Morgunblaðið - 24.06.1979, Blaðsíða 17

MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 24. JÚNÍ1979
17
fyrir Rússa, og segir m.a. viðskipt-
in við þá „hafa jafnan farið fram á
grundvelli gagnkvæmra hags-
muna og hefur aldrei verið ástæða
til að ásaka Sovétmenn um neina
ósanngirni". Er það nú alveg rétt?
Er það ekki ósanngirni stórþjóðar
að halda fast við þá stefnu að
arðræna litla þjóð, þegar olíusala
er allt í einu miðuð við brask-
markað? En auðvitað er það rétt,
að hér er ekki fyrst og síðast við
rússneska ráðamenn að sakast,
heldur íslenzka, sem áttu fyrir
löngu að vera búnir að ræða við
viðsemjendur okkar og óska eftir
því, að við fengjum leiðréttingu
mála okkar vegna breyttra að-
stæðna. Þá hefði afstaða Sovét-
manna komið í ljós. Þá fyrst hefði
verið hægt að ræða við þá í alvöru.
En þetta hefur því miður ekki
verið gert. Það er eins og við-
skiptasamningurinn við Sovétrík-
in sé heilög kýr, sem ekki megi
slátra, hversu illa sem árar.
Þjóðviljinn segir ennfremur sl.
fimmtudag, að íslendingar hafi
„fyllilega haldið sínum hlut í þeim
viðskiptum" (þ.e. viðskiptunum
við Sovétríkin). Það var rétt, en
ekki lengur, því miður. Auk þess
er ástæða til að benda á, að engum
ætti að koma afstaða Morgun-
blaðsins á óvart. Þegar 1975 — og
raunar fyrr — reyndum við að
vara við þróuninni í olíumálum og
bentum á, að Sovétríkin hefðu
keypt af okkur vörur 1974 fyrir
2.500 milljónir króna, fyrst og
fremst fiskafurðir. En á sama
tíma keyptum við vörur frá Sovét-
ríkjunum fyrir 5.000 millj. kr.,
aðallega oliu. Mismuninn urðum
við að sjálfsögðu að greiða í
hörðum gjaldeyri skv. tilteknum
reglum. Þessar tölur hafa að
sjálfsögðu margfaldazt, miðað við
það, sem nú er uppi á teningnum.
Morgunblaðið sagði í forystu-
grein 1975 m.a.: „Veturinn 1974
voru Sovétmenn mjög aðgangs-
harðir um greiðslu og skuld Is-
lendinga við þá, eins og menn
kannski muna, og kröfðust tafar-
lausrar greiðslu á skuldinni, eins
og hún stóð í janúar og febrúar
1974.“ Var þetta kannski ekki
íhugunarefni? Og er þetta ekki
íhugunarefni? Ashkenazy sagði í
samtali við Morgunblaðið þegar
1972, að við skyldum ekki vera
„barnalegir" i viðskiptum við
Sovétríkin. Hann sagði m.a., að
Sovétstjórnin kynni að færa sér
tímann í nyt, eins og hann komst
að orði. „Hún mun ginna Islend-
inga smám saman að væntanlega
mjög hættulegum punkti, ef svo
mætti segja, og á örlagastundu
gætu Islendingar glatað sjálfstæði
sínu, enda þótt ég viti, að þjóðin er
mjög sjálfstæð í eðli sínu og
upplagi. En það voru Eistlending-
ar einnig og aðrar þjóðir, sem
ginntar voru. Líttu á Litháa.
Tálbeitan, sem stjórnendur Sovét-
ríkjanna munu leggja fyrir íslend-
inga verður m.a. girnileg efna-
hagsaðstoð." Hafa Þjóðviljamenn
og þeir ráðamenn, sem gagnrýnt
hafa Morgunblaðið, leitt hugann
að þessu? Hvernig væri að gera
það í góðu tómi?
Þjóðviljinn — og raunar Tíminn
líka — klifa á því, að þróun
olíumála á Rotterdammarkaði
sýni frjálst verðmagnskerfi í
reynd. Þarna sé hinn frjálsi mark-
aðsbúskapur, hin raunverulega
frjálshyggja Morgunblaðsins og
Sjálfstæðisflokksins. Þetta er al-
rangt. Þetta er svona álíka rangt
og ef því væri haldið fram, að
auðhringamyndun í Bandaríkjun-
um sýndi ágæti frjáls markaðar.
