvöldum og hafa ekki
viljað skrifa undir á meðan sú
athugun hefur farið fram. Eg
reikna fastlega með að þeir láti
málið ekki fara út í verkfall og
láti loka hjá sjötta til sjöunda
hverjum kaupmanni á meðan all-
ir hinir hafa opið. Með því myndu
þeir aðeins missa viðskipti."
Björn sagði að jafnvel þótt ekki
yrði samkomulag, myndi VR ekki
þurfa að láta verkfallið koma til
framkvæmda, þar eð unnt væri að
dæma kjararáðið til þess að fall-
ast á samkomulagið samkvæmt
lögum um starfskjör launþega, en
þau lög voru samþykkt á Alþingi i
fyrra. I lögunum er kveðið á um
það — að sögn Björns — að hafi
heildarsamtök samþykkt kjara-
samninga í einhverri grein, þá
skuli hið sama gilda fyrir aðra,
sem eru utan víð það. „Eg býst við
að þessi lög myndu halda," sagði
Björn, „en hins vegar höfum við
ekki séð neina ástæðu til þess að
fara þessa leið aó óreyndu. Ég hef
ekki trú á að neinir erfiðleikar
verði I sambandi við þetta."
Hjörtur Hjartarson, formaður
kjararáðs verzlunarinnar, sagði
að innan ráðsins hefði verið fund-
ur i dag og hefði mönnum þar
sýnzt sitt hverjum. Annar fundur
hefur verið boðaður í ráðinu á
miðvikudag áður en til samninga-
íundarins þá um kvöldið kemur.
Um þau rök Björns Jónssonar að
unnt væri að dæma kjararáðið til
samninga á grundvelli laganna
um starfskjör launþega sagði
Hjörtur, að lögin gætu ekki átt við
um þetta atriði, þar eð hér væri
um mál af allt of mikilli stærðar-
gráðu að ræða. Hér væri t.d. ekki
verið að semja við ný samtök,
heldur samtök, sem hefðu farið
með samninga allt frá upphafi
vega og áður en Vinnuveitenda-
sambandið fór með hluta samn-
inga við verzlunarmenn. Upphaf-
lega var það Verzlunarráðið sem
eingöngu fór með samninga við
verzlunarmenn og síðan Kaup-
mannasamtökin og Félag is-
lenzkra stórkaupmanna. Fram
hjá því væri ekki hægt að ganga.
Ölafur Jónsson, framkvæmda-
stjóri VSÍ, sagði í gærkveldi að
þessi lög væru svo ný, að ekki
hefði enn á þau reynt, en hann
taldi liklegt, að þau ættu við um
tilfelli, þar sem um smærri hópa
væri að ræða — einstaklinga eða
hópa á vinnustað.
— Hækkunin
Framhald af bls. 2
að leysa gömlu vagnana af hölmi,
sem orðnir eru 11 til 14 ára gaml-
ir.
Þá höfðum við samband við
Agúst Hafberg, forstjóra Land-
leiða, og spuróum hann hvort
ekki væri að vænta hækkunar á
leiðinni Reykjavik—Hafnarfjörð-
ur. Sagði Agúst, að hækkana á
þessari leið væri ekki að vænta á
allra næstu dögum. Nú væri verið
að athuga rekstur á ferðum Land-
leiða á þessari leið, en miklir
erfiðleikar hefðu steðjað að hon-
um aö undanförnu. Landleiðir
hefðu þá sérstöðu framyfir
Strætisvagna Kópavogs og
Reykjavíkur að fyrirtækið væri
einvörðungu háð fargjöldum á
hverjum tíma en ekki opinberum
styrkjum eins og hin fyrirtækin.
Hann benti á, að nú kostaði eitt
fargjald til Kópavogs með Land-
leiðum 30 krónur, en með strætis-
vögnum Kópavogs 36 krónur.
Framvegis mun 43 miða far-
spjald með S.V.R. kosta 1000 kr.,
36 miða farspjald fyrir börn 300
kr. og 43 miða farspjald fyrir aldr-
aða 500 kr.
