Morgunblaðið - 30.10.1976, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 30. OKTÓBER 1976
23
ó tjoklinu
AUSTURBÆJARBIÓ:
BADLANDS ★★Aðalhlutverk:
Martin Sheen, Sissy Spaceck,
Warren Oates. Leikstjórn,
handrit og framleiðandi:
Terrence Malick. Frá Warner
Bros 1973.
Þessi sérstæða mynd fjallar
um sanna atburði, er áttu sér
stað f miðríkjum Bandaríkj-
anna f lok fimmta áratugarins.
Rótlaus, ungur maður, ásamt
fimmtán ára gamalli lagskonu
sinni, hóf sitt einkastríð gagn-
vart umhverfinu og varð
margra manna bani. Upphaf-
lega vó hann föður stúlkunnar,
sem setti sig upp á móti félags-
skap þeirra, því pilturinn var
einkennilegur í háttum og af
lágum stéttum og einum tíu
árum eldri en telpan. Þá hefur
þetta ólánsama par lffsbarátt-
una saman útá auðnum Suður-
Dakotafylkis, og er slóð þeirra
líkum stráð. Að lokum yfir-
gefur stúlkan félaga sinn, sem
skömmu síðar er yfirbugaður af
lögreglunni.
Þetta er harla peráonulegt, og
eftirtektarvert fyrsta verk leik-
stjórans Terrence Malick, sem
jafnframt skrifaði handritið og
framleiddi myndina. Honum
tekst að útskýra atburðarásina
frá sjónarhóli hins geðtruflaða
manns og lagskonu hans, án
þess að vekja að nokkru marki
tilfinningar áhorfandans, raiar
réttar leiðir I meðferð efnisins.
Áhorfandinn frekar vorkennir
hinum festulausu ungmennum
og ofbýður lánleysa þeirra, f
stað þess að fyllast meðaumkun
og samúð.
Terrence Malick er nafn sem
vert er að leggja á minnið, því
með BADLANDS hefur hann
skapað eftirminnilegt og auð-
kennilegt verk; lipra,
réttvisandi skoðun á feigðar-
flani skötuhjúanna. Hann
hefur fengið til liðs við sig
ágæta leikara, fyrst og fremst
Martin Sheen, sem fer átaka-
laust með hlutverk geðklofans.
Sheen, sem hér er í sfnu fyrsta,
stóra hlutverki, er í dag f mikl-
um uppgangi og fer þessa
dagana með lykilhlutverk f
nýjustu mynd Francis Ford
Coppola, strfðsádeilunni
APOCALYPSE NOW. Spacek
er einnig mjög sannfærandi í
hlutverki hins ráðvillta hálf-
stálpaða telpukrakka. Warren
Oates undirleikur föður hennar
áskynsamlegan hátt. Tónlist
George Tipton (með innskotum
eftir Erik Satie og Carl Orff) er
tregafull og einmanaleg og
fellur einkar vel að efninu.
Og að lokum. Ég vil hvetja
alla kvikmyndaunnendur að
láta þetta eftirtektarverða
byrjandaverk ekki framhjá sér
fara en þeir verða að hafa
hraðan á, annars er hætt við að
dagar BADLANDS í Austur-
bæjarbíói verði fljótlega taldir.
NÝJA BlÓ: YOUNG
FRANKENSTEIN ★ ★
Leikstjórn: Mel Brooks.
Handrit: Mel Brooks og Gene
Wilder, byggt á smásögunni
„Frankenstein", e. Mary
Shelley. Kvikmyndataka: Jerry
Hirschfield, A.S.C. Tónlist:
John Mossir. 20th Century-Fox.
1974.
Söguþráður f försum Mel
Brooks er nánast aukaatriði, en
eins og nafnið bendir til, þá
hendir nú háðfuglinn gaman að
hryllingsmyndunum (sérstak-
lega „orginölunum"), en með
fullri virðingu. Brooks hefur
oft látið svo ummælt að hann
hafi verið mikill aðdáandi þess-
arar kvikmyndagerðar, einkum
á meðan hún var og hét. Það má
því líta á YOUNG FRANKEN-
STEIN, sem einskonar þakkar-
óð til þessara mynda og þeirra
sem að þeim stóðu, og þvflfkur
óður!
Að venju er Brooks ekkert
heilagt, fyndnin og uppátækin
eiga sér fjarlæg takmörk.
Brandararnir oft ,,absurd“, og
sviðssetningar surrealískar. Á
stöku stað virðist þó sem hann
geri sér full mikinn mat úr
góðri hugmynd, en það er afar
sjaldan. (Að venju fá Þjóðverj-
ar sinn skammt af háðinu
Lánlaus ungmenni; Holly og Kit 1BADLANDS
(Inspector Kemp, og „hitler-
ísk“ móðursýkisköst Franken-
steins yngri). En Brooks, sem
er af gyðingaættum, hefur tak-
markað álit á þýskri menningu
og afrekum hennar. Þá tekst
Brooks furðuvel, oft í miðri
parodíunni, að endurskapa hið
hræðslufulla andrúmsloft, sem
einkenndi hinar gömlu, góðu
hryllingsmyndir.