Við auðhringamyndun þar í landi
liggja þung viðurlög. Allt slíkt er
talið til lögbrota og raunar til þess
fallið að vega að rótum frjáls
markaðskerfis. Hið sama má segja
um Rotterdammarkaðinn. Hann
er ekkert einkenni fyrir frjálsa
verðmyndun. Hann er þvert á
móti samtök spekúlanta, arðræn-
ingja og þeirra þjóða, sem vilja
hagnast á siðleysi. Þjóðviljinn
hafnaði því um daginn, að hags-
munir olíukónga og alþýðubanda-
lagsmanna færu saman. Það er
rétt, við höfum engin uppá.skrifuð
plögg um það, ekki frekar heldur
en við getum sýnt Rotterdam-
markaðinn, því að hann er ósýni-
legur. Samt vita allir, að hann er
til. Þannig vita einnig allir, að hið
ósýnilega heilaga bandalag olíu-
kónga og alþýðubandalagsmanna
hefur enga skrifstofu. Það er
ósýnilegt! Það er samt sem áður
staðreynd með sama hætti og
Rotterdammarkaðurinn er stað-
reynd, þó e.t.v. sé hægt að leiða
rök að því, að hann sé ekki til!
Hvar er
lekiim?!
Þjóðviljinn segir m.a. á fimmtu-
daginn, í stöðu hins særða dýrs:
„En hvort sem viðræður við Sovét-
menn um olíuinnkaup skila
árangri eða ekki, verður ekki hjá
því komizt að Morgunblaðsrit-
stjórarnir geri grein fyrir því,
hvar ódýru olíuna þeirra er að
finna.“ (Leturbr. Mbl.) Og enn-
fremur að ritstjórar Morgunblaðs-
ins verði „jafnframt að benda á
hvar hagstæðari innkaup eru
möguleg (en í Sovétríkjunum).“
Þótt Morgunblaðið hafi leitazt
við að benda á hættuna í sam-
bandi við olíukaup okkar nú, ber
því engin skylda til að benda á
nýjar leiðir. Það er ekki í verka-
hring dagblaðs að leysa olíumál
íslenzku þjóðarinnar. Það er aftur
á móti hlutverk þess að veita þeim
aðhald, sem sofið hafa á verðinum.
Það verður að vekja svefngengla
vanans. Það hefur Morgunblaðið
reynt að gera. Þeir eru líka
byrjaðir að rumska.
Þó að Morgunblaðið berðist
t.a.m. gegn því, að einhver pest
kæmist til íslands, segjum mæði-
veiki, væri ósanngjarnt að krefj-
ast þess, að blaðið ætti ráð við því
að hefta útbreiðslu slíkrar veiki,
hvað þá að lækna hana. Allt slíkt
er í verkahring sérfræðinga, þeirra
sem tekið hafa að sér að annast
slíka opinbera þjónustu fyrir fólk-
ið í landinu. En dagblað á að vara
við hættunni og koma með tillög-
ur, ef það hefur hugmyndir til
úrbóta. Þannig skorast Morgun-
blaðið nú ekki undan því að benda
á leiðir:
1) Hefur ekki Benedikt Gröndal
lýst því yfir, að Frydenlund, utan-
ríkisráðherra Norðmanna, hafi
tekið mjög vel í þá málaleitan
íslenzkra stjórnvalda, að Norð-
menn seldu íslendingum olíu á
hagstæðara verði en þeir hafa
fengið hjá Rússum? Gætum við
ekki gert víðtækan hagsmuna-
samning við Norðmenn, t.a.m. í
sambandi við Jan Mayen, svo að
dæmi sé nefnt? Geir Hallgrímsson
minntist á þetta eftir för sína til
Noregs haustið 1975. Þá ætlaði
allt um koll að keyra, m.a. í
Tímanum.
Lagzt var á málið í viðskipta-
ráðuneytinu. En nú úpplýsir olíu-
og orkumálaráðherra Noregs,
Bjartmar Gjerde, að íslendingar
geti fengið norska olíu innan tíðar
á helmingi lægra verði en á
Rotterdammarkaði nú, og ef þeir
hefðu gert samning við Norðmenn
á sínum tíma hefðiíslenzka þjóðin
sparað sér milljarða króna, sem
runnið hafa í Rotterdamhít Rússa.
