Morgunblaðið - 03.01.1980, Page 21

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. JANÚAR 1980
21
Forsetakosningar í júní
Guðlaugur Þorvaldsson
Eldjárn hygðist ekki gefa kost á
sér til endurkjörs, en annað vildi
hann ekki um málið segja.
Sigríður Thorlacius:
Hrein
fjarstæða
„Nei, það er hrein fjarstæða
og mér hefur aldrei komið neitt
slíkt til hugar og enginn hefur
nefnt það við mig,“ sagði Sig-
ríður Thorlacius fyrrum formað-
ur Kvenfélagasambands íslands.
Sigríður kvaðst vona að sitt
nafn blandaðist ekki inn í þær
umræður sem yrðu um hugsan-
lega forsetaframbjóðendur, það
væri alls ekki í myndinni.
Sigríður Thorlacíus
Ármann Snævarr:
Ekkert
ákveðið
Ármann Snævarr
Ólafur Jóhannesson:
Segi ekki
orð
um málið
MORGUNBLAÐIÐ leitaði í gær til nokkurra þeirra
manna, sem nefndir hafa verið sem hugsanlegir
forsetaframbjóðendur, en ljóst er nú að forseti
íslands, herra Kristján Eldjárn, ætlar ekki að gefa
kost á sér í kosningunum, sem fram fara 29. júní í
sumar. Aðeins Albert Guðmundsson gaf jákvætt svar,
en svör hinna fara hér á eftir:
Guðlaugur Þorvaldsson:
Segi
ekkert að
svo stöddu
„Ég get ekkert sagt um þetta
mál á þessari stundu, ég er ekki
reiðubúinn til þess á þessari
stundu að segja eitt eða neitt um
þetta mál,“ sagði Guðlaugur
Þorvaldsson ríkissáttasemjari
Gylfi Þ. Gislason
„Ég hef ekkert ákveðið í því
efni og ekki leitt mikið huga að
því,“ sagði Ármann Snævarr
hæstaréttardómari, er Morgun-
blaðið spurði hann í gær um
forsetaframboð. Ármann kvaðst
hins vegar ekki geta neitað því,
að menn hefðu rætt þetta við sig,
en hann hefði ekkert ákveðið.
Ármann kvaðst enn bera þá von
í brjósti, að Kristján Eldjárn
héldi áfram að gegna embætt-
inu.
Pétur Thorsteinsson
„Ekki orð,“ sagði Ólafur Jó-
hannesson, alþingismaður og
fyrrum forsætisráðherra, er
hann var spurður hvort hann
hugleiddi að gefa kost á sér til
forsetaembættis.
Ólafur sagði jafnframt, að
ekki væri að vænta neinnar
yfirlýsingar frá sér um þetta
mál. Sagðist hann aldrei hafa
rætt um að fara í forsetafram-
boð, þó aðrir hefðu nefnt nafn
sitt í þessu sambandi. Ólafur
sagði það leitt að dr. Kristján
Ólafur Jóhannesson
Ragnhildur Helgadóttir
Tók því
fjarri
Ragnhildur Helgadóttir, fyrr-
um alþingismaður tók því fjarri,
er Morgunblaðið spurði hana í
gær, hvort hún ætlaði að gefa
kost á sér til embættis forseta
Islands.
Gylfi Þ. Gíslason:
Hef ekkert
um málið
að segja
„Ég hef ekkert um málið að
segja að svo stöddu," sagði Gylfi
Þ. Gíslason prófessor og fyrrum
ráðherra. Sagði hann málið vera
svo nýtt og þyrfti að fá að
þróast, en að svo komnu máli
vildi hann ekkert segja.
pg fyrrum rektor Háskóla
íslands.
Sagði hann fara best á því að
leyfa nýja árinu að ganga al-
mennilega í garð áður en þetta
mál yrði rætt.
Pétur Thorsteinsson:
Myndi taka
áskoranir
til athugunar
„Ef hópur fólks eða samtök
manna skora á mig að gefa kost
á mér í embætti forseta mun ég
taka það til athugunar á sínum
tíma,“ sagði Pétur Thorsteinsson
sendiherra. „En ég hef lítið
hugsað um þetta mál og mér
þykir mjög miður að núverandi
forseti skuli ekki gefa kost á sér
áfram."
ítrekaði Pétur að hann hefði
ekki í hyggju að hafa neitt eigið
frumkvæði í þessu máli að svo
Ragnhildur Helgadóttir
stöddu, og væri ekki meira um
málið að segja af sinni hálfu.
