Morgunblaðið - 21.12.1975, Blaðsíða 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 21. DESEMBER 1975
Útgefandi hf. Árvakur. Reykjavik.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthias Johannessen.
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfuiltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Árni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn og afgreiðsla Aðalstræti 6. simi 10 100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. simi|22 4 80.
Áskriftargjald 800,00 kr. á mánuði innanlands.
f lausasölu 40,00 kr. eintakið.
Sérstök ástæða er til
að fagna því, að deila
sú, sem staðið hefur um
skeið milli myndlistar-
manna og borgaryfirvalda
um Kjarvalsstaði er nú
leyst með samkomulagi,
sem samþykkt hefur verið
af báðum aðilum. Efnis-
atriði samkomulagsins eru
í stuttu máli þau, að listráð,
sem skipað er 7 fulltrúum,
hefur endanlegt vald um
þá starfsemi, sem fram fer
í vestursal Kjarvalsstaða
og í Kjarvalssal, þegar
hann er tekinn til annarra
nota en sýninga á verkum
Jóhannesar Kjarvals. 1 list-
ráði eiga sæti þrír fulltrúar
í hússtjórn Kjarvalsstaða,
en þeir eru allir kjörnir af
borgarstjórn, þrír fulltrú-
ar, sem Félag ísl. mynd-
listarmanna skipar og einn
fulltrúi sem stjórn Banda-
lags ísl. listamanna til-
nefndir, en tilnefning hans
er háð samþykki borgar-
ráðs. Skal þessi síðast-
nefndi fulltrúi í listráði
vera úr annarri listgrein
en myndlist.
Um verksvið listráðs seg-
ir m.a. í reglum þeim um
Kjarvalsstaði, sem nú hafa
tekið gildi: „Stjórn listráðs
á vestursal er í því fólgin
að ráðið ákveður hverjum
skuli heimilað að halda þar
Iistsýningar og hve lengi.
Ennfremur ákveður listráð
hvort og hvenær heimila
skuli afnot salarins til ann-
arra nota, t.d. til tónleika-
halds, upplestra eða
áþekkrar starfsemi.“ í hin-
um nýju reglum segir enn-
fremur: „Listráð getur og
haft frumkvæði að hverju
því máli, sem það telur að
bæta muni rekstur hússins
og færa það nær því tak-
marki að vera lifandi vett-
vangur lista og menningar
í borginni.“
Meginbreytingin frá því
fyrirkomulagi, sem áður
ríkti í þessum efnum, er sú,
að áfrýjunarréttur er nú
felldur niður, en áður gat
aðili, sem synjað var um
aðstoð til sýningar á Kjar-
valsstöðum áfrýjað þeim
úrskurði til borgarráðs,
sem tilnefndi þá tvo menn
til viðbótar í sýningarráð
og tók stækkað sýningar-
ráð síðan málið fyrir á ný.
Nú hefur einnig verið
ákveðið að ráða listfræðing
að Kjarvalsstöðum, sem
vera skal framkvæmda-
stjóri listráðs og er það
hússtjórn, sem ræður þann
starfsmann að fengnum til-
lögum listráðs.
Á blaðamannafundi i
fyrradag fögnuðu fulltrúar
borgar og listamanna
þessu samkomulagi. Birgir
Isl. Gunnarsson borgar-
stjóri var á þessum blaða-
mannafundi spurður um
það, hvort samkomulag
þetta táknaði algeran sigur
listamanna í þessari deilu.
Hann svaraði á þann veg,
að ef hann hefði staðið í
samningastappi við Breta
út af landhelgi kynni hann
að hafa reynt að vega og
meta niðurstöðuna á
þennan hátt, en hér hefði
ekki verið neitt slíkt á ferð-
inni heldur ágreiningur
við listamenn, þar sem um
það var að tefla, hvort
Kjarvalsstaðir yrðu Iífvæn-
leg stofnun eða ekki. Það
hefði verið efst í sínum
huga, að myndlistarhúsið
gæti þjónað tilgangi sínum.
