Morgunblaðið - 10.12.1976, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. DESEMBER 1976
15
Hart deilt um brey ting-
ar á dreifingu mjólkur
ÞAÐ MÁL sem mestan tima tók í Alþingi I gær var frumvarp Svövu
Jakobsdóttur (Abl ). Eyjólfs SigurSssonar (Afl) og Magnúsar T. Ólafssonar
(Sfrv) um breytingu ð lögum um framleiðsluráð landbúnaðarins, verðskrán-
ingu, verðmiðlun og sölu á landbúnaðarvörum o.fl. Frumvarp þetta kveSur á
um þaS aS Mjólkursamsölunni verSi skylt aS reka áfram a.m.k. 10 mjólkur-
búðir í Reykjavik og öSrum þóttbýlisstöðum, næstu 5 árin, eða til 1. feb.
1982.
Það kom fram ( framsögu Svövu að
þar sem um 1 20 starfsstúlkur I mjólk-
urbúðum væru óráðnar I önnur störf
þegar atvinnustöðum þeirra yrði lokað
1. feb. n.k. væri hér lagt til að Mjólkur-
samsölunni yrði gert að taka þátt I
lausn þess vanda sem þá blasir við.
Vildi Svava lengja umþóttunartimann
til lokunar mjólkurbúðanna til að
starfsstúlkurnar fengju betri möguleika
til aðlögunar. Taldi hún að hag neyt-
enda væri einnig betur borgið með
lengingu umþóttunartimans. og lagði
áherzlu á að Alþingi bæri skylda að
takast á við þennan sérstaka atvinnu-
vanda starfsstúlknanna I mjólkurbúð
unum, þar sem um heila atvinnustétt
væri að ræða
Magnús Trofi ræddi aðallega þá hlið
sem að neytendum sneri, ef til lokunar
allra mjólkurbúða samsölunnar kæmi.
Sagði hann að i Ijós hefði komið að
vilji kaupanna til að taka mjólk inn I
sinar verzlanir væri afar misjafn. og ef
sú yrði raunin, þá myndu neytendur
verða að sækja þessa þjónustu um
lengri veg og með meiri fyrirhöfn en
áður. Sagði hann það enn alvarlegri
hlut að þær verzlanir samsölunnar sem
óseldar væru I hverfum þar sem eldra
fólk byggi.
Árás á Mjólkursamsöluna
Páll Pétursson (F) tók næstur til
máls og sagði tillögu þingmanna fela I
sér árás .á Mjólkursamsöluna Sagði
hann þann vanda sem mundi hljótast
þegar mjólkurbúðunum yrði lokað ekki
vera að kenna samsölunni sjálfri. Hefði
hún gert samning við Kaupmannasam-
tökin um eignayfirfærslu og þá hefðu
samtökin einnig skuldbundið sig til að
veita starfsstúlkunum atvinnu Þvi væri
nær að það væru kaupmennirnir sem
tækju á sig ábyrgðina, en ekki bænda-
samtökin. Sagði hann einnig að 10
búðir yrðu einungis til að hækka dreif-
ingarkostnað og þvi væri þetta óraun-
hæft Kvað Páll að með lagasetning-
unni i fyrra hefði verið tekið fyrir allan
rekstur samsölunnar á mjólkurbúðum.
