Morgunblaðið - 31.08.1975, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 31. ÁGÚST 1975
— Veðrið
Framhald af bls. 12
við kuldaskeiðskenninguna og
gefum okkur svona bara f
gamni, að það það muni halda
áfram að kólna, t.d. fram að
aldamótum, hvernig myndu ts-
lendingar helzt koma til með að
verða varir við þá þróun?
— Það fer auðvitað eftir því,
hvernig þróunin verður, það er
erfitt að gefa sér svona dæmi.
Aðalbreytingin yrði væntan-
lega sú, að gróðurtfmi jurtanna
styttist og afrakstur jarðar-
innar og annað, myndi verða
stopulli. Það mætti búast við
þvf, að seinnihluti vetrar og
vorin yrðu köld, og þá einkum
norðanlands. Þar mætti einnig
búast við kuldalegu votviðri.
Almenningur myndi nokkuð
fljótt finna fyrir leiðinlegra
veðurfari, og þá eins og áður
sérstaklega norðanlands , og
þeim árum, sem við kölium
slæm ár, myndi fjölga mjög á
kostnað góðu áranna. Nú, ef svo
hins vegar veður færi hlýnandi
myndi þróunin snúast við.
— tslendingar þurfa þá varla
að hafa áhyggjur af neinum
stökkbreytingum veðurfars-
lega?
— Nei, veðurfarshreytingr
eru hægar, en aftur á móti geta
orðið stökkbreytingar milli ára.
—ihj
— Listin að
Framhald af bls. 46
og ,,Le Notti di Cabiria", en báðar
þessar myndir hlutu Óskarsverð-
launin, sem beztu erlendu myndir
ársins 1958 samdi þeim Fellini
ekki um hvernig „La Dolce Vita" ætti
að lita út, og var þá samvinna þeirra
úr sögunni Næstu árin einbeitti de
Laurentiis sér eingöngu að rándýr-
um stórmyndum, eins og „Barra-
bas", „The Bible. . . in the
Beginning" og „Waterloo". Til að
geta unnið að þvilíkum myndum &
italiu lét hann byggja 30 millj. dala
stúdió, Dinocittá, i útjaðri Rómar. En
á stórmyndunum græddust engar
stórupphæðir, svo að í lok sjötta
áratugarins varð de Laurentiis að
loka risavöxnu studióinu og selja
það skömmu siðar I hendur hins
opinbera
Sumir hafa verið að gera því
skóna að de Laurentiis hafi verið á
heljarþröminni þegar hann snéri til
Bandarikjanna, en allt tal um slikt,
nú sumarið 1975, þegar hann er
orðinn konungurinn á tindinum,
hljómar hálf ankannalega
Og nú heldur de Laurentiis áfram
við að afhjúpa leyndarmál velgengn-
innar: „Það verður að taka myndirn-
ar á þeim slóðum sem þær eiga að
gerast Charlie Bronson elskar Kali-
forntu og hann þrábað mig, „góði
Dino, taktu „Death Wish" i L A ",
en ég svaraði: ertu vitlaus, það verð-
ur að taka hana i New York, eins og
söguþráðurinn heimtar. Annar hlut-
ur: Kvikmynd kostar það sem hún
kostar Ef áætlun myndar hljóðar
t.d. upp á 6 millj dollara. en þú
verður að eyða sjö til þess að koma
henni i lag, þá er það allt i lagi, ef
útkoman verður góð kvikmynd Og
ég geri eitt sem enginn ahnar fram-
leiðandi gerir, ég tek atriði upp á
nýtt fyrir jafnvel 50—100 000
dollara, ef atrið'ð gengur ekki i
prufusýningargesti Enginn annar
fer eftir þvi sem hann lærir af við-
brögðum prufusýningargesta En ég
álít að þvi meira sem þú eyðrr. því
minna eyðirðu Framleiðandi getur
gert góða mynd úr lélegri, tekið upp
á nýtt, breytt atburðarásinni, klippt
og aftur klippt, blandað Ég hef oftar
en einu sinni búið til aðsóknar,mynd
úr efni sem virtist algjörlega mis-
lukkað eftir fyrstu prufusýningar "
Og de Laurentiis heldur áfram að
gefa ráð: „Þú mátt aldrei ætla þér þá
dul að skapa meistaraverk, listaverk.