—Ráðstefnur
Framhald af bls. 14
eyðsla þátttakenda, t.d. innkaup,
gjafir, aðrar veitingar, leigubílar
o.fl. Ekki er ósennilegt að slík
eyðsla sé í námunda við ísl. kr.
8.000.00 á þátttakanda, eða sam-
tals ísl. kr. 448.000.
Samtals ...ísl. kr. 5.558.143
Alit sérfræðinga S.Þ.
Geta má þess í sambandi við
ofangreint, að í skýrslu sérfræð-
inga á vegum Sameinuðu þjóð-
anna er könnuðu íslensk ferða-
mál, útgefinni af samgönguráðu-
neytinu i ágúst 1973, sagði m.a.
um ráðstefnuhald á Islandi:
„Mestir möguleikar eru taldir á
aukningu ráðstefnuhalds á Is-
landi. Talið er að ýmiss konar
ráðstefnu- og fundargestir hafi
verið 2.700 árið 1972. Með réttu
skipulagi og kynningarstarfsemi
ætti sá fjöldi að geta vaxið í 5.000
innan fimm ára og 10.000 fyrir
1980. Sérstaklega ætti að beina
ráðstefnum á tímann utan aðal-
ferðamannatímans og gætu þær
haft mikil áhrif í þá átt að lengja
hann. Hvað heimamarkaði við-
kemur er það siður að halda fundi
og þing seinni hluta vetrar. Ráð-
stefnuaðstaða, sem byggð yrði,
gæti því reiknað með einhverjum
innanlandsviðskiptum utan aðal-
ferðamannatímans".
Ljóst er af ofangreindu aö hér
er um mjög mikilvægt mál að
ræða fyrir íslenska þjóðarbúið.
Aukið ráðstefnuhald utan sumar-
tímans nýtir fyrst og fremst þá
aðstöðu, sem þegar er fyrir hendi
og væri ónotuð ella — og færir
þjóðarbúinu milljónir f erlendum
gjaldeyri.
— Ráðstöfunarfé
Framhald af bls. 14
mynd verið lagt fram 6. desember
eða áður en flest sveitarfélög
hefðu gengið frá fjárhagsáætl-
unum sínum fyrir árið 1975. Því
kvað ráðherra það enga afsökun,
að sveitarfélögum hefði ekki átt
aó vera kunnugt um ákvæði frum-
varpsins.
Ingólfur Jónsson kvaddi sér
hljóðs. Hann sagði að frumvarpið
væri í flestum atriðum til bóta, en
gagnrýndi, að það yki þó mjög
verksvið vegasjóðs án þess þó að
gera ráð fyrir því að hann hlyti
meira fjármagn til þess að spila
úr. Hann kvað þvi auðsætt að
frumvarpið leiddi af sér að fresta
þyrfti enn fleiri verkefnum en
þegar hefði orðið að gera vegna
fjárvana vegasjóðs, sem brunnið
hefði upp í verðbólgu síðustu ára.
Hann kvaðst vera andvígur
ákvæðum 11. greinar frumvarps-
ins og sagði að þau 15%, sem hún
gerði ráð fyrir að tekin væru til
viðbótar myndu rýra mjög hlut
kauptúna og þéttbýlis og myndi
hafa það í för með sér, að draga
þyrfti úr varanlegri gatnagerð.
Að öðru leyti svaraði Ingólfur þvi
sem fram hafði komið í ræðu
Gylfa Þ. Gislasonar og bað þing-
menn forðast að fara i kjördæma-
meting og deilur um það, hverj-
um bæri meir en öðrum. Hann
sagði að þingmenn ættu að líta á
þjóðarheildina og hagsmuni
hennar, þegar ákveóið væri á
hvern hátt eyða ætti fjármunum
til samneyzlu.
