Morgunblaðið - 28.09.1977, Blaðsíða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 28. SEPTEMBER 1977
iltovgtt Útgefandi ttWWílJb hf. Arvakur, Reykjavlk.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Bjöm Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Ámi Garðar Kristinsson.
Ritstjóm og afgreiðsla Aðalstræti 6, stmi 10100.
Auglýsingar Aðalstræti 6. stmi 22480.
Áskriftargjald 1500.00 kr. á mánuði innanlands.
I lausasölu 80.00 kr. eintakið.
Gylfi Þ. Gíslason
Gylfi Þ. Gislason, fyrr-
verandi formaður Alþýðu-
flokksins og formaður þing-
flokks jafnaðarmanna, hefur
kunngjört, að hann muni ekki
gefa kost á sér til þingstarfa að
liðandi kjörtimabili loknu Þessi
ákvörðun telst til umtalsverðra
tiðinda í íslenzkum þjóðmálum.
Gylfi hefur senn setið á þingi í
32 ár. Þar af hefur hann gegnt
ráðherraembætti i 1 5 ár. Gylfi
Þ. Gíslason hefur á stundum
verið umdeildur sem stjórn-
málamaður, enda jafnan staðíð
þar á þjóðmálavettvangi, sem
átökin hafa verið hörðust. Hins
vegar efast enginn, sem þekkir
til íslenzkrar stjórnmálasögu
siðustu áratuga, um hæfileika
hans né heiðarleika. — Gylfi
Þ. Gislason er tvimælalaust í
hópi hæfustu þingmanna okkar
á siðari áratugum.
Það er fjölmargt úr þingferli
Gylfa Þ. Gislasonar sem tína
mætti til, til að varpa Ijósi á
hæfileika hans og sérstæðan
persónuleika. Nefna má feril
hans í Viðreisnarstjórninni og
þær efnahagsráðstafanir, sem
hann og flokkur hans stóðu þá
að, ásamt Sjálfstæðisflokkn-
um. Á árinu 1960 og næstu
árum þará eftir urðu gagngerð-
ustu breytingar á skipan efna-
hagsmála hér á landi, sem
nokkru sinni hefur verið efnt til,
sbr. ræðu Ingólfs Jónssonar,
fyrrv. viðskiptaráðherra, sem
birt er í Mbl. í dag. Þá var geysi
víðtækt haftakerfi, sem tröllrið-
ið hafði þjóðfélagsbyggingu
okkar um langt árabil, skorið
niður við trog. Flókið kerfi út-
flutningsbóta og innflutnings-
gjalda var afnumið. Gengi
krónunnar var fært að raunvirði
hennar. Gjaldmiðill okkar varð
aftur, eftir þrjá áratugi, gildur i
alþjóðaviðskiptum og skráður á
sannvirði á gjaldeyrismörkuð-
um. Utanríkisviðskipti voru
smám saman gefin frjáls og
höftum létt af fjárfestingu. í
stað erlendra lausaskulda safn-
aðist gildur gjaldeyrissjóður.
Þessar aðgerðir höfðu í för með
sér nokkra kjaraskerðingu fyrst í
stað, en leiddu smám saman til
bættra lífskjara og komu á
efnahagslegu jafnvægi. Verð-
lag hélst furðu stöðugt i meir
en áratug. Þjóðartekjur uxu ört.
Aðstæður sköpuðust til að af-
nema úrelt kerfi verðlagshafta,
þó ekki yrði nema að takmörk-
uðu leyti í framkvæmd. Sá
árangur, sem viðreisnarstjórnin
náði, verður að sjálfsögðu ekki
færður Gylfa Þ. Gíslasyni ein-
um til tekna. En það þótti tíð-
indum sæta að flokkur jafn-
aðarmanna skyldi ganga til
stjórnarsamstarfs um efna-
hagsúrræði, þeirrar tegundar
sem hér um ræðir. Það var
hagfræðingurinn Gylfi Þ. Gísla-
son, er stýrði liði sínu til sam-
starfs um þessar ákvarðanir, er
þá báru umtalsverðan árangur.
Gylfi Þ. Gíslason hefur ætíð
haldið upp málefnalegri gagn-
rýni á hið frjálsa markaðskerfi
og talið það þurfa að lúta vissri
stjórnun almannavalds. Hann
er þó óhræddur við að viður-
kenna að markaðsbúskapurinn
sé bezta undirstaða framleiðslu
og viðskipta í samfélagi frjálsra
manna sem þekkist í dag.
Hann segir og óhikað um
stjórnmálaþróun hér á landi á
árunum 1 930 til 1 960, að hún
hafi „mótast af haftabúskap.
Ég álít," segir hann, „að hægt
væri að leiða að því sterk rök,
að haftabúskapur þessara ára-
tuga, hafi dregið úr hagvexti
og haft óheppileg áhrif á tekju-
skiptingu." Hann segir enn-
fremur að „það hafi verið ör-
lagarík mistök, að verðfalli því,
sem heimskreppan á árunum
kringum 1930 olli, skyldi hafa
verið mætt með gjaldeyris- og
innflutningshöftum, sem síðar
hlutu að leiða til verðlags- og
fjárfestingarhafta, og um skeið
jafnvel skömmtunar . ."
