Morgunblaðið - 19.04.1980, Side 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 19. APRÍL 1980
Otgefandi hf. Árvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri Haraldur Sveinsson.
Ritstjórar Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
Ritstjórnarfulltrúi Þorbjörn Guðmundsson.
Fréttastjóri Björn Jóhannsson.
Auglýsingastjóri Baldvin Jónsson.
Ritstjórn og skrifstofur: Aöalstræti 6, sími 10100. Auglýsingar:
Aöalstræti 6, sími 22480. Afgreiösla: Skeifunni 19, sími 83033.
Áskriftargjald 4.800.00 kr. á mánuöi innanlands. í lausasölu 240
kr. eintakið.
Skattstigi Al-
þýðubandalagsins
Alþýðubandalagið fer með embætti fjármálaráðherra og
forystu í ríkisfjármálum. Þess má víða sjá stað.
Lánsfjáráætlun, sem lög mæla fyrir um að leggja skuli fram
áður en fjárlög eru afgreidd, er enn ókomin, enda
meiriháttar ágreiningsefni á stjórnarheimilinu.
Fjárlög ársins 1980 eru mestu eyðslu- og skattheimtufjár-
lög íslandssögunnar og hækka nú mun meira en nemur
verðlagsþróun milli ára. Haldið er fast við þá fjárlagastefnu
sem er meginvaldur verðbólguþróunar í þjóöarbúskapnum.
Þrátt fyrir eyðslustefnu fjárlaganna er framkvæmdaþáttur
þeirra verulega lægri nú en verið hefur um langt árabil. Arið
1975 — fyrir fimm árum — var frarhkvæmdaþáttur fjárlaga
25% af ríkisútgjöldum. I þessum fyrstu fjárlögum Alþýðu-
bandalagsins er framkvæmdaþátturinn kominn niður í
16,7%
Skattstiginn, sem mælir þegnunum tekjuskatt í hlutfalli
af vinnulaunum, hefur verið og er enn vandræðamál í
höndum núverandi ríkisstjórnar. Margs konar hringl og
handarbaksvinnubrögð hafa einkennt meðferð málsins.
Stjórnarliðar hafa gjarnan borið vjð misræmi eða skekkjum
í reikningslegum forsendum í útreikningi skattstigans. Svo
var þó komið í upphafi þeirrar viku, sem nú er að líða, að
fjármálaráðherra lagði fram frumvarp að skattstiga á
Alþingi, sem hann lagði ofurkapp á að ná gegnum þingið á
sem stytztum tíma. Taldi ráðherra svo mikla nauðsyn að
hraða málinu að varhugavert væri að viðhafa útvarpsum-
ræðu um það, en Alþýðuflokkurinn fór fram á umræðu í
alþjóðaráheyrn með tilvísun til þingskaparákvæða, þar eð
slík málsmeðferð væri tímafrek. Eftir að útvarpsumræða var
ákveðin breytir fjármálaráðherra um afstöðu, og fer fram á
frestun umræðunnar. Nauðsyn þess að hraða málinu er allt í
einu ekki jafn brýn og áður, eíida komið á daginn, að
gagnrýnisatriði stjórnarandstöðu voru hárrétt.
Niðurstöður athugana, sem ríkisskattstjóri framkvæmdi,
sýndu, að tekjuskattstillögur fjármálaráðherra og ríkis-
stjórnarinnar þýddu verulega þyngingu skattbyrði á lág-
launafólki, einstaklingum og einstæðum foreldrum. Sem
dæmi um niðurstöður ríkisskattstjóra má nefna, að álagður
tekjuskattur á einstakling með 3 milljónir í tekjuskattsstofn,
varð rúmlega 61 þúsund krónum hærri en miðað við fyrri
álagningarreglur. Við 4 milljóna markið var þessi skattauki
— eða skattþynging — komin í 112 þúsund krónur. Við 6
milljóna markið lækkaði hins vegar tekjuskattur einstakl-
ingsins miðað við fyrri reglur. Skattstigatillögur stjórnar-
liðsins virtust hafa 40%, skattahækkun í för með sér hjá
lágtekjufólki í hópi einstæðra foreldra með eitt barn —
miðað við gömlu skattalögin.