Eðvarð Sigurðsson (Abl) sagðist vera
tortrygginn á að mjólkursölunni yrði
betur háttað hjá kaupmönnum en hjá
Mjólkursamsölunni, og benti á að lög-
in i fyrra bönnuðu samsölunni ekki að
selja mjólk. Hefði einkaleyfi til mjólkur-
sölu verið tekið af henni. Kvað Eðvarð
Mjólkursamsöluna bera ábyrgð á þvi
atvinnuvandamáli sem væri fyrirsjáan-
legt Stefán Valgeirsson (F) kvaðst
harma að mjólkursölumálin skyldu
hafa þróazt sem raun bæri vitni Sagði
hann þó að þessi tillaga væri á engan
hátt tilheyrandi samsölunni, heldur
væri við aðra að sakast. Sagði hann
einnig að brotið væri blað I þingsög-
unni með þvi að ætla að skylda einn
eða annan til að reka ákveðinn atvinnu-
rekstur. Sagði hann og að ekki væri
enn hægt að ætlast til að lagt yrði á
bændastéttina að hún ræki fyrirtæki
sem einungis myndi hafa það að verk-
um að bændur fengju ekki sitt grund-
vallarkaup. sem öðrum atvinnustéttum
væri þó ávallt tryggt
SamsölubúSir yrðu
kauptnönnum aðhald
Ellert B. Schram (S) tók næstur til
máls. Sagðist hann gangast fyrir því
með stolti að hafa átt þátt i þvi að fyrri
lögum um einkasölu á mjolk hefði
verið eytt. Sagði hann að með útrým-
ingu þeirra hefði verið fyrirtekið mikið
misræmi og ranglæti sem rikt hefði
áður. Hefði framleiðendum verið
mögulegt að segja með fyrri lögum
hvaða búðir fengju að selja mjólk og
hverjar ekki, en í því hefði verið fólgið
mikið verzlunarlegt misrétti Sagði
hann og að með eyðingu fyrri laga. og
F. Seljan (Abl.) bar fram fyrirspurnir
sinar en þær voru, áform félagsmála-
ráðuneytisins um framtiðarskipan
Styrktasjóðs vangefinna: a) varðandi
fjáröflun til sjóðsins, b) yfirstjórn hans
með hugsanlegri aðild landssamtak-
anna Þroskahjálpar og c) verkefm sem
sjóðnum yrðu falin i tengslum við
hugsanlega eflingu hans? Þá ítrekaði
fyrirspyrjandi mikilvægi þess að Styrkt-
arsjóðnum yrði markaður fastur tekju-
stofn og nauðeynlegt væri að sjóðnum
yrði skipuð stjórn.
Gunnar Thoroddsen, félagsmálaráð-
herra sagði að hér væri hreyft merku
máli og ekki væri að ófyrirsynju að
þessar fyrirspurnir væru frambornar.
Ráðherra rakti i upphafi máls sins
nokkuð sögu Styrktarsjóðs vangefinna
en hann var stofnaður með lögum frá
1 958 og tekjur sjóðsins voru frá upp-
hafi gjald, sem lagt var á gosdrykki og
öl. Lög um gjald þetta runnu út I lok
júnimánaðar 19 76 og sagði ráðherr-
ann að þá hefðu forráðamenn Styrktar-
félags vangefinna óskað eftir þvi að
lögin yrðu framlengd til 5 ára og
gjaldið verulega hækkað
Sagði ráðherrann að við skoðun
hefði komið I Ijós að gjaldið hefði þurft
að hækka um það bil fjórfalt til að það
svaraði verðlagshækkunum frá þvl það
var ákveðið á árinu 1971 en þá var
það 1.95 krónur í félagsmálaráðu-
þar með meira frjálsræði I sölu mjólkur
væri hlutur neytenda betri
Tók Ellert það skýrt fram, að núgild-
andi lög bönnuðu ekki Mjólkursamsöl-
unni að selja mjólk, heldur hefði ein-
ungis verið tekið af henni óréttlátt
einkaleyfi Sagðist hann ekki skilja að
með niðurfellingu einkaleyfis væri fyrr-
verandi einkaleyfishafa nauðsynlegt að
hætta rekstri. Sagði hann það vera
algerlega afstaða og ábyrgð Mjólkur-
samsölunnar einnar að hætta rekstri
mjólkurbúða. og það hlyti þvi að vera i
þeirra verkahring að stuðla að bótum á
þvi ástandi sem kynni að skapast þegar
þeir loka eigin búðum fyrir fullt og allt
S gðist Ellert harma það ef að starfs-
stúlkurnar yrðu að gera sér atvinnu-
leysisstyrk að góðu. en frumvarpið
sem til umræðu væri fæli í sér vissa
litillækkun á starfi starfsstúlkna i mjólk-
urbúðum ef liðið væri á að búðirnar
neytinu var því samið frumvarp um
þetta efni. að sögn ráðherrans, I fyrra-
vetur Var I frumvarpinu lagt til að
gjaldið yrði 8 krónur á hvern |itra ! stað
1.95 króna. Gunnar sagði. að fjár-
málaráðuneytið hefði talið að þetta mál
heyrði undir það og þvi hefði frum-
varpið verið sent þvi til fyrirgreiðslu,
Sagði ráðherra að þvi miður hefði
frumvarp þetta ekki verið lagt fyrir
siðasta þing
Þegar unnið var að undirbúningi
fjárlagafrumvarpsins fyrir næsta ár
lagði félagsmálaráðuneytið að sögn
Gunnars tú að framlag til Styrktarsjóðs
vangefinna yrði fært til samræmis þvi
að tappagjaldið hefði fjórfaldazt, fyrst
lögin um það hefðu ekki verið fram-
lengd. Lagði ráðuneytið til að framlag-
ið yrði 120 milljónir króna en sú
upphæð var ekki tekin upp í fjárlaga-
frumvarpið heldur eru 40 milljónir ætl-
aðar til þessa Sagði ráðherra augljóst
að sú fjárveiting hrykki skammt til að
standa straum af þeim framkvæmdum,
sem nú væru á döfinni i þessum efn-
um.
