Morgunblaðið - 19.11.1978, Blaðsíða 19

hundruð ferkílómetra hafsvæði
og án efa myndu olíuflekkir
berast upp að ströndum Islands.
Sú litla olíumengun, sem orðið
hefur hér við land, ætti að vera
mönnum næg sönnun þess hvílík
vá er af slíku. Hér er að
sjálfsögðu aðeins verið að ræða,
það sem hugsanlega gæti gerst,
en mönnum er án efa í fersku
minni mengunin á Ekofisk
svæðinu í Norðursjó.
Öll sú athafnasemi á Norður
Atlantshafi, sem stefnt getur
lífríki hafsins í voða og þá um
leið efnahag þeirra þjóða, sem
byggja afkomu sína á fiskveið-
um, er mál sem gefa verður
nánar gætur.
I þeirri umræðu, sem fram
hefur farið hér á landi að
undanförnu um hugsanlega út-
færslu Norðmanna við Jan
Mayen gætir sums staðar órétt-
lætanlegrar bjartsýni um, að
sanngirnissjónarmið muni ráða
athöfnum og gerðum Norð-
manna. Noregur er eitt þeirra
landa, sem Islendingar kalla
frændþjóð og er það sjálfsagt
rétt. Samt vill það brenna við,
að hagsmunir Islands eru látnir
víkja fyrir hugsjóninni um
Norðurlandasamvinnu og
frændsemi. íslendingar ættu
ekki að gleyma því, að þeir eru
frjáls og fullvalda þjóð, með
hagsmuni sem oft á tíðum ganga
í berhögg við hagsmuni annarra
Norðurlandaþjóða og þessu
mega Islendingar ekki gleyma,
þó að við frændþjóðir sé að eiga.
Norðmenn vita fullvel hverjir
þeirra efnahagslegu hagsmunir
eru og þeir munu ekki láta
frændsemina verða sér fjötur
um fót í þeim efnum. Nægir hér
að benda á veiðar þeirra á
norsk-íslenska síldarstofninum
þessa dagana. Hér er ekki verið
að halda því fram, að samskipti
okkar við Norðmenn í þessum
málum hafi einkennst af undan-
látssemi, en því verður ekki
mótmælt að óréttlætanleg
bjartsýni hefur hér ráðið miklu
um í umfjöllun Islendinga um
þetta mál hingað til. Það er
vonandi að útfærsla Norðmanna
við Jan Mayen í 200 mílur leiði
ekki til átaka við Islendinga. I
Noregi hafa menn samt varpað
fram þeirri spurningu við ís-
lendinga, þegar þetta mál hefur
borið á góma, hvort nokkur
hætta sé á því, ef af þessari
útfærslu verður, að Islendingar
blandi aftur saman tveimur
„óskildum málum“, eins og
gerðist í einu þorskastríðinu,
„öryggi og efnahagslegum hags-
munum." Það sem hér er átt við
er það, hvort Islendingar muni
nota hótun um úrsögn úr NATO
ef til deilna kæmi milli þeirra og
Norðmanna vegna Jan Mayen
útfærslunnar. Þannig hafa
menn spurt í Noregi og sýnir
þetta. að sumir Norðmenn eiga
von á deilum við Islendinga og
má álykta út frá þessu að þessir
sömu Norðmenn telji ekki rétt,
eins og málum er háttað í dag,
að veita íslendingum neinar
undanþágur eða ívilnanir hvað
snertir lögsögu Jan Mayen. Hér
er aðeins um ályktun að ræða og
vonandi er hún röng, en það
skaðar ekki hagsmuni Islend-
inga að þeim séu ljósir allir
valkostir þessa máls.
I Noregi eru hópar sem þrýsta
mjög á um að þessari útfærslu
verði hraðað sem mest. Einkum
eru þa.ð samtök sjómanna og
útgerðarmanna í N-Noregi. A
áðurnefndri ráðstefnu í Tromsa
benti Werner Kiil framkvæmda-
stjóri norska sjómannasam-
bandsins í N-Noregi á nauðsyn
þess fyrir atvinnulífið í Noregi,
að Norðmenn sjálfir nýttu öll
sín fiskimið og hvatti hann mjög
til útfærslu í kringum Jan
Mayen. Norsk stjórnvöld eru
ekki síður en íslensk stjórnvöld
háð vilja hagsmunasamtaka og
þó að þorri norskra ráðamanna
kunni að vera Islendingum
velviljaðir í þessu máli er
aðstaða þeirra erfið og helgast
það einkum af eftirfarandi. 1)
Hagsmunasamtök útgerðar-
manna og sjómanna í Noregi ýta
á um útfærslu. 2) Olíuvinnslu-
fyrirtæki krefjast útfærslu. 3)
Norsk stjórnvöld eiga erfitt um
vik að veita íslendingum nokkr-
ar ívilnanir í lögsögu Jan
Mayen, því að þá myndu Sovét-
menn krefjast sömu ívilnana
fyrir sig í Barentshafi. Rök-
semdir Sovétmanna í fiskvéiði-
og hafréttarmálum eru nefni-
lega afarlikar röksemdum Is-
lendinga. Því ber að hafa
hugfasta afstöðu Norðmanna í
þessu erfiða deilumáli við Sovét-
menn í Barentshafi, þegar rætt
er um óskir íslendinga varðandi
lögsögu Jan Mayen.