Alþýðubandalagið hafði forystu um skattstigamálið, bæði
í ríkisstjórn og fjárhagsnefnd efri deildar. Niðurstaðan var
þynging skatta á lágtekjufólki, einstaklingum og einstæðum
foreldrum, en í vissum tilfellum lækkun er hærra kom í
tekjustiga. Þessa staðreynd treysti fjármálaráðherra sér
ekki með í útvarpsumræður, í áheyrn alþj'óðar, og láir honum
enginn, þó hann geti hins vegar ekki skotið sér undan ábyrgð
á eigin tillögum að skattstiga né hringlandahættinum í
undirbúningi málsins.
Það er einkar lærdómsríkt fyrir láglaunafólk að hugleiða
þessar niðurstöður athugana á skattstigatillögum fjármála-
ráðherra Alþýðubandalagsins, varðandi álagningu tekju-
skatts. Þær koma hvað verst við láglaunafólk. Sama máli
gegnir um sjúkratryggingargjaldið, sem er flatur brúttó-
skattur á gjaldstofn útsvara. Það kemur, ásamt útsvars-
hækkuninni sjálfri, mjög illa við láglaunafólk. Hækkun
söluskattsins, sem að sjálfsögðu þýðir hærra vöruverð, bætir
heldur ekki kjarastöðu heimilanna í landinu — né þáttur
ríkisvaldsins í verðmyndun bensíns, en ríkisskattar eru
hvorki meira né minna en 57% af bensínverði. Sjálf er
fjárlagastefnan mikilvirkasti verðbólguhvatinn í þjóðar-
búskapnum. Og verðbólgan leikur enga verr en láglaunafólk,
sem ekki hefur aðstöðu til að skýla sér í neins konar
fjárfestingu gegn hvirfilvindum verðbólgunnar. Verðbólgan
skekur og undirstöður útflutningsatvinnuvega okkar og þar
með atvinnuöryggi í landinu, sem hefur verið haldreipi hins
almenna manns um langt árabil.

GÆR var hinn árlegi peysu-
fatadagur Kvennaskóla Reykja-
víkur. Mátti þá sjá prúðbúnar
stúlkur i peysufötum af mæðr-
um sinum og ömmum spássera
um götur borgarinnar. Síðan
var haldið sem leið lá heim til
skólastýrunnar Guðrúnar P.
Helgadóttur. sest aö borðum og
veitingar þáðar. Mesta athygli
vakti eini karlmaðurinn í hópn-
um, Jón G. Davíðsson, sem
þarna hélt uppi heiðri karlpen-
ingsins. Þess má geta að peysu-
fatadagurinn hefur verið ár-
legur viðburður í starfi skólans
allt frá árinu 1922.
(Texti: Guðrún Katrín Ein-
arsdóttir og Ingibjörg Ingva-
dóttir.
— Ljósm: Magnús
Gottfreðsson. nemendur úr 9.
bekk Garðaskóla).
„Niðurtalningarleið ríkis-
stjórnarinnar stenst ekki“
— segir Kristján Benediktsson v!ð að Þetta mætti hafa eftir
„ÁÆTLUNIN um niðurtaln-
ingarleið ríkisstjórnarinnar
stenst ekki,“ sagði Kristján
Benediktsson. borgarfulltrúi
Framsóknarflokksins, í um-
ræðum á borgarstjórnarfundi
á fimmtudagskvöld. Síðan
sagði Kristján: „Allt bendir
til þess að verðbólgan verði
meiri en áætlun ríkisstjórnar-
innar.
Ég trúi ekki á það að
niðurtalningarleiðin stand-
ist.“ sagði Kristján og bætti
Einnig lýsti Sigurjón Pétursson,
forseti borgarstjórnar, því yfir að
hann tryði því ekki að fyrsti
áfangi niðurtalningarleiðarinnar
næði tilgangi sínum. Hins vegar
sagðist hann vona að hinir áfang-
arnir gerðu það.
Kjartan Jóhannsson:
Hvers vegna frestað-
ist útvarpsumræðan?
í tilefni þeirrar umræðu, sem
farið hefur fram um útreikninga
Reiknistofnunar Háskólans og
Ríkisskattstjóra og um frestun
útvarpsumræðna vil ég koma
eftirfarandi á framfæri:
Við aðra umræðu um skatt-
stigafrumvarpið í efri deild Al-
þingis sl. þriðjudag benti ég á að
samkvæmt tillögum ríkisstjórn-
arflokkanna um skattstiga yrði
veruleg skattahækkun á fólki
með lágar tekjur og rakti einföld
dæmi um einhleyping t.d. ekkju
eða ungan mann svo og um
einstætt foreldri með eitt barn.