Varðandi b-lið spurninga Helga
sagði Gunnar að styrkir úr sjóðnum
hefðu alltaf verið veittir i samráði við
Styrktarfélag vangefinna Nú væri búið
að stofna landssamtökin Þroskahjálp
og þætti honum eðlilegt og sjálfsagt að
yrðí að hafa opnar lengur Sem eins
konar atvinnubót
Ellert sagðist hafa haldgóðar upplýs-
ingar um að mjólkursölustöðum I höf-
uðborginni mundu fjölga frekar en
fækka. eins og ræðumenn hefðu hald-
ið fram, með tilkomu lokunar mjólkur-
búða Mjólkursamsölunnar Þá sagði
hann það vera siðferðilega skyldu
Mjólkursamsölunnar að hafa mjólkur-
búðir sinar opnar ef hún teldi það I
þágu neytenda, en aðalatriðið væri að
selja ætti mjólk þar sem hennar er
þörf. Sagði Ellert einnig að það mundi
veita kaupmönnum aðhald ef samsalan
hefði nokkrar verzlanir opnar, og gæti
þannig veitt viðnám gegn þeim verð-
skilmálum sem sumir ræðumenn telja
kaupmenn munu setja upp, þegar
einkasalan væri af tekin. Sagði Ellert
það hafa verið slna skoðun að umþótt-
unartlmi einkasölunnar hefði mátt ná
þessi nýju samtök fengju þarna aðild
að
Þriðja lið fyrirspurnar Helga svaraði
ráðherra með þeim orðum að jafnvel
þó lögin um gjald til sjóðsins hefðu
verið framlengd eða yrðu framlengd og
gjaldið fjórfaldað. þá yrðu fjárráð
Styrktarsjóðsins ekki nægjanleg til að
standa straum af framkvæmdum. sem
nauðsynlegar væru. Þá greindi ráð-
herrann frá til hvaða aðila veitt hefði
verið úr sjóðnum til ársloka 1975 en
það eru:
Til Kópavogshælis 127 millj Til
Sólheimahælis. Grimsnesi, 12 millj ,
til Styrktarfélags vangefinna 4.8 millj.,
til Skálatúnsheimilis 40 millj . Tjalda-
nesheimilis 10.5 millj.. Sólborgar, Ak-
ureyri, 56 millj., Bjarkaráss Reykjavik,
1 1 miltj.. til Egilsstaðaheimilis 400
þús. Samtals eru þetta um 263 millj
kr.
Að lokum minnti ráðherrann á mikil-
vægi Styrktarsjóðsins varðandi upp-
byggingu stofnana fyrir vangefið fólk
og sagði mörg verkefni bíða úrlausnar
Sagði Gunnar að nú væri helzt um tvo
kosti að velj i sambandi við fjármögn-
um sjóðsins, annars vegar að hækka
stórlega þá fjárhæð, sem veitt væri I
fjárlagafrumvarpinu til sjóðsins og
nefndi ráðherrann að hana þyrfti að
þrefalda Hin leiðin væri að flytja frum-
varp um framlengingu þess gjalds,
sem Styrktarsjóðurinn hefði áður notið
og væri þá miðað við 8 krónur á litra i
stað 1.95 Sagði Gunnar að sinum
dómi væri siðari leiðin æskilegri
Auk fyrirspyrjanda kvöddu sér hljóðs
þau Sigurlaug Bjarnadóttir og Oddur
Ólafsson og í máli slnu lögðu þau
áherzlu á að málefni sjóðsins yrðu
tekin til endurskoðunar og bætt úr
þeim vanda, sem þau væru nú komin i
Styrktarsjóður vangefinna:
Æskilegra að framlengja
tappagjaldið en auka
framlög á fjárlögum
MEÐAL þeirra fyrirspurna, sem svarað var á fundi sameinaðs Alþingis á
þriðjudag, var fyrirspum frá Helga F. Seljan (Abl.) um hver væru áform
félagsmálaráðuneytis um framtíðarskipan Styrktarsjóðs vangefinna. Það
kom fram í svari félagsmálaráðherra, Gunnars Thoroddsens, að auka þyrfti
sem kostur væri framlög til bygginga á husnæði fyrir vangefna og gera þyrfti
áætlanir um aukna starfsemi Styrktarsjóðs vangefinna. í sambandi við
fjáröflun til sjóðsins sagði ráðherrann, að einkum kæmu tvær leiðir til greina.
