Morgunblaðið - 28.06.1980, Qupperneq 31

MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 28. JÚNÍ1980 3 1
Garðar Sverrisson:
Til Auðar Auðuns
Kjósum,konu
forseta íslands
— næstu f jögur ár
í Morgunblaðinu s.l. fimmtudag
ritið þér grein sem ber heitið
„Dylgjum svarað". Þar látið þér
líta út eins og þér séuð að svara
grein Svölu Thorlacius sem birtist
í Mbl. þremur vikum áður og
nefnist „Ætla konur að bregðast?"
Persónulega er undirritaður öld-
ungis ósammála því sjónarmiði að
konum beri skylda til að kjósa
Vigdísi Finnbogadóttur af kyn-
ferðisástæðum. Þ.a.l. virðir han
tilraun yðar til að andmæla skrif-
um Svölu og gera henni grein fyrir
því að þér, sem og aðrar konur,
hafið algerlega óbundnar hendur í
komandi kosningum.
Hitt er verra, Auður, að þér
virðist einvörðungu hafa verið að
nota grein Svölu til að fjandskap-
ast út í persónu Vigdísar Finn-
bogadóttur. Og svo undarlega vill
til að þetta er gert þremur vikum
eftir að grein Svölu birtist, en
aðeins tveimur dögum fyrir kosn-
ingar. Hefði nú ekki verið stór-
mannlegra að snúa sér beint að
kjarna málsins," Vigdísi Finn-
bogadóttur?
Þér segið það „hástemmt oflof“
þegar stuðningsmenn Vigdísar
benda á gáfur hennar og menntun.
I því sambandi segið þér: „lægstu
háskólagráður. þ.e. BA-próf eru
talin hámenntun þar í sveit". Ekki
er undirrituðum kunnugt um
hverjar „gráður" Vigdís Finn-
bogadóttir kann að hafa sakir
skólagöngu, en hitt veit hann að
hún hefur þá menntun að henni
hugkvæmist ekki að floka sam-
ferðamenn sína með tilliti til
skólagöngu. Þessa menntun virð-
ist þér hinsvegar hafa farið á mis
við, Auður goð.
í hinu síðbúna svari vitnið þér í
skoðanabróður yðar og samherja,
Þorstein Sæmundsson. Ekki mun
undirritaður hirða um þá ívitnun,
þótt ritsmíðar Þorsteins séu jafn-
an stórbrotnar og yfirvegaðar. Nú,
umfjöllun yðar um framkomu
Vigdísar í ríkisfjölmiðlum er þess
eðlis að óþarft er að fara um hana
mörgum orðum. Almenningur er
nefnilega ekki jafn fávís og sumir
virðast halda. Hann þarfnast ekki
aðstoðar við að skilja orð Vigdísar
Finnbogadóttur. Það má því segja
að útskýringar yðar séu unnar
fyrir gýg og fallnar um sig sjálfar.
Að lokum þetta, Auður góð: Ein
megin ástæðan fyrir stuðningi
undirritaðs við Vigdísi Finnboga-
dóttur er sú, að hún er bæði
fjölmenntuð og víðsýn. Hún er yfir
það hafin að hugsa í líkingu við þá
hugsun sem liggur til grundvallar
og er hvati skrifa yðar í Mbl. s.l.
fimmtudag.
Með kveðju.
Sem stuðningsmanni Vigdísar
Finnbogadóttur til forsetakjörs,
kemur mér það sannarlega
spánskt fyrir sjónir, þegar sagt er
að konur eigi ekki að kjósa Vigdísi
bara vegna þess að hún sé kona, en
jafnframt er því gjarnan bætt við,
að hún sé hæfur og glæsilegur
fulltrúi kvenna í þessum kosning-
um.
Ég tel, að þegar saman fer að
Vigdís stendur öðrum frambjóð-
endum síst að baki og einnig sú
staðreynd, að hún er kona, þá
hljóti konur að styðja hana og
leggja með því lóð á vogarskálarn-
ar í jafnréttisbaráttunni, því
sannarlega yrði kjör Vigdísar í
embætti forseta íslands eitt
stærsta skrefið í jafnréttisbarátt-
unni hér á landi og raunar heims-
sögulegur atburður á sviði mann-
réttinda, þar sem hún yrði fyrsta
konan sem kjörin hefur verið sem
forseti.
Ég býst við að það eigi við um
alla stuðningsmenn Vigdísar,
karla og konur, að þeir kjósi hana
vegna þess að þeir telja hana þeim
kostum búna, sem forseti íslands
Garðar Sverrisson.
