Morgunblaðið - 20.03.1980, Qupperneq 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 20. MARZ 1980
Er eitthvað bak
við blöffið?
Flensborgarskóli Hafnaríirði:
GULLDRENGIRNIR
eftir Peter Terson.
Þýðing: Birgir Svan Simonar-
son.
Tónlist: Sigurður Rúnar Jóns-
son.
Ljósameistari: Daniel Helgason.
Búningar og leikmunir: Alda
Sigurðardóttir.
Aðstoðarleikstjóri: Sif Stef-
ánsdóttir.
Kór- og hljómsveitarstjóri: Sig-
urður Rúnar Jónsson.
Leikstjóri: Inga Bjarnason.
Gulldrengirnir eða Zigger-
Zagger eru ekki alveg nýir af
nálinni heldur frá sjöunda ára-
tug, dæmigert breskt verk. Þýð-
ing og staðfærsla Birgis Svans
Símonarsonar breytir ekki þeirri
staðreynd að leikritið er úr
breskum jarðvegi, til dæmis er
fótboltaáhuginn sem setur svip
sinn á sýninguna naumast jafn
mikill hérlendis og á Bretlandi. í
sýningu Fle.isborgar er klæða-
burður krakkanna og framkoma
í pönkstíl. Ekki veit ég til þess að
pönkarar séu áhugasamir um
fótbolta. Það eru ýmsar mót-
sagnir í leikritinu. Aftur á móti
er ekki rétt að horfa á það mjög
gagnrýnum augum. Það sem
vegur upp á móti því sem
aðfinnsluvert kann að vera er að
sýningin er fjörleg og lifandi og
rokkóperunafnið því ekki alveg
út í hött. Mér skilst að Peter
Lelkllst
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
Terson, höfundur leikritsins,
gangi fremur lauslega frá verk-
um sínum, en ætli leikstjóra og
leikurum að reka smiðshöggið á
þau. Margt er vel gert í sýningu
Flensborgar undir leikstjórn
Ingu Bjarnason sem kunn er af
því að fara aðrar leiðir en
gengur og gerist í íslenskri
leiklist. Tónlist Sigurðar Rúnars
Jónssonar er einnig skemmtileg.
Þýðing Birgis Svans Símonar-
sonar er lipur, en dálítið upp-
skriftarleg vinstrimennska í
staðfærslunni.
Daníel Helgason sér um ljós
og er það ekki svo lítið verk.
Alda Sigurðardóttir er höfundur
búninga og leikmuna.
í Gulldrengjunum kemur eig-
inlega ekki nema einn gulldreng-
ur við sögu. Leikritið fjallar
mest um Halla, ungling sem
flýtur með straumnum. Hann
býr með móður sinni sem stund-
ar gamla atvinnugrein, en verð-
ur sjálfur að bera út og selja
blöð til þess að hafa í sig og á.
Hann fær alla upp á móti sér,
hættir í skóla, kemst ekki í
lögguna, stúlkan hans snýr við
honum baki. Hann er algjörlega
ráðvilltur undir lokin. Gefum
höfundinum orðið: Það sem ég
vildi ekki var að Halli samlagað-
ist eða væri sér fyllilega meðvit-
andi um stöðu sína. Ég vil að
hann sé jafn þver og vitgrannur
og eins auðvelt að glepja hann í
lokin og í byrjun. Látum því
endinn vera eins og hann er því
allt leikritið hefur hrópað á þá
spurningu hvort hann gæti ekki
orðið staðfastur drengur, góður
drengur, topp nemandi eða
eitthvað annað og jafnframt
verið fótboltaaðdáandi,,.
Margir leikarar koma fram í
Gulldrengjunum. Yfirleitt tókst
þeim með sóma að skila hlut-
verkum sínum. Ég nefni aðeins
fáein dæmi: Gunnar Richardson
í hlutverki Halla, Lárus Vil-
hjálmsson í litríku gervi Blöffa
Blöff, Kristínu Gestsdóttur sem
lék mömmuna, Lúther Sigurðs-
son sem var lögga, Jóhönnu G.
Linnet starfsmann ráðning-
arskrifstofu og Venna Einars S.
Guðmundssonar. Það einkenndi
sýninguna í heild að hún var vel
undirbúin, leikarar og söngvarar
höfðu greinilega fengið góða
Ieiðbeiningu og er það ekki síst
lofsvert.
Nemendur Flensborgarskóla
hafa á undanförnum árum verið
djarftækir og óhræddir við erfið
verkefni. Sýning Gulldrengja
vitnar um að áfram er haldið á
réttri braut.
