Morgunblaðið - 10.04.1976, Qupperneq 10

10
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. APRÍL 1976
1. HLAÐVARPANUM
KONUR& SKÁK
Karlarnir
sjá
rautt
þegar þeir tapa fyrir okkur
skáksysturnar
— Birna, Guðrún
og Rannveig
Norðdahl.
„SKÁKIN hefur svo lengi verið einokuð af karlmönnum
að þeir sjá rautt þegar þeir tapa fyrir okkur kvenfólk
ínu/' sögðu systurnar Birna, Guðrún og Rannveig
Norðdahl þegar Hlaðvarpinn ræddi við þær í vikunni.
Þær systur hafa fitlað við tafl frá bernskuárum sínum
f og þegar kvennadeild var stofnuð hjá Taflfélagi Reykja
víkur í fyrra gerðust þær stofnfélagar Rannveig sagði
stolt að hún væri elzti meðlimur deildarinnar 80 ára
gomul Guðrún er 73 ára en Birna er yngst, 57 ára.
Systurnar eru frá Hólmi fyrir ofan Reykjavík. Við
spurðum þær að því hvenær þær hefðu lært mann
ganginn. „Það var nú þannig," sagði Rannveig, „að
árið 1904 kom sem vetrarmaður á heimili okkar maður
að nafni Bjarni Jónsson. Hann var mikill tafláhuga
maður og kenndi okkur systkinunum mannganginn. Ég
var þá 8 ára, Guðrún eins árs og Birna ófædd." Hin
börnin lærðu síðan mannganginn hvort af öðru og var
mikið teflt meðal barnanna á Hólmi. Systkinin eru 6 að
tölu, þar af eru bræðurnir Karl og Magnús báðir slyngir
skákmenn og hefur Magnús t.d. farið í keppnisferðir til
útlanda með Hreyfli.
En systurnar eru viðmælendur okkar að þessu sinni
og við spyrjum þær hvort þær hafi teflt mikið frá
unglingsárum og fram á þenna.n dag. „Það er nú ekki
hægt að segja að við höfum teflt mikið en við höfum
alltaf veriðaðdútla við þetta, teflt innbyrðis, lltilsháttar
við aðrar konur en mest þó við karlmenn. Mikill
skákáhugi er í ættinni og auðvelt að hitta fólk sem vill
tefla.
— Hafið þið stúderað skák af skákbókum?
„Nei, nei," segja þær í kór. Þær segjast allar leika
hefðbundnar byrjanir og síðan tefli þær bara af brjóst-
viti þegar fram í skákina kemur, og haga tafl-
mennskunni eftir þvi sem andstæðingurinn hagar sér.
Þær segjast stundum tefla skákir upp úr blöðum og
Rannveig kvaðst hafa fengið í gjöf einvígisbókina um
Fischer og Spasskí með skákskýringum Friðriks Ólafs-
sonar. „Ég hef farið yfir skákirnar í bókinni og haft
mjög gaman af "
Um 1940 æfði Birna skák smátima með karlmönnum
en hætti þvi fljótlega. í þá daga þekktist varla að
kvenfólk stundaði skák og voru þær konur sem það
gerðu litnar hornauga. Svo þegar kvennaskákin byrjaði
í fyrra drifu systurnar sig á stofnfundinn. Þær Birna og
Guðrún hafa báðar teflt í mótum en Rannveig hefur
ekki treyst sér til þess, bæði vegna heilsunnar og einnig
vegna þess hve erfitt er fyrir hana að komast á
Framhald á bls. 22
LISTALÍF
Engin stjómmálaslit í listinni
„ÉG LÍT á mig sem ambassador íslenzkra
listamanna í London. Munurinn á pólitlkinni
og listinni er sá að það verða engin stjórn-
málaslit I listinni og þvi mun ég snúa aftur
til London, öfugt við Sigurð Bjarnason." Sá
sem þannig mælir við Hlaðvarpann er Bene
dikt Árnason leikstjóri, sem undanfarin tvö
ár hefur starfað i London. Hann er nú
staddur hér heima um mánaðartima. til
hvildar og hressingar og til að kynna sér
verk islenzkra höfunda, sem koma mætti á
framfæri erlendis.
Um næstu mánaðamót verður flutt i
brezka útvarpinu BBC 3 leikrit eftir Odd
Björnsson. sem i enskri þýðingu hefur
fengið það langa nafn ,.How an honorable
shopkeeper finds the courage to break his
adorable wife's nose in front of everyone".
