Morgunblaðið - 25.09.1975, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 25. SEPTEMBER 1975
3
Teljið þér það stuðla að einingu innan rithöfundasamtakanna og
vera í anda nýlegrar sameinjfigar að fjalla um stórpólitísk mál á borð
við mál Varins lands á fundum rithöfunda heima og erlendis, eins og
formaður rithöfundasambands íslands, Sigurður A. Magnússon,
hefur lýst yfir að hann muni gera?
Björn Bjarman
Jóhannes Helgi
Kristinn Reyr
Jenna Jensdóttir
Guðmundur G. Hagalfn
Guðmundur Frfmann
á fyrsta starfsári þess. Ég trúi
því ekki, sem Sigurður A.
Magnússon hefur látið hafa eft-
ir sér í Morgunblaðinu, að hann
hafi samþykki meðstjórnar-
manna sinna til þessa frum-
hlaups. Það er hægt að ætla
einum manni afglöp og axar-
sköft og Sigurður er fljótfær
maður, en það eru hvorki
Jenna Jensdóttir né Kristinn
Reyr. Það er ekkert minna en
ömurlegt þegar fullvaxta menn
gera ekki greinarmun á einka-
málum sínum og hagsmunum
félags sem þeim er trúað fyrir
að stýra. Rithöfundasamband
Islands á ekki að vera eins
konar eldhússkrókur hjá Einari
Braga og hirð hans. Sigurður A.
Magnússon átti að hafa vit á að
gjalda varhug við jafn slóttug-
um manni og Einar Bragi er.
Einar er upphlaupsmaður og
haldinn sárgrætilegum prima-
donnukomplex og hefur verið
allar götur síðan hann, vart af
barnsaldri, byrjaði að negla
flugrit sfn á símastaura i
heimabyggð sinni. Einar er
þeim ósköpum haldinn að hann
er alltaf i sama gír, hvort held-
ur hann fjallar um stórmál
ellegar siháskit, sum sé fjórða
gír. Mér þótti leggjast heldur
litið fyrir kappann þegar hann
æpti á hjálp og skreið undir
væng Rithöfundasambandsins
af ekki meira tilefni en máls-
höfðun vegna skammargreinar
sem hann hafði skrifað og
hættu á fimm þúsund króna
sekt. Þá var ekki verið að hugsa
um elsku samtökin, hvaða dilk
þessi aumingjaskapur kynni að
draga á eftir sér. Aðalatriðið
var auðvitað að komast í sviðs-
ijós fjölmiðla með nafnið sitt.
Einar Bragi hér, Einar Bragi
þar, primus mótor á öllum
frontum. Og nú er Rithöfunda-
sambandið látið annast
þýðingu, fjölritun og dreifingu
í Norðurálfu á blaðagreininni,
heldur klénu framlagi til mál-
staðar Einars, af því að hann er
þar útblásinn að vanda, í
hágírnum. Þessi grein og mála-
stapp Einars Braga kemur sam-
tökum rithöfunda ekki við.
Breytir engu. Einar þarf nú að
komast í fjölmiðla i
Skandinavíu, verða umtalaður i
hópi kollega ytra — út af blaða-
grein, ef ekki vill betur, því að
ekki er frjóseminni í skáld-
skapnum fyrir að fara. Svei-
attan. Fyrir fjórtán árum var
höfðað á mig meiðyrðamál fyrir
meint meiðyrði i bókmennta-
verki, Hinum hvitu seglum, og
Guðmundur Danfelsson
höfð uppi hæsta fébótakrafa
sem þá hafði séð dagsins ljós i
slíku máli hérlendis, á aðra
milljón króna umreiknað á
gengi dagsins í dag. Stefnendur
voru í sínum fulla rétti að höfða
mál og dómstólar skáru úr,
fyrst undirréttur og síðan
hæstiréttur og ég gat sæmilega
við unað. Ég bað hvorki samtök
mín um hjálp né var boðin hún,
enda aldrei verið hirðmaður
Einars Braga, sem þá rétt eins
og nú var skarkandi í sam-
tökum höfunda, oftast á bak við
tjöldin. JÞað er orðið mjög brýnt
að losa stjórn samtaka rit-
höfunda við áhrif Einars Braga
og fylgifiska hans áður en sá
hópur sundrar samtökunum i
ósættanleg brot, bókmenntun-
um til óbætanlegs tjóns næsíu
áratugina."
Framhald á bls. 35
Hvað
segja
rithöfundar?
_____________/
í FRAMHALDI af fregnum af för formanns Rithöfundasambands íslands
á ársfund Norræna rithöfundaráðsins í Sundvollen í Noregi, sem lauk í
gær, sneri Morgunblaðið sér til nokkurra íslenzkra rithöfunda og bað þá
að svara þessari spurningu:
Leitað var svara hjá níu rithöfundum, Birni Bjarman, Jóhannesi
Helga, Kristni Reyr, Jennu Jensdóttur, Jóni Björnssyni, Guðmundi
Daníelssyni, Guðmundi G. Hagalín, Guðmundi Frímann og Jakobínu
Sigurðardóttur. Birtast hér svör annarra en Jakobínu, sem baðst undan
því að svara:
BJÖRN BJARMAN
„Áður en spurningu yðar er
svarað, þykir mér rétt að gera
nokkra grein fyrir því, hvað
Norræna rithöfundaráðið er og
hverjir eiga sæti í því.
I stuttu máli má segja, að
Norræna rithöfundaráðið sé
stjórnarstofnun norrænu rit-
höfundasamtakanna og í því
sitja formenn eftirtalinna rit-
höfundafélaga:
Den Norske Forfatter-
forening, Dansk Forfatter-
forening, Finlands Svenska
Författareförening, Suomen
Kirjailijaliitto, Rithövunda-
félag Föroya, Rithöfundasam-
band íslands og Sveriges För-
fattarförbund.