Borgarstjóri og aðrir
þeir, sem þátt eiga í þessu
samkomulagi eiga þakkir
skilið fyrir það. Kjarvals-
staðir verða nú á ný lifandi
miðstöð þeirra umbrota,
sem hverju sinni eru í ís-
lenzkri myndlist og vett-
vangur margvíslegrar ann-
arrar menningarstarfsmi.
Morgunblaðið telur þessi
málalok mikið fagnaðar-
efni enda hefur blaðinu
verið umhugað um, að
þessi deila mætti leysast og
eðlileg starfsemi hefjast að
Kjarvalsstöðum á ný. í for-
ystugrein í Morgunblaðinu
hinn 11. október sl„ sem
skrifuð var í framhaldi af
áskorun nokkurra borgara
undir forystu Ragnars í
Smára til borgarstjóra um
lausn deilunnar sagði m.a.:
„Hinir stríðandi aðilar,
sem nú takast á um Kjar-
valsstaði ættu að slíðra
sverð sín. Slík átök um hús,
sem ber nafn Jóhannesar
Kjarvals bera vott um virð-
ingarleysi fyrir lífsstarfi
hans og lífsafstöðu allri.
Það er enginn að tala um
að afhenda listklíku eða
hagsmunahópum Kjarvals-
staði; það er enginn að tala
Kjarvalsstaðadeilan leyst
um að afsala borginni nein-
um rétti. Hér er einungis
verið að reyna að benda á,
að borgarstjórnarmenn og
myndlistarmenn hafa þá
skyldu við minningu Jó-
hannesar Kjarvals, mark-
mið hans og megintilgang
að koma sér saman um
starfsemi þess húss, sem
reist er honum og list hans
til heiðurs. Ef allir leggjast
á eitt, er vandalaust að
finna leið til úrlausnar, svo
að flestir sæmilega vel
gerðir menn geti vel við
unað. Ofstækismenn leysa
aldrei neinn vanda, enda
hefur íslenzkt þjóðfélag
aldrei kallað þá til að leysa
neinn vanda, þegar nauð-
syn hefur krafið. Sagt er að
ekki eigi að „afhenda“
Kjarvalshús þeim sem
öfgafyllstir eru meðal lista-
manna í afstöðunni til
Kjarvalsstaða. En menn
skyldu muna að öfgar sem
sumir kalla, geta stundum
verið hugsjón. Milli hug-
sjóna og öfga er oft og ein-
att svo lítið bil, að menn
greina þar stundum ekki á
milli.“
Þetta voru orð Morgun-
blaðsins fyrir rúmlega
tveimur mánuðum. Nú er
Kjarvalsstaðadeilan leyst.
I þeim efnum skiptir
mestu, að Kjarvalsstaðir
hljóta verðugan sess í
menningarlífi höfuðborg-
arinnar á ný, sem væntan-
lega verður íslenzkri
menningu og myndlist til
framdráttar — og Reykja-
víkurborg til sóma.
Rey kj aví kurbréf
►♦♦♦♦♦♦♦♦♦Laugardagur 20. des.********^
Vinum þakkað
Gæfa Morgunblaðsins hefur
ekki sízt verið í því fólgin að hafa
ávallt átt góða vini og aðstandend-
ur. Styrkur þess er einnig og ekki
síður af sömu rótum runninn.
Slíkra samtíðarmanna er oft og
einatt getið hér í Reykjavíkur-
bréfi, ekki sízt þegar þeir hafa
náð háum aldri og geta horft af
sjónarhóli mikillar reynslu. Enda
þótt aldur Geirs Hallgrímssonar,
forsætisráðherra, og Sigurðar
Bjarnasonar frá Vigur, sendi-
herra í Kaupmannahöfn og fyrr-
um ritstjóra Morgunblaðsins, Sé
ekki ýkja hár, hafa þeir skilað svo
miklu og giftudrjúgu starfi f þágu
lands og þjóðar — og þá ekki sízt
Morgunblaðsins, enda var annar
ritstjóri þess um langt árabil en
hinn er formaður útgáfustjórnar
blaðsins — að ekki er út af brugð-
ið þótt vikið sé að þeim nokkrum
orðum, þeim þökkuð tengsl og
vinátta við blaðið og mikil þjón-
usta við land okkar og þjóð.