Benedikt hefur þýtt leikritið og hann er
einnig leikstjóri i uppfærslu BBC. „Það
þykir voða fint að koma leikriti að hjá BBC 3
og þvi er ég i sjöunda himni hvernig þetta
hefur gengið," sagði Benedikt.
Benedikt er með ýmislegt fleira i takinu,
t.d. er hann að þýða sögu eftir Líney Jó-
hannesdóttur í brezka sjónvarpið BBC.
Sagan heitir „Krian". Ennfremur er Bene
dikt að þýða bók. sem Þorgeir Þorgeirsson
skrifaði um frænku sina, Liney Jóhannes
dóttur. Hún á einnig að fara í sjónvarp.
Þegar Krian verður sett upp i sjónvarpi
verða notaðar myndir, sem Barbara heitin
Árnason teiknaði. „Nú. þá er ég að reyna að
koma verki eftir Sigurð A. Magnússon á
framfæri úti," sagði Benedikt „og ýmislegt
fleira er ég með, sem ég vil ekki nefna að
svo stöddu."
Benedikt kvaðst kunna mjög vel við sig i
London. Þar væri hægt að sjá nýjar leiksýn-
ingar svo að segja á hverju kvöldi, svo dvöl
þar væri gullnáma fyrir leikhúsfólk. „Sam-
hliða þýðingum íslenzkra verka yfir á ensku
hef ég verið að þýða leikrit yfir á íslenzku,"
segir Benedikt, „verk sem ég tel að eigi
erindi til íslendinga. Mér er sama hver setur
þessi verk upp, hvort það verð ég eða
einhver annar en ég vona að einhvern tima
þurfi islenzku leikhúsin á mér að halda. Ég
álit að ég geti gefið islenzku leikhúsi sitt-
hvað, sem ég veit að það þarf á að halda
núna."
Benedikt sagði að hann hefði séð ýmis
leikverk i ferð sinni hingað, og hefði hann
sérstaklega hrifizt að sýningu Inúkhópsins.
Þar væri um að ræða stórbrotið efnisval og
geysigóða uppfærslu. Leikritið hefði minnt
sig á sýningu, sem Peter Brook, sá frægi
leikhúsmaður, hefði fært upp í London ekki
alls fyrir löngu. Það verk heitir „Ik" og
fjallar um sorgarsögu Ik-þjóðflokksins I
Arabíu þegar oliuveldið komst þar á.
Benedikt sagði að lokum að leiklistin væri
alltaf sitt stóra áhugamál og hann vildi
leggja sitt af mörkum til að koma henni á
æðra stig.
UMSJÓN SIGTRYGGUR SIGTRYGGSSON
leiöinni
Callaghan og gráðosturinn
JAMES Callaghan, hinn nýi forsætisráðherra Breta er ekki alveg
ókunnur íslandi. Þegar landhelgisviðræðurnar fóru fram f Chequers,
sveitasetir Wilsons f vetur, skýrði Callaghan fslenzku
nefndarmönnunum frá því, að f stríðinu
hefði hann verið sjóliði á tundurtufla-
slæðara. Hefði herskip þetta m.a. at-
hafnað sig við íslandsstrendur. Kvaðst
Callaghan helst muna það frá dvöl
sinni við ísland, að oft hafi verið siglt
inn til Akureyrar að taka vistir. Þar á
meðal var keyptur gráðostur hjá KEA
og tók Callaghan slfku ástfóstri við
þennan ost, að hann hefur helst ekki viljað borða aðrar tegundir. Hefur
hann að sögn nokkrum sinnum látið kaupa fyrir sig KEA gráðost síðan
þetta var.
Wilson og endurkröfurnar
FYRST við erum farin að segja sögur frá Chequers látum viðaðra fljóta
með. Geir Hallgrfmsson og Harold Wilson voru að ræðast við undir
borðhaldi. Ræddu þeir m.a. um fugla og var Geir að segja Wilson frá
þeim vandamálum, sem upp komu vegna heiðargæsarinnar þegar
virkjanir á hálendinu voru f undirbúningi. James Callaghan, sem þá var
utanrfkisráðherra, spurði Guðmund H. Garðarsson alþingismann að því
hvort þeir væru að tala um „birds". Guðmundur játti því. Sagði þá
Callaghan, að hann myndi bara eftir einu orði úr fslenzku og væri það
orðið „stúlka". Geir Hallgrímsson skaut því nú að, hvort hann ætti
kannski að bera einhverri stúlku á íslandi kveðju Callaghans. Þá gall f
Wilson: „Nei, nei alls ekki, við viljum engar endurkröfur."
