Morgunblaðið - 12.05.1977, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 12. MAÍ 1977
17
Stalín vildi atlögu
í vesturátt 1951
Prósentutala yfir hjónaskilnaði
hefur tvöfaldast síðan árið 1960.
Ef heldur áfram sem horfir má
ætla að fyrsta hjónaband hjá
þriðja hverjum Bandaríkjamanni
endi með skilnaði.
íbúafjöldi í Bandaríkjunum er
nú um 216 milljónir, en fjölgar
hægar nú en fyrir nokkrum árum.
Konur eignast nú að meðaltali
1,76 börn en talan árið 1970 var
2,4 börn á hverja konu. Það ræður
mestu um fjölgun manna i Banda-
ríkjunum um 0.8 prósent í fyrra
að um 130 þúsund víetnamskir
flóttamennkomu til Bandarfkj-
anna.
Orsökin fyrir því að konur eign-
ast færri börn en áður er sú hin
sama og annars staðar, meðal ann-
ars viða í Vestur-Evrópu. Konur
gifta sig síðar en áður og velja
stundum starf sitt umfram barn-
eignir ef þarf að velja þarna á
milli. Árið 1960 voru 28 prósent
bandarískra kvenna ógiftar rúm-
lega tvítugar, en á árinu 1976
voru 43 prósent kvenna á þessum
aldri ógiftar. Og einnig hefur tala
kvenna sem vinna utan heimilis
hækkað gifurlega og nú starfa um
47,3 prósent kvenna sem eru 16
ára og eldri utan heimilis.
0 JOSEF Stalfn hafði á prjón-
unum atlögu gegn vesturlöndum
árið 1951, að því er kemur fram í
skjölum sem tékkneskur útflytj-
andi Karel Kaptan hefur birt út-
drátt úr í ítalska vikuritinu Pano-
rama. Kaplan fékk að flytja bú-
ferlum frá Tékkóslóvakíu í fyrra
og er búsettur í Miinchen. Hann
staðhæfir að honum hafi tekizt að
taka með sér fjórtán þúsund blað-
siður af skölum og séu þar á með-
al fjölmörg leynileg skjöl. Þar á
meðal er skýrsla um austur-
evrópskan toppfund í Kréml árið
1951, þar sem Stalín lýsti þvi yfir
að nauðsynlegt væri að hrekja
Bandarikjamenn af meginlandi
Evrópu áður en þeir yrðu of fastir
í sessi. Allir leiðtogar Austur—
Evrópu voru á fundinum ásamt
með varnamálaráðherrum sfnum
og allir skrifuðu undir sameigin-
lega yfirlýsingu um að herafli
lands þeirra myndi settur undir
sovézka stjórn ef ófriður brytist
út. (Þetta var fjórum árum áður
en Varsjárbandalagið var form-
Iega stofnað).
Samkvæmt skjölum Kaplans
taldi Stalín ástæðu til að hann
væri f varnarstöðu gagnvart Vest-
urveldunum á árum kalda stríðs-
ins. Meðan Kóreustyrjöldin stóð
taldi hann sig sjá veikleikamerki
Vesturlanda betur áður. Og á
fundinum I Kreml 1951 taldi Stal-
In nauðsynlegt að ráðast til atlögu
gegn Bandaríkjunum ámeðan
þau væri ekki sterkari.
Kaplan, sem er fimmtugur að
aldri, starfaði I tékknesku leyni-
lögreglunni um þetta Icvti. Árið
1968 fylgdi hann Alexander
Dubcek að málum og hann var í
nefnd sem rannsakaði pólitísk
réttarhöld í Tékkóslðvakíu árin
1948—1954. Þekktást mála var
Slanskymálið sem sagt hefur ver-
ið frá og rif jað var ftarlega upp í
Mbl. fyrir fáeinum árum. Kaplan
segist hafa komizt yfir skjöl sem
sanni að Stalín hafi persónulega
gefið skipun um þessi málaferli.
Kaplan hefur verið í tíðum yfir-
heyrslum síðan hann kom til
Vestur-Þýzkalands og að sögn
Time bendir flest til þess að hann
hafi haft aðgang að mjög merkum
leyniskjölum. Mun hann meðal
annars hafa komizt yfir ýmsar
upplýsingar þegar hann stjórnaði
hinni svokölluðu Pillarnefnd árið
1968. Skýrsla Pillarnefndarinnar
um pólitfsk réttarhöld var að
verða tilbúin þegar innrásin var
gerð í ágúst 1968 og var skýrslan
þvf aldrei birt f Tékkóslóvakíu.
Aftur á móti var eintaki af skýrsl-
unni smyglað úr landi og birt í
Vestur-Þýzkalandi.
Eftir innrásina átti Kaplan
mjög f vök að verjast. Hann mun
hafa beitt fyrir sig áhrifamiklum
vini sfnum til að hann fengi að
flytjast úr landi og hefur ekki
verið gefið upp hver sá var.
Raska spærlings-
veiðar uppeldis-
stöðvum humars?
SKIPTAR skoðanir eru meðal
sjómanna f Vestmannaeyjum á
því hvort eðlilegt sé að leyfa
spærlingsveiðar á veiðisvæðum
þar sem uppeldisstöðvar eru fyrir
humar. Mjög náið er fylgzt mcð
því hvort humar og sfld veiðist í
spærlingstroll, en eins og fram
kemur hér á eftir f viðtali við
skipstjóra úr Eyjum þá er hætta á
sliku á ákveðnum veiðisvæðum.