Annað væri að hækka stórlega framleg til sjóðsins á fjárlögum eða að flutja
frumvarp um framlengingu þess gjalds, sem Styrktarsjóðurinn hefði áður
fengið af sölu gosdrykkja og öls. Taldi ráðherrann siðari leiðina æskilegri.
Ellert B. Pálmi
Schram Jónsson
MagnúsT. Svava
ólafsson Jakobsdöttir
Páll Stefán
Pétursson Valgeirsson
yfir lengri tíma og vera í áföngum.
Sagði hann ennfremur að sáralítið
hefði verið spurt um atvinnu hjá vinnu-
miðlun þeirri sem Kaupmannasamtök-
in hefðu beitt sér fyrir vegna af-
greiðslustúlkna í mjólkurbúðum. Sagð-
ist þingmaðurinn skilja einstök per-
sónuleg tilvik sem kynnu að hljótast af
lokun búða Mjólkursamsölunnar, en
taldi þó að með vilja allra aðila mætti
leysa þennan vanda Sagðist Ellert
geta fullyrt að þessi vilji væri fyrir
hendi meðal kaupmanna
Allir aðilar sam-
mála um skipulag
mjólkursölu
Pálmi Jónsson (S) ræddi nokkuð
aðdraganda þeirra laga sem sett hefðu
verið um mjólkursölu. Sagði hann það
ekki bara vera fyrir skipulegan áróður
utan að sem þessi lög hefðu verið
samþykkt, heldur væru lögin beint
framhald af nefndaráliti sem nefnd um
þessi mál skipuð af Halldóri E. Sig-
urðssyni, landdúnaðarráðherra, hefði
skilað af sér. Sagði Pálmi að i þeirri
nefnd hefðu átt sæti fulltrúar allra
viðeigandi samtaka. þe Mjólkursam-
salan, Framleiðsluráð landbúnaðarins
og Kaupmannasamtökin, og hefðu þeir
verið algerlega sammála um þá skipan
mála sem lögin kveða á um. Sagði
Pálmi og að farið hefðu fram samning-
ar milli Mjólkursamsölunnar og Kaup
mannasamtakanna um að yfirfærslur á
eignum skyldu fara fram og að Kaup-
mannasamtökin skuldbyndu sig einnig
til að tryggja verulegum hluta starfs-
stúlknanna atvinnu Sagði hann sam-
sölunni ókleyft að halda nokkrum búð-
um gangandi vegna tilkostnaðar
Sagðist Pálmi ekki vilja gera lítið úr
vanda starfshópsins, en taldi þann
vanda eiga að leysast af einhverjum
öðrum en Mjólkursamsölunni og
mjólkurbúum úti á landi Taldi Pálmi
frumvarp Svövu. Eyjólfs og Magnúsar
Torfa óraunhæft. meðal annars vegna
þess að engar rökstuddar óskir hefðu
komið fram um lengingu umþóttunar-
tímans, og einnig vegna þess að hæpið
væri að raska nú þeirri skipulagslög-
gjöf sem gerð hafði verið í fyrra með
samkomulagi allra viðkomandi aðilja
Að lokinni ræðu Pálma Jónssonsr
tóku til máls öðru sinni þau Stefán
Valgeirsson, Svava Jakobsdóttir, Páll
Pétursson og Magnús Torfi Ólafssor
Fjölluðu þau aðallega um framkomin
atriði og áréttuðu ýmis fyrri ummæli.
sem fjallað hefur verið um.
Ný
þingmál
NOKKUR ný mál hafa verið
lögð fram á Alþingi í þessari
viku.