En sem fyrr situr sá hæfileiki
Brooks í fyrirrúmi, að koma
mönnum til að hlæja, og það
ætti engum að leiðast í N.B. á
næstunni undir þessari maka-
lausu blöndu háðs, gríns og
hryllings. Brooks er nú orðinn
sjálfkjörinn meistari
farsaformsins I kvikmyndum.
Áhorfandinn hefur oft á til-
finningunni að nú sé Brooks að
ganga fulllangt, og missa stjórn
á hlutunum, en það gerist
aldrei í myndum hans. Hann
veit hversu langt má ganga.
Leikur þeirra Gene Wilder,
Marty Feldman, Peter Boyle,
Madeline Kahn, Teri Garr og
Cloris Leachman, er svo jafn,
afbragðsgóður og ómissandi að
ekki er hægt að gera upp á milli
þeirra. (I þessu sambandi má
geta þess að þeir Gene Wilder
hafa nú báðir stjórnað sfnum
fyrstu kvikmyndum, försum að
sjálfsögðu. Von er á mynd
Wilders innan skamms í Nýja
Bíó og nefnist hún SHERLOCK
HOLMES SMARTER
BROTHER, og er með þeim
Wilder, Feldman og Kahn í
aðalhlutverkum. Feldman er að
ljúka við sfna, og nefnist hún,
hvorki meira né minna en THE
LAST REMAKE OF BEAU
GUEST! Kenneth Mars (svo
frábær sem þjóðverjinn sem
samdi söngleikinn A
SPRINGTIME FOR HITLER, f
myndinn THE PRODUCERS)
stendur vel fyrir sfnu, en Gene
Hackman í litlu, en góðu hlut-
verki blinda mannsins, sýnir
enn eina hliðina á fjölþættum
leikhæfileikum sínum.
Kæra kvikmyndasfða.
Þar sem að þið hafið leyst
greiðlega úr þeim spurningum,
sem ykkur hafa borist, þá lang-
ar mig til að spyrja ykkur nokk-
urra í von um skilmerkileg
svör:
1. Hvað getur þú frætt mig um
leikstjórann Franklin J.
Schaffner?
2. Hvenær eru OSCARsverð-
launin afhent?
3. Getur þú bent mér á ein-
hverja góða bók um leikstjór-
ann Alfred Hitchcock?
4. Hvar er hægt að fá keypt
breska tímaritið SIGHT and
SOUND? Jóhann Sturlaugsson._
SVÖR
1. Fæddur I Tokyo 1920. Hóf
leikstjórn hjá CBS-
sjónvarpshringnum handarfska
árið 1958, og vann eingöngu við
sjónvarpsmyndir til ársins
1961. Leikstýrði þá leikritinu
ADVISE AND CONSENT á
Broadway og komst á samning
hjá kvikmyndaverinu 20th Cen-
tury Fox. Kvikmyndir: 1961: A
SUMMER WORLD (ófull-
gerð). 1963: THE STRIPPER.
1964: THE BEST MAN (ósýnd
hér, hefur hlotið frábæra
dóma, enda skrifuð af Gore
Vidal, tekin af Haskell Wexler,
og með þeim Henry Fonda og
Cliffff Robertson 1 aðalhlutverk-
um). 1965: THE WAR LORD.
1967: THE DOUBLE MAN.
1968: PLANET OF THE APES.
1970: PATTON, (OSCARsverð-
launin f. bestu leikstjórn).
1971: NICHOLAS AND
ALEXANDRA. 1973:
PAPILLON. Vinnur nú að gerð
kvikmyndar um'' atburðina á
Entebbe, sem fóru svo 1 taug-
arnar á brjálæðingnum IDI
AMIN. Með aðalhlutverk þeirr-
ar myndar fara þeir Steve
McQueen, James Earl Jones og
Sir Laurence Olivier.
2. Utnefningarnar eru birtar f
janúar, en verðlaunin sjálf svo
afhent I aprll ár hvert.
3. Þeir Claude Chabrol og Eric
Rohmer (þá báðir gagnrýnend-
ur við franska kvikmyndatfma-
ritið CAHIERS DU CINEMA),
sömdu saman bók árið 1957,
sem nefndist HITCHCOCK, og
hefur hlotið góða dóma. Annar,
fyrrverandi gagnrýnandi blaðs-
ins, og ekki sfður þekktur sem
leikstjóri, Francois Truffaut,
gerði bráðskemmtilega sam-
talsbók við hinn fræga hryll-
ingsleikstjóra árið 1965. Sú bók
nefnist HITCHCOCK BY
TRUFFAUT, og hefur oftlega
verið hér á boðstólum.
4. SIGHT AND SOUND er árs-
fjórðungsrit og fæst hér, amk.
hjá Bókabúð Braga, f verslana-
höllinni nýju á Laugaveginum.
sv.
Cliff Robertson I hinni lftt þekktu mynd Schaffners, THE BEST
MAN.