Morgunblaðið - 29.12.1978, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 29. DESEMBER 1978
t»j<’>ðlcikhúsið
MÁTTARSTÓLPAR
WÓÐFÉLAGSINS
cftir Ilcnrii Ibscn.
Pýðandii Árni Guðnason
scm þýddi vcrkið fyrir útvarp.
I>á kafla verksins scm ckki
voru mcð í þeirri >?erð hefur
Jónas Kristjánsson þýtt.
Lýsingi Páll Rajjnarsson.
Lcikmynd ob búningari
Snorri Sveinn Friðriksson.
Lcikstjórii Baldvin
Ilalldórsson.
Máttarstólpar þjóðfélaíjsins
eru daemi um vel heppnaða
samfélaKSfjaíínrýni. Ibsen hitti
beint í mark með þessu verki
sínu sem hann lauk 1877. Tvennt
var honum í mun að afhjúpa:
stöðu konunnar í karlveldi o(>
fífldirfsku útgerðarmanna sem
sendu menn á haf út á fúnum
skipum. Verkiö í heild er upp-
tíjör við lytíina sem menn bytíí'ja
líf sitt á og sýnir fram á
nauðsyn þess að sannleikurinn
nái fram aö ííanga til þess að
maðurinn geti öðlast frelsi.
Ibsen var mikiil samfélagsgagn-
rýnandi og sá manna best það
sem miður fór, beindi list sinni
gegn hræsni og yfirdrepsskap;
skáldskapur hans var eins konar
raun fremur hljóðlátt í túlkun
sinni, en undir niðri eiga sér
stað mikil átök sem ná hámarki
í lokin þegar Karsten Bernick
konsúll ákveður að vera sjálfum
sér trúr og afneitar lyginni.
Hann skorar almenningsálitið á
hólm og stendur eftir
berskjaldaður, en með hreina
samvisku. Það er mest um vert.
Það ánægjulega hefur gerst
að sýning Þjóðleikhússins á
Máttarstólpum þjóðfélagsins er
í senn heilsteypt og vönduð. Hún
er trú anda Ibsens. Aftur á móti
verður ekki sagt að hún sé á
neinn hátt nýstárleg. En það
hefur tekist að leika Ibsen
þannig að öllum er til sóma. Hér
er á ferðinni fuligild sýning sem
þjcnar vel þeim tilgangi sínum
að minna á að 150 ár eru liðin
frá fæðingu skáldsins.
Erlingur Gíslason og Rúrik Ilaraldsson í hlutverkum sínum

hvítur galdur. Hann vildi ekki
rífa niður, heldur reisa
manneskjuna úr dufti
auvirðileikans, gera hana sterka
og einstæða í skinhelgum heimi.
Um þetta hefur verið svo margt
rætt og ritað að ekki gerist þörf
að tíunda það á þessum vett-
vangi. En Máttarstólpar þjóð-
félagsins geta leitt hugann að
samtíð okkar því að margt er
skylt með henni og tímum
Ibsens.
Boðskapur Ibsens væri
naumast markverður ef hann
hefði ekki gætt þess að færa orð
sín í listrænan búning. Máttar-
stólpar þjóðfélagsins mörkuðu
típiamót í raunsærri leikrita-
gerð og áttu eftir að hafa áhrif
víða. Leikhúsmenn í Evrópu,
ekki síst Þýskalandi sem jafnan
var opið fyrir norrænum
menningarstraumum, heilluðust
af verkinu, léku það og lærðu af
því. Þetta efnismikla verk er í
Lelkllst
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
Ibsen eins og
við þekkjum hann
Ibscn
Erlingur Gíslason leikur
Karsten Bernick. Hann er þrótt-
mikill leikari sem skilar hér
erfiðu hlutverki með glæsibrag.
Túlkun hans er að mínu viti nýr
áfangi á merkum leikferli og
mun eftir þetta litið á Erling
sem einn okkar fremstu leikara.
Margrét Guðmundsdóttir
leikur konu konsúlsins, Betty
Berinck. Margrét er óaðfinnan-
leg í þessu hlutverki.
Ólafur, sonur þeirra hjóna, er
leikinn af Stefáni Jónssyni og
stóð þessi ungi leikari sig með
prýði.
Bríet Héðinsdóttir er að verða
æ meiri senuþjófur og er túlkun
hennar á systur konsúlsins,
Ungfrú Bernick, enn eitt dæmið
um það.
Hákon Waage hefur stundum
verið nokkuð fumkenndur í
hlutverkum sínum, en að þessu
sinni tókst honum mjög sóma-
samlega að túlka hlutverk sitt:
Jóhann Tönnesen, bróður
konsúlfrúarinnar.
Þá er komið að því hlutverki
sem mikið ríður á að sé í
höndum góðs leikara. Lóna
Hessel er fulltrúi nýs tíma í
Máttarstólpum þjóðfélagsins.
Hlutverkið var Ibsen hjartans
mál og meðal helstu nýjunga
hans í verkinu. Guðrún Þ.
Stephensen var sannfærandi
Lóna. Hún bar með sér birtu
nýrra viðhorfa inn í smásmugu-
legt umhverfi konsúlhjónanna
og hins norska smáþorps, lagði
réttar áherslur á orð skáldsins.
Annað hlutverk sem ekki er
minna um vert og var einnig
leikið af miklu öryggi er Hilmar
Tönnesen, frændi konsúlfrúar-
innar. Gunnar Eyjólfsson lék
Hilmar á ísmeygilegan hátt.
Skemmst er að minnast góðr-
ar frammistöðu Bjarna Stein-
grímssonar í Vopn frú Carrar.
Hann stóð við gefin fyrirheit í
hlutverki Rörlunds kennara.
Meðal annarra hlutverka sem
sérstök ástæða er til að nefna er
Dína Dorf leikin af Guðrúnu
Þórðardóttur, ungri leikkonu.
Kaupmenn, fulltrúi, skipasmið-
ur, frúr og ungfrúr nutu sín
einnig öll í höndum hæfra
leikara.
Snorri Sveinn Friðriksson
gerði leikmynd og búninga. Verk
hans var stílhreint og einfalt, en
húsgögnin kannski of létt þegar
ákafi hljóp í leikarana.
Fáein mistök á frumsýningu
verða skrifuð á reikning hins
kunna skjálfta.
Árni Guðnason var einn
þeirra hljóðlátu manna sem
vinna mikið gagn með starfi
sínu. Þýðing hans ætti að vera
til vitnis um það.
Leikstjórinn Baldvin
Halldórsson hefur kynnt okkur
Ibsen eins og við þekkjum hann
og viljum að hann sé. Hann
gerir ekki til okkar neinar aðrar
kröfur en þær að við sitjum á
okkar stað og dáumst að göml-
um skáldmæringi.
Það er líka list sem ber að
virða.