Morgunblaðið - 13.03.1980, Blaðsíða 31

Morgunblaðið - 13.03.1980, Blaðsíða 31
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 13. MARZ 1980 31 Sölustofnun lagmetis rædd á Alþingi: Norðurstjarnan áfram í sölusamtökum lagmetis — sagði iðnaðarráðherra óvissa um markaðsmál lagmetis á Bandaríkjamarkaði olli því að stjórn Norðurstjörnunnar hf. sagði upp aðild sinni að Sölumiðstöð lagmetis, sagði Hjörleifur Guttormsson. iðnaðarráðherra. á Alþingi á þriðjudag — i svari við fyrirspurn frá ólafi Ragnari Grímssyni (Abl). Hins vegar benda likur til að ekki komi til raunverulegrar úrsagnar árið 1981, enda vinnur Sölustofnunin að samningsgerð i Bandarikjun- um um sölu á léttreyktum sildarflökum (kipper snacks), sem er meginframleiðslutegund fyrirtækisins. ustofnunar. Óyfirfært er frá íslandi 60.000 dalir af umræddum Ríkissjóður varði 25 milljónum króna á ári í 5 ár til stofnunar og starfsemi Sölustofnunar, sagði ráðherra, eins og fyrir var mælt í lögum nr. 48/1972. Tekjur stofn- unarinnar af eigin starfsemi hafa samtals numið 315 m. kr. en heildarkostnaður af sölu- og markaðsstarfsemi 442 m. kr. Ráð- herra sagði að þróunarsjóður lag- metis hefði staðið straum af kostnaði vegna söluskrifstofu lag- metis í New York, er þar hefði verið ráðist í markaðsátak í þágu þessarar framleiðslu. Fengist hefðu mikilvægar markaðsupplýs- ingar og komið hefði verið á fót umboðsmanna- og dreifikerfi. Heildarvelta frá upphafi til árs- loka 1979 hefði numið 3 milljónum dollara en hallarekstur, sem að stórum hluta væri þó stofnkostn- aður, næmi tæpum 400 þús. döl- um. Söluskrifstofunni hefði verið lokað um sl. áramót, en yfir stæðu samningaviðræður um nýtingu þeirrar viðskiptalegu aðstöðu, sem unnizt hefði með rekstri hennar, þ.e. að tryggja sölusambönd, um- boðsmannakerfi og fleiri mark- aðsatriði með samstarfssamningi en án fjárhagslegrar áhættu Söl- fyrir báða aðila. Eina stóra vanda- málið, er upp hefur komið, er kvörtun Sovétmanna vegna gaff- albita í upphafi árs 1979. Það mál var leyst með beinum samningum framleiðanda og seljanda annars- vegar og kaupanda hinsvegar. Bætti framleiðandinn að fullu á sinn reikning þann kostnað, kr. 130 milljónir, er kaupandinn taldi sig hafa orðið fyrir og á það raunar við einnig um öll hin smærri tilfelli. í árslok 1979 kom kvörtun frá iðursoðna rækju. Taldi umboðs- maðurinn gæði vörunnar ekki vera samkvæmt samningum eða gæðin a.m.k. umdeilanleg. Samningar eru nú á lokastigi, en ljóst er að beint markaðstjón hefur ekki orðið. Óhöpp og tjón sem lagmetisiðn- aðurinn hefur orðið fyrir á undan- förnum árum hafa verulega dregið úr bjartsýnustu vonum um skjóta uppbyggingu þessarar iðngreinar. Erfiðleikarnir sem við er að glíma eru margvíslegir, smæð heimamarkaðar veitir fyrirtækj- um ekki þá kjölfestu, sem rennur traustum stoðum undir þessa framleiðslu hjá nágrannaþjóðum, starfsreynsla og þekking er af skornum skammti og eftirliti hef- ur verið ábótavant. Iðnaðarráðuneytið hefur í sam- ráði við sjávarútvegsráðuneytið og eftirlitsstofnanir endurskoðað reglugerð um eftirlit, framleiðslu og útflutning á lagmeti, og er hún nú tilbúin til útgáfu. En opinbert eftirlit eitt nægir ekki, auka þarf þekkingu manna við framleiðslu og koma þarf á stöðugu eftirliti í verksmiðjunum sjálfum. Er hér mikið verkefni fyrir velmenntað fólk í matvælafræðum. Fyllri vinnsla sjávarafla hefur ef til vill aldrei verið eins brýn og einmitt nú. Til eru markaðir fyrir ýmsar þær vörutegundir sem lagmetisiðnaðurinn framleiðir, nægir hér að minnast á lifur og rækju. En gæði framleiðslunnar verða að vera í fyrirrúmi — endurskipulagning og endurbætur í lagmetisiðnaði verða að taka mið af því.