Morgunblaðið - 20.01.1976, Qupperneq 34

34
MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 20. JANUAR 1976
Vmsir frammámenn I fslenzkum iðnaði skoða þensluofninn. Iðnaðarráðherra lengst til hægri.
Hagkvæmt að byggja
100 þús. tonna perlu-
steinsverksmiðju
TILRAUNAFRAMLEIÐSLA á
perlusteini hefur nú staðið yfir
á vegum gosefnanefndar um
nokkurt skeið. Þykja niðurstöð-
•ur lofa gððu um að setja megi á
stofn slfka verksmiðju á Is-
landi.
Perlusteinn er tekinn úr
Prestahnúk á milli Geitlands-
jökuls og Þórisjökuls. Perlu-
steinninn er sfðan þurrkaður,
sigtaður og malaður. Þá er
perlusteinninn þaninn f þar til
gerðum ofni. Fer þenslan fram
við 1000—1100 gráða hita.
Perlusteinninn þenst þá út
10—20 falt og fellur við það
rúmþyngd hans úr um 1125 kg f
allt að 50—100 kg hver rúm-
metri.
Nú þegar er vitað um 20
millj. rúmmetra af perlusteini
sem hentugt er að vinna, en
talið er að magnið geti verið allt
að 100 millj. rúmmetrar.
Rannsóknirnar.
Á kynningarfundi Iðnþróun-
arstofnunar Islands rakti
Gunnar Thoroddsen iðnaðar-
ráðherra gang málsins allt frá
þvf er Tómas Tryggvason fyrst
fann perlustein í Prestahnúki
árið 1948. Sagði ráðherra mikl-
ar vonir bundnar við slfkan iðn-
að er nýtti hráefni þessa hrá-
efnasnauða lands. Sagði hann
að hér væri e.t.v. á ferðinni
iðnaður sem mætti segja að
breytti steinum í brauð.
Hörður Jónsson, formaður
gosefnanefndar, sagði að fjöl-
þættum rannsóknum væri nú
lokið, og væri hagkvæmni rann-
sókn á lokastigi. Væru niður-
stöður þessara rannsókna já-
kvæðar, og væri íslenzki perlu-
steinninn fyllilega sambærileg-
ur erlendum að gæðum.
Sú verksmiðja sem hugsan-
lega mætti reisa framleiddi um
100 þús. tonn á ári. Hún yrði
byggð í þrepum til að komast
mætti hægt inn á markaðinn.
Möguleiki væri á að byggja ]
slíka verksmiðju í nágrenni t.d.
járnblendiverksmiðjunnar og
nota hita frá henni til þurrkun-
ar á perlusteininum.
Tilraunavinnslan
Sú tilraunavinnsla sem farið
hefur fram á vegum Sements-
verksmiðju rlkisins hefur gefið
Framlelðslan skoðuð.
góða raun. Hafa sýnishorn
hennar verið send til margra
væntanlegra kaupenda. Er
einnig hugsanlegur iðnaður og
margvfsleg notkun hér innan-
lands. Notkun perlusteins er
m.a. í pússningu, léttsteypu,
einangrunarplötur, sápu, máln-
ingu, áburði o.m.fl. Gætu þann-
ig ýmis minni iðnfyrirtæki
hafið framleiðslu úr perlu-
steini, bæði fyrir fslenzkan
byggingariðnað og til útflutn-
ings.
A Akranesi eru möguleikar á
að vinna 20 þús. tonn á ári af
þöndum perlusteini.
Markaðshorfur
Stofnkostnaður við byggingu
100 þús. tonna verksmiðju yrði
um 1127 millj. kr. Arðsemi
verksmiðjunnar yrði um 15%
þannig að hún gæti borgað sig á
tæpum sjö árum.
Sala perlusteins á heims-
markaði nam árið 1973 1.500
þús. tonnum. Hafði hún þá auk-
izt um 9% á árunum
1968—1973. Sölumöguleikar
eru þó taldir nokkuð góðir og
meðalverð á tonn um 4.700 kr.
Væntanlegir kaupendur yrðu
að lfkindum einkum I N-
Ameríku og N-Evrópu. Fyrir-
tækið Albo Portland Sement
hefur sýnt áhuga á samstarfi
við vinnsluna, en þetta fyrir-
tæki hefur góða aðstöðu á
markaðnum.
Sameinuðu þjóðirnar hafa
veitt aðstoð, bæði fjárhagslega
og tæknilega, en þetta fyrir-
tæki hefur góða aðstöðu á
markaðnum.