Fjórði forsetinn verður kjörinn í
þriðju almennu forsetakosningunum
Forsetakosningarnar í sumar
verða þriðju almennu forseta-
kosningarnar hér á landi. þar
sem Sveinn Björnsson fyrsti for-
setinn var kjörinn á fundi Sam-
einaðs Alþingis á Þingvöllum 17.
júni 1944, en annar og þriðji
forsetinn, Ásgeir Ásgeirsson og
Kristján Eldjárn voru þjóðkjörn-
ir.
Sveinn Björnsson fyrsti forseti
Islands hafði gegnt embætti ríkis-
stjóra frá 1941. Kjör ríkisstjóra
fór fram á fundi í Sameinuðu
Alþingi 17. júní. Sveinn var kjör-
inn ríkisstjóri til eins árs með 37
atkvæðum, Jónas Jónasson frá
Hriflu hlaut 1 atkvæði, en sex
seðlar voru auðir. Fimm þingmenn
voru fjarstaddir atkvæðagreiðsl-
una.
Á fundi Sameinaðs Alþingis á
Þingvöllum 17. júní 1944 voru tvö
mál á dagskrá: yfirlýsing um
gildistöku lýðveldisstjórnarskrár-
innar og forsetakjör. Bráðabirgða-
ákvæði var í stjórnarskránni þess
efnis að fyrsti forseti lýðveldisins
skyldi kjörinn af Sameinuðu Al-
þingi, en eftirmenn hans skyldu
vera þjóðkjörnir. Sveinn Björns-
son ríkisstjóri var svo kjörinn
forseti með 30 atkvæðum, Jón
Sigurðsson skrifstofustjóri Al-
þingis hlaut 5 atkvæði og 15 seðlar
voru auðir.
Sveinn Björnsson var svo
sjálfkjörinn áfram, er fyrsta kjör-
tímabil hans rann út, en hann lézt
úr hjartaslagi aðfaranótt 26. jan-
úar 1952.
Þrír menn buðu sig fram í
forsetakosningunum, sem fram
fóru 29. júní 1952, Ásgeir Ás-
geirsson alþingismaður og banka-
stjóri, séra Bjarni Jónsson vígslu-
biskup og Gísli Sveinsson, fyrrver-
andi alþingismaður og sendiherra.
Ásgeir Ásgeirsson var kjörinn
annar forseti íslands. Hann hlaut
32.925 atkvæði, eða 46,7%. Bjarni
Jónsson hlaut 31.042 atkvæði, eða
44,1% og Gísli Sveinsson hlaut
4.255 atkvæði, eða 6%. Auðir
seðlar voru 1940, eða 2,8% og
ógildir 288, eða 0,4%. Á kjörskrá
voru 86.700, atkvæði greiddu
70.444 og var kjörsókn 81,2%.
Ásgeir Ásgeirsson var svo
sjálfkjörinn áfram í forsetaemb-
ættið, þar til 1968, að hann gaf
ekki lengur kost á sér.
Aðrar almennu forsetakosn-
ingarnar á íslandi fóru fram 30.
júní 1968. Tveir menn voru í
framboði, Kristján Eldjárn þjóð-
Sveinn Björnsson
minjavörður og Gunnar Thorodd-
sen fyrrverandi alþingismaður og
sendiherra. Kristján Eldjárn var
kjörinn þriðji forseti íslands með
67.564 atkvæðum, sem voru 65%
greiddra atkvæða. Gunnar Thor-
Ásgeir Ásgeirsson
oddsen hlaut 35.438 atkvæði, eða
34,1%. Auðir seðlar voru 667 og
ógildir 238, eða samtals 0,9%. A
kjörskrá voru 113.719, atkvæði
greiddu 103.907, eða 91%. Krístján
Eldjárn var svo sjálfkjörinn 1972
og ’76, en hefur nú lýst því yfir að
hann muni ekki bjóða sig fram
aftur á þessu ári.
Samkvæmt stjórnarskránni er
hver sá maður kjörgengur til
embættis forseta íslands, sem er
35 ára og fullnægir skilyrðum
kosningaréttar til Alþingis, að
fráskildu búsetuskilyrði. Forseti
er kjörinn beinum, leynilegum
kosningum af þeim, er kosningar-
rétt hafa til Alþingis og er sá
réttkjörinn forseti, sem flest fær
atkvæðin, ef fleiri en einn eru í
kjöri. Ef aðeins einn er í kjöri, er
hann réttkjörinn án atkvæða-
greiðslu. Forsetakosningar hafa
jafnan farið fram síðasta sunnu-
dag í júní. Forsetaefni skal hafa
meðmæli minnst 1500 kosninga-
bærra manna og mest 3000. Kjör-
tímabil forseta hefst 1. ágúst og
endar 31. júlí að fjórum árum
liðnum.