Annað.dæmi má nefna. Gylfi
Þ. Gíslason var, vægt orðað,
hikandi, er þjóðin skipaði sér
fyrst sess í varnarsamtökum
vestrænna ríkja. í Ijósi þeirrar
reynslu og þróunar, sem orðið
hefur á sviði varnarsamstarfs
vestrænna ríkja, hefur afstaða
Gylfa þróast þann veg, að hann
hefur um langt árabil verið einn
helzti og bezti talsmaður sam-
starfs lýðræðisþjóða í öryggis-
málum á Alþingi íslendinga.
Þjóðin hefur fundið að þar sem
hann var, fór ábyrgur, traustur
og heiðarlegur stjórnmálamað-
ur — í þessum viðkvæma en
þýðingarmikla málaflokki, sem
við að hluta til deilum með
öðrum lýðfrjálsum þjóðum
heims.
Gylfi Þ Gíslason segir sjálfur
að ákvörðun hans um að hætta
þingstörfum í lok þessa kjör-
tímabils sé tekin sökum þess, að
hann hyggist sinna öðrum
áhugamálum betur hér eftir en
hingað til, einkum ritstörfum.
Engin ástæða er til að efast um
sannleiksgildi þessara orða.
Hitt dylst engum, að fleira hlýt-
ur til að koma. Krafa Benedikts
Gröndals, formanns Alþýðu-
flokksins, um sæti á framboðs-
lista flokksins í Reykjavík, þar
sem fyrir voru Gylfi, Eggert G.
Þorsteinsson og Björn Jónsson
í efstu sætum, stefndi prófkjöri
flokksins í vissa hættu. Senni-
legt er að þessi staðreynd hafi
haft sín áhrif á það að Gylfi
kaus að draga sig í hlé frá
þingstörfum nú, aðeins rúm-
lega sextugur að aldri. Þessi
ákvörðun Gylfa er efalaust tek-
in til að styrkja innviði flokksins
í Reykjavík — eins og mál
stóðu. Hætt er þó við að hún
veiki framboðslista hans út á
við og dragi verulega úr þeim
líkum, sem ýmsir töldu á því,
að flokkurinn gæti náð kjós-
endafylgi nú út fyrii þrengstu
flokksmörk En úr því mun
reynslan skera.
Friðrik Ólafsson átti ekki sjö
dagana sæla í fjórðu umferð
Interpolis skákmótsins í Tils-
burg í Hollandi. Hann átti í
höggi við V-þýzka stórmeistar-
ann HUbner og fékk upp heldur
rýmra endatafl. I 25. leik urðu
Friðrik hins vegar á hrapalleg
mistök, eftir langa umhugsun,
sem kostuðu skiptamun. Þegar
er Friðrik hafði leikið, sá hann
mistök sín og gafst þá upp án
þess að bíða eftir svari and-
stæðingsins. Friðrik Ólafsson
hefur þvi hlotið einn og hálfan
vinning úr fjórum skákum, en
efstiur á mótinu er Karþov
með þrjá vinninga. Næstir
koma þeir Timman og Hort með
2'/i vinning. I fjórða til niunda
sæti eru þeir Miles, Kavalek,
Balashov, HUbner, Andersson,
og Gilboric með tvo vinninga. í
tiunda til eilefta sæti eru þeir
Friðrik og Smyslov, en lestina
rekur Sosonko með einn vinn-
ing.
önnur úrslit i fjórðu umferð
urðu þessi: Miles vann
Sosonko, en jafntefli gerðu þeir
Timman og Kavalek, Anders-
son og Balashov, Hort og
Gligoric. Karpov vann skák sína
við Smyslov eftir bið. Skák
þeirra Friðriks Ólafssonar og
HUbners gekk þannig fyrir sig:
Hvftt: Friðrik Ólafsson.
Svart: Robert Hubner.
Enskur leikur.
L c4 — Rf6, Rc3 — e6, 3. Rf3
— b6, 4. e4 — Bb7, 5. Dc2
(5. Bb3!? hefur notið mikilla
vinsælda upp á síðkastið, en
Friðrik hefur önnur áform á
prjónunum)
e5, 6. Be2 — Rc6, 7. 0—ö —
d6, 8. Hdl — Rd4, 9. Rxd4 —
cxd4, 10. Rb5 — Bxe4, 11. d3 —
Bb7,12. Rxd4 — Be7,
Skák
eftir MARGEIR
PÉTURSSON
25. Hcl??
(Sennilega einhver grófasta
yfirsjón Friðriks á skákferli
hans. Bezta von hvits í stöðunni
var að leika 25. Hb6 og eftir 25
. . . Rxc4, 26. Bxc4 — Hxc4, 27.