Samkvæmt þessum einföldu
dæmum jókst skattbyrði miðað
við 250 þús. kr. mánaðartekjur
brúttó um 34—67% hjá hinum
einhleypa, en 120—150 þús. kr.
hjá einstæðu foreldri með eitt
barn og sömu tekjur. Fjármála-
ráðherra gaf einungis hrokafull
svör við þessum ábendingum og
sagði m.a. að hvergi væri ósann-
gjarn munur á skattlagningu
samkvæmt tillögum hans sam-
borið við eldra kerfi og einstæðir
foreldrar hefðu áður notið sér-
stakra fríðinda, og var á honum
að skilja að hann vildi draga úr
þeim.
I ljósi þessara viðbragða
fjármálaráðherrans tók Alþýðu-
flokkurinn þá ákvörðun daginn
eftir, miðvikudag, að óska eftir
útvarpsumræðum um málið.
Þótti okkur ekki nema rétt að
stjórnarliðar gerðu grein fyrir
þessari stefnumörkun sinni
frammi fyrir alþjóð. Stjórnarlið-
ar reyndu eftir megni að þvælast
fyrir því að útvarpsumræða færi
fram og báru því m.a. við að það
mundi tefja afgreiðslu málsins.
Sama dag samþykktu þeir í
atkvæðagreiðslu skattstigann
sinn þrátt fyrir gagnrýni okkar
og létu ekkert á sig fá. Undir
miðnætti sama kvöld kemst fjár-
málaráðherra hins vegar að
þeirri niðurstöðu að óska eftir
frestun á umræðunni og guggnar
þannig á að verja mál sitt.
Skýringarnar á því geta einungis
verið tvær. Annað hvort hætti
ráðherrann á þessari stundu við
að læða skattaþyngingunni í
gegn ellegar hann hafði ekki
kynnt sér skattstigann og hafði
aldrei vitað um hvað hann var að
tala fyrr en rann upp ljós í
hugskoti hans þessa miðnæt-
urstund.
Nú heldur ráðherra því fram
að eitthvað hafi komið fram í
útreikningum Ríkisskattstjóra,
sem ekki hafi verið ljóst af
útreikningum Reiknistofnunar.
Þetta er aumlegt yfirvarp. Það
er ekkert misræmi milli þess-
arra tveggja útreikninga, þótt
þeir séu gerðir sinn með hvorum
hættinum. Þannig má t.d. sjá á
bls. 10 í útreikningum Reikni-
stofnunar, sem legið hafa fyrir í
marga daga, að skattbyrði á
einstæðum foreldrum með eitt
barn muni aukast úr 20 milljón-
um, ef skattar væru lagðir á með
sama hætti og áður (framreikn-
að fyrir verðlagsbreytingar) og
upp í 200 milljónir kr. sam-
kvæmt skattstigafrumvarpi
stjórnarflokkanna — eða tífald-
ast. Þar sést líka að meðalskatt-
byrði þessa hóps með tekjur á
bilinu 3—4 milljónir kr. á ári
mundi aukast um 119 þús. kr.
Það var reyndar út frá þessum
upplýsingum, sem ég setti upp
einföld dæmi um skattaþyng-
ingu lágtekjufólks samkvæmt
tillögu stjórnarliða. Dæmin frá
Ríkisskattstjóra leiða nákvæm-
lega þetta sama í ljós og eru
hliðstæð við þau dæmi, sem ég
kynnti á þriðjudaginn í efri
deild.
Það er þannig fráleitt að tala
um að upplýsingar af þessu tagi
hafi ekki legið fyrir fyrr, enda
hverjum manni sem kann pró-
sentureikning í lófa lagið að
reikna dæmi af þessu tagi á
smástund og má merkilegt heita
ef fjármálaráðherrann hefur
aldrei lagt það á sig eða einhver
annar stjórnarliði. Óskin um
frestun umræðnanna verður því
ekki skýrð með þessu. Hún getur
ekki verið tilkomin nema af öðru
tveggja, að ríkisstjórnarflokk-
arnir guggnuðu á að verja skatt-
píningu í útvarpi, sem þeir
ætluðu sér að fleyta í gegn,
ellegar að þeir vissu aldrei hvað
þeir voru að tala um og höfðu
ekki lesið útreikninga sem fyrir
lágu.
Kjartan Jóhannsson.