Samstarfsmenn Sigurðar
Bjarnasonar á Morgunblaðinu
minnast hans með þakklæti og
virðingu fyrir langt og farsælt
starf sem leiddi til vináttu, og
bregður hún nú birtu yfir löng
kynni. Enda þótt þingmennskan
hafi verið Sigurði freistandi tæki-
færi til að láta hugsjóna- og vel-
ferðarmál til sín taka, var blaða-
mennskan honum ávallt hjart-
fólgið viðfangsefni, enda er ekki
síður hægt að vinna að velferðar-
málum í áhrifamiklum blöðum en
á Alþingi. En blaðamennskan hef-
ur breytzt mikið á siðustu árum
og tengls sumra íslenzkra blaða
þ.á m. Morgunblaðsins við flokka
eru með öðrum hætti nú en áður
var. Sigurður Bjarnason samein-
aði þetta tvennt, stjórnmál og
blaðamennsku, með eftirminni-
legum hætti. Enda þótt hann væri
allra manna sjálfstæðastur í skoð-
unum (ekki sízt vegna vestfirzks
uppruna og ættarstolts), barðist
hann af drengskap og sannfær-
ingu fyrir flokk sinn og hugsjón
sjálfstæðisstefnunnar og er
ástæðulaust að láta það liggja í
þagnargildi, þótt hann sé nú yfir
stjórnmálaerjur hafinn í mikil-
vægu starfi fyrir land og þjóð, þar
sem hann situr á friðarstóli í
Kaupmannahöfn. Hann kynntist
návígi íslenzkrar stjórnmálabar-
áttu á umbrota- og örlagatímum,
en lét slíka tímabundna smámuni
ekki á sig fá, minnugur þeirra
orða sem sagt er, að afi hans og
nafni í Vigur hafi viðhaft, þegar
honum var boðin ráðherrastaða:
Ég vil heldur rífa þorskhausa fyr-
ir vestan, en rífast við þá fyrir
sunnan! En slíkt er að sjálfsögðu
gamanmál, þó að undirtónninn
segi nokkra sögu.
Geir Hallgrimsson segir í af-
mælisgrein um Sigurð Bjarnason
sextugan nú f vikunni, að hann
hafi brúað bil í sögu Morgun-
blaðsins. Undir það vilja gamlir
samstarfsmenn hans taka. Þeir
senda honum og Ólöfu Pálsdóttur
myndhöggvara konu hans og fjöl-
skyldu þeirra, hugheilar árnaðar-
óskir á merkum tímamótum og
biðja þeim farsældar, ekki sízt i
þeim vandasömu störfum, sem nú
bíða þeirra í Lundúnum.
Það getur varla verið leyndar-
mál að Sigurður Bjarnason segir
stundum enn, þegar hann er að
fara niður í sendiráðsskrifstofu
sína í Kaupmannahöfn: Ég þarf
að fara niður á blað! En ekki
höfum við heyrt þess getið, að
hann hafi nokkurn tíma sagt: Ég
ætla niður í þing! En hvað sem
því líður ylja þessi orð Morgun-
blaðsmönnum, og þeir kunna að
meta tryggð og vináttu síns gamla
ritstjóra. Hún er lifandi minning
sem nær til hjartans.
Geir Hallgrímsson varð fimm-
tugur nú í vikunni. Hann er enn f
blóma lffsins og íslenzka þjóðin
horfir fram á veginn með forsæt-
isráðherra sínum, ungum og far-
sælum Ieiðtoga sem örlögin köll-
uðu í öndvegi ungan að árum, en
þó með mikla reynslu að baki,
þegar hann tók við af Jóhanni
Hafstein. Karl Kristjánsson, fyrr-
um alþingismaður og þingforseti,
sem ávarpaði Geir Hallgrímsson
fyrir hönd Stuðla og Almenna
bókafélagsins á afmælisdaginn,
sagði m.a., að það væri sannarlega
ánægjulegt að geta óskað honum
til hamingju, „ekki sízt fyrir það,
hve hann er ungur. Sólin er enn
ekki komin lengra en f hádegis-
stað“.
