Morgunblaðið - 14.07.1978, Blaðsíða 17

17
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 14. JÚLÍ 1978
Dr. Jóhannes
Nordal:
Loks geyma frumvörpin mun
rækilegri ákvæði en áður um
reikningsuppgjör og endurskoð-
un, þar sem bæði er stefnt að því
að gefin sé sem skýrust mynd af
fjárhagsstöðu innlánsstofnana á
hverjum tíma og ýtrasta
ör.vggis gætt í öllum rekstri
þeirra.
Með þessum og öðrum breyt-
ingum, sem frumvörpin fela í
sér, væri tvímælalaust stuðlað
að bættum starfsháttum, auk-
inni hagkvæmni og betri þjón-
ustu af hálfu innlánsstofnana.
Það er því vonandi, að löggjaf-
inn taki þessi mál að nýju til
meðferðarj svo fljótt sem að-
stæður leyfa, svo að sem fyrst
verði tryggð setning nýrrar og
heilsteyptrar bankalöggjafar
hér á landi. Hinu má þó ekki
gleyma, að til umræðu hafa
lengi verið tillögur um veiga-
Endurbætur í bankakerfi
stranda árum saman á
þröngum stofnana- og
hagsmunasj ónar miðum
Hættulegt fyrir traust almennings á innlánsstoíhunum
Dr. Jóhannes Nordal, for-
maður hankastjórnar Seðla-
banka íslands hvetur í forystu-
grein í nýútkomnum Fjármála-
tíðindum til þess að hreytingar
á skipulagi bankakerfisins
komi til kasta löggjafans um
leið og setning nýrrar banka-
löggjafar. Seðlabankastjórinn
segir. að það sé hættulegt fyrir
það traust, sem almenningur
eigi að geta borið til innláns-
stofnana ef tillögur um endur-
bætur og breytingar. sem haft
geti hagstæð áhrif á rckstur og
þjónustu bankakerfisins
strandi árum saman á þröng-
um stofnana- og hagsmunasjón-
armiðum.
Forystugrein dr. Jóhannesar
Nordals fer hér á eftir í heild.<
Skipulag og starfshættir
bankakerfisins hafa verið all-
mikið til umræðu hér á landi
undanfarin ár. Eitt helzta fram-
lag til þeirra umræðna var
ítarlegt álit bankamálanefndar,
er birt var í upphafi árs 1973, en
þar var gerð rækileg úttekt á
stöðu og skipulagi lánsstofnana,
en jafnframt bent á leiðir til
endurskipulagningar og endur-
bóta í starfsháttum. Var í því
mikil áherzla lögð á nauðsyn
nýrrar og heilsteyptrar löggjaf-
ar um starfsemi innlánsstofn-
ana, er tæki tillit til nútíma
viðhorfa í bankarekstri og
breyttra þjóðfélagshátta. Jafn-
framt benti nefndin á leiðir til
þess að einfalda skipulag banka-
kerfisins og koma á hagkvæm-
ari verkaskiptingu milli ein-
stakra bankastofnana. í fram-
haldi af starfi nefndarinnar var
á árinu 1974 lagt fram frumvarp
um ríkisviðskiptabankana, þar
sem gert var ráð fyrir samein-
ingu Útvegsbankans og Bún-
aðarbankans, en það frumvarp
náði ekki fram að ganga.
Nýjum áfanga var náð í þeirri
viðleitni að endurskoða og end-
urbæta starfshætti bankakerfis-
ins á liðnum vetri, en þá voru
lögð fram þrjú stjórnarfrum-
vörp, er sameiginlega fólu í sér
heildarendurskoðun á löggjöf
allra innlánsstofnana. Er hér
um að ræða frumvarp um
viðskiptabanka í eigu ríkisins,
frumvarp um viðskiptabanka,
sem reknir eru í hlutafélags-
formi, og að lokum frumvarp
um sparisjóði. Þótt frumvörp
þessi næðu ekki fram að ganga
og umræður um þau á Alþingi
yrðu tiltölulega litlar, þá hefur
þó með samningu þeirra verið
lokið mjög mikilvægu veki, sem
væntanlega verður grundvöllur
þeirrar löggjafarvinnu, sem
framundan er í þessu efni. Er
nauðsynlegt að fram fari um
efni þeirra rækilegar umræður,
er leiði til þess, að sett verði hið
fyrsta ný heildarlöggjöf um
bankastarfsemi, er tryggi heil-
brigðan og öruggan rekstur
bankastofnana og sem bezta
þjónustu þeirra bæði við
atvinnuvegina í landinu og
innstæðueigendur.