þarf að hafa að vegarnesti og að í
hópi frambjóðenda sé hún hæfust
meðal jafningja. En einmitt vegna
þess er ljóst, að kjör Vigdísar í
embætti forseta íslands væri
glæsilegt innlegg í jafnréttisbar-
áttuna og þetta hvet ég fólk til að
hugleiða.
Það álit okkar stuðningsmanna
Vigdísar, sem ég hef lýst hér með
fáum orðum, byggjum við á alúð-
legri framkomu hennar og glæsi-
mennsku, samfara reisn og skör-
ungsskap í málflutningi, sem er án
alls hroka og stærilætis, þótt hún
hafi sínar ákveðnu skoðanir.
Einnig á hún sterkar rætur i sögu
og menningu þjóðarinar, og ann
frelsi hennar og sjálfstæði.
Af þessum eiginleikum og
mörgum fleiri, yrði Vigdís sannar-
lega verðugur fulltrúi þessarar
þjóðar, hvort heldur sem væri á
erlendri grund eða hér heima á
Fróni.
Ég vona að sem flestir tileinki
sér kjörorð okkar, sem styðjum
framboð Vigdísar Finnbogadóttur
í embætti forseta íslands, og „velji
Vigdísi".
Þau keppa fjögur um forseta-
tign á íslandi þessa daga. Þau
komu nýlega í útvarpið og fluttu
ávörp sín.
Pétur sagðist kunna vel til
verka og vera þeirra vanastur að
umgangast tigna menn. Albert
sagðist vera þeirra mestur stjórn-
málamaður og auk þess orðinn
ríkur stórkaupmaður. í orðum
hans lá, að hann einn væri hæfur
þeirra fjögurra. Það er lýti á
þessum mönnum, að þeir virðast
holdugri en hæfir hér í hungur-
heimi.
Guðlaugur hældi sér ekki áber-
andi. Annars man ég ekki hvað
hann sagði. Hógværust og
skemmtilegust fannst mér Vigdís
vera. Hún yrði næsti forseti Is-
lands, ef ég mætti ráða. Vísast er
að mikill mannfjöldi kýs hana. En
þar munu konur ráða úrslitum.
Hér gefst þeim gullið tækifæri. Að
sýna hvort þær kunna að standa
saman. Glati þær því að þessu
sinni, kemur það eigi aftur. Auk
þess glata þær verulegu af samfé-
lagsvirðingu sinni.
Konur eru hornrekur í voru
þjóðfélagi. Það er einkum þeirra
sjálfra sök. Þær þurfa að treysta
samtök sín, og hætta að láta
karlmenn vefja þeim um fingur
sér.
Það sitja langt of fáar konur á
Alþingi Islendinga. Ef annar hver
þingmaður væri kona, mundi
þingið vera til muna betra og
þjóðhollara.
Þorsteinn Sæmundsson, stjarn-
fræðingur skrifaði í Mogga óhróð-
ur um Vigdísi Finnbogadóttur.
Sagði hana herstöðvaandstæðing,
sem einhverntíma hefði sést í
Keflavíkurgöngu. Mér sýnist þetta
sanna, að hún sé góður íslending-
ur. Og ég held að þessi ritsmíð
Þorsteins færi henni marga fylg-
ismenn.
Arnór Hannibalsson er góður og
guðelskandi maður. Það veit ég
síðan hann gisti á Heiðarbrún,
fyrir mörgum árum. Ég kom í
morgunsárið inn til hans, til þess
að bjóða honum góðan daginn. Þá
sat hann með Biblíuna á hnjánum
og var að lesa í henni.
„Þú ert að lesa Biblíuna. Ætlar
þú að verða prestur?" spurði ég.
„Nei, en ég slæ þeirri bók oft
upp, í því skini að vita hvar ég
stend," svaraði hann.
Nú biður þessi góði maður guð
að hjálpa og styðja okkur: fylg-
ismenn Vigdísar Finnbogadóttur.
Þakka þér þá fyrirbæn Arnór
minn. Ég trúi því að þú sért
bænheitur?
Matthías Jochumsson skáld-
snillingur lauk hugljúfu ljóði um
móður sína þannig:
„Ó gleym ei móður minni,
en legðu fagurt lilju-blað
á Ijóða minna valinn stað.
ok helKa hennar minni.“
Þegar við komum í kjörklefa að
þessu sinni, skulum við minnast
mæðra okkar, og kjósa konu
forseta íslands næstu fjögur ár!