“ rekstrarhalla. Ráðherra sagði rekstrartap Sölustofnunar 17 m. kr. 1979 og eiginfjárstaða væri neikvæð um 7. m. kr. Eiginfjársfaða þróunar- sjóðs í lok sama tímabils væri hins vegar jákvæð eða 250 m. kr. bróunarsjóður lagmetis hefur tekjur af þrennu: 1) 1% útflutn- ingsgjald af lagmeti, 2% útflutn- ingsgjald af söltuðum grásleppu- hrognum og 3% útflutningsgjald af matarhrognum. Samtals námu þessar tekjur hans frá upphafi til ársloka 1979 343 m. kr. Helzta verkefni sjóðsins hefur verið vöruþróun, hönnun umbúða, hag- ræðingarviðfangsefni o.fl., auk stuðnings við söluskrifstofuna í Bandarikjunum. Samtals hefur verið ráðstafað úr sjóðnum 1972-79 196 m. kr. Um kvartanir, sem borizt hafa vegna vöruskemmda, sagði ráð- herrann orðrétt: „Almennt orðað hafa kvartanir þær, er upp hafa komið á árinu, ekki verið margar né stórar og málin leystust á fullkomlega viðskiptalegan hátt hverju sinni, Fyrirspurn um lánakort á Alþingi: „Hjálpar fólki til að kaupa meira en það hefur efni á“ — sagði Guðrún Helgadóttir EKKI þarf að leita leyfis stjórnvalda til stofnunar lánakortafyrirta'kis. sagði Tómas Árnason. viðskiptaráðherra. í svari við fyrirspurn Guðrúnar Ilelgadóttur (Abl.) um þessa tegund viðskipta i sameinuðu þingi sl. þriðjudag. Ef um hlutafélag er að rasla fvlgist hlutafélagaskrá með þvi að ga-tt sé ákvæða nýrra hlutafélagalaga (nr. 12/1978) um skil.vrði fyrir skrásetningu fyrirtækisins. Viðskiptaráðuneytið fjallar nú um með hverjum hætti bezt verður fyrir komið framkvæmd skrásetningar í samræmi við lögin. Lánakortaf.vrirtæki eru ekki, sam- kvæmt gildandi lögum, háð samsvar- andi eftirliti og bankastarfsemi. Það m.vndi hins vegar háð hlutafélagalög- um, sem f.vrr segir, og skattalögum, og þeim stjórnvöldum, sem fram- kvæmd þeirra laga annast. Þá yrði slíkt fyrirtæki að fara eftir ákvörðun Seðlabanka um vexti og annað eftir- gjald fyrir umlíðun skuldar, sam- kvæmt lögum um Seðlábanka Islands (nr. 29/1961) og lögum um bann við okri, dráttarvexti o.fl. (nr. 58/1960). Að lokum sagði ráðherra, að við- skiptaráðune.vtið hefði aflað sér upp- lýsinga um lög og reglur um lána- kortafyrirtæki í nágrarpialöndum og m.vndi meta, er úrvinnsla upplýsinga lægi fyrir, hvort nauðsynlegt væri að setja sérlög um þessa starfsemi. Kjartan Jóhannsson, fyrrv. við- skiptaráðherra, sagði vanda þessarar starfsemi erlendis þrenns konar: 1) stuldur lánakorta, 2) hvern veg megi tryggja hagsmuni sölufyrirtækja gagnvart hugsanlegu gjaldþroti lána- kortaf.vrirtækis og 3) að fólk stofni til óheyrilegra skulda eftir þessari viðskiptaleið. Fyrirspyrjandi, Guðrún llelga- dóttir, sagði ekki ástæðu til að auka fjölbreytni fjármálalífsins nieð því að taka upp þjónustu af þessu tagi. Hún sagðist hrædd við að opna þessa hjálparleið til að auðvelda fólki að kaupa meira en það hefði efni á. Hún vitnaði til umsagnar í verzlunarriti þar sem þetta viðskiptaform væri kallað „verra en eiturlyf" og að forðast ætti í lengstu lög að bæta „slíkri plágu við það sem fyrir er af slíku". Hún sagði ennfremur að uni svipað leyti og lánakort héldu innreið sína í Svíþjóð hefðu sakamál, sem fjölluðu um peningavanskil, auki/.t um 83'// þar i landi. Fríverzlunarsamningur EFTA-ríkja og Spánar — Tekur væntanlega gildi í marz-apríl nk í júnimánuði 1979 var undir- ritaður i Madrid fríverzlunar- samningur sjö EFTA-rikja og Spánar með fyrirvara um sam- þykki viðkomandi landa. Með honum er stefnt að afnámi tolla og annarra viðskiptahafta í viðskiptum viðkomandi rikja. Þessi samningur nær fyrst og fremst til fríverzlunar með iðn- aðarvörur. En að frumkvæði íslands fékkst tekinn inn við- auki. sem fjallar um fríverzlun með fisk og fiskafurðir. og fylgir sérstakur vörulisti þar um. í viðaukanum er og tekið fram, að stefnt skuli að frekara afnámi innflutningshafta á sjávarafurðum til Spánar mcð það að markmiði, að innflutn- ingur verði algjörlcga frjáls. Vörulistinn, sem