Passinn inn í Paradís
PASSINN INN í PARADÍS heitir hugleiðing sem Reynir Hugason
verkfræðingur ritar f nýútkomið fréttabréf Verkfræðingafélags íslands.
Dregur Reynir þar upp anzi dökka mynd af ástandi efnahagsmála á
íslandi. Þjóðin hafi eytt 10% meira en hún aflaði á árunum 1974 og
1975 og lengra verði ekki haldið á sömu braut nema með hinum
herfilegustu afleiðingum.
„Til þess að komast upp úr þeim öldudal, sem þjóðin er nú komin f,"
segir Reynir, „er í raun ekki nema um tvær leiðir að ræða. Annars
vegar er hægt að færa niður neyzluna til samræmis við tekjuöflunina f
þjóðfélaginu, og hins vegar er hægt að auka framleiðni, framleiðslu-
magn og verðmæti þeirra afurða, sem framleiddar eru."
Reynir ræðir síðan vftt og breitt um þessi mál og niðurlagsorð hans
eru þessi: „Niðurstaðan af þessum hugleiðingum verður sú, að ein-
ungis mjög efld og virk rannsókna- og þróunarstarfsemi og sölustarf-
semi getur bjargað okkur íslendingum frá nýjum og mjög sérstæðum
útflutningi, þ.e. útflutningi á fólki í stórum stíl."
Læknar hylla Ólaf Finsen 1937
0
I LÆKNABLAÐINU hefur veriS
tekin upp sú nýbreytni aS birta
gamlar myndir, sem telja má
áhugaverðar. Ein sl(k birtist I
slSasta tölublaSi og þar sem HlaS-
varpinn álitur aS fleirum en les-
endum LæknablaSsins finnst
fengur i aS sjá myndina, birtum
viS hana hér. Myndin var tekin á
Akranesi 17. september 1937. ......................... .———-------
Allmargir læknar komu þar saman
til aS hylla Ólaf Finsen hérSaslækni, sem þá var sjötugur. Myndin er
tekin fyrir framan heimili hans. Ljósmyndari var Árni Benediktsson.
Á myndinni eru eftirtaldi menn (sjá skýringarmynd): 1. Bersveinn
Ólafsson, 2. Hallgrimur Björnsson, 3. RíkarSur Kristmundsson, 4. Níels
Dungal, 5. SigurSur SigurSsson, 6. Björn Kristinsson 5 ára, 7. Kristinn
Björnsson, 8. Karl Sigurður Jónasson 9. Gunnlaugur Claessen, 10. Jón
Nikulásson, 11. Sveinn Gunnarsson, 12. Björgúlfur Óiafsson, 13. Helgi
Tómasson, 14. Ólafur Þorsteinsson 15. Halldór Hansen 16. Magnús
Pétursson, 17. Guðmundur Hannesson. 18. Ólafur Finsen, 19. Jón
Jónsson, 20. Maggi Júl. Magnús, 21. Matthías Einarsson.
Hitaveitan langþráða brátt á teikniborðið
AKUREYRINGAR biSa spenntir eftir hitaveitunni sinni og þykir engum
mikiS þegar tillit er til þess tekiS hvilikan sparnaS hún mun hafa i för
meS sér fyrir ibúa höfuSstaSar Norðurlands. Nú á aS fara að teikna
þessa langþráðu hitaveitu og hefur Bæjarstjórn Akureyrar nýlega gert
samning viS Verkfræðistofu NorSurlands hf og Verkfræðistofu SigurSar
Thoroddsen hf um hönnun hitaveitu fyrir Akureyri.
Samningurinn nær til virkjunar að Laugarlandi. aSfærsluæðar þaðan
til Akureyrar og dreifikerfis ásamt nauðsynlegum dælustöðvum og
geymum.
ASaleigendur VerkfræSistofu NorSurlands h.f. á Akureyri eru Fjar-
hitun h.f. og Almenna verkfræSistofan h.f. i Reykjavik, og sem kunnugt
er rekur Verkf ræðistofa SigurSar Thoroddsen s.f. útibú á Akureyri.