Magnús Kjartansson tók þvi
næst til máls og lýsti vonbrigðum
sínum vegna „neikvæðra við-
bragða samgönguráðherra" við
þeirri réttmætu gagnrýni, sem
komið hefði fram á 11. grein
frumvarpsins. Kvað hann útilok-
að að gripa fram i fyrir sveitarfé-
lögum mörgum mánuðum eftir að
þau hefðu gert fjárhagsáætlanir
sínar og taka af þeim framlög,
sem þau hefðu gert ráð fyrir sam-
kvæmt gildandi lögum. Hann
kvað það engin rök hjá ráöherra,
að frumvarpið hefði komið fram
6. desember og að sveitarstjórnir
ættu að hafa gert sér ljóst, að
þetta yrói af þeim tekið. Oftsinnis
hefði komið fyrir að frumvörpum
hefði verið breytt og það þótt um
stjórnarfrumvörp hefði verið að
ræða. Háskasamlegt væri að klípa
þessa peninga af þéttbýlisstöð-
unum og af þeim framkvæmdum,
sem hafnar væru. Ef löggjafa-
valdið vildi endilega breyta
þessu, yrði það að afla fjárins með
öðrum hætti en þessum.
Þá tók Halldór E. Sigurðsson
enn til máls og sagði að ef
mönnum væri sérstaklega í nöp
við það atriði, hvenær gildistími
ákvæðisins hæfist, væri hann til
viðtals um breytingar á þvi. Loks
talaði Friðjón Þórðarson og hvatti
til endurskoðunar 11. greinar
frumvarpsins. Benti hann jafn-
framt á að um leið og nokkur
kauptún hefðu verið gerð að
kaupstöðum nýlega, hefðu sýslú-
vegasjóðir misst þar talsverðan
spón úr aski sínum. Kvað hann
samgöngunefnd þurfa að kanna
gaumgæfilega, hvort hið nýja
frumvarp tæki nægilegt tillit til
þeirra breytinga. Friðjón á sæti í
samgöngumálanefnd.
Að umræðum loknum var frum-
varpinu visað til 2. umræðu og
samgöngumálanefndar.
—Iðnaðarbankinn
Framhald af bls. 3
væri með því í aðalatriðum lokið
þeim skipulagsbreytingum, sem
stefnt var að, þegar bankinn tók
tölvu I notkun fyrir 3 árum.
Að lokum skýrði Gunnar J. Frið-
riksson frá því, að á fundi bankaráðs-
ins 1 7. febrúar s.l. hefði það ákveðið
að ráða Val Valsson sem aðstoðar-
bankastjóra og vænti bankaráðið
þess, að með því hefði verið stigið
heilladrjúgt skref fyrir bankann.
Tekjuafgangur
23.2 millj. kr.
Bragi Hannesson bankastjóri
skýrði þvi næst reikninga bankans.
Rekstrarafkoma varð betri en oftast
áður. Tekjuafgangur án afskrifta
nam 23.3 millj. kr. Afskriftir nema
4.4 millj. kr. og i varasjóð eru lagðar
6.8 millj. kr. Til ráðstöfunar á
fundinum væru þvi 12.1 millj. kr.
Rekstrarkostnaður nam á árinu 97.9
millj. kr. Bragi Hannesson skýrði frá
þvi, að á árunum 1 972—1 974 hefði
starfsfólki bankans einungis fjölgað
um 2.2%, en á sama tíma hefði
afgreiðslufjöldi og færslumagn auk-
ist um 21%.
Heildarinnlán i bankanum jukust á
árinu um 475.4 millj. kr. eða 29.0%
og námu í árslok 2.115,8 millj. kr.
Þar af voru spariinnlán 1.649,2 millj
kr. og veltiinnlán 466.6 millj. kr. Um
43% innlána bankans eru i útibúum
hans. Heildarútlán námu i árslok
1.732.8 millj. kr. og jukust á árinu
um 364.5 millj. kr. eða 26.6%. Um
62% útlána bankans eru til iðnfyrir-
tækja og iðnmeistara. Bundin inn-
stæða i Seðlabankanum jókst á
árinu um 46.2 millj. kr. og var i
árslok 400.0 millj. kr. Þá var i árslok
innstæða á viðskiptareikningi i
Seðlabankanum 44.5 millj. kr.
