Morgunblaðið - 10.04.1976, Qupperneq 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 10. APRlL 1976
NÆR allir nemendur 6.-
bekkjar í 8 barnaskólum
hafa sameinast í þvi áformi
að byrja ekki að reykja og
skora á 6 bekkinga um land
allt að fara eins að. Jafn-
framt skera börnin upp her-
ör gegn tóbaksauglýsing-
um í verslunum og tillits-
leysi reykingamanna.
Eins og frá var skýrt í blaðinu á
fimmtudaginn var komu fulltrúar
um 800 nemenda 6.-bekkjar í 7
Reykjavíkurskólum og Mýrarhúsa-
skóla á Seltjarnarnesi saman á
fund sl. miðvikudag. Fundurinn
var haldinn að Suðurgötu 22 hjá
Krabbameinsfélagi Reykjavikur.
Sóttu hann um 60 börn og nokkrir
gestir, þeirra á meðal Vilhjálmur
Hjálmarsson menntamálaráð-
herra.
Framkv.stjóri Krabbameinsf.
Rvikur, Þorvarður Ornólfsson,
skýrði frá tildrögum fundarins og
tilgangi.sem var fyrst og fremst sá
að gera grein fyrir samtökum, sem
nemendur i öllum deildum 6.-
bekkjar i Áltamýrar-, Árbæjar-,
Breiðholts-, Hliða , Laugarnes-,
Mela-. Mýrarhúsa- og Vogaskóla
hafa bundist i baráttu gegn
tóbaksreykingum.
Grundvöllur þessara samtaka er
viljayfirlýsing, sem yfir 90% allra
nemenda þessara deilda hafa
þegar undirritað. en i flestum
bekkjunum var þátttakan alger
meðal þeirra nemenda sem i skóla
voru þá daga, sem undirskrift fór
fram.
Yfirlýsingin er svohljóðandi:
„Við undirrituð bekkjar-
systkin... lýsum yfir þeim ein-
dregna vilja okkar að byrja
ekki að reykja og viljum styðja
hvert annað f þvf áformi. — Við
viljum leitast við að hafa áhrif
á skólasystkin okkar og aðra
félaga með þvf að fræða þau
um skaðsemi tóbaksnautnar og
hvetja þau til þess að forðast
reykingar. — Við viljum vinna
á móti öllum hugmyndum um
að reykingar séu „fínar“ eða
álitsaukandi og stuðla að þvf að
algert tóbaksbindindi verði
rfkjandi."
Að undanförnu hefur farið
fram sérstakt fræðsiustarf um
skaðsemi reykinga i fyrrtöldum
skólum fyrir forgöngu Krabba-
meinsfélags Reykjavíkur.
Hefur framkv. stjóri félagsins
heimsótt allar deildir 6.-
bekkjar skólanna í þessu
skyni, sýndar hafa verið
fræðslumyndir og í nokkrum
skólanna verið haldin eða ráð-
gerð sérstök námskeið með hóp-
vinnusniði f þeim tilgangi að
efla þekkingu 6.-bekkinga á
ýmsum hliðum reykingavanda-
málsins .og gera þá færa um að
fræða yngri skólasystkin sín
um það efni.
I Breiðholtsskóla hefur 6.-
bekkur nú haldið 5 fræðslu- og
hvatningarfundi með yngri
nemendum, og hafa þeir tekíst
með ágætum. I kjölfar fréttar
af fyrsta fundinum gerðist það,
að nemendur 6.-bekkjar í Nes-
kaupsstað ákváðu að efna til
samvinnu um að byrja ekki að
reykja og undirrituðu því til
staðfestingar yfirlýsingu sem
að verulegu leyti er fyrirmynd
yfirlýsingar Reykjavíkur- og
Þorvarður Örnólfsson,
framkvæmdastjóri Krabba-
meinsfélags Reykjavikur
skýrir frá tildrögum fundar-
ins. Meðhonumá myndinni
eru Vilhjálmur Hjálmarsson
menntamálaráðherra og
Halldóra Thoroddsen fram-
kvæmdastjóri Krabba-
meinsfélags íslands.
Seltjarnarnesbarnanna. Sam-
þykkti fundurinn einróma að
senda þeim sérstaka kveðju, og
var hún flutt þeim með sím-
skeyti.