„Það verkar a mig eins og
furðusögn," hélt Karl Kristjáns-
son áfram, „eða fallegt ævintýri,
að þessi maður skuli vera aðeins
fimmtugur, eins og hann hefur þó
lifað mikið. Morguninn og ár-
degið allt hefir verið svo nota-
drjúgt. Fáir meðal tslendinga
standast samanburð við hann f
þessum efnum. /
Hann hefur öll sín starfsár ver-
ið hátt settur. Verið kvaddur á
varðberg „sem gnæfa hátt“, svo
notuð séu orð Guðmundar á Sandi
úr kunnu kvæði um annan frægð-
armann.
Á háum varðbergum er veðra-
samt úr ýmsum áttum. En þar
skín líka, annað slagið, sólin skær-
ara og þar er miklu víðsýnna en
niðri á jafnsléttunni. Og þess nýt-
ur hinn háttsetti maður, þ.e.a.s. ef
hann er svo manneskjulegur sem
ég þykist hafa reynt að Geir Hall-
grfmsson er — og með tilliti til
þeirra dýrmætu eðliskosta óska
ég honum sérstaklega til ham-
ingju.
Geir Hallgrímsson hefur alltaf í
mínum augum verið hinn skap-
stillti, heillyndi og staðfestumikli
maður góðviljans f hinu linnu-
lausa striti mannfélagsmálanna,
sem hann hefur staðið í.
Ekki getur gesti f þessu húsi í
dag gleymzt það, að mikill vandi
er að vera forsætisráðherra á ís-
landi nú, — hann hefir sennilega
aldrei verið meiri.
Eitthvað væri annarlegt við
þann fslenzka mann, sem ekki f
hjarta sfnu óskaði Geir Hallgríms-
syni,- forsætisráðherra, og með-
ráðherrum hans, að þeim megi
takast að leysa sfna stjórnarþraut
svo vel að söguleg þáttaskil verði
til velfarnaðar á Islandi. Á svo
miklu veltur eins og sakir
standa."
Undir þessi orð hins aldna og
virta menningarfrömuðar og fyrr-
verandi þingmanns Framsóknar-
flokksins taka allir góðir Islend-
ingar um leið og þeir árna forsæt-
isráðherra sínum, konu hans
Ernu Finnsdóttur og fjölskyldu
þeirra velfarnaðar, styrks og guðs
blessunar f því mikla og erfiða
starfi, sem honum hefur verið fal-
ið. Drengskapur og góðvild, stað-
festa og heillyndi er kynfylgja
ættar hans. Megi þessir eðliskost-
ir ávallt verða þjóð okkar til gæfu
og farsældar og ekki sízt nú á
erfiðu örlagaskeiði.
Aldrei hefur verið brýnna að
íslenzka þjóðin standi einhuga
saman um stjórnarstefnu, sem
mörkuð hefur verið. Óvinir sitja á
fleti fyrir, en sameinuð hefur
þessi litla þjóð borið gæfu til að
standa vörð um menningu sína,
tungu og arfleifð. Og því einungis
að hún sé sameinuð á válegum
tímum eins og nú eru, getur hún
einnig staðið vörð um dýrmæt-
ustu eign sína: sjálfstæðið. Fyrir
þvf hefur hún barizt öldum sam-
an. Og fyrir það mun hún leggja
allt f sölurnar.
Ritstjórar Morgunblaðsins
þakka Geir Hallgrímssyni sérstak-
lega gott samstarf og það er ekki
sízt ástæða til þess nú, þegar öll-
um eraðverðaljóstaðdagblað er
eitt, en stjórnmálaflokkur ann-
að. En dagblað sem er hugsjóna-
laust rekald er lítils virði. Af
þeirri ástæðu ekki sfzt er það
fagnaðarefni að hugsjón Sjálf-