Bragi Hannesson skýrði að lokum
frá starfsemi veðdeildar bankans, en
frá upphafi hafa samtals verið veitt
200 lán úr veðdeildinni að upphæð
um 45 millj. kr.
Aðalfundurinn samþykkti að
greiða 1 2% arð til hluthafa og leggja
8.5 millj. kr. i varasjóð.
Eigið fé Iðnlánasjóðs
833 milljónir
Pétur Sæmundsen bankastjóri
gerði grein fyrir rekstri Iðnlánasjóðs
árið 1974. Kom fram i ræðu hans, að
á árinu voru veitt samtals 242 lán að
upphæð 317.8 millj. kr. Úti-
standandi lán i árslok voru samtals
að fjárhæð 1.009.3 millj. kr. Eigið fé
sjóðsins jókst á árinu um 186.4
millj. kr. og var i árslok 832.9 millj.
kr.
Fyrir fundinum lágu tillögur um
breytingar á samþykktum bankans
svo og tillaga að nýrri reglugerð.
Pétur Sæmundsen bankastjóri og
Valur Valsson aðstoðarbankastjóri
gerðu grein fyrir þessum tillögum,
sem voru samþykktar.
Á aðalfundinum baðst Vigfús
Sigurðsson húsasmiðameistari
undan endurkjöri i bankaráðið, en
hann hefur átt þar sæti s.l. 12 ár.
Voru honum þökkuð mikil og giftu-
drjúg störf fyrir bankann.
f bankaráð voru kjörnir: Gunnar J.
Friðriksson framkv.stj., Sigurður
Kristinsson málarameistari og Hauk-
ur Eggertsson framkv.stj. í vara-
stjórn voru kjörnir: Kristinn
Guðjónsson forstj., Þórður Gröndal
verkfr. og Sveinn S. Valfells verkfr.
Iðnaðarráðherra skipaði þá
Magnús Helgason framkv.stj. og Pál
Sigurðsson rakarameistara sem
aðalmenn i bankaráðið og Guðmund
Guðmundsson forstj. og Runólf
Pétursson, form. Iðju, sem vara-
menn.
Endurskoðendur voru kjörnir þeir
Haukur Björnsson framkvstj. og Þór-
leifur Jónsson framkvstj.
— Sveitarfélög
Framhald af bls. 3
Þar voru lagðar fram niðurstöður
könnunar á þvi hvernig háttað
væri fjárveitingum til menningar-
mála hjá 90 sveitarfélögum i
Evrópu. Framlög þessara sveitar-
félaga virtust hækka stöðugt hlut-
fallslega með auknum ibúafjölda,
unz ibúafjöldi var kominn i
100.000. Þá virtust þau breytast
litið upp i 500 000 ibúa. en þá tók
hlutfallið aftur að hækka. í
sveitarfélögum með 10.000 ibúa
voru framlögin 0,74% af heildar-
tekjum, á bilinu 10.000—20.000
voru þau 2,35% en 3,69% þegar
ibúafjöldinn var á bilinu 50—100
þúsund, en þegar kom yfir
500.000 ibúa var hlutfallið komið
upp í 4,04%
f ræðu sinni um rikisvald og
menningarmá! við opnun ráðstefn-
unnar boðaði menntamálaráð-
herra Vilhjálmur Hjálmarsson að i
þessari viku yrðu lögð fram sex ný
og mikilsverð frumvörp um menn-
ingarmál. þ.e. endurskoðað frum-
varp um almenningsbókasöfn, tvö
frumvörp um leiklistarmál, ný
Þjóðleikhúafög og lög um leik-
listarskóla rikisins. Einnig verður
frumvarp til leikhúslaga. sem fjall-
ar ura skipulagningu áhugastarfs-
ins og skipulegan stuðning ríkis-
valdsins við það, lagt fram á þingi
þvi sem nú situr. Þá er verið að
leggja fram frumvarp til laga um
stuðning við tónlistarfræðsluna og
i athugun að setja sérstaka löggjöf
um Skálholtsskóla, og frumvarp
um skólabókasöfn er lagt fram i
vikunni.