Látum það vera „liljublað" til
minningar um góðar mæður
okkar
Heiðarbrún, 12. 6. 1980
Guðmundur II. Eyjólfsson.
AUGLÝSING A STOFA
MYNDAMÓTA
Aöáilstræti 6 simi 25810
Grétar Þorsteinsson:
Hvers vegna við
veljum Vigdísi
Eiríkur A. Guðjónsson, ísafirði:
Forsetakjör og kvenréttindi
Fortíð sjötugs manns er ekki
langur tími í lífi þjóðar. Þó
minnist ég þess, að í bernsku
minni hefði það þótt hin mesta
fásinna þar í sveit, ef stungið
hefði verið upp á því, að kona yrði
kjörin til opinberra starfa, svo
sem í hreppsnefnd. — Það skyldu
karlmenn annast.
Svo stutt er síðan, að réttur
konunnar var lítils metinn, að
hann var í raun enginn. Hún
skyldi þjóna karlmanninum og
lúta vilja hans í einu og öllu. öll
fjárráð voru í hendi hans og annað
eftir því.
Þetta voru leifar aldagamallar
áþjánar. — Svo langt sem sögur
herma — og trúlega alla leið frá
upphafi mannlífs á þessari jörð.
— Og hinar svokölluðu kristnu
þjóðir hafa þar engir eftirbátar
verið, enda höfðu þær forskriftina
í trúarriti um fyrirmæli Drottins
alsherjar til konunnar, er hann
hafði skapað hana úr rifi Adams:
„Maður þinn skal drottna yfir þér
..— Þessu boði hefur kirkjan
reynt að framfylgja dyggilega og
jafnan risið öndverð gegn sér-
hverju því, er miðaði að auknum
mannréttindum konunnar. Og enn
berst „hans heilagleiki" páfinn
gegn því, að konur njóti sama
réttar og karlar, svo sem til vígslu
prestsembætta.
í árþúsundir hefur konan þann-
ig verið kúguð og þrælsetin. Hlut-
verk hennar skyldi það eitt, að
vera vinnudýr karldýrsins og hjá-
svæfa, þegar því þóknaðist.
En tíminn stendur ekki í stað:
— Þrátt fyrir andstöðu hinna
geistlegu stétta og annarra
svartnættis-íhaldsafla, hefur þok-
ast í rétta átt, vegna baráttu
öndvegis kvenskörunga, sem
kröfðust réttar handa sér og
kynsystrum sínum. Og ég hygg
mér vera óhætt að segja það
kynbræðrum mínum til málsbóta,
að í þeim hópi hafi jafnan fundist
einhverjir, sem tóku undir með
konum í réttindabaráttu þeirra. —
Þrátt fyrir allt er oss körlum — þó
þröngsýnir séum oft með afbrigð-
um — ekki alls varnað.
Og vegna baráttu kvenréttinda-
samtakanna og einstakra kjarna-
kvenna — er nú svo komið, að
jafnrétti kynjanna er viðurkennt.
En þó er fullyrt, að við fram-
kvæmd þess, verði þar stundum
misbrestur á, og í sumum tilvik-
um, er það óumdeilanlegt, svo sem
að því er varðar opinber störf..
(ljósmæður eru þó undanskildar.)
Þátttaka kvenna í stjórnum
bæja- og sveitarfélaga má telja „á
fingrum annarrar handar". Þó
tekur stein úr, þegar kemur að
löggjafarsamkundunni. Þar sitja
nú 3 konur en 57 karlar.
Hvernig skyldi standa á því? —
Ég tel, að því valdi frekja og
framhleypni karlmannanna, en
hlédrægni og undanlátsemi
kvenna. Þeir troða sér venjulega
hver um annan þveran í efstu
sætin á kjörlistunum, en hafa þó
gjarnan fáeinar konur þar sem
punt og þá venjulega í baráttusæt-
um, þegar best lætur, þar sem
vonlítið er, að þær nái kosningu.
Og konur láta bjóða sér það. —
Mál er að linni.
Nú er forsetakjör fyrir dyrum á
íslandi. — Og nú ber það til
tíðinda, að kona er einnig í kjöri.
Sem sé: 3 karlar og 1 kona. þar eru
konur einn fjórði frambjóðanda.
Svo hlaut að vera. Annað hefði
verið brot á „norminu".