Eyktirnar hvísla
lausnarorðum
Per Olof Sundman:
TVEIR DAGAR. TVÆR NÆTUR.
Ólafur Jónsson íslenskaði.
Almenna hókafélagið 1979.
Tveir dagar, tvær nætur gerist í
Norður-Svíþjóð, segir frá tveim
mönnum sem leita morðingja í
óbyggðum, finna hann og þurfa að
leysa þann vanda sem í gæslunni
felst og því að koma honum í
hendur réttvísinnar. Annar leitar-
mannanna er barnakennari, sí-
malandi besserwisser, hinn er
fátalaður lögregluþjónn.
Söguþráður er ekki margbrot-
inn, en leynir þó á sér. Eftir því
sem á söguna líður kynnumst við
mönnunum betur uns við þekkjum
þá vel. Stíll sögunnar er merkileg-
ur, byggir mjög á endurtekningum
og nákvæmum lýsingum á um-
hverfi og ýmsum háttum fólks.
Setningar eru stuttar og yddaðar.
Lögð er áhersla á að samtöl,
einstaka setningar segi sem mest
Bókmenntlr
eftir JÓHANN
HJÁLMARSSON
um persónuna. Þá list kann hann
Per Olof Sundman og má eflaust
rekja það listbragð hans til fornra
sagna.
Milli barnakennarans og lög-
regluþjónsins er allan tímann
spenna. Ástæðan getur verið sú að
þeir drukku báðir einum of mikið
nóttina áður en þeir lögði í
ferðina. Gefið er í skyn að barna-
kennarinn hafi átt vingott við
konu lögregluþjónsins. Kannski
veit lögregluþjónninn það.
Kannski er togstreitan milli
þeirra bundin við þekkingarskort
lögregluþjónsins sem barnakenn-
arinn minnir hann óspart á.
Per Olof Sundman
Kannski eru þeir bara báðir
hræddir og óöruggir, ekki síst
lögregluþjónninn sem ber ábyrgð
á aðgerðum þeirra við að klófesta
morðingjann og því hvernig farið
er með hann. Menn geta velt þessu
og fleiru fyrir sér. En hver sem
niðurstaðan verður, hana lætur
höfundurinn ekki beint uppi, er
ljóst að þegar lesandinn hefur
raðað saman brotum ú samtölum
mannanna tveggja og ýmsu sem
fær þá til að rifja upp fyrri tíð
verða persónurnar furðu heil-
ólafur Jónsson
steyptar í ekki stærra verki. Tveir
dagar, tvær nætur er fremur stutt
skáldsaga og fljótlesin.
Ólafi Jónssyni hættir til nokk-
urrar sérvisku í orðalagi. En í
þessari bók tekur maður lítið eftir
þeim einkennum stíls hans. Bókin
er ágætlega þýdd og víða hugvit-
samlega. Ég nefni sem dæmi
þegar barnakennarinn vitnar í
finnskt skáld:
I norðri staldrar vindurinn i auðninni.
en f suðri vakir undiralda.
veatur heiisar austri. akrarnir mðunum
ok eyktirnar hvisla lausnarorðum.
Kínaferð ’56
segja ef hefðbundinn dómur
mannskynssögunnar er lagður á
hlutina: stórstyrjaldir engar,
landamæri í svipuðum skorðum,
stjórnarfar óbreytt í voldugustu
ríkjum heims. Margt hefur hins
vegar breyst á huglæga sviðinu,
þar með talin hugarfarsbreyting
Kínverja sem á allra seinustu
árum hafa snúist á sveif með
vestrænum ríkjum en á móti
Sovétríkjunum.
Björn Þorsteinsson er lærður
maður og prófessor. En akadem-
ískur er hann ekki í frásögn sinni,
stundum meira að segja dálítið
strákslegur. Það er galsi í honum,
hann hefur gaman af að stílísera
— krydda frásögnina með fyndni
og ýmiss konar hugdettum sem
geta verið skemmtilegar eða leið-
inlegar eftir því hvernig komist er
að orði en gera það fyrst og fremst
að verkum að frásögn þessi eða
ferðasaga verðjjr fremur til
skemmtunar en fróðleiks. Góðum
ferðafélögum er gjarnt að fara
með spaug og spé hver við annan.
