Morgunblaðið - 19.11.1978, Blaðsíða 12

12
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 19. NÓVEMBER 1978
Hans hátign kemst
á fertugsaldurinn
Aö ávarpa hann „Charles" er skatt. Ef sagt er
„Charlie", væri eins gott að hafa sterkt ilmsalt viö
höndina til þess að vekja hirðmennina í fylgdarliði
prinsins aftur til lífs, því þetta kumpánlega ávarp væri
svo fáheyrð ósvinna að búast má við að margir í
hirðsveitinni mundu falla í ómegin af skrekk.
Hið hæverska ávarp „prins af Wales" er látið gott
heita, en við brezku hirðina er þetta ávarp hins vegar
alls ekki í tízku.
Aftur á móti er „HRH“ hið rétta ávarp: „Hans
konunglega hátign" í Buckinghamhöll gengur prinsinn
undir þessari stuttaralegu og hermannalegu skamm-
stöfun, þegar um hann er rætt. „HRH“ er stytting á „His
Royal Highness".
Við brezku hirðina eru auk hans rúm tylft af
„konunglegum hátignum“, en í reynd er prinsinn eini
aðilinn, sem gegnir þessu ávarpi, þ.e. hátignin Charles
Philip Arthur George ríkisarfi og hinn yngri ráðamaður
þessarar konungsfjölskyldu, sem búsett er við endann
á Lundúna Mall. Þegar móðir hans víkur úr hásætinu,
mun hann taka við völdum sem Karl III og verða hinn
44. drottnari af konungsætt, sem telur meðal forfeðra
sinna menn á borð við Friðrik Barbarossa keisara,
George Washington og Rússakeisara.
Síðastliðinn þriöjudag varð prinsinn sem sagt
þrítugur, en hann hefur þó ekki enn sem komið er neitt
reglulegt starf með höndum Sjálfur lét prinsinn svo
ummælt, að þrjátíu ára aldur væri nú ekkert sérstakt
né umtalsvert, og því væri alls engin ástæða til þess að
slá upp veizlu og halda sérstaklega upp á þau tímamót.
Þetta varð því eins og hver annar hversdagslegur
þriðjudagur í Buckinghamhöll.
Hjá því varð þó ekki komist, aö Bretar sjálfir — og
ekki aðeins þeir — veltu þennan þriöjudag fyrir sér
tveim spurningum kannski oftar en áður, en samt jafn
árangurslaust og áður: „hvenær?" og „hverri?“.
Enn um sinn verður það leyndarmál drottningarinnar
móður hans einnar, hvenær Karl verður konungur
Breta. Elizabeth II er aðeins fimmtíu og tveggja ára
gömul og er ennþá gædd fullri starfsorku; sennilega
verður eðlilegast að bera þessa spurningu upp aftur
við drottninguna, þegar sonur hennar verður fertugur.
Sú staðreynd að „HKH“ hefur alltáf svartan
sorgarbúning með í farangrinum sínum, auk 30
venjulegra alklæðnaða, þegar hann er á ferðalagi
erlendis, ætti alls ekki að misskilja: Drottningin er
stálhraust. Svarti sorgarfatnaðurinn í farangri prinsins
er aðeins lítill hluti af hinni óhemjulegu nákvæmni
Windsoranna í einu og öllu, stóru sem smáu.
Þá væri eftir að svara hinni spurningunni, hvaða
konu Karl prins veitir sem eiginkonu sinni hlutdeild í
„Fyrirtækinu" eins og Georg VI kallaöi einu sinni
brezku konungsfjölskylduna.
Hvað viðvíkur öllum vangaveltum um væntanlegt
konuefni prinsins er víst hollara að hafa vaðið fyrir
neðan sig: Sá sem fullyrðir, að hann viti hver stúlkan
er, sá hinn sami ýkir einfaldlega. Þess vegna skulu hér
aöeins nefndar þær sex stúlkur, sem að undanförnu
hafa þótt helzt koma til greina:
Angelika Lazansky, Astrid prinsessa af Luxembúrg,
Davina Sheffield, lafði Jane Wellesley, Laura Jo
Watkins og lafði Sarah Spencer.
