Morgunblaðið - 23.01.1976, Síða 16

Morgunblaðið - 23.01.1976, Síða 16
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. JANÚAR 1976 15 OANWO"' Aðhaldsstefna í fjárlagagerð: Hækkun ríkisútgjalda Matthias Á Mathiesen, fjármálaráðherra heildaryfirlit yfir þróun lána- markaðarms innanlands og heildar- lántökur erlendis er lagt fyrir Alþingi samtimis því sem fjárlög eru til með- ferðar Var þvi nú við setningu fjár- laga unnt að fá með skipulegum hætti yfirsýn yfir alla lánastarfsemi í landmu á sama tima og fjárlaga- ákvarðanir voru teknar. mun minni en verðbólguvöxtur liðins árs Fjárlög ársins 1976 gera ráð fyrir heildartekjum i rikissjóð að fjárhæð kr. 60.342.390.000.— Rikisút- gjöld eru hinsvegar áætluð kr. 58.857.251.000.— Tekjur um- fram gjöld verða þvi ef áætlanir standast, kr. 1.485.139.000.— Halli á lánahreyfingum er hins vegar áætlaður (sjá greiðsluyfirlit rikis- sjóðs á öðrum stað f þessum fjár- laga-fjórblöðungi) kr. 1 113.376.000.— Áætlaður greiðsluafgangur rikissjóðs í lok fjár- lagaársins er því kr. 371.763.000 — Samtala ríkisútgjalda samkvæmt fjárlögum liðins árs var kr. 47.225.533.000 — Hækkun rikis- útgjalda nú frá fyrri áætlun er því u.þ.b 24,7% á móti 60,6% hækkun milli áranna 1974 og 1975 Með hliðsjón af verðbólgu- vexti á ársgrundvelli 1975 45 — — 50% er Ijóst, að aðhalds hefur verið gætt í fjárlagagerð nú bæði um framkvæmdir og rekstur Leitað var heimildar til að lækka lögbundin útgjöld um 5% ríkisframkvæmdum þrengdur verulega stakkurinn dregið verður úr niðurgreiðslum og útflutningsstyrkjum búvöru og sér- stökum aðhaldsgerðum beitt í trygg- inga- og grunnskólakerfi Gegn því var sérstaklega spornað að verð- bólguvöxtur liðins árs kæmi óskertur fram í hlutfallslegri þenslu ríkisútgjalda Fjárlagagerðin tók því mið af þvi ástandi, sem ríkjandi er í efnahags- málum þjóðarinnar Þau sjónarmið réðu ferð, að stefnt skyldi að jafn- vægi í þjóðarbúskapnum, hamlað gegn verðbólgu, forðazt áframhald- andi hallarekstur ríkissjóðs, grynnkað á samansöfnuðum rikis- skuldum og betri greiðslu- og gjald- eyrisstöðu náð út á við, en allir þessir veigamiklu þættir höfðu farið úr böndum á liðnum árum, ekki sizt 1973 og 1974, með afleiðingum, sem sögðu einnig til sín í ríkum mæli á árinu 1975 í framhaldi af fjárlagagerð ársins 1976 lögðum við eftirfarandi spurningu fyrir Matthías Á Mathie- sen, fjármálaráðherra HVER ERU HELZTU EINKENNI NUGILDANDI FJÁRLAGA MEÐ HLIÐSJÓN AF ÞEIM MARKMIÐ UM, SEM RÍKISSTJÓRNIN STEFNIR AÐ Á SVIÐI EFNA- HAGSMÁLA? ..Brýnustu viðfangsefnin á sviði efnahagsmála eru tvímælalaust að hamla gegn verðbólgu og draga úr hallanum i greiðsluviðskiptum við erlendar þjóðir Við gerð fjárlaga var á það lagt kapp, að lögin fælu ekki í sér ráð- stafanir er yllu verðhækkunum og jafnframt er spornað við útþenslu ríkisútgjalda miðað við önnur svið efnahagsstarfseminnar i landinu 0 Margir liðir fjárlaganna eru nú ákveðnir með hliðsjón af öðrum ráð- stöfunum, er gerðar voru samhliða setnmgu fjárlaga, og í samræmi við það markmið að stemma stigu við sjálfvirkri útgjaldaþróun Þannig voru sett lög, er heimiluðu að lækka margs konar lögboðin fjárframlög um 5% og gætti áhrifa þeirra laga þegar við endanlega afgreiðslu fjár- lagafrumvarpsins 0 Aðrar ráðstafanir tengdar fjár- lögunum eru í undirbúningi, t d ráðstafanir til að dregið verði úr útflutningsbótum og niðurgreiðslum á landbúnaðarvörum svo og setning reglna er tryggi, að námsskrár skóla verði innan þeirra fjárveitinga, er þingið samþykkti til fræðslumála Loks má nefna, að sveitarfélögum hefur með sérstökum lögum verið falin ýmis ný verkefni á sviði félags- og menntamála svo og skólamála en verkefni þessi voru áður i höndum rikisins. ^ Áður en fjárlög voru afgreidd lagði ríkisstjórnin fyrir Alþingi skýrslu um lánsfjáráætlun 1976, Þetta er í fyrsta sinn sem slíkt Vart fer milli mála að gerð láns- fjáráætlunarinnar telst mikið fram- faraspor í islenzkri efnahagsstjórn ^ Eins og stendur skiptir miklu máli. að útgjöldum þjóðarinnar sé haldið innan þeirra marka sem tekjurnar setja, og verulega sé dregið úr erlendum lántökum 9 Heildaryfirsýn yfir fjármála- og athafnalif i landinu er nauðsynleg til þess að unnt sé að tryggja fulla atvinnu jafnframt þvi sem verðbólgu verði