En það eitt, að kona skyldi
leggja í það, að bjóða karlaveldinu
byrginn eru stór tíðindi og gleði-
leg. Og trú mín er, að kjör hennar
myndi verða öðrum konum hvatn-
ing til að hafa sig meira í frammi
á opinberum vettvangi en nú er,
þjóðinni allri til farsældar. Það
myndi boða bætta stjórnarhætti
og manneskjulegra samfélag.
Vigdís Finnbogadóttir hefur
með framboði sínu gerst braut-
ryðjandi. Þar er hún að bjóða
karlaveldinu byrginn, ryðja kyn-
systrum sínum braut og vera þeim
til fyrirmyndar og fordæmis í að
láta ekki deigan síga í baráttunni
til fullra réttinda, einnig til æðstu
embætta samfélagsins.
En svo sem við var að búast
heyrast nokkrar hjáróma karla-
raddir, sem hafa reynt að finna
henni allt til foráttu, og atyrt
hana fyrir að fara þarna inn á
friðhelgan forréttindareit karl-
kynsins. Því þó þeir tali um
jafnrétti kynjanna á háfleygum
stundum, var þetta ekki meining-
in! — Sagt er, að hún hafi ekki
karlmann við hlið sér til eldhús-
starfa á Bessastöðum — hinir
frambjóðendurnir hafi þó allir
konur til að malla fyrir sig. — Það
er þó líklega munur. — Og svo
hefði verið nokkur raunabót fyrir
þá að geta sagt: Vigdís og Jón
Jónsson.
Þá er sagt að hún hafi ekki
stjórnmálareynslu. — Ekki skorti
Dr. Gunnar Thoroddsen stjórn-
málareynslu og kolféll hann þó við
siðasta forsetakjör fyrir stjórn-
málareynslulausum manni, sem
óumdeilanlega hefur reynst far-
sæll í 12 ára löngu forsetastarfi.
Allt þetta nöldur karlleggsins er
skiljanlegt. Þeim sárnar eðliilega,
þegar konur ryðjast þangað inn,
sem þeir telja sinn friðhelga bás.
Hitt er undarlegra, þegar ein og
ein kona tekur undir þennan söng
karlastéttarinnar. Þær virðast
haldnar vanmáttarkennd gagn-
vart fornum yfirdrottnunarrétti
karlkynsins, og trú á, að allt sé
best í höndum þeirra, en öllum
getur yfirsést og alltaf er hægt að
endurskoða hug sinn í ljósi nýrra
upplýsinga. Og sérhver persóna —
karl eða kona hefur auðvitað
fullan rétt á að hafa sína skoðun i
máli hverju.
En hitt vekur furðu, og er
alvarlegra: — Svo virðist sem
kona ein hafi gerst svo lítilsigld,
að reyna að gera þjóð sína að
hlátursefni í augum erlendrar
þjóðar fyrir það eitt, að vilja meta
konu jafnréttháa körlum til æðstu
embætta.
En hvort sem Vigdís Finnboga-
dóttir nær kjöri eður ei, er það trú
mín, að nafns hennar muni minnst
á spjöldum sögunnar, sem fyrstu
konunnar, er lagði í það, að keppa
við karlmenn til kjörs í æðsta
embætti þjóðar sinnar. Minning
hennar mun lifa löngu á eftir að
nöfn þeirra, sem nú reyna að
lítilsvirða hana, eru gleymd.
Framboð þessarar kjarkmiklu
konu hefur vakið athygli erlendis.
Og það mun marka spor í sögunni
og verða konum hvarvetna hvatn-
ing til að láta nú ekki deigan síga
í kvennréttindabaráttunni, heidur
sækja fram til æðstu embætta
síns samfélags.
Og trú mín er, að forysta
kvenna um alla jörð muni boða
bjartari framtíð og afstýra þeim
ragnarökum, sem mannkyninu
virðist nú búin undir misvitri
stjórn karlaveldisins.
Vér karlar berum ábyrgð á
kúgun konunnar í aldaraðir, og
hörmum það jafnframt því, sem
við fögnum með konum því, sem
þar hefur þokast í rétta átt. Og við
viljum skora á allar konur, að reka
nú smiðshöggið á það, með því að
kjósa nú kynsystur sína, þá önd-
vegiskonu sem nú er í kjöri til
æðsta embættis íslands. Og mun-
um vér karlar stuðla að því eftir
mætti, og sýna með því vilja til að
bæta fyrir árþúsunda misrétti
kynbræðra vorra gegn betri helm-
ingi mannkvnsins.
ísafirði, 17. júní 1980.