Sameinuðu þjóðirnar hafa
veitt aðstoð, bæði fjárhagslega
og tæknilega, við rannsókn-
irnar.
Þensluofninn skoðaður.
— Vona að . . .
Framhald af bls. 3
farveg, þ.e.a.s. til ákvörðunar
hjá aðalsamninganefndunum.
Hinu er þó ekki að leyna, að við
höfum látið framkvæma vissa
útreikninga og sýna þeir eink-
um tvennt: Annars vegar að
krafizt er verulegrar útgjalda-
aukningar til hliðar við
almennar kaupkröfur, þótt svo
heiti enn, að verið sé að leita
annarra kjarabótaleiða en
kauphækkunarleiðarinnar;
hins vegar sýnir lausleg athug-
un ýmissa sérkrafna því miður,
að verkalýðshreyfingunni ætlar
að vanda að ganga illa að fylgja
á borði þeirri láglaunastefnu,
þ.e. að hækka mest lægstu laun-
in, sem boðuð er í orði. I mörg-
um sérkröfum t.d. í sambandi
við taxtatilfærslur er þannig
krafizt meiri hækkana fyrir
hærri launaflókka heldur en
lægri.
Nú hefur komið fram, að
vinnuveitendur geta fallist á
ýmsa liði í kjaramálaályktun
ASÍ. Hvaða atriði eru það eink-
um sem samstaða virðist geta
orðíð um og í hvaða atriðum
greinir samninganefndirnar
helzt á?
Þau atriði úr kjaramálaálykt-
un ASt, sem vinnuveitendur
hafa öðrum fremur lýst sig
samþykka eru eftirfarandi:
Tryggð sé full atvinna, verð-
bólgu verði haldið í skefjum,
sérstakt kapp verði lagt á að
auka útflutningsframleiðslu og
framleiðslu, sem sparar erlend-
an gjaldeyri, dregið verði úr
ríkisútgjöldum, lánakjör fram-
leiðslufyrirtækja verði bætt,
sjálfvirkni verðlagshækkana
verði afnumin, lífeyrissjóða-
kerfið verði endurskoðað, sölu-
skattur verði lækkaður svo og
tollar af hráefnum, vélum og
tækjum til framleiðslu. Þá
lögðu vinnuveitendur einnig
fram ýmsar hugmyndir um
stjórnvaldaaðgerðir í þágu at-
vinnurekstrarins og óskuðu
stuðnings ASl við þær. Sam-
komulag virðist um eftirtalin
atriði úr þeim hugmyndum:
Lækkun launaskatts, lækkun
fasteignaskatta, skipasmíðar og
viðgerðir fari sem mest fram á
íslandi, komið verði i veg fyrir
ofþenslu og atvinnuleysi í bygg-
ingariðnaði. Ég sé ekki ástæðu
til að fjölyrða um þau atriði i
kjaramálaályktun ASÍ, sem
vinnuveitendur höfðu helzt út á
að setja, þar sem við höfum lagt
okkur fram um að leita atriða,
sem samstaða gæti orðið um. Þó
má nefna, aó við lýstum okkur
andviga höftum og innflutn-
ingsleyfafargani.
— Hver verður þáttur ríkis-
stjórnarinnar aðallega i þeim
samningaumleitunum, sem nú
standa yfir?
— Eins og ég hef áður lýst,
hafa báðir aðilar óskað eftir
ýmsum opinberum aðgerðum,
sem greitt gætu fyrir samnings-
gerð, styrkt rekstrargrundvöll
atvinnuveganna og tryggt fulla
atvinnu. Viðræðum við ríkis-
valdið mun haldið áfram, en
ljóst er, að báðir samnings-
aðilar setja traust á aðstoð
ríkisstjórnarinnar við samn-
ingagerð, enda varla um annað
að ræða eins og nú er ástatt.
— Geta vinnuveitendur tekið
á sig einhverjar kauphækkanir
og ef svo er, hvað gætu þær
hækkanir orðið miklar að
prósentutölu?
— Atvinnuvegirnir geta ekki
tekið á sig almennar kaup-
hækkanir, rekstrarafkoma at-
vinnuveganna leyfir það ekki.
Það mundi hagrannsóknastjóri
geta upplýst betur. — Þið
ættuð að hafa viðtal við hann
—. Verói atvinnuvegirnir
þvingaðir til þess getur það
aðeins endað á einn veg: Með
dýrtíðaraukningu, gengisfell-
ingu og kollsteypu í efnahags-
og atvinnumálum. Ofan á þetta
bætist, að mörg fyrirtæki eiga
erfitt með að greiða laun, sem i
gildi hafa verið vegna rekstrar-
fjárskorts vegna útlánatak-
markana, sem bankarnir hafa
talió nauðsyn á, og vegna verð-
bólgunnar, sem dregið hefur úr
verðgildi eiginfjár fyrirtækja.
