Morgunblaðið - 03.01.1980, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 3. JANÚAR 1980
31
væri sem á undan segir verr
fallinn en aðrir bátar til ofansetn-
ings ef illa stóð á sjó.
Jón Guðfinnsson átti part í
bátnum með Einari, en ekki virtist
útgerðin ætla að verða þeim
bræðrum gróða fyrirtæki. Bátur-
inn kom á versta tíma, kreppan
hafði að vísu skollið á 1930 en 1934
bættist eindæma aflaleysi við lágt
fiskverð.
Jón á Einari Hálfdáns var
hæstur í Bolungavík fyrstu vertíð-
ina (1935) með 25 króna hlut frá
nýári til páska. Menn óðu ekki í
peningum í Bolungavík þennan
vetur fremur en þá næstu og er
þessu hallæri lýst í Einars sögu.
Þótt Jón væri ötull formaður og
sækti fast, var aldrei neinn æsing-
ur í honum við mannskapinn.
Hann var einstaklega laus við
hávaða og bægslagang og skamm-
ir, enda mannasæll. Eg, sem þetta
rita, var með honum á síld eitt
sumar á Einari Hálfdáns og man
ekki eftir styggðaryrði frá for-
manninum. Hins vegar minnist ég
snarræðis hans eitt sinn mjög
glöggt. Við vorum á reknetum og
höfðum stoppað dráttinn til að
hrista úr. Það var ágætt veður en
dálítil lognkvika og í einni þeirra
rann síld á dekkinu yfir í annað
borðið. Það þurfti ekki mikið til að
halla 8 tonna súðbyrðingi. í stað
þess sem margur hefði líkast til
reynt, að moka síldinni til baka
eða niður í lest, en hvorttveggja
hefði verið umhendis og seinlegt
ef ekki hvolft bátnum svo mikill
sem hallinn var, gerði Jón það
eina sem rétt var og gerði það
strax. Hann þreif síldarháf í
vélarhúskappanum og skólfaði
síldinni út yfir borðstokkinn und-
an hallanum en lét okkur hina
færa okkur yfir í hitt borðið og
hala til okkar net. Ef við hefðum
farið út í borðið að moka er eins
líklegt að bátnum hefði hvolft,
hann vantaði áreiðanlega ekki
nema mannsþyngd eða tveggja til
þess. — Þessum fleytum veitti
undan manni, sem stóð á öðrum
borðstokknum, hvað þá mörgum.
Þannig var Jón Guðfinnsson snar-
ráður maður og handtakagóður.
Hér verður nú að gera stanz á
sjómannssögunni til að geta
lífsförunautar Jóns, en það var 10.
október 1931, sem hann kvæntist
Þorgerði Einarsdóttur Hálfdáns-
sonar og Jóhönnu Einarsdóttur.
Hún þótti einn bezti kvenkostur í
plássinu, frið stúlka, greind og af
góðu foreldri. Þeim hjónum fædd-
ist 1933, fyrsta og eina barn sitt,
Einar, sem er þekktur tögaramað-
ur í Reykjavík, lauk prófi frá
Stýrimannaskólanum 1957 og hef-
ur síðan verið stýrimaður eða
skipstjóri á togurum. Hann er
kvæntur Veru Einarsdóttur Krist-
jánssonar og Aðalbjargar Bjarna-
dóttur og eru börn þeirra hjóna
fjögur og öll komin til þroska. Það
yngsta 12 ára drengur. Barnabarn
þeirra Einars og Veru er eitt.
Hafði Jón mikið yndi af þeim
öllum, því að hann var maður
barngóður. Þótt það sé ekki mitt
að votta um innræti þessa látna
manns, veit ég að hann bar hlýtt
hjarta undir sjómannsstakknum
og dálítið hrjúfu yfirborði á
stundum.
Þegar kom fram á þriðja stríðs-
árið og hagur Bolvíkinga tekinn að
rýmkast og þá einkum Einars,
aðalútgerðarmannsins, fóru Einar
og formenn hans að hugsa til
stærri báta, enda jukust um þær
mundir vonir manna um bætt
hafnarskilyrði. Jón Guðfinnsson
seldi Hálfdáni frænda sínum og
mági part sinn í Einari Hálfdáns
og fór haustið 1943 á sjómanna-
námskeið á ísafirði og lauk þar
hinu minna-fiskimannaprófi í jan-
úar 1944. Þá varð hann stýri-
maður á vélbátnum Bangsa, 41
tonna báti, sem Einar hafði keypt.
Árið 1945 varð Jón skipstjóri á
Bangsa.
Einar notaði Bangsa mest til
vöruflutninga að sunnan en beitu-
flutninga að norðan. Þær ferðir
reyndust oft svalksamar, því að
ekki var nú flutningaskipið neitt
hafskip í sjó að leggja hlaðið að
vetrarlagi fyrir Hornstrandir eða
Núpa og Látrabjarg. Jóni gengu
flutningarnir áfallalaust, þótt
hann biði ekki oft af sér veður í
höfnum. Eins og drepið hefur
verið á, var hann óragur við vond
veður og meira en það, það lá
aldrei betur á honum á sjó en
þegar veður gerðist varhugavert.