„Spærlingsveiðarnar eru
leyfðar inn að 40 föðmunum fyrir
austan Eyjar og inn að þremur
mílunum fyrir vestan. Svo fremi
að spærlingurinn sé á þessu svæði
tel ég eðlilegt að þessar veiðar séu
leyfðar," sagði Willum Andersen,
skipstjóri á Öðlingi, i samtali við
Mbl., „en ef mikil brögð eru að
því að aðrar tegundir veiðist í
veiðarfærið þá tel ég þær óeðli-
legar. Að undanförnu hefur spær-
lingurinn farið minnkandi og á
ákveðnum veiðisvæóum er hætta
á að spærlingstrollið pilli upp
humarinn. Ég tel þetta sérstak-
lega athugunarvert í Háfadýpinu
við Surtsey og í Breiðamerkur-
dýpi þar sem eru mikil uppeldis-
svæði humars. Það á að leyfa
spærlingsveiðar meðan
spærlingurinn er, en ef lýsa,
smáýsa og jafnvel humar fara að
veiðast í spærlingstrollið i ein-
hverjum mæli, þá á að stöðva
veiðarnar.“
„Við vorum að landa 52 tonnum
úr sfðasta túr“, sagði Snorri Ólafs-
son, skipstjóri á Óla Vestmann
VE, í spjalli við Mbl., „og þar af
voru 10—15 tonn lýsa og tæp 3
tonn bolfiskur. Við fórum á
spærlingsveiðar til þess að tengja
saman veiðitimabil og förum á
humartroll innan skamms, en
varðandi það hvort spærlings-
veiðarnar séu eðlilegar þá tel ég
að þær eyðileggi ekki fyrir okkur
humarmiðin. Við fáum hverfandi
lítið af humri i spærlingstrollið,
rétt ofan á brauð hjá okkur um
borð. Það er kostur að mjög náið
er fylgzt með þessu, en upp á
síðkastið höfum við fengið lýsu í
vaxandi mæli en hverfandi lítið
af smáýsu. Hins vegar forðast
maður eins og heitan eldinn að
kasta spærlingstrollinu um þessar
mundir við Surtsey, þvi þar er allt
vaðandi í síld núna. Þannig getur
komið upp staða á veiði-
svæðunum þar sem sjómenn
verða sjálfir að taka af skarið.
Það er mikið af síld fyrir vestan
Eyjar nú, mikið æti og hreyfing,
en lítið fiskirí.
Ef ég teldi spærlingsveiðarnar
hættulegar fyrir humarsvæðin þá
myndi ég alls ekki stunda þær
veiðar, heldur berjast fyrir veiði-
banni á þeim svæðum, því það
væri það eina sem væri skynsam-
legt bæri vegna veiðisvæðanna og
tekjumöguieika. Humar og síld
eru banntegundirnar i spærlings-
trollið og það er mjög vel fýdgzt
með því. Þáð hafa komið upp
tímabil sem þetta er vandi. Til
dæmis fór að veiðast mikið af
stórri rækju og humri í spærlings-
tróllið á Breiðamerkurdýpinu s.l.
haust, en þegar slíkt hefur komið
upp hafa veiðar á ákveðnum
svæðum verið stöðvaðar. Þannig
var það t.d. á humartrollinu á
Breiðamerkurdýpinu s.I. sumar
að þegar smái humarinn fór að
veiðast var veiðisvæðinu lokað.
Þó þarf að gæta að þessu frá
öllum sjónarhornum og t.d. í
Háfadýpinu er smæsti humarinn
úti á mestu dýpi, en stóri
humarinn er alveg uppi í
Urðunum viö Heimaey á grynnra
vatni.“
--------------
Ný hljómplata
HLJÓMPLÖTUUTGÁFAN Geim-
steinn h/f hefur sent frá sér nýja
hljómplötu. Platan heitir Viðar
Jónsson og inniheldur 12 sönglög,
samin og sungin af Viðari Jóns-
syni. Viðar Jónsson er Kópavogs--
búi, sem um árabil hefur fengist
við dægurlagatónlist og ekki fyrir
alllöngu varð eitt laga hans,
„Sjóarinn sikáti“ allvinsælt.
Viðari til aðstoðar eru ýmsir
kunnir menn m.a. Rúnar Júlíus-
son, Karl Sighvatsson, Jakob
Magnússon, Grettir Björnsson og
Gunnar Ormslev ásamt flpir,u,m.
oeomaster isuu, er nyr, trabær magnan frá Bang &
Olufsen. Framleiðendur Hi Fi-tækja eiga eftir að naga
sig I handabökin yfir þvi, að það voru Bang & Olufsen
frá Danmorku en ekki þeir sjálfir, sem framleiddu
þennan magnara.
Allar stillingar electroniskar og þar af leiðandi óslít-
andi.
Beosystem 1900: 292.090 kr.
(magnari, spilari og 2 hátalarar).
Beomaster 1900: 1 32.860 kr.
tordtc,
l BUÐIRNAR
26 ár (fararbroddi
Skipholti 19 vi8 Nóatún.
simi 23800
Klapparstfg 26, simi 19800
Pöntunarsími 23500
Umboðsmenn um allt land.
Soluumboð— Akureyri
|mu^mivbr!
ga .....