Jafnframt samþykkti fundur-
inn einróma að skora á 6.-
bekkinga um land allt að efna i
hverjum skóla til samtaka um
að byrja ekki að reykja, hét á
skólastjóra og kennara um
fýllsta stuðning og mælti með
því, að slíkum samtökum yrði
framvegis komið á í 6.-bekk i
byrjun hvers skólaárs, meðan
þörf krefði. Beðið er um að
senda upplýsingar um stofnun
þesskonar samtaka til
Krabbameinsf. Reykjavíkur.
Þá samþykkti fundurinn,
einnig einróma, eftirfarandi
ályktun:
„Við heitum á forráðamenn
þjóðarinnar, fyrirtæki, stofn-
anir og fólkið i landinu að taka
afstöðu gegn hvers konar aug-
lýsingastarfsemi tóbaksfram-
leiðenda og umboðsmanna
þeirra.
Sérstaklega skorum við á
verslanir að taka burtu allar
tóbaksauglýsingar og aðstoða
ekki framar við neinskonar
kynningu á sígarettum eða öðru
tóbaki.
Við styðjum það, að bannað
verði að selja börnum og ung-
lingum tóbak, og teljum eðli-
legt að takmarka smám saman
alla tóbaksverslun í landinu.
Við skorum á reykingamenn
að virða rétt þeirra sem reyka
ekki, til að anda að sér hreinu
lofti og minnum þá á, hve skað-
leg áhrif óbeinar reykingar
geta haft, einkum á börh og
aðra þá sem eru sérstaklega
næmir fyrir tóbaksreyk."
Það skal tekið fram, að allar
ályktanir fundarins að undan-
skildum síðasta lið hér á undan,
höfðu verið ræddar fyrir
fundinn í hverjum einstökum
bekk og fulltrúarnir alls staðar
fengið umboð til að samþykkja
þær. Tillaga um áskorun á
reykingamenn kom svo fram á
fundinum og var samþykkt með
miklum fögnuði.
Áformað er, að 6.-bekkingar
fyigi eftir áskorun sinni á
verslanir með bréfi, sem
nemendur hvers skóla fari með
í verslanirnar í sínu skóla-
hverfi.
Á fundinum kom það fram,
að 12 læknanemar hafa að und-
anförnu farið í 7. bekk Breið-
holts-, Hlíða- og Vogaskóla og
.samsvandi bekki (I.-bekk),
Haga-, Laugalækjar- og Val-
húsaskóla, haldið þar erindi og
rætt við nemendur um áhrif
reykinga. Hafa heimsóknir
þeirra borið ótvíræðan
árangur. Taldi Þorvarðurmikils
virði að framhald yrði árlega á
slfkri starfsemi af hálfu lækna-
nema. Læknanemarnir Bene-
dikt Sveinsson og Halldór Jóns-
son, sem haft höfðu forgöngu
um þessar heimsóknir, voru
gestir fundarins, en aðrir gestir
voru: Guðmundur Magnússon,
skólastjóri Breiðholtsskóla,
Tómas Einarsson, kennari í
Hlíðaskóla, Alda Halldórsdóttir
hjúkrfr., formaður fræðslu-
nefndar Krabbam.f. Rvíkur og
Halldóra Thoroddsen, fram-
kvæmdastjóri Krabbameinsfél.
Islands, en kveðja var flutt
fundinum frá Gunnlaugi
Snædal dr. med, formanni
Krabbameinsfél. Reykjavíkur.
Þeir Guðmundur og Tómas
komu sem fulltrúar skólastjóra
og kennara 6.-bekkinganna.
Flutti Guðmundur snjallt
ávarp, þar sem hann meðal
annars þakkaði þann mikla
skerf, sem forystumenn
krabbameinsfélaganna hefðu
Framhald á bls. 22
Séra Jón Auðuns:
Athugasemd
Mynster og Miinster
Sl. sunnudag birti Mbl. viðtal
blaðamanns við rithöfund og list-
málara, sem var að opna sýningu
á verkum sínum. Þar komu fram
heldur kynlegar missagnir.
Málarinn hafði nýlega sýnt verk
sín í borginni Munster í Þýzka-
landi og I þvi sambandi sagði
hann við blaðamanninn: „Það
hafði nú einhver orð á því, að
þetta væri í fyrsta skipti, sem
Islendingur kæmi fram hefndum
fyrir hugvekjurnar frá MUnster,
sem tröllriðu kirkjulífi Islend-
inga i tvær aldir.“
Væntanlega er það fáheyrt, að
ruglað sé saman þýzkri borg og
dönskum biskupi, þótt beggja
nöfn séu borin fram með nálega
sama hætti, — hvor sem heiður- i
inn á, málarinn eða blaðamaður- I
inn.