Ef ein þessara sex stúlkna geldur prinsinum jáyrði
sitt, þá fellur tvímælalaust bezti ráðahagurinn á þessari
jörðu henni í skaut. Með Karli prinsi fengi hún fimm
hallir og eina milljón sterlingspunda í árslaun, og þetta
eru laun sem meira að segja eru tryggð gegn
verðbólgunni af brezka ríkinu.
Enda þótt „HKH“ hafi enn ekkert fast starf með
höndum, hefur hann þó hingað til ekki þegið neinn
atvinnuleysisstyrk, og það þótt hann eigi lögum
samkvæmt rétt á 150.000 sterlingspundum í styrk á
ári. Prinsinn er meia að segja svo örlátur að eftirláta
brezka ríkinu helminginn af þeim 220.000 sterlings-
pundum, sem hann hefur árlega í tekjur af
hertogadæmi sínu Cornwall. Hins vegar eru. þau
110.000 sterlingspund, sem hann heldur eftir, alveg
undanþegin skatti. Venjulegur skattskyldur brezkur
þegn, sem vildi hafa 110.000 sterlingspund í hreinar
ráðstöfunartekjur, yrði samtals að hafa um þaö bil
fimm milljónir punda í brúttótekjur á ári. Þannig eru
brezku skattalögin nú einu sinni.
Helzta vandamál krónprinsins er að komast
klakklaust og með fullu velsæmi" gegnum hinn erfiða
biðtíma. Orðalagið „með fullu velsæmi" er notað hér af
sögulegum ástæðum. í þessari konungsætt hafa
nefnilega verið allmargir ríkisarfar á umliðnum öldum,
sem lentu út á mjög svo hálar brautir á meðan þeir
voru aðeins „King in Waiting", orðnir dauðleiðir og
komnir út á barm örvæntingarinnar. Þeir hafa þá ekki
ósjaldan hlotið sinn vissa sess í opinskáum
mannkynssögubókum sem kvennabósar, fjárhættu-
spilarar og fylliraftar.
En innviðirnir í „HKH“ eru hins vegar ekkert morknir,
svo það eru lítil líkindi á að hann eigi eftir að skipa svo
raunalegan sess í sögunni. Hjá manni með hans
uppeldi og hans skapgerð er alls ekkert rúm fyrir
hneyksli af neinu tagi.
Hingað til hefur hann aldrei boðið stúlku svo út, að
hann hafi ekki fyrst kynnt hana fyrir móður sinni. Hann
forðast áfenga drykki og hefur hreina andstyggð á
reykingum, því hann er jafnvel ennþá meiri og ákafari
hreystidýrkandi heldur en Philip prins faöir hans.
Eftir að hafa lokiö þjálfun á síðastliðnum tíu árum hjá
öllum vopnadeildum, þ.e. í sjóher, lofther oglandher
brezka hersins, leggur hann núna stund á sjálft
konungsnámið hjá drottningunni móður sinni. Hann
hefur aðgang að „rauðu kössunum" þessum snjáðu
rauðu smákoffortum, sem brezka ríkisstjórnin notar til
þess að senda drottningunni daglega leynileg
ríkisskjöl.
Þá er honum einnig falið að koma fram erlendis sem
fulltrúi brezku krúnunnar. Svo aðeins séu tekin dæmi
frá síðustu mánuðum, þá hefur „HKH“ verið sem
sölumaður brezkra útflutningsvara vestur í Brasilíu,
austur í Júgóslavíu hefur hann hlustaö á hinn
aldurhnigna Tító marskálk segja sögur af sér úr
stríðinu, og hann hefur aöstoðaö við að greftra
Kenyatta suður í Afríku.
Þessi ferðalög gefa nokkra hugmynd um fjölbreytni
og umfang skyldustarfa hans sem ríkisarfa.