2) Hefur ekki Bjarni Magnús-
son gengið á fund viðskiptaráð-
herra og skýrt honum frá því, að
möguleikar séu á því að kaupa
óunna olíu í Nígeríu? Væri ekki
ástæða til að kanna það rækilega?
Við þurfum á að halda verðmæt-
um markaði í Nígeríu. Þangað
seljum við skreið. Og bezt af öllu
væri, að við fengjum olíu á
hagstæðu verði frá þessum miklu
olíuútflytjendum, sem þar eru.
Fram hefur komið tillaga um að
hreinsa olíuna í Portúgal og efla
þannig mikilvæga verzlun okkar
og viðskipti við Portúgala. Mætti
ekki kanna þessa leið til hlítar?
3) Einn af olíuforstjórunum -
hefur raunar svarað viðskipta-
ráðherra, þegar hann heldur því
fram, að þeir olíukóngar hafi ekki
bent á neinar leiðir til að fá olíu á
hagstæðara verði. Stjórnarfor-
maður Skeljungs upplýsti, að það
hefði ekki verið kannað til hlítar,
hvort við gætum fengið olíu á
hagstæðara verði, t.a.m. hjá olíu-
félögum. Tilvitnanir í stjórnarfor-
manninn og viðskiptaráðherra
hafa verið birtar hér í Morgun-
blaðinu og verður það ekki endur-
tekið. Þær voru formanninum
Hallgrími Fr. Hallgrímssyni til
sóma, þó að hann gengi of langt í
gagnrýni á Morgunblaðið. En upp-
lýsingar hans og ráðherrans
stangast gjörsamlega á, eins og
alþjóð er nú kunnugt.
Þannig mætti lengi telja. Olíu-
innflutningur okkar er svo lítill
miðað við önnur lönd, að margir
eru þeirrar skoðunar, að við gæt-
um fengið þennan leka frá ýmsum
aðilum, bæði olíufélögum og lönd-
um eins og Bretlandi og Banda-
ríkjunum. Ráðamenn eru að
rumska. Morgunblaðið fagnar því.
Skrif „vitsmunaveranna" og „hins
galna" ritstjóra eru að bera
árangur. Svo geta menn kallað
okkur hvað sem þeir vilja. Til-
gangur blaðsins hefur enginn ann-
ar verið en sá að reyna að vekja
menn til umhugsunar um þá
hættu, sem stafar af einhliða
olíukaupum okkar frá Sovétríkj-
unum. Á þessa hættu hefur áður
verið bent. Hún er ekki síður fyrir
hendi nú um stundir en áður. Við
eigum að dreifa þessum kaupum,
ef mögulegt er. ÁÖur hefur verið
talað um fiskinn, sem við seljum
Sovétmönnum. Hann er ekkert
slor. Ekki hefur hann hækkað á
Rússlandsmarkaði, heldur er hann
samningsbundinn, þó að olían
rjúki upp úr öllu valdi. Auðvitað
ætti fiskur á Sovétmarkaði að
fylgja verðhækkun á Bandaríkja-
markaði, þó að rétt sé, að sá
fiskur, sem við seljum til Rúss-
lands, er ekki sama gæðavaran og
sá, sem fer á Ameríkumarkað.
Frystar fiskafurðir hækkuðu síð-
ast í Bandaríkjunum skömmu
fyrir jól, eða um 11,5% þorskflök-
in, og 30. apríl sl. voru hækkanir á
bilinu 5—15%, þar af hækkuðu
þorskflök um 10,6%. Verð á
þorskflökum okkar á Bandaríkja-
markaði hefur þannig hækkað um
22,1% á fjögurra mánaða tímabili.
Það mætti kannski benda Rússum
á það, án þess að roðna.
Svo er enn eitt.
Olían til íslands er ekki nema
dropi í olíuhafinu. Við kaupum ea.
600 þús. tonn. Rússar selja lepp-
ríkjum sínum á fjórða hundrað
milljónir tonna á ári, sumum á
hagstæðara verði en okkur. Allir
vita, að nú er skortur á olíu. Hann
verður ekki leystur með einu
pennastriki, á það hefur áður
verið bent hér í blaðinu. En er það
ekki einnig hættulegt að fá alla
olíuna úr einum stað, t.a.m. ef
Rússar ákvæðu að skera niður
allan olíuútflutning? Hvar stæð-
um við þá? Það yrði álíka og að
hefta blóðrás í líkama sjúklings.
