Morgunblaðið - 16.10.1976, Qupperneq 17

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 16. OKTÓBER 1976
17
?
i HALLGRÍMS-
ÍARÐARFUNDI
má á mikilvægi þess að ná jöfnuði
í fjármálum ríkisins og í útlánum
bankanna í peningamálum lands-
manna. A árinu 1974 juku
bankarnir útlán sín mun meira en
vexti innlánsfjár nam, og það
sama ár var einnig mikill halli á
greiðslustöðu ríkissjóðs. Ásíðasta
ári náðist jöfnuður í útlánaaukn-
ingu bankanna miðað við vöxt
innlánsfjár, en ekki hjá ríkissjóði.
Þar var enn halli, en skýringin er
m.a. sú að á undangengnum upp-
gangstíma, er viðskiptakjör fóru
batnandi, bundu menn ríkissjóði
þá bagga og undirgengust þær
skuldbindingar, sem enn er verið
að standa skil á. Við vonumst
samt til þess að á þessu ári takist
að ná jöfnuði i peningamálum,
útlánum bankanna og i greiðslu-
stöðu ríkissjóðs. Svo verður þó
ekki nema fast verði um aðhald
sinnt. Það fjárlagafrumvarp, sem
lagt var fram á Alþingi í gær,
miðar að hinu sama, að jöfnuður
verði á ríkisfjármálum á næsta
ári og kapp verður lagt á það, að
þannig verði einnig í bankakerf-
inu.
Ýmis
viðfangsefni
Siðan ræddi forsætisráðherra
um endurskoðun sjóðakerfis
sjávarútvegs, sem stuðað hafi að
einföldum þess og hagkvæmari
rekstri fiskiskipaflotans, endur-
skoðun skattalaga, sem m.a. muni
leiða til þess að senn verði bornar
fram á Alþingi breytingar á þeim,
sem miði að réttlátari skattálagn-
ingu. Ennfremur um endurskoð-
un á verðlagskerfi búvara og út-
flutningsbótum á landbúnaðaraf-
urðir. Þá ræddi hann um lífeyris-
kerfi almannatrygginga og líf-
eyrissjóðakerfi, tekjuskiptingu,
valddreifingu o.fl. Hann sagði
endurskoðun framangreindra
málaflokka miða að því að koma á
réttlátari tekjuskiþtingu i þjóð-
félaginu, sem stuðli að aukinni
framleiðsiu og minnkandi út-
gjöldum.
Að tryggja
atvinnuöryggi
Eina ráðið til að tryggja atvinnu
i landinu er hallalaus rekstur at-
vinnuveganna sjálfra, atvinnu-
fyrirtækjanna. Að þvi hefur
stefna ríkisstjórnarinnar miðað.
Það hefur og tekizt í höfuðatrið-
um, þó að játa verði, að tæpt hef-
ur verið í þeim efnum oft á tíðum.
Það stendur t.d. svo tæpt ’um þess-
ar mundír, þrátt fyrir betra út-
flutningsverðlag, að ríkisstjórnin
hefur þurft við síðustu fiskverðs-
ákvörðun að taka ábyrgð á
greiðsluget u V erðjöf nunarsjóðs
allt að 400 m. kr. til áramóta. Á
ársgrundvelli getur þetta þýtt
ábyrgð er nemur 2200—2500 m.
kr. Við höfum sem sagt tekið for-
skot á sæluna. Viðskiptakjörin,
sem við njótum í ár, eru ekki
orðin jafn góð og við nutum á
árinu 1972, hvað þá heldur á
árinu 1973, þegar þau bötnuðu
um 15% frá árinu áður.
Við höfum heyrt það, að ríkis-
stjórnin hafi ekki gert nægilega
rótta'kar ráðstafanir, væri ekki
nógu ákveðin í gerðum sínum í
baráttunni gegn verðbólgunni.
Sömu gagnrýnendur segja gjarn-
an, að ráðstafanir ríkisstjórnar-
innar hafi leitt til meiri kjara-
skerðingar en nauðsynlegt var.
Hér stangast staðhæfingar á.