samningur- inn um sjávarafurðir nær til, er tvískiptur. í fyrri hlutanum eru vörur, sem falla undir 60% lækkun innflutningstolls. Þar undir falla t.d. mjöl og lýsi. í síðari hlutanum eru vörur sem falla undir 25% lækkun inn- flutningstolls. Þar undir fellur saltfiskur og lækkar tollur á honum úr 10% í 7,5. Fríverzlunarsamningurinn skyldar Spán til að veita EFTA- ríkjum sams konar tollalækkan- ir í iðnaðarvörum og hann veitir EBE-ríkjunum. EFTA-ríkin veita Spáni sömu viðskiptaað- stöðu. Þannig myndu verndar- tollar á flestar iðnaðarvörur frá Spáni lækka um 60% svo til strax við fullgildingu samnings- ins. Þó er lækkunin minni, 30— 40%, á nokkrum vörutegundum. I árslok 1982 á að kanna vand- lega með frekara afnám við- skiptahafta í viðskiptum ríkjanna. — Lækkun tolla í EFTA-ríkjum á innflutningi frá Spáni miðast við beztu tollakjör þriðja ríkis, eins og þau voru í hverju fyrir sig í ársbyrjun 1978. Spánn miðar hins vegar sínar tollalækkanir við þá tolla, sem í gildi verða, þegar fríverzlunar- samningurinn hlýtur fullgild- ingu. Sérstök nefnd aðildarríkj- anna fylgist með framkvæmd samningsins. Alþingi íslendinga samþykkti síðla liðins árs heimild til ríkis- stjórnarinnar til þess að full- gilda viðskiptasamninginn af Islands hálfu. Var svo gert 28. desember sl. Auk íslands hafa Austurríki, Finnland, Noregur, Portúgal, Svíþjóð og Sviss full- gilt samninginn. Spánverjar hafa hins vegar ekki fullgilt hann enn. í greinargerð með tillögunni, er hún var lögð fram á Alþingi, kemur m.a. fram, að útflutning- ur héðan til Spánar var 2,6% heildarútflutnings 1978 og skipt- ist sem hér segir (f.o.b. verðmæti í m.kr.): Saltfiskur ............ 4392,7 Hörpudiskur ..............13,9 Þorskalýsi ................0,6 Hvalmjöl .................75,6 Lagmeti ..................10,4 Ullarlopi og band .........0,7 Ullarteppi ................0,2 Prjónavörur ...............0,4 Járn og stálúrg..........72,7 Frimerki .................2,9 Samtals .............. 4570.1 Af útflutningi til Spánar 1978 voru 98,3% sjávarafurðir, þar af saltfiskur 96,1%, en tollar á honum lækka um 25%, er Spán- verjar staðfesta samninginn, þ.e. í 7,5%. Innflutningur íslands frá Spáni nam 0,6% heildarinnflutn- ings 1978, samtals að c.i.f. -verðmæti 1065 m.kr. Stærstu þættir kaupa okkar þar voru: salt 283,6 m.kr, ávextir og grænmeti 150,6 m.kr. og vín 101,3 m.kr. Þar af var salt tollfrjálst fyrir. Ávextir, græn- metið og vínin falla ekki undir samninginn og eru reyndar einn- ig tollfrjáls. Lækkun verndar- tolla hér er því sáralítil fórn af okkar hálfu. Tollalækkun hér á spænskum vörum tekur aðeins til lítils hluta innflutningsins, þ.á.m. vefnaðarvöru og unninnar málmvöru, og missir tolltekna er óverulegur. Spánn hefur sótt um inngöngu í EBE. Vart verður Spánn þó aðili að bandalaginu fyrr en á árinu 1983. Gera verður og ráð fyrir nokkurra ára aðlögunar- tíma unz tollar hafa að fullu verið afnumdir milli Spánar núv. og EBE-ríkja. Þegar Spánn verð- ur aðili að EBE fellur fríverzlun- arsamningur EFTA-ríkis um sig við Efnahagsbandalagið, með óhjákvæmilegum breytingum. Með Fríverzlunarsamningnum við Spán er ekki aðeins tryggð tollalækkun í viðskiptum EFTA-ríkja við Spán í næstu framtíð. Jafnframt er lagður grundvöllur að því að frekari tollalækkanir milli EBE-ríkja og Spánar í framtiðinni komi til með að gilda milli EFTA-landa og Spánar. Samkvæmt upplýsingum, sem telja verður öruggar, hafa mikl- ar annir í utanríkismálanefnd- um beggja þingdeilda spánska þingsins valdið nokkurri töf á þinglegri meðferð málsins þar í landi. Áhugi mun fyrir hendi að afgreiða málið innan ekki langs tíma og líkur benda til að spænsk fullgilding samningsins verði fyrirliggjandi í marz eða aprílmánuði n.k. sf.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.