Menntamálaráðherra ræddi um
skólamálin áður en hann vék að
sviði hinna almennu menningar-
mála, sem hann kvað ekki siður
umfangsmikil, en kosta þó riki og
sveitarfélög mun minna fé, enda
komi þar til m.a. i rikara mæli
áhugastarf margvislegt. Rakti
hann ýmsa þætti rikisins varðandi
menningarmál. Þá sagði mennta-
málaráðherra m.a.:
„íslendingar hafa að minni
hyggju mótað meginstefnu í
menningarmálum af mikilli skyn-
semi. Rikisvaldið eitt tekst á við
stærstu viðfangsefnin: Skóla á ef<i
stigum, útvarp, þjóðleikhús
o.s.frv. Sveitarfélögin koma til
samstarfs þar sem reynslan hefur
sýnt að það hentar. Á sviði félags
mála, iþróttamála, leiklistarstarf-
semi og á nokkrum sérsviðum
skólamála starfa öflug og óháð
samtök áhugafólks. Þau njóta
nokkurs fjárstuðnings frá ríki og
oft sveitarfélögum og hafa mörg
stuðning af landslögum — en er
ekki stýrt ofan frá. Ég tel að hér sé
i stórum dráttum staðið rétt að
málum. Hér er þvi engin þörf um-
byltinga. En hratt flýgur stund á
atómöld og starfið er margt. Oft
heyrist hljóð úr horni um mennta-
málin og framkvæmd þeirra i ein-
stökum þáttum. Yfir þvi er pkki að
kvarta. Lengi má betur og lang-
samlega flestir gagnrýnendur
meina allt vel".
Ráðstefnan hófst með ýmiss
konar menningarneyzlu, skóla-
hljómsveit Kópavogs lék undir
stjórn Björns Guðjónssonar,
Kammersveit Reykjavíkur lék und-
ir stjórn Páls P. Pálssonar og með
einleik Lárusar Sveinssonar, leik
arar frá Skagaströnd. þær Bjarney
Valdimarsdóttir og Kristin Björns-
dóttir, fluttu þátt úr sjónleiknum
„Ertu nú ánægð kerling?" og
Hólmfríður Sigurðardóttir frá fsa-
firði lék einleik á pianó. Og um
kvöldið sáu fundarmenn leiksýn-
inguna „ Hvernig er heilsan?" i
Þjóðleikhúsinu. skoðuðu húsið og
ræddu við leikara og starfsfólk.
Á mánudagsmorgun hófst ráð-
stefnan á Hótel Sögu kl. 9. Þar
talaði Birgir Thorlacius, ráðu-
neytisstjóri, um samskipti
menntamálaráðuneytis og sveitar-
stjórna é sviði menningarmála, og
fjórir ræðumenn ræddu hlutverk
sveitarstjórna i menningarmálum,
Ólafur Thors, forseti borgarstjórn-
ar Reykjavikur, Guðjón Ingi-
mundarson, fv. bæjarfuiltrúi á
Sauðárkróki, Sigurður Blöndal,
hreppsnefndarf ulltrúi i Valla
hreppi, Steinþór Gestsson, fv.
oddviti Gnúpverjahreppi. Jón
Baldvin Hannibalsson, bæjarfull-
trúi á ísafirði, var veðurtepptur
þar, en átti að flytja sitt erindi er
úr rættist um samgöngur.
Eftir hádegisverðarhlé var tekið
fyrir Menntamálaráð og hlutverk
þess og var Kristján Benediktsson,
formaður þess. f ramsögumaður,
Sinfóníuhljómsveit fslands og
verksvið hennar, og hafði Gunnar
Guðmundsson framsögu og Lista-
safn íslands og hlutverk þess, og
hafði Selma Jónsdóttir, forstöðu-
maður safnsins, framsögu og safn-
ið var skoðað. Ráðstefnunni held-
ur fram I dag.