Hér að framan hefur verið
stiklað á stóru en þó tekin fyrir
atriði, sem teljast verða mikil-
væg. Lítum þá í örstuttu máli á
sölu fisks og fiskafurða. I
markaðsmálum rekast víða á
norskir og íslenskir hagsmunir
og nægir þar að nefna Portúgal
og Afríku. Staðreyndir þeirra
mála eru kunnar og sýna þær
vel hve mikla áherslu ríki leggja
á það að vernda efnahagslega
hagsmuni sína. Norðmenn hafa
sums staðar skákað íslending-
um til hliðar og náð undir sig
fiskmörkuðum sem Islendingar
höfðu ráðið. Heyrst hafa
fullyrðingar um það, að við það
að ná undir sig þessum mörkuð-
um hafi norskir aðilar m.a.
notað annarlega viðskiptahætti.
Þessir viðskiptahættir hafa ver-
ið mjög til umræðu nú seinni ár
og þykja alltaf mjög hneykslan-
legir. Vinstri pressunni er
gjarnt á að fá fyrir brjóstið
þegar upp kemst og bandarískir
aðilar eiga í hluta, en viðskipta-
hættir frændþjóða eru ekki
taldir ámælisverðir. Mönnum er
vonandi í fersku minni
höfðingsskapur Norðmanna í
Portúgal. Þar tóku þeir þann
hátt að gefa skip, en það er
væntanlega hefð sem fengin er
frá norskum fornkonungum og
sú var tíðin að íslendingar nutu
góðs af norsku örlæti og komu
margir siglandi heim á norskum
konungsgjöfum.
Fiskútflutningur er Norð-
mönnum ekki síður mikilvægur
en Islendingum og á sviði
markaðsmála ættu Islendingar
einnig að hafa í huga að þeir eru
sjálfstæð þjóð, sem gæta verður
vel efnahagslegra hagsmuna
sinna ekki síður annarra hags-
muna. Hér er þá aftur komið að
því sem áður hefur verið minnst
á, að hugsjónin um norræna
samvinnu og frændsemistengsl
við Norðurlönd megi ekki verða
til þess, að íslendingar gleymi
sérhagsmunum sínum, hags-
munum sem þjóðin byggir á
afkomu sína.
19
COUH rOHBKS
TOHTÍMII)
HKADTTSHM.M
■
„Tortímid
hradlestinni”
- þýdd skáldsaga
eftir Colin Forbes
NÝJASTA bók Colin Forbes er
komin út í íslenzkri þýðingu
Snjólaugar Bragadóttur. Nefnist
hún „Tortímið harðlestinni".
Söguþráðurinn er sá, að At-
lantic-hraðlestin er á ferð um
Evrópu í glórulausu óveðri. Um
borð í henni er rússneskur föður-
landssvikari — mikilvægur bæði í
austri og vestri — hundeltur af
útsendurum KGB. Þegar öll önnur
ráð þrýtur er ákveðið að tortíma
hraðlestinni og öllum sem þar eru
innanborðs.
„Bók þessi hefur fengið gífur-
lega viðurkenningu erlendis og hið
þekkta blað Sunday Mirror lýsir
því yfir að Colin Forbes ætti engan
sér líkan,“ segir í fréttatilkynn-
ingu frá útgefanda.
Útgefandi er Bókaútgáfan Örn
og Örlygur.
Fagnar frumvarpi
um Félagsmála-
skóla alþýðu
Sambandsstjórnarfundur
Málm- og skipasmiðasambands
Íslands fagnar framkomnu frum-
varpi til laga um félagsmálaskóla
alþýðu og væntir þess að alþingi
samþykki frumvarpið, eftir að það
hefur verið sent til umfjöllunar og
umsagnar til MFA og ASÍ.
Teppasýning
ídag
kl. 13-17
Sýnum m.a.
stórkostlegt úrval
af handunnum kínverskum
mottum, stök gólfteppi og
fjölbreytt úrval
allskonar teppa.
lEPPfíLfíND
Grensásvegi 13,
símar 83577 — 83430.