haldið i skefjum Fjárlögin eru byggð á þeirri forsendu, að verð- breytingar frá upphafi til loka ársins 1 976 verði ekki meiri en 1 2— 1 5% samanborið við 35—40% 1975 og 52 — 57% verðhækkun frá upphafi til loka árs 1974 Það ræðst þvi verulega af samningum þeim um kaup og kjör á hinum almenna vmnumarkaði, er nú standa yfir. hvernig niðurstaða þeirra fjárlaga sem við nú búum við, verður að liðnu ári." Verðbólguhvati og ______aukning ríkisútgjalda: Ila'kkun fjárlaga með hlið- sjón af verðbólguvexti FJÁRLÖG hafa hækkað verulega á undanförnum árum og hafa að þvi leyti að sjálfsögðu borið merki þeirrar verðlagsþróunar, sem rikt hefur i landinu. Hins vegar er fróðlegt að athuga hækkun fjárlaga undanfarin ár með hliðsjón af þeim verðbólguvexti, sem verið hefur i landinu næst liðið ár á undan viðkomandi fjárlagaári. Þó þessi samanburður segi ekki alla sögúna og sé ekki einhlitur til dóms um fjárlagagerð, fylgir hér á eftir tafla, er sýnir þessa þróun í stórum dráttum: Hækkun vísitölu vöru og þjónustu Aukning fjárlagaútgjalda frá fyrra ári' Meðalh. H yfir frá fyrra árið — frá ári nóv.-des.3 Fjárlög Rikisr % % % % 1969 24,0 24,3 1970 14.3 18,1 1 7,0 22,4 1971 7.2 0.63 34.6 46,2 1972 13,8 1 /,3 50,1 35,3 1973 25,1 30,3 29,7 36,4 1974 45,2 51.2 37,0 63,3 1975 49,5 46,1 60,6 (35,9) 1976 24,6 1) Tölur um aukningu rikisútgjalda frá ári til árs, eru ekki með ollu sambærilegar, einkum vegna breytinga á verkaskiptingu ríkis og sveitar- félaga (1972: aukning á verkefnum ríkisins, 1976 aukning á verkefnum sveitarfélaga) og þeirrar breytingar á fjárlagagerð 1973, er framkvæmda og fjáröflunaráætlun var felld inn í fjárlög ársins 1 974, sem hafði i för með sér meiri útgjöld í fjárlögum en ella hefði verið 2) Fjárlög eru yfirleitt miðuð við verðlag við upphaf fjárlagaárs og ræðst hækkun fjárlaga þvi að talsverðu leyti af hækkun verðlags frá upphafi til loka ársins á undan 3) Mjög lítil verðlagshækkun yfir árið 1971 stafar m a af mikilli aukningu mðurgreiðslna. sem að sjálfsögðu veldur aukningu ríkisútgjalda Tafla þessi er tekin úr fylgiriti með Sveitarstjórnarmálum, en hún fylgdi grein eftir Jón Sigurðsson, forstöðumann Þjóðhagsstofnunar. Hækkun vörugjalds og tolla Samkvæmt gildandi fjárlögum á: 9 1) vörugjald að lækka sem svarar 900 m.kr. frá þvi er það var á ársgrundvelli sl. ár, ^ 2) og tollar að lækka um sl. áramót sem svarar 800 m.kr. á ársgrundvelli. Samkvæmt fjárlagafrumvarpinu á að draga úr niðurgreiðslu búvöru á árinu 1976 um 500 m. kr. Framangreindri lækkun vörugjalds og tolla er m.a ætlað að jafna út verðlagsáhrif lækkunar niður- greiðslna, en vörugjalds- og tolla- lækkanir munu innan skamms hafa áhrif til lækkunar margs konar neyzluvöru og hráefna Tolla- lækkunin kemur til framkvæmda nú þegar Vörugjald lækkar hins vegar um 2% nú um áramótin og mun enn lækka um 6% þann 1 september nk í fjárlögunum er hins vegar ekki ætlað sérstaklega fyrir launabreyt- ingum, sem ekki voru kunnar við afgreiðslu fjárlaga, og ráðgert er að mæta hugsanlegum kauphækkun- um með aðhaldssemi og sparnaði í ríkisbúskapnum, verði þær innan hóflegra marka. Fjárlagaliðir, sem miða að því að bæta skuldastöðu ríkissjóðs Á úthiið lánahreyfinga er gert ráð fyrir að verja samtals 2.542 m.kr. til afborgana af lán- um ríkissjóðs á árinu 1976. Hluti af þessari fjárhæð er vegna ýmissa framkvæmdalána og lána í sambandi við eigna- kaup, sem samið var um til viss tímabils, þegar lánin vóru tek- in. Annar hluti fjárhæðarinnar er til kominn vegna yfirdráttar- skulda á aðalviðskiptareikningi ríkissjóðs í Seðlabankanum, sem samið hefur verið unt til nokkurra ára. Er þar annars vegar um að ræða skuld frá árinu ’74 og fyrri árum, og er afborgun af henni 723 m.kr. á árinu 1976 (auk vaxta að fjár- hæð 247 m.kr.), og hins vegar skuld, er myndaðist á árinu 1975, og er afborgun 600 m.kr. á árinu 1976 (vextir 300 m.kr.). Samtals nema þvi afborganir til að grynnka á fyrri yfirdrátt- arskuldum við Seðlabankann 1.323 m.kr. á árinu 1976, og nema vextir af þessum skuld- um 547 m.kr. Fjárlögin voru afgreidd með 372 m.kr. greiðsluafgangi, og ef sú áætl- un stenzt í reynd, myndi skuld- in við Seðlabankann lækka um sömu fjárhæð til viðbótar.

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.