Kannski þú gerir eitt af tilviljun, eins
og „La Stranda", en við Fellini
gerðum „La Stranda" aðeins áf
tveim ástæðum, til að skemmta fólki
og græða peninga Aðeins einu
sinni á ævinni gerði ég alvarlega
tilraun til að skapa sannkallað
meistaraverk Ég fékk upp i
hendurnar stórkostlega sögu og réð
Vittorio de Sica til að leikstýra, Ces-
are Zavattini til að skrifa handritið
Allir vorum við sammála um að
þetta yrði okkar snilldarverk, okkar
ódauðlega framtak i þágu kvikmynd-
anna Við unnum fyrstu verðlaunin i
Feneyjum og Cannes, jafnvel Oscar
Svo þarna var bannsett myndin
komin „The Uníversal
Judgement." Hún hefur aldrei ver-
ið sýnd utan ítaliu, veiztu hvers
vegna ? Þetta var haugamatur."
Sæbjörn Valdimarsson.
Stórhækkað
kaffiverð
— er
afleiðing
65-70%
uppskeru-
brests í
Brasilíu
N(J FYRST liggur ljóst
fyrir hve miklar
skemmdir frostin 18. júlí
sl. ollu í helztu kaffirækt-
arhéruðum Brasilíu. Sér-
fræðingar, sem kannað
hafa svæðin gaumgæfi-
lega, eru allir á sama
máli, þetta er alvarleg-
asta áfall sem kaffirækt-
unin þar í landi hefur
orðið fyrir. Uppskeru-
bresturinn er 65—70%
og vegna þess hve kaffi-
plantan er lengi að taka
við sér eftir svona áföll
er augljóst að uppskeran
1976/77 bregzt einnig og
uppskeran 1977/78 verð-
ur léleg. Og kaffiunnend-
ur fá að borga brúsann.
Kaffi á heimsmarkaði
hefur þegar hækkað f
verði þótt birgðir séu
nægar eins og stendur og
það á eftir að hækka enn
meira á næstu misserum.
Hér heima verðum við
varla vör við hækkunina
fyrr en nær dregur ára-
mótunum, því í landinu
munu vera til ríflegar
birgðir.
Ösköpin byrjuðu þriðjudag-
inn 15. júlí sl. Þann dag voru
Brasilfukaffið malað I verzlun f Reykjavfk. Hve mikið hækkar
kaffipakkinn?
miklar rigningar í kaffiræktar-
héraðinu Parana og hluta af
Sao Paulo. Sama veðrátta var
daginn eftir. Þessu regnveðri
fylgdi kaldur vindur, hagl og
slydda. Fimmtudaginn 17. júlf
hætti rigningin, himininn varð
heiðskir um stund en hinn
kaldi vindur hélt áfram að
blása. Afleiðingin varð sú að
hitastig féll skyndilega I Par-
ana, Sao Paulo, Rio Grande do
Sul og Santa Catarina, og brátt
tók að snjóa. í Parana, þar sem
ekki hafði fallið snjór í 47 ár,
varð snjóþykktin 10 sentimetr-
ar. Hitinn var 2—5 gráður.
Skemmdir voru strax byrjaðar
að sjást á viðkvæmustu hlutum
kaffiplantnanna svo og ungum
og nýgróðursettum plöntum.
En þetta var aðeins byrjunin
og enn átti ástandið eftir að
versna. Föstudaginn 18. júlí var
áttin norð-austlæg og ískaldir
suðurskautsvindar blésu af
Andesfjöllum og inn yfir kaffi-
ekrurnar í Parana og hluta af
Sao Paulo. Að morgni föstu-
dagsins var hitastigið mínus
1—5 gráður og hafði ekki farið
svo lágt á þessu svæði í 50 ár.