Þeir, sem óska eftir róttækari ráð-
stöfunum eru i raun að óska eftir
meiri kjaraskerðingu, jafnvel
aðgeröum, sem bjóða upp á at-
vinnuleysi. Ríkisst jórnin hefur
vitandi vits ásett sér hægfara að-
lögun að breyttum kringumstæð-
um og skilyrðum út á við, og gerir
sér grein fyrir því, að halda þarf
friðinn í þjóðfélaginu ef verð-
mætasköpun þjóðarbúsins á að
geta risið undir lifskjörum okkar
með samfelldri framleiðslu.
Ég hygg að við höfum með
margvíslegum aðgerðum, sem ég
hefi sumpart tiundað, skapað
grundvöll að auknum þjóðartekj-
um í framtíðinni. Yfirráðin yfir
fiskimiðum okkar skipta þar
meginmáli. Þverrandi þorsk-
gengd og minnkandi stofnstærð
nytjafiska valda því hins vegar,
að fara verður sér hægt í veiði-
sókn, fyrst um sinn, meðan fisk-
stofnarnir eru að rétta við, enda
hafa verið gerðár ráðstafanir til
að beina sókn i aðra fiskstofna,
með fiskleit og tilraunavinnslu. I
því efni má m.a. minna á sumar-
loðnuveiðina.
Hins vegar er ljóst að hinir
fornu atvinnuvegir landsmanna
geta ekki einir staðið undir batn-
andi lifskjörum, sem við öll vænt-
um og viljum vinna að. Nýjar
atvinnugreinar þurfa þar til að
koma, einkum á sviði almenns
iðnaðar, þjónustustarfsemi,
þ.á m. verzlunar og samgangna,
og á fleiri sviðum.
Þjóðhagsáætlun
— Samstarfsnefnd
Að lokum sagði forsætisráð-
herra:
Við vonumst til þess, að á næsta
ári hafi stjórnarstefnan borið
þann árangur, ásamt með batn-
andi viðskiptakjörum, eins og
gerðist eftir áföllin 1967 og 1968,
að við getum með hóflegri fjár-
festingu, þ.á m. mir.nkandi opin-
berri fjárfestingu vegna þess að
ákveðnum, stórum áföngum á
orkusviðinu er náð, aukið litillega
einkaneysluna. Þar er ekki um að
Framhald á bl's. 18
ÞYZKI leikstjórinn Rolf Hádrich er mörgum Islendingum að
góðu kunnur vegna starfa sinna hér á landi. Hann var
aðalleikstjóri og framleiðandi kvikmyndarinnar um Brekku-
kotsannál, sem gerð var eftir sögu Halldórs Laxness. Rolf
Hádrich er nú staddur hér á landi og æfir með leikurum
Þjóðleikhússins verkið Vojtsek eftir Georg Buchner. Mbi.
átti tal við Rolf Hádrich fyrir nokkrum dögum. Hann var
fyrst spurður að því hvernig honum félli að vinna með
íslenzkum leikurum:
— Mér fellur það mjög
vel. þeir eru samvinnuþýðir
og vel agaðir. Ég þekki
marga þeirra frá því að við
unnum hér að Brekkukots-
annál en þar voru bara
islenzkir leikarar. En það er
auðvitað erfitt að vera leik-
stjóri á erlendri tungu. Það er
ekki bara vegna þess að
maður skilji ekki málið, því
það er alltaf einhver sem
getur túlkað og mjög margir
leikaranna tala eitthvert mál
Arnfinnsson, Baldvin Hall-
dórsson, Jón Gunnarsson og
Flosi Ólafsson. Gisli Alfreðs-
son er aðstoðarleikstjóri og
hann hefur veitt mér mikla
hjálp og hann mun stjórna
æfingum meðan ég verð í
burtu i nokkra daga. Sigur-
jón Jóhannsson gerir leik-
myndir. Þýðinguna gerði
Þorsteinn Þorsteinsson og
hefur hann unnið mjög gott
starf.
— Þetta er eiginlega
Islenzkir leikarar eru
samvinnuþýðir og hér
er gott andrúmsloft
sem ég skil, heldur er það
þreytandti að heyra alltaf
erlent mál og manni finnst
maður verða hálfpartinn
utangátta.