Allt lukkaðist honum þó, vegna
þess hve laginn og öruggur stjórn-
andi hann var og gætinn stjórn-
andi þegar hann þurfti til þess að
taka.
Jón hafði verið aflasæll á Einari
Hálfdáns og hlutahæstur í Bol-
ungavík síðustu vertíðina á honum
ásamt Bernódusi Halldórssyni á
Maxinum. Þeir höfðu báðir 4
þúsund króna hlut frá nýári til
páska, og var þá allur munur á
orðinn frá fyrstu vertíð Jóns á
Einari en þá hafði hann sem áður
segir 25 króna hlut yfir sama
tíma.
Bangsi reyndist hins vegar Jóni
ekki nein happafleyta á fiskveið-
um. Hann var erfiður línubátur,
lét seint að stýri og lá ekki vel á
stefnu í andófi, því að hann var
breiður og grunnur hlutfallslega.
Á síldveiðum réði Bangsi ekki við
tvo nótabáta en Jón fór á síld á
Bangsa 1945 og hitti þá á eitt
mesta ördeyðusumar síldveiðisög-
unnar. Nótin var einnig of viða-
mikil fyrir Bangsa. Hún hafði
verið keypt af Fjölnisútgerðinni
og sett upp fyrir stærri bát.
Jón sá að hringnót myndi henta
betur og var með slíka nót næsta
sumar og gekk þá ágætlega. Enn
var svo eitt sumar á síld með
Bangsa, en þá varð hann fyrir því
óláni, að skekkja var í nótinni og
uppgötvaðist hún ekki fyrr en
langt liðið var á sumar og síldar-
vertíðin að enda.
Árið 1951 lét Jón af skipstjórn á
Bangsa og hafði þessi bátur reynst
honum svo erfiður og hann orðinn
þreyttur, að hann hugsaði ekki
meir til skipstjórnar.
Þau hjón fluttust suður til
Keflavíkur og fór Jón að vinna á
Vellinum. Þar undi hann sér ekki
nema árið og fluttust þau hjón þá
til Reykjavíkur, þar sem Jón réði
sig á Hvalfellið, nýsköpunartogar-
ann, með Snæbirni Ólafssyni.
Enda þótt ég væri fjarri þegar
ég frétti, að þessi formaður frá
Bolungavík væri kominn á togara,
varð mér oft hugsað til Jóns í
þeirri sjósókn. Það er nú ekki
aðeins að það sé erfitt fyrir
skipstjóra í þrjá áratugi að gerast
háseti, Jón reyndar aldrei verið
háseti sem hét, heldur er erfitt
fyrir mann uppalinn á línubátum
að gerast togarasjómaður á full-
orðins aldri. Þetta er allt öðru vísi
sjósókn, veiðarfærið allt annað og
flóknara, lífið um borð með öðrum
brag en á bátunum. Sjálfur hafði
ég reynt þetta og yngri en Jón og
átti þó erfitt með að venjast
umskiptunum. En þótt Jón Guð-
finnsson væri kominn á fimmt-
ugsaldur og tekinn að láta sig —
það kom við bakið í mönnum hin
erfiða sjósókn frá Bolungavík
einkum setningin og sleit mörgum
fyrir aldur fram — og Jón ekki
kynnst botnvörpu, varð hann
strax ágætur togaramaður, komst
vel niður í neti og öllum vinnu-
brögðum um borð: Þar hef ég fyrir
mér umsagnir félaga hans, og
Markúsar Guðmundssonar, sem
Jón fór til á Marzinn þegar
Snæbjörn hætti skipstjórn, „og
orð Markúsar eru ekki til að
rengja," eins og Tryggvi Ófeigsson
myndi sagt hafa.
Það geta sjómenn dæmt um, að
það er afreksverk að byrja á
togara á fimmtugsaldri og verða
þar meira en meðalmaður til allra
verka. Það kann að vera, af því að
ég þekki gerla hversu erfitt þetta
hlaut að reynast hinum gamla
bátaformanni, að ég er alltaf
dálítið stoltur með sjálfum mér af
þessum Bolvíkingi og finnst hann
hafa verið eitt órækasta dæmi um
það hver kengur var í Bolvíking-
um fyrrum. Þar var margur af-
reksmaðurinn við sjóinn og Jón
Guðfinnsson einn þeirra. — Þessi
hafnlausa verstöð Bolungavík
hefði ekki haldist við lýði nema
vegna ódrepandi seiglu fólksins
sem bjó þar.
Árið 1963 hætti Jón til sjós, þá
farinn að heilsu. Ekki vildi hann
þó halda að sér höndum, og fór að
vinna í landi, lengst af í Málm-
steypu Ámunda Sigurðssonar. Þar
vann hann eins lengi og fjörið
þoldi og þó lengur, því að hann var
harður af sér.