Þykir íslenzkum ráðamönnum
þægilegt að eiga þetta og annað
yfir höfði sér? Morgunblaðinu
þykir það a.m.k. ekki fyrir hönd
íslenzku þjóðarinnar og telur
skyldu sína að benda á það, hvað
sem hver segir.
Þá hefur það ekki farið framhjá
nokkrum Islendingi, að ríkisstjórn
landsins hefur beinlínis grætt á
olíuhækkuninni. Hún hefur náð til
sín milljarða gróða vegna hækk-
unarinnar. í ritstjórnargrein í
málgagni Félags íslenzkra bif-
reiðaeigenda segir m.a. svo, en
blaðið (Ökuþór) er nýkomið út:
„Innkaup eru gerð hjá Rússum og
verðið ákveðið af þeim eftir svo-
kölluðum Rotterdammarkaði. Það
verð virðist langtum hærra en það
sem allar aðrar þjóðir þurfa að
greiða og gildir það um sumar
austantjaldsþjóðir einnig, sem
kaupa benzín af Rússum."
Síðan benda forráðamenn Fé-
lags íslenzkra bifreiðaeigenda á,
að af síðustu 51 kr. hækkun komu
í hlut Rússa 26 kr., í hlut íslenzka
ríkisins 23 kr. „fyrir ekkert“, eins
og komizt er að orði, og í hlut
olíufélaga 2 kr. vegna hækkaðs
dreifingarkostnaðar. „Síðasti liður
hefði kannski verið 23 kr. fyrir
ekkert + 2 kr. fyrir hækkun á
kostnaði = 25 kr. hækkun til
ríkisrekinna olíufélaga, ef þau
hefðu verið til.“
Væri ekki einnig ástæða til að
hafa þetta síðastnefnda í huga?
Benzíntunna
frá BP — og
samúðar-
kveðjur frá
okkur
og Steini
„Vitsmunaverurnar" og „hinn
galni" ritstjóri láta þennan sunnu-
dagspistil nægja í bili. Ríkisfjöl-
miðlum er heimilt að lesa hann
upp, ásamt öðru því, sem Morg-
unblaðið hefur birt um þetta mál,
ekki sízt sjónvarpsmönnum. Það
sem ritstjórar Morgunblaðsins
hafa að segja um olíumál hefur
staðið hér í blaðinu. Ef einhver
vill kynnast skoðunum forráða-
manna blaðsins er þeim bent á að
lesa skrif þess — og helzt hleypi-
dómalaust og án fyrirfram ákveð-
innar skoðunar um að eitthvað illt
hljóti að liggja á bak við þessi
skrif eða þau séu einungis „hama-
gangsáróður", eins og Þjóðviljinn
reynir að innræta lesendum sín-
um.
Við höfum alltaf haldið að ljóð
Steins Steinars, Kommúnista-
flokkur íslands, In memoriam,
væri gamankvæði, en nú er komið
í ljós, að það er röng „bókmennta-
skýring“. Steinn sá öðrum betur
inn í framtíðina:
En minning hans mun lifa
ár og aldir,
þótt allt hans starf sé löngu
fyrir bí.
Á gröf hins látna blikar
benzíntunna,
frá British Petroleum
Company.
Með innilegustu „Nafta“-kveÖj-
um til aðstandenda olíuflokksins.
á
c\a
1501
lil

i fjarstæðu og
t að útrýma
i ýmsir ráða-
, sæmandi að
svefn-
hörmangara-
að verða
áta þá ráða
af því,
^ ítrekað.
með
% Rúss-
um
að
legum
ta um
ið sér
,hlut-
n-
i i
’verða
rennidepill
Tsbaráttunnar er.
:gi augu ráðamanna opnast,
ur en hörmangarar ná
erkataki á íslendingum enn
íu sinni; áður en þeir leggja
tur undir sig íslenzk fiski-
ið — á olíutunnum.
Við höfum annað að gera við
ipula fiskistofnana en að
rna þeim í braskhitina i
itterdam. Það skiptir cngu
áli, þó að Heródes og Pílatus
andi í faðmlögum á útsfðum
óöviljans. Olíusalar og al-
ðubandalagsmenn mega
ssast þar og faðmast, eins
þeir vilja. Morgunblaðið
itur það a.m.k. engin áhrif á
? hafa. Aðalatriðið er að
ka til hendi. Fleiprið í blöð-
skiptir engu máli.J
138. tbl. 66. árg.