Hingað til hefur ekki verið
sett heilsteypt löggjöf um starf-
semi innlánsstofnana hér á
landi. Starfar hver banki eftir
sérstökum lögum, sem um hann
hafa verið sett, og eru lög þessi
mismunandi gömul, og sam-
ræmi vantar varðandi meðferð
ýmissa mikilvægra mála. Auk
þess eru þessi lög flest löngu
úrelt orðin og um margt ófull-
nægjandi miðað við aðstæður í
dag. Um starfsemi sparisjóð-
anna er að vísu til heildarlög-
gjöf, en hún er nú senn fjögurra
tuga gömul, og er því orðin mikil
þörf breytinga og endurbóta á
henni.
Óhætt er að fullyrða, að með
þeim breytingum, sem í þessum
frumvörpum felast yrði löggjöf
um innlánsstofnanir komið
ísvipað horf hér á landi og
hinum Norðurlöndunum, þar
sem yfirleitt er til nýleg löggjöf
um þessi efni. Nefna má m.a.
miklu skýrari ákvæði en áður
um stjórn banka og sparisjóða,
um verkaskiptingu stjórnenda,
t.d. barkaráða og bankastjórna,
og um skyldur stjórnenda og
ábyrgð. Einnig eru nú í fyrsta
skipti settar samræmdar reglur
um starfsemi banka og spari-
sjóða, þar sem tekið er fram,
hvaða meginsjónarmið skuli
gilda um útlánastarfsemi, inn-
lánsviðskipti og annað.er máli
skiptir í starfsháttum þeirra.
miklar skipulagsbreytingar á
bankakerfinu, sem ekki hafa
verið teknar inn í frumvörp þau,
sem hér um ræðir. Fyrst og
fremst er hér átt við þær
hugmyndir um samruna banka-
stofnana í stærri og hagkvæm-
ari einingar, sem fyrst voru
settar fram af hálfu Seðlabank-
ans fyrir tíu árum síðan, en voru
síðan nánar kannaðr og útfærð-
ar i álitsgerð bankamálanefnd-
ar. Úr því enn verður dráttur á
setningu nýrrar bankalöggjafar
er ástæða til að hvetja eindregið
til þess, að breytingar á skipu-
lagi bankakerfisins komi þá um
leið til kasta löggjafans.
Ekki skal á þessum vettvangi
farið út í það að gera enn á ný
grein fyrir þeim margvíslegu
rökum, sem fyrir því eru að
breyta skipulagi bankakerfisins
í þá átt, er bankamálanefndin
lagði til, en hún taldi eðlilegt, að
stefnt yrði að því að fækka tölu
viðskiptabanka úr sjö í þrjá eða
fjóra. Mundu með þvi fást
stofnanir.er væru allt í senn,
hagkvæmari í rekstri, traustari
í fjárhagslegri uppbyggingu og
hæfari til að veita atvinnuveg-
um landsins nauðsynlega þjón-
ustu, en flestir þeir bankar, sem
nú eru starfandi. Sömu rök gilda
að sjálfsögðu einnig um spari-
sjóðina, sem margir eru allt of
litlir til að gegna hlutverki sínu
með viðunandi hætti, en stað-
bundin og landfræðileg sjónar-
mið koma þó einatt í veg fyrir
breytta skipan þeirra.
Það skipulag innlánsstofnana,
sem hér ríkir á sér vitaskuld
sögulegar orsakir, og allt fljót-
ræði í skipulagsbreytingum
stofnana, sem svo mjög eru
háðar trausti almennings, ber
að varast. Hitt er líka hættulegt
fyrir það traust, sem almenn-
ingur á að geta borið til
stjórnvalda og innlánsstofnana,
ef tillögur um endurbætur og
breytingar, sem líklegar eru til
að hafa hagstæð áhrif bæði á
rekstur og þjónustu bankakerf-
isins stranda árum saman á
þröngum stofnana- eða hags-
munasjónarmiðum. Því væri vel,
ef rækilegar og opinskáar um-
ræður um þessi mál gætu farið
fram, áður en ný bankalöggjöf
verður endanlega afgreidd af
Alþingi.