„Hugvekjurnar frá Munster"!
telur málarinn að tröllriðið hafi
kirkjulífi Islendinga í tvær aldir.
Sannleikurinn er sá, að hugleið-
ingar (ekki hugvekjur) hins
lærða danska biskups komu út á |
íslenzku 1839 og aftur 14 árum
síðar, en „tröllriðu" aldrei ís-
lenzku kirkjulifi, náðu aldrei al-
mennri hylli vegna þess, að þær
voru æði langt fyrir ofan marka-
linu þess, sem almenningur vildi
lesa af samtíma guðsorði.
Hverjir stóðu að þvi að kynna
Islendingum Hugleiðingar
Mynsters biskups og töldu nauð-
syn að kynna þær hér? Mestur
var þáttur sr. Þorgeirs Guð-
mundssonar, sem myndarlega
kom að bókmenntaiðju og síðar
gerðist danskur embættismaður,
„hann Þorgeir i lundinum góða“,
sem Jónas kvað til sitt alkunna og
ágæta kvæði. Þá vann að þýðing-
unni Brynjúlfur Pétursson
stjórnardeildarforseti í Kaup-
mannahöfn, og loks Jónas Hall-
grímsson sjálfur. Handbragð
Fjölnismanna er auðsætt á Hug-
leiðingunum, þar fer saman frá-
bærlega menntandi efni og mál-
snilld Fjölnismanna.
Þessi er sannleikurinn um Hug-
leiðingar Mynsters biskups.
Hvorki veit ég til þess að þær
standi i nokkru sambandi við
borgina Múnster í Þýzkalandi, né
heldur tröllriðu þær íslenzku
kirkjulífi i tvær aldir og þá lík-
lega einkum vegna þess, að þær
voru vandaðra guðræknirit bæði
um efni og búning en önnur þau,
sem alþýðu manna gazt betur að.
Sagt gr, að þegar Fjölnismenn
glímdu við að þýða upphafsorð
fyrstu hugleiðingarinnar, hafi
Jónas leyst vandann og þýtt:
„önd mín er þreytt — hvar má
hún finna hvild?“
Ómaklegt er að fara niðrandi
orðum um Mynstershugleiðingar
og þátt Fjölnismanna í að koma
þeim á fagurt, íslenzkt mál.
Jón Auðuns
Jarðskjálftar
og Kröfluvirkjun
virkjunar væri hannað tíl að þola
jarðskjálfta að stærð 7 á Richter
stiga. ef sllkur skjálfti ætti upptök
nálægt virkjuninni. Einníg hefir
komið fram í fjölmiðlum, að húsið sé
hannað til að þola jarðskjálftahröðun
er nemi 220 cm/sek2.
Ef kannaðar eru heimildir um
hröðunarmælingar jarðskjálfta. þá
samrýmast ofangreindar staðhæf-
ingar ekki mælingunum. Mælingar
þessar hafa flestar verið gerðar i
Kaliforníu, en ég hefi ástæðu til að
ætla, að mælingar sem gerðar yrðu
hér á landi mundu gefa svipaðar
niðurstöður.
Meðfylgjandi mynd sýnir hámarks-
hröðun, sem mæld var i mismunandi
fjarlægð frá upptökum tveggja jarð-
skjálfta. Fylltu hringirnir sýna mæl-
ingar á Los Angeles svæðinu 9.
febrúar 1971. en jarðskjálftinn var
6.6 á Richter stiga. Opnu hringirnir
var 5.3 á Richters stiga. Skáhöllu
linurnar sýna, hver er sennilega há-
marks hröðun vegna jarðskjálfta
sem er 4. 5. 6, 7 eða 8 Richter stig i
mismunandi fjarlægð frá upptökum
skjálftans.
Jarðfræðilegar aðstæður geta
valdið því. að hröðun er allt að tvö-
föld. eða aðeins helmingur þess, sem
linurnar gefa til kynna. Brotnu lin-
urnar eru áætlaðar vegna skorts á
mælingum.
Þetta línurit segir okkur, að jarð-
skjálfti, sem er 7 stig (Richter) muni
valda hámarks hröðun 220 cm/sek2
innan 50 km fjarlægðar frá upp-
tökunum og jarðskjálfti að stærð 5
(Richter) veldur sömu hröðun i 6 km
fjarlægð, ef jarðskjálftinn á upptök
nálægt yfirborði jarðar.
8. april 1976.
Eysteinn Tryggvason.