Olíu- og orkumálaráðherraNoregs:
íslendingar geta fengið
norska olíu innan tíðar
Olíuverð á íslandi væri helmingi lægra ef við hfefðum olíusamning við Noreg
Frá Jan Erik Lauré. fréttaritara Morgunblaðsins f Osló.
- Ég geri ráð fyrir að innan tíðar getl Islendingar fengið keypta norska olfu. segir Hjartmar GJerde
„rkumálaráðherra Noregs f viðtali vlð Morgunblaðið í viðtalinu sagði ráðherrann einnlgað fyr r tvoimur
eða þremur árum hefðu (slendingar látlð í ljo*. áhuga á því að fá keypta oliu f Noregi. og vaH
langtfmasamninKur um olíukaup fslendinga af Norðmönnum f Kildi nú. nami
bandarfkjadölum. en á Rottcrdam markaði kostar sama magn nu na rfellt Hi dall.
a mi vrrðið á olfufatið u
- Oliunotkun Ulendinga er um
600 þúsund tonn á ári. og það er
ekki mikið þcgar tekið er tillit til
Jiess hversu oliuframleiðsla Norð-
manna mun aukast á næstu árum.
meöal annars þegar stærsti olíu-
pallurinn I Norðursjónum. Stat-
fjord a. fer að gefa af sér
Það g
eða tveggja J
íslendingjj
þjóð^
verður, einfaldlega af þvi að enn
hefur ekki borixt formleg ósk um
oliukaup. segir Gjerde.
Hann leggur áhertlu á að margt^
þurfi að rarða
oliukaupum Ísler
orðið, j
Jteirra félaga, ■
greina f.vri
Statoil.3

i gætu kumið til
I.Jartmar GJerde, olíu- og orku-
(Álaráöherra Noregs.
.d'

s„ ,;li
lísöluáoliutU!
s næst^.áratuí

TVt»V?g-»»flfl,£flÉ
1 vct

'IUINN
EM _________________________________________
Málgagn sósíalisma, verkalýðs-
L hreyfingar og þjóðfrelsis
■ t tgelandi l tgöfufeiag l'joðviljans
IKramkva-mdastjori Ktður Hergmann
\ Kítsljorar Arm Bergmann. Emar Karl llaraldsson.
Fretlastjori: Vilborg flarðardottir
Vnarniaður SunnudaKsblaðs: Ingolfur Margeirsson
KekslrarstjðM
Auglysingastl
Afgreiðslust jf
Klaðamenn:!
Kríðriksson.i
SigurdOrssora
Krlendar fréL
Ingolfur Hanq
l.jOsmyndir: ..
t'tlit og hönnJ
llandrita- og f
Safnvörður:
Jvar er ódýra olían?
• skrif Morgunblaðsins um oirukaup Islendlnga frá
RúSsa'rrárðrIUm haf? verið svo yf irþyrmandi að undan-
mark^ðsverði' ~'un' he,or vr-'el»f virst það fyrirfram
',5nhverri skwnsamleari
aðE™Ír|Þ« 0liUk?Up okkar frá Rússum eru svona slæm
^áor9°nb aðfcinfc' Þá verðaþeirlafnframt að
bgnda_á_hvar hagstæðari inrtíiúþ-éfTmöguIeg:---
•,Þvivaria 9etur Það verið skoðun Morgunblaðsins að
Rússum^nn einhveria sérmlðhöndlwí h|2
Russum og gerast þar með handbendi þeirra.
• Viðskiptin við Rússa hafa jafnan farlð f ram á grund-
ást^ðfatnnkrT’? hagsmuna' °9 hefur eldrei verið
astæða til að ásaka Sovétmenn um neina ósanngirni.
?iðskinh,Tr hafa/vnilega haldið sinum hlut f þeim
viðskiptum, en hafa þó aldrei fengið neina bá með
h°ndlan sem hægt væri að flokka undlr ölmusu Enda
værus|,k viðskipti ekki aðeins óeðlileg, heldur beinlinis
hættuleg efnahagslegu sjálfstæði okkar, svo sem her.
mangstengsl okkar við Bandaríkin eru gleggst dæmi um.
•ALifannaðmá|ersvo, aðþaðersjálfsagtogeðlilegt að
með tMMtMnnbrt^H T enTrskoðun 'oMlfaupunum
samið. * breyHra aðsfæðna frá þvl er siðast var