Formaður ráðsins er nú
danski rithöfundurinn og þing-
maðurinn Hans Jörgen Lem-
bourne.
I lögum allra ofangreindra
samtaka eru ákvæði, þar sem
tekið er fram, að viðkomandi
félög taki ekki þátt í baráttu
stjórnmálaflokka né hlutist til
um stjórnmálaskoðanir og að
sjálfsögðu ber Norræna rit-
höfundaráðinu skylda til að
virða þessi lagaákvæði á fund-
um sínum.
Hlutverk Norræna rit-
höfundaráðsins er fyrst og
fremst það að gefa forystu-
mönnum rithöfundasamtaka á
Norðurlöndum tækifæri til að
hittast að minnsta kosti árlega
og skiptast á skoðunum um
stöðu rithöfunda á Norðurlönd-
um og hafa forystu um
sameiginlega hagsmunagæslu
þeirra. _
Ráðið heldur fundi að
minnsta kosti einu sinni á ári
og hefur verið reynt að við-
halda þeirri reglu, að hin ýmsu
aðildarfélög annist fundarhöld
til skiptis. Hér í Reykjavík hélt
Norræna rithöfundaráðið síðast
fund sinn árið 1970 undir
stjórn þáverandi formanns Rit-
höfundasambands íslands
Matthíasar Johannessen,
skálds.
Sú venja hefur verið viðhöfð
í sambandi við dagskrárgerð
fyrir ársfundi ráðsins, að
stjórnir hinna ýmsu rit-
höfundafélaga hafa sent óskir
sínar um einstök dagskráratriði
til formanns ráðsins og síðan
hefur hann og formaður þess
aðildarfélags sem sér um fund
hverju sinni gengið endanlega
frá dagskrá.
Ætla verður að þeir aðilar,
sem eiga sæti í ráðinu, sem allir
eru þaulvanir félagsmálamenn,
gæti þess að ofangreind ákvæði
um pólitískt hlutleysi sé haldið
á fundum ráðsins.
Þar eð ég þykist vita, að fund-
ur Norræna rithöfundaráðsins,
sem haldinn var I Noregi í gær
og fyrradag hafi verið tilefni
spurningar yðar, þá fannst mér
við hæfi að gefa framangreind-
ar skýringar.
Þegar ég fhuga spurningu yð-
ar, þá hlýt ég að viðurkenna, að
mér vefst nokkuð tunga um
tönn og mér verður sérstaklega
staldrað við orðið „stórpóli-
tískt“. Ég er ekki alveg viss um,
að skoðanir mínar og spyrjenda
séu þær sömu um, hvað sé póli-
tiskt og hvað ekki. t þessu sam-
bandi langar mig til að nefna
það dagskrárefni, sem senni-
lega hefur borið hæst á titt-
nefndum fundi í Noregi en það
er hugsanleg skerðing
höfundarréttar á Norður-
löndunum. Stjórnmálamenn á
Norðurlöndunum þrem, þ.e.
Svíþjóð, Finnlandi og Noregi,
hafa nýverið fitjað upp á hug-
myndum um slika skerðingu,
sem að minnsta kosti í mínum
augum er stórpólitískt mál en
um leið mikið hagsmunamál rit-
höfunda. Þannig hljóta ætið að
koma upp markamál á fundum
rithöfunda bæði hér heima sem
erlendis.
Nú hef ég hvorki heyrt né
lesið þá rapðu „um mál Varins
lands“, sem formaður Rit-
höfundasambands íslands hélt
á siðasta fundi Norræna rit-
höfundaráðsins og get þvi ekki
með neinni sanngirni metið
hvort þar hafi verið brotin lög
Rithöfundasambandsins og
þaðan af síður hvort formaður-
inn hafi með þessari ræðu sinni
stuðlað að einingu innan rit-
höfundasamtakanna. Með öðr-
um' orðum, ég felli ekki dóm
nemá að hafa kynnt mér allar
forsendur áður. A hinn bóginn
treysti ég mér til að fullyrða, að
á þeim fundum Rithöfundasam-
bandsins, sem ég hef setið,
hefur Sigurður A. Magnússon
haldið sér innan þess ramma,
JÓHANNES
HELGI
„Nei, þvert á móti. Afskipti
Rithöfundasambandsins af
stórpólitískum málum félags,
sem hefur innan vébanda sinna
fólk úr öllum stjórnmálaflokk-
um, er ekki aðeins gróft tilræði
við einingu samtakanna og
markmið, það er blátt áfram
brot á lögum sambandsins. Rit-
höfundasambandið er stéttar-
félag, svipað og Dagsbrún, og
lífsnauðsynlegt rithöfundum I
landinu; og það er engu öðru en
gerningum likast að einingu
þess sé stefnt í voða öðru sinni
sem lög sambandsins setja um
pólitískt hlutleysi enda ekki
heyrst kvartanir frá sambands-
félögum um að hann hafi gerst
brotlegur í því efni.
Sigurður A. Magnússon var á
sínum tima kosinn fyrsti for-
maður Rithöfundasambands is-
lands í þvi formi, sem sá félags-
skapur starfar i dag og ég hlýt
sem og aðrir, sem stóðu að
kosningu hans, að gera þær
kröfur til hans, að hann þekki
lög þess félags sem hann veitir
forystu, og ég treysti þvi, að
hann flytji mál sitt á þann veg,
að ekki komi til óeiningar og
ófriðar innan raða rithöfunda,
svo sem óneitanlega var fyrir
Jón Björnsson
stofnun stéttarfélags rit-
höfunda, sem Rithöfundasam-
band íslands er skv. 1. grein
laga þess.“