Rc6 hefur hann bætur fyrir
peðið. T.d. gengur ekki 27 ...
Bc5 vegna 28. Bxc5 — Hxc5 29.
Hxa6!. Samstundis og Friðrik
hafði leikið leiknum urðu hon-
um Ijós mistök sín og gafst
hann þá upp án þess að bíða
eftir svari andstæðings síns,
sem hefði að sjálfsögðu orðið 25
. .. Ba3.
gxf3 fær ekkert stöðvað fram-
rás hvita f peðsins) 18. Rh4 —
d4?! (Öruggara virðist
18 . . . Bg6) 19. Be4 — c6, 20.
Dc2 — Bg6, 21. Hadl — Db6,
22. f4! — d3+, 23. Df2 —
Dxf2 + , 24. Kxf2 — Bxe4, 25.
Hxe4 — Rc5, 26. Hd4 — Had8,
27. Kf3 — h6, 28. Bf2! (Nú er
svarta d peðið dæmt til að
falla) Re6, 29. H4xd3 — Hxd3,
30. Hxd3 — g5 (Svartur vinnur
riddarann, en Karpov hefur séð
lengra).
31. f5 — Rf4, 32. Hd6 — Red5,
33. Bd4 — gxh4, 34. Hxc6
(Svörtu peðin falla nú eitt af
öðru) f6, 35. e6 — Rh5, 36.
Hxa6 — Rg7, 37. Ke4 — Re7,
38. Bxf6 — Rgxf5, 39. a4 —
bxa4, 40. Hxa4 — Hd8, 41. Ha7
— Kf8,42. Hd7.
13. Da4+
(Friðrik telur hag sínum bezt
borgið i endatafli. Eftir 13. Bf3
— Bxf3, 14. Rxf3 — 0—0, 15. b3
— Rd7, er staðan í fullkomnu
jafnvægi)
Dd7,14. Dxd7+ — Kxd7,
(Lakara var 14 ... Rxd7 vegna
15. Rb5 — Kd8, 16. Bf4 )
15. Be3 — d5, 16. Habl —
Hhc8, 17. b4
(Eftir 17. Bf3 — Ke8, hótar
svartur e6 — e5)
Ke5,18. a4, — Rd7,19. a5?!
(Þessi framrás er ekki tíma-
bær. Mun eölilegra virðist 19.
Hdcl)
dxc4, 20. dxc4 — bxa5, 21. bxa5
— Be4,22.Hb2
(22. Hbcl var slæmt vegna Ba3
og hvort sem hvítur leikur 23.
Hal eða 23. Hc3 á hann erfitt
uppdráttar eftir 23 ... Bb2)
a6, 23. f3 — Bg6, 24. Kf2 —
Re5,
Skák heimsmeistaranna,
fyrrverandi, Smyslovs og nú-
verandi, Karpovs tefldist þann-
ig:
Hvítt: Anatoly Karpov
Svart: Vassily Smyslov
Spænski lcikurinn
1. e4 — e5, 2. Rf3 — Rc6, 3. Bb5
— a6, 4. Ba4 — Rf6, 5. 0-0 —
Rxe4 (Opna afbrigðið, sem sést
nú æ sjaldnar. Smyslov beitir
því þó alltaf af og til, oftast með
góðum árangri) 6. d4 — b5, 7.
Bb3 — d5, 8. dxe5 — Be6, 9. c3
— Bc5, 10. Rbd2 — 0-0, 11. Bc2
— Bf5, 12. Rb3 — Bg4, 13. Rxc5
— Rxc5, 14. Hel — He8, 15. Bf4
— Bh5, 16. Bg3 — Re6, 17. Dd2
— Re7 (Eftir 17...Bxf3? 18.
42 ... Hc8, 43. b4 — Ke8, 44.
Ha7 — Rd6 + , 45. Kd3 — Rd5,
46. Be5 — Rb5, 47. Hh7 — Hc6,
48. Hxh6 — Rbxc3, 49. Hxh4 —
Ra2, 50. b5 — Hxe6, 51. Hh5 —
Hg6, 52. Bg3 — Hg4, 53. Kc2 —
Rab4+, 54. Kb3 — Hd4, 55. Bf2
— Hd3+, 56. Ka4 — Hdl, 57. b6
— Rc6, 58. b7 — Kd7, 59. Bg3
og hér lýsti Smyslov sig
sigraðan. Frábær viðureign
tveggja skáksnillinga!
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Karpov X V2 1 v2
Miles 01 1 v2 V2
Sosonko V2 0 V2 0
Smyslov 0 v2 1/ 2 v2
Gligoric V2 V2 V2 V2
Balasjov V2 \ V2 V2
Híibner v2 V2 1 0
Kavalek V2 v2 v2 v2
Friðrik v2 v2 v2 0
Anderson 1/ 72 V2 v2 V2
Hort V2 1 V2 V2
Timman V2 V2 1 v2
1 þessari stöðu fór skákin I
bið.
I