Spá naumum
sigri Karpovs
BaKUÍo-borK. Filippsoyjum. 13. júlí — Routor.
ÁTTA HUNDRUÐ nemendur hafa að undanförnu tekið
þátt í tilraunum sem hafa verið gerðar til að stilla
hitastig í salnum þar sem heimsmeistaraeinvígi Anatoly
Karpovs og Viktors Korchnois hefst í næstu viku.
Bæði Karpov og Korchnoi
hafa sett það skilyrði að
aðstæður á þessu fyrsta
heimsmeistaraeinvígi verði
að öllu leyti að vera sam-
bærilegar við aðstæðurnar í
höfuðborgum Norð-
ur-Evrópu þar sem loftslag-
ið er svalara.
Raunar fer heimsmeist-
araeinvígið fram í bæ sem
er í fjallshlíð í 1500 metra
hæð yfir sjávarmáli og
loftslagið þar er svo svalt að
báðir keppendurnir eru allt-
af peysuklæddir þegar þeir
fara út. En búizt er við
mikilli hitasvækju í keppn-
sjálfsögðu staðið miklu
lengur.
Seinast þegar Karpov og
Korchnoi leiddu saman
hesta sína í Moskvu léku
þeir 24 skákir. Nítján lauk
með jafntefli en Karpov
sigraði með naumindum í
síðustu skákinni sem var
æsispennandi og tryggði sér
þar með sigur, vann þrjár
skákir en Korchnoi vann
tvær.
Karpov og Korchnoi eru
algerar andstæður og það á
jafnt við um skákstíl þeirra
og persónuleika. Þegar
Korchnoi kom til Filipps-
eyja sagði hann, þegar hann
Korchnoi ásamt Belu konu sinni
issalnum sem verður áreið-
anlega troðfullur af áhorf-
endum.
Svalinn úti er í hrópandi
mótsögn við þann hita sem
hefur færzt í allan þann
sálfræðilega og pólitíska
hernað sem hefur verið
háður fyrir einvígið. Karpov
og Korchnoi hafa ekki yrt
hvor á annan árum saman
— að minnsta kosti ekki
síðan Korchnoi bað um hæli
í Hollandi fyrir tveimur
árum þegar hann keppti
þar.
Aðstoðarmenn Korchnois
spá því að í það minnsta 20
skákir verði tefldar í einvíg-
inu. En bandaríski stór-
meistarinn Robert Byrne
spáir því að Karpov haldi
titlinum með naumindum
og vinni 6 skákir á móti 5
sem Korchnoi vinni og 35
skákir verði tefldar alls.
Fyrsti stórmeistari Asíu-
þjóða, Eugene Torre frá
Filippseyjum, segir að
Karpov sigri Korchnoi í 30
skákum. Þeir eiga að tefla
þrjár skákir á viku þannig
að ef tefldar verða 20 skákir
í einvíginu stendur það í tvo
mánuði og það getur að
var spurður um skákstíl
Karpovs: „ ... Karpov er
mjög kuldalegur og þurr á
manninn og skákstíll hans
er spegilmynd persónuleika
hans.“ Daginn eftir af-
greiddi Karpov þessa yfir-
lýsingu á blaðamannafundi
með því að láta svo um
mælt, að Korchnoi væri
góður skákmaður en ekki
mikill mannþekkjari.
Síðan Karpov kom hefur
hann aðeins einu sinni
komið fram opinberlega (til
þess að taka við borgarlykl-
unum). Korchnoi sést á
götunum daglega, fær sér
sundsprett í sundlauginni
og snæðir i veitingahúsum.
Hann talar vinsamlega við
alla sem hanna hittir.
Blaðamenn og skákmenn
kalla heimsmeistarann „hr.
Karpov" en Korchnoi alltaf
„Viktor".
Korchnoi hefur sagt að
Rússum sé svo mikið í mun
að Karpov sigri að hann
óttist að honum verði ógnað
ef hann sigri. „Ef ég tapa
fyrir Karpov verð ég heill á
húfi. En ef ég sigra er líf
mitt í hættu,“ sagði hann
blaðamönnum.