Jón Guðfinnsson var andlega og
líkamlega vel byggður maður. j
Hann var skýr í hugsun og vel að
manni og notaði krafta sína til að
vinna með þeim, en ekki til að
abbast uppá náungann, því að
hann var illindalaus maður og
stillti vel skap sitt sem var þó
mikið. Hann var í hærra lagi á
vöxt og þrekinn, herðarnar dálítið
kúptar, eins og oft er á sterkum
mönnum. Hann var dökkur yfirlit-
um og svipurinn karlmannlegur
og allur bar hann það með sér, að
hann væri karlmenni að kjarki og
dug. Enda þótt kynni okkar Jóns
væru ekki náin sökum aldursmun-
ar og eins þess að leiðir okkar lágu
ekki saman nema fá ár heima í
Bolungavík, þá var mér hlýtt til
þessa látna manns og sakna hans.
Það er einum góðum dreng færra
úr gömlu Víkinni...
Ásgeir Jakobsson.
+
Úför eiginmanns míns og föður okkar
HÖGNA EYJÓLFSSONAR,
rafvirkja,
Barmahlíö 25
fer fram frá Fossvogskirkju, föstudaginn 4. janúar kl. 15.
Sigríður Einarsdóttir,
Guðrún Helga Högnadóttir, Eyjólfur Högnason.
Maðurinn minn, faöir okkar og tengdafaöir
MAGNÚS BJARNASON,
Reykjabraut, Mosfellssveit
lést 15. desember.
Jaröarförln hefur fariö fram í kyrrþey aö ósk hlns látna.
Gunnhild Bjarnason,
Einar Magnússon,
Kristinn Magnússon, Jóna Georgsdóttir,
Gunnar R. Magnússon, Kristfn Davfðsdóttir.
+
Eiginmaður minn, faöir og tengdafaðir,
VIGFÚS VIGFÚSSON,
Njörvasundi 17
lézt 16. desember.
Jaröarförin hefur fariö fram í kyrrþey aö ósk hins látna.
Kristfn Sveinsdóttir,
Vigfús Óöinn Vigfúsaon,
Freysteinn Vigfússon, Anna Bára Pétursdóttir,
Guðmundur Vigfússon, Robin Kluger Vigfússon.
+
Faðir okkar, tengdafaöir og afi
SIGMUNDUR JÓHANNSSON,
Blómvallagötu 12
lézt 30. desember í Landspítalanum.
Jaröarför hans fer fram frá Dómkirkjunni föstudaginn 4. janúar kl.
1.30.
Blóm vinsamlegast afbeöin.
Þuríöur Sigmundsdóttir, Þórir H. Bergsteinsson
Jóhann Sigmundsson
og barnabörn.
+
Útför föður okkar
FINNS GUÐMUNDSSONAR,
náttúrufræðings
verður gerð frá Fossvogskirkju föstudaginn 4. janúar kl. 10.30.
Blóm vinsamlegast afþökkuö.
Fyrir okkar hönd og annarra vandamanna
Helga Finnsdóttir,
Guörún Finnsdóttir,
+ Hjartkær faðir okkar og fósturfaöir
STEINN ÞÓRDARSON,
frá Kirkjulæk
sem andaöist 24. desember verður jarðsunginn frá Breiöabólstaö
í Fljótshlíö laugardaginn 5. janúar kl. 14.00. Börnin.
+
Eiginkona mín, móðlr okkar, tengdamóöir og amma
SVANA JAKOBSDÓTTIR,
Lönguhlíö 23
verður jarösungin frá Fossvogskirkju, föstudaginn 4. janúar kl.
1.30 e.h.
Garöar Jónsson,
synir, tengdadætur og barnabörn.
+
Faöir okkar, tengdafaöir og afi
ALBERT ERLENDSSON,
Selvogsgötu 10, Hafnarfiröi
veröur jarösunginn frá Þjóökirkjunni í Hafnarfiröi föstudaginn 4.
janúar kl. 2.
Ingveldur Albertsdóttir, Kristín Albertsdóttir,
Margrét Albertsdóttir, Steingrímur Benediktsson,
Ólafía Albertsdóttir, Gunnar Guömundsson,
Erla Albertsdóttir, Einar Guömundsson.
og barnabörn.
+
Minningarathöfn um föður okkar
SIGURÞÓR ÞORLEIFSSON,
Brekkubraut 3, Keflavík
fer fram í Keflavíkurkirkju laugardaginn 5. þ.m. kl. 10 árdegis.
Jarösett veröur aö Odda á Rangárvöllum sama dag kl. 3 s.d.
Þeim sem vildu minnast hans er bent á Sjúkrahús Keflavíkur.
Þorleifur Sigurþórsson,
Ágúst Sigurþórsson.
Bílferð veröur frá Keflavíkurkirkju og frá Umferöamiðstööinni í
Reykjavík, kl. 12.15.
+
Þökkum innilega auösýnda samúö og vinarhug viö andlát og
jaröarför frænku okkar,
INGUNNAR ARADÓTTUR,
Fagurhólsmýri.
Systkinabörn