Lagt hefur verið fram í efri
deild frumvarp til laga um
heimild fyrir ríkisstjórnina til
þess að fullgilda fyrir tslands
hönd viðbótarsamning við
samning milli Islands, Dan-
merkur, Finnlands, Noregs og
Svíþjóðar um aðstoð f
skattamálum. Er I þessu frum-
varpi ríkisstjórninni heimilað
að fullgilda samning milli þjóð-
anna um aðstoð f skattamálum,
sem undirritaður var í Stokk-
hólmi 21. júlí 1976, og hafa
ákvæði þessa samnings laga-
gildi hérlendis þegar hann hef-
ur verið fullgildur, segir enn-
fremur f fumvarpinu.
í sameinuðu þingi hefur ver-
ið lögð fram tillaga til þings-
ályktunar um niðurfellingu
gjalda af efni og búnaði til
stofnframkvæmda hitaveitna,
og er þessi tillaga borin upp af
þremur þingmönnum Alþýðu-
flokksins. Þar er einnig komin
fram tillaga til þingsályktunar
um útgáfu fiskikorta, en sú til-
laga er borin upp af þeim
Sverri Hermanssyni (S) og
Pétri Sigurðssyni (S). Er þar
skorað á rfkisstjórnina að hlut-
ast til um að hafinn verði undir-
búningur að útgáfu sérstakra
fiskikorta með Loran-C staðar-
línum og öðrum þeim upplýs-
ingum, sem að gagni mega
koma við fiskveiðar. Loks eru
komnar fram tvær fyrirspurnir
i sameinuðu þingi. Annars veg-
ar fyrirspurn frá Jóni Skafta-
syni (S) til utanrfkisráðherra
um hvað liöi framkvæmd
þingsályktunar um viðgerðar-
og viðhaldsaðstöðu flugvéla á
Keflavíkurflugvelli, hins vegar
fyrirspurn til samgönguráð-
herra frá Pálma Jónssyni (S)
um hvað líði framkvæmd þings-
ályktunar, sem samþykkt var á
Alþingi 29. apríl 1974, um
athugun og tillögur til úrbóta á
vanda þeirra, sem stunda veit-
inga- og gistihúsarekstur að
vetrarlagi utan mestu þéttbýlis-
svæða landsins.
Á fundi sameinaðs þings á
mánudag voru lögð fram tvö ný
mál. Annars vegar tillaga til
þingsályktunar um landhelgis-
mál frá Lúðvfk Jósepssyni
(Abl) Benedikt Gröndal (Afl.)
og Karvel Pálmasyni (Sfrv.) og
var hún á þá leið að vegna
þeirrar vitneskju sem fyrir
lægi um veika stöðu helztu fisk-
stofna við landið lýsi Alþingi
yfir þvf að nýir samningar um
veiðiheimildir útlendinga í
fiskveiðilandhelgi Islands komi
ekki til greina. Hins vegar
þingsályktunartillaga um fljót-
virkari og ódýrari meðferð
minni háttar mála fyrir héraðs-
dómsstólum, en hún var frá
Braga Sigurjónssyni (Afl),
Tómasi Arnasyni (F) Eðvarð
Sigurðsyni (Abl) og Magnúsi
F. Ölafssyni (Sfrv).
Tvær þingsályktunartillögur
voru lagðar fram á fundi sam-
einaðs þings í gær. Sú fyrri er
frá Ellert B. Schram (S) og
fjallar um byggingu dómshúss.
I tillögunni er rfkisstjórninni
falið að hefja undirbúning þ.e.
lóðarval, hönnum og fjármagns-
öflun að byggingu dómshúss yf-
ir héraðsdómstólana f Reykja-
vík, rannsóknarlögregiu rfkis-
ins og embætti rfkissaksóknara.
Stefnt skal að því að byggingu
hússins verði lokið fyrir 1981. 1
sfðari tillögunni, sem Ellert B.
Schram (S), Ragnhildur
Helgadóttir (S) og Sverrir
Hermansson (S) flytja, er rfkis-
stjórninni falið að hlutast til
um, að ríkissjóður veiti sér-
stakri upplýsinga- og
rannsóknastofnun verzlunar-
innar hliðstæða fjármagnsfyrir-
greiðslu og aðrar höfuðatvinnu-
greinar í landinu eru þegar að-
njótandi.