Og á þann hátt hafa þeir félagarn-
ir örugglega notið þessarar boðs-
ferðar, þeir hafa — eins og
Hafnaríslendingar forðum —
heimfært hinar framandi aðstæð-
ur upp á sína íslensku fyndni
þegar þeim sýndist svo. Þeirri
stemming kemur höfundur til
skila. Ef þessi dagbókarblöð hefðu
komið út strax eftir heimkomuna,
þá hefði ferðasagan notið sín mun
betur en nú — meðan félagarnir
voru allir á lífi og þekktir menn í
þjóðfélaginu og heimurinn eins og
hann var. En ferðafélagar Björns
voru þeir Bragi Sigurjónsson,
Brynjólfur Bjarnason, Jakob
Benediktsson, Jón Helgason, Jör-
undur Brynjólfsson, Kristján
Bender, Magnús Jónsson og Ólaf-
ur Jóhannesson.
Minna má á að fyrir tuttugu og
fjórum árum voru heimboð stór-
veldanna af þessu tagi mun al-
gengari en nú. Fjölda hópa var á
þann hátt boðið til Bandaríkjanna
og Sovétríkjanna og hlutu Kín-
verjar að hafa þetta eftir þeim til
að vera ekki minni! Nú hefur þessa
tísku sett ofan. En því aðeins
nefni ég þetta hér að hópi eins og
Birni og félögum var ekki aðeins
vel tekið í Kína heldur var þeim
tekið eins og þeir væru opinberir
erindrekar, hittu t.d. að máli
æðstu menn og fengu að sjá það
besta sem landið hafði að bjóða.
Þess vegna voru svo til eingöngu
valdir í svona ferðir áhrifamenn á
hinum ýmsu sviðum þjóðlífsins,
menn sem hið framandi ríki taldi
hentara að hafa með sér en móti.
Fyrir austan tjald, þar sem unnt
er að skipuleggja alla hluti, voru
móttökur allar skipulagðar í
þaula. «í mínum augum virtust
Kínverjar brosmildasta og ánægð-
asta þjóð, sem ég hafði séð,» segir
Björn. Ut af þessu brá þó að
minnsta kosti einu sinni. En
líklega hafði þá «gleymst að und-
irbúa komu okkar og brosið á
hópinn.*
Þá segir Björn að «á vestrænan
mælikvarða er Kína risastórt fá-
tækrahverfi, mismunandi ömur-
legt eða aðlaðandi, eftir því hvern-
ig á málin er litið og hvernig menn
eru innrættir.» Þeir félagarnir
höfðu þó giska lítið af fátæktinni
að segja vel haldnir í mat og
drykk og yfirhöfuð veglega séð
fyrir öllum þeirra þörfum.
Því má segja að sú yfirsýn sem
hér gefst yfir kínverskt þjóðlíf
árið 1956 sé í raun harla takmörk-
uð. Bók þessi segir okkur hvernig
móttökur erlendrar sendinefndar
var háttað í landi eins og Kína á
því herrans ári, ennfremur hvern-
ig þær móttökur komu sendinefnd
fyrir sjónir, en ekki mikið fram
yfir það. Sýnilega hefur höfundur
á stöku stað farið ofan í sögu sína
og aukið við eða breytt með
hliðsjón af atburðum er síðan
hafa gerst. Til dæmis víkur hann
að tortryggni Kínverja og Rússa
hvors í annars garð — telur að þá
hafi mátt finna á sér fyrirboða
þess er síðar varð. Fyrir tuttugu
og fjórum árum voru þeir spá-
menn í heiminum fáir er svo voru
forspáir. Að minnsta kosti er
óhætt að segja að í röðum vinstri
manna hafi naumast fyrirfundist
nokkur slíkur.
Síðan hefur ýmislegt gerst, þó
stórveldin hafi að vísu haldið frið
hvert við annað. Kína er í augum
heimsins orðið annað en það var.
Og ferðalög hafa aukist svo að
ferð til Kína þykir ekki lengur
neitt ævintýri. Þessi reisubók
Björns Þorsteinssonar er því tutt-
ugu og fjórum árum of seint á
ferðinni.
Björn Þorsteinsson:
Kínaævintýri. 132 bls.
Bókaútg. Menningarsjóðs.
Rvík, 1979.
Dagbókarhlöð frá 1956, stendur á
titilblaði. Klukkan mælir tímann
jafnt. Rás atburðanna, hæg eða
hröð, getur á hinn bóginn valdið
því að hann sýnist líða hægt eða
hratt eftir atvikum. Sitthvað hef-
ur að vísu borið til tíðinda á þeim
tuttugu og fjórum árum sem liðin
eru síðan Björn og félagar heim-
sóttu Kína í boði þarlendra en —
ekkert viðlíka og gerst hafði í
heiminum næstu tuttugu og fjög-
ur árin þar á undan! Það er að
Björn Þorsteinsson.
Bðkmenntlr
eftir ERLEND
JÓNSSON