Komið hefur fram, að hinar
ýmsu greinar atvinnuveganna
eru nokkuð mismunandi á vegi
staddar, hvað hina fjárhagslegu
afkomu áhrærir. Hvaða greinar
eru verst settar og hverjar
bezt?
Framleiðsluvörur flestra fyr-
irtækja, sem framleiða fyrir
innlendan markað, eru verð-
lagðar af hinni opinberu Verð-
lagsnefns eða Verðlagsnefnd
landbúnaðarvara, einnig margs
konar þjónustustarfssemi og
verzlunarálagning. Núverandi
verðlagning er miðuð við nú-
verandi kaupgjald og stundum
jafnvel eldri kauptaxta, sem
þegar hafa hækkað. Launa-
hækkanir nú myndu því kalla á
endurskoðun verðlagningar
þessara vara og þjónustu til
hækkunar og gæti það komið af
stað nýrri verðbólguskriðu. Þó
tala menn um að mesta nauð-
synjamál þjóðarinnar sé að
draga úr verðbólguvextinum.
Annars eru atvinnuvegirnir all-
ir illa staddir, um það geta
menn lesið í opinberum skýrsl-
um. Viðskiptakjör okkar er-
lendis eru slæm og mörg fyrir-
tæki eiga í harðri samkeppni
við innfluttan varning. Það
heyrir til undantekninga, ef
einstök fyrirtæki hafa nægilega
góða afkomu til að geta haldið
við nauðsynlegum atvinnutækj-
um.
— Hvað vilt þú segja almennt
um horfurnar í þessum samn-
ingaumleitunum? Óttast vinnu-
veitendur, að til verkfalla muni
koma?
— Allir velviljaðir og ábyrgir
Islendingar vona, að aðilar
vinnumarkaðarins beri gæfu til
að ráða málum sínum til lykta
án vinnustöðvana, því sízt mega
einstaklingar, atvinnufyrirtæk-
in og þjóðarbúið við verkföllum
nú á erfiðum tímum, en eins
verður að vona, að skynsamleg-
ir samningar takizt, því hætt er
við, að efnahagskerfi okkar þoli
ekki fleiri kollsteypur. Ég held,
að flestir launþegar og vinnu-
veitendur séu búnir að fá nóg
af þeim. Vinnuveitendur fallast
þó ekki á hvað sem er til að
halda friðinn, slíkt væri algert
ábyrgðarleysi.
— Hríðarveðrið
Framhald af bls. 3
frostlítið er. Víða urðu miklar
umferðartafir i gær en mestar á
Hafnarfjarðarvegi en þær
stöfuðu nær eingöngu af bílum
sem voru vanbúnir til aksturs í
snjó og verður aldrei nógsam-
lega brýnt fyrir fólki að hafa
bíla sína búna til aksturs í slfku
veðri ella vera ekki á bílum
sínum, sagði Arnkell Einarsson
hjá Vegagerðinni i gærkvöldi
þegar hann gaf okkur upplýs-
ingar um ástand vega.
— Skipstjóri
Framhald af bls. 13
var aó veiðum 20 mílur suður
af veiðisvæðinu er Ægir skar á
togvírana. Ef þetta reynist rétt á
skipstjórinn á hættu að missa
réttindi sin i í þrjá mánuði og
hvorki hann né skipshöfn hans
mun fá bótagreiðslur vegna veið-
arfæramissisins.
— Spánn
Framhald af bls. 13
vinnu. Þetta var í annað sinn sem
hinn ungi konungur grípur til
þessa ráðs í vinnudeilunum í
landinu og eru nú alls 300,000
verkamenn undir heraga af þess-
um ástæðum.
Enn eru verkföll i járn-, raf-
orku- og bifreiðaiðnaðinum og í
bönkum. Viða var ókyrrð í dag og
lögreglan í Madrid fór t.d. i stöð-
ugar eftirlitsferðir um borgina.
Viðræður um herstöðvar.
I dag ræddust við fulltrúar
stjórna Spánar og Bandaríkjanna
um nýjan samning um dvöl
Bandarikjahers á fjórum stöðvum
fimm ár til viðbótar, en fyrir
þessa aóstöðu greiða Bandaríkja-
menn hundruð milljóna dollara.
Er þess vænzt að nýr samningur
liggi fyrir til undirritunar á
laugardag.