Síðdegis á föstudag blasti við
ófögur sjón í hinu frjósama
kaffiræktarhéraði Parana. Þar
sem áður höfðu verið grænir
akrar blasti við eyðilegging
frostsins, brúnar og svartar
breiður af dauðum plöntum.
Eyðileggingin var langmest í
Parana, 90—100%, að mati sér-
fræðinga. Flestar plöntur hafði
Frá kaffiekru f Brasilfu. Milljónir verkamanna missa atvinnuna vegna uppskerubrestsins.
frostið deytt niður f rót.
Laugardaginn 19. júlí var
einnig mjög kalt á þessu svæði
en það breytti litlu, frostið
hafði þá þegar unnið mestu
skemmdirnar.
Kaffiunnendur í heiminum
fá á næstu misserum að finna
fyrir þessum stórkostlega upp-
skerubresti með því að greiða
hærra verð fyrir kaffið.
Brasilía hefur flutt út þriðjung
þess kaffis sem komið hefur á
heimsmarkaðinn svo framboð á
kaffi næstu þrjú ár a.m.k. verð-
ur mun minna en verið hefur
undanfarin ár. Á kaffimarkaðn-
um ríkir sama lögmál og á öðr-
um mörkuðum, verðið mótast
af framboði og eftirspurn. Eng-
inn vafi er á þvi að eftirspurn
eftir kaffi verður ekki minni og
því liggur í augum uppi að
kaffiverðið mun hækka. 1
Brasilíu eru til nægar birgðir af
kaffi bæði fyrir útflutning og
innanlandsneyzlu en samt hafa
yfirvöld í Brasilíu ákveðið stór-
hækkanir á þessum birgðum til
að mæta þeim vanda sem upp-
skerubresturinn hefur í för
með sér. Nemur hækkunin allt
að 60% á útfluttu kaffi. Þá hef-
ur verð á kaffi innanlands i
Brasilíu einnig verið hækkað.
Önnur helztu kaffiræktunar-
lönd heimsins, Kolombía,
Angola og Fflabeinsströndin
fylgjast náið með framvindu
mála í Brasilíu og hafa sent
þangað fulltrúa sfna. Má búast
við hækkunum hjá þeim Iíka og
almennt spá sérfræðingar þvf,
að uppskerubresturinn verði til
þess að meiri samvinna verði
eftirleiðis með helztu kaffi-
ræktunarlöndum heimsins og
meiri samræming f verðlagn-
ingu og þá frekar tif hækkunar
en hitt. Fram til þessa hefur
verð mikið til ráðizt af inn-
kaupum helztu kaffidreifingar-
fyrirtækjanna i heiminum.
Ástæðan fyrir því að Brasilía
hækkar svona stórlega þær
birgðir sem til eru nú er fyrst
og fremst sú, að geysilegt fjár-
magn þarf til að byggja upp
kaffiræktun á ný. Það segir sig
sjálft þegar 60—70% af 1,2
milljón kaffiplöntum I landinu
eyðileggjast á einu bretti.
Hækkunin mun þó hvergi
nærri hrökkva til. Það sem á
vantar þarf rikið að leggja fram
og það ríflega þvi eftir þetta
mikla áfall eru miklar tilhneig-
ingar hjá kaffiræktunar-
bændum í Brasilíu að snúa sér
að ræktun annarra tegunda,
svo sem soyabauna og ýmissa
korntegunda. Þá er það óleyst
vandamál hvað gert verður til
hjálpar þeim milljónum verka-
manna sem hafa haft atvinnu
við kaffiræktunina.
Fyrir uppskerubrestinn var
áætlað að Brasilíumenn myndu
á næstu þremur árum setja á
heimsmarkaðinn 68 milljón
sekki (hver sekkur er 60 kg) af
kaffi. Nú er ljóst, að magnið
verður f mesta lagi 28 milljón
sekkir. Hér er því alvara á
ferðum og við Islendingar
verðum væntanlega varir við
alvöruna seinni hluta ársins
þegar við förum að fá híngað
dýrara kaffi. Islenzkir kaffiinn-
flytjendur geta ekki sagt til um
það með vissu hvenær það
verður en það kaffi sem nú
býðst að utan er allt á nýja
verðinu.