í sínu eigin heimalandi hefur hann hingað til helgaö
sig mjög mikið alls konar æskulýösvandamálum. Þaö
væri samt orðum aukið að kalla „HKH“ fulltrúa nýrrar
brezkrar kynslóðar, til þess hefur gætt of mikillar
íhaldssemi í uppeldi hans. Sem stendur er hann sem
sagt í námi og þjálfun. í reynd þýðir það, að hann fer til
þess að vígja nýjar brýr, veitir forstöðu ýmis konar
fjáröflunarherferðum fyrir góð og verðug málefni, og
svo vígir hann herdeildarfána. Hingað til hefur honum
fundist allt, sem er að gerast í kringum hann vera
„fascinating". Þetta orð er orðið honum svo kært, að
hann gusar því beinlínis út úr sér eins og orðið
samanstæði aöeins af þrem bókstöfum.
Þrátt fyrir allt er hann alls ekkert að flýta sér. Biðin
eftir því að komast í hásætiö kom Játvaröi VII eitt sinn
til þess að segja með sáru andvarpi: „Ég hef alls ekkert
á móti því að biðja á hverju kvöldi til hins eilífa drottins
allsherjar. En aftur á móti er ég víst einasti maðurinn á
jarðríki, sem hefur hlotnast eilífa móður." Með þessum
orðum átti hann auðvitað við hina óforgengilegu
Viktoríu drottningu.
„HKH“ mun aldrei láta sér slík orð um munn fara.
Ekki einu sinni eftir sextugsafmæliö.
KARL PRINS er hestamaður af lífi og sál og ágætur reiðmaður.
Hann hefur líka gaman af að fara á veiðar, stunda dýfingar og
siglir seglbátum, kann að fljúga þyrlu og er æfður
fallhlífastökkmaður.
Ummæli prinsins um_ .
. . . Ævintýri:
„Ég er víst alveg óforbetr-
anlegur einstaklíngshyggju-
maður, af Því að ég hef alltaf
gaman af smá slatta af
ævintýrum og hættum. Ég
álít, að ef maður leggi sig
við og við í hættu, Þá kunni
hann eftir á miklu betur að
meta lífið. Aðeins Þannig
kemst maðurinn að raun
um, hvað í honum býr og
uppgötvar eiginleika hjá
sjálfum sér, sem hann hafði
ekki einu sinní látið sig
dreyma um að hann ætti til
að bera.“
. . . Framtíd sína:
„Helzta viðfangsefni
hvers konungs er að bera
fyrir brjósti manninn og
örlög hans á peim ómann-
eskjulegu tímum, sem við
lifum, Þegar mannlífið
ákvarðast af vélum og tölv-
um. En pað munu sennilega
líða að minnsta kosti 30 ár,
Þar til ég verð krýndur
konungur — svo ég hef
ennÞá ríkulegan tíma til
Þess að læra til verka.“
. . . Trúarbrögð:
„Við ættum að gefa Því
gaum, hvort fólk sé að verða
guðleysingjar, eða hvort
Það kann orðið muninn á
góðu og illu; hvort fólk sé
sér yfirleitt meðvitandi um
tilveru andans og um hina
óendanlegu fegurö náttúr-
unnar — Þetta eru Þó atriði,
sem skípta höfuðmáli.“
. . . Veiðar:
„Sú staðreynd aö ég fer
gjarnan á veiðar, byggist
ekki á Því, að ég hafi gaman
af að ganga af öðrum
lífverum dauðum. Ég ann
nefnilega náttúrunni framar
öllu öðru. En í margar
árÞúsundir hafa veiðar Þó
verið eðlishvöt karlmanns-
ins. Ef til víll hef ég verið
skakkt upp alinn.“
. . . Frelsið:
„Of oft álítum við frelsi og
lýðræði vera eitthvað alveg
sjálfsagt og gleymum Þá, að
pað er stundum nauðsyn-
legt að verja Það, sem
maður trúir á, af fullri
einbeitni.“