Þá var Rolf Hádrich næst
spurður um leikritið:
— Vojtsek er eftir Georg
Buchner, sem var uppi á
árunum 1813 til 1837 og
var hann því aðeins rúmlega
tvítugur er hann lézt. Hann
hafði þó skrifað mikið og t.d.
er Vojtsek ekki alveg fullgert
leikrit hann hafði það i
smíðum er hann lézt. Tvö
önnur leikrit hans eru mikið
leikin í Þýzkalandi, og má
segja að þau séu alltaf leikin
einhvers staðar í landinu.
Þau eru einnig sýnd mikið í
Englandi, Frakklandi og á
Norðurlöndunum og Ingmar
Bergman setti upp fræga
sýningu á Vojtsek fyrir fáum
árum.
Og Rolf Hádrich heldur
áfram að greina frá höfundi
verksins og segir síðan hvað
það fjallar um:
— Leikrit Búchners eru
mjög sérstæð þar sem hann
notar sérstaka tækni, eigin-
lega tækni Shakespeares og
má segja að hann hafi þróað
tækni hans áfram. Það er
ekki hægt að sjá að leikritið
sé svo gamalt sem það er,
hann gæti alveg eins hafa
skrifað það fyrir viku síðan.
Leikritið gæti líka alveg eins
verið skrifað sem kvikmynda-
handrit, þvl hann notar stutt
atriði eins og algengt er I
kvikmyndum og klippir þau
skemmtilega inn i leikritið og
á þeim er eiginlega hvorki
upphaf né endir heldur eru
þetta stutt innskot.
Hugmyndin að leikritinu
Vojtsek er sannsöguleg og
kynntist Buchner þeim at-
burði I læknatimariti, sem
faðir hans gaf út í þvi var
fjallað um mann sem hafði
myrt konu sem hann bjó með
og urðu út af því málaferli
sem stóðu í mörg ár. Er fjall-
að um hvort maðurinn hafi
verið geðveikur eða ekki.
Maðurinn flosnar upp og á
hvergi höfði sínu að halla,
fær ekki fasta vinnu og
Búchner sýnir áfram á í leik-
ritinu hvernig þjóðfélagið
rekur hann út í þessar raunir.
Það er alls um 20 leikarar
sem taka þátt i sýningunni
þar af eru aðalleikendur þau
Hákon Waage, sem leikur
Vojtsek, Kristbjörg Kjeld,
Gunnar Eyjólfsson, Róbert
gömul hugmynd Þjóðleik-
hússtjóra að ég stjórni hér
þessu verki, hún kom upp
þegar ég var hér sumurin
1972 og '73 að vinna að
Brekkukotsannál
Talið barst að kvikmynda-
gerð Hádrichs og kom það á
daginn að Vojtsek er ekki það
eina sem hann er að vinna að
hér að þessu sinni:
— Ég er líka að vmna að
kvikmyndahandriti ásamt
Halldóri Laxness að
Paradisarheimt, sem við ráð-
gerum að kvikmynda hér
næsta sumar. Það verða að
mestu leyti islenzkir leikarar
sem þar koma við sögu en
ekki er fullráðið enn hverjir
það verða.
Þess má geta að Rolf
Hádrich er þekktari fyrir kvik-
myndastjórn sína en leik-
stjórn, en hann hefur unnið
mun meira við kvikmyndir.
Hann er nú einn þekktasti
kvikmyndaleikstjóri i Þýzka-
landi og starfar nú við
norður-þýzka sjónvarpið,
sem á mikið samstarf við
Norðurlandastöðvarnar.
Brekkukotsannáll var fyrsta
vestur-þýzka sjónvarpsmynd-
in sem sýnd var i austur-
þýzka sjónvarpinu
Að lokum sagði Rolf
Hádrich: Hér hefur verið
ánægjulegt að starfa, það er
gott andrúmsloft hér og mér
likar vel við litlar borgir og
litil lönd, þar sem maður
hefur yfirsýn yfir allt Mér
finnst íslendingar vera opin-
skáir og mjög opnir fyrir öllu
alþjóðlegu
Rætt vid þýzka leikstjórann Rolf Hádrich