Morgunblaðið - 15.03.1981, Blaðsíða 20

20
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 15. MARZ 1981
Þáttur af
Syeini Bjamasyni
öldungi
Sveinn Bjarnason frá Hofi í Öræfum er hundrað ára. —
Bráðum hundrað, segir hann og verður alvarlegur; ég verð
ekki hundrað ára fyrr en á þriðjudag. — Nei, ég er óttalegur
vesalingur, segir hann þegar það er nefnt hvað hann er
brattur. Ég var nokkuð brattur, þangað til í sumar. Þá
lærbrotnaði ég. Það er orðið stökkt í okkur þessu gamla
fólki. Hann heyrir orðið illa, kallinn, en er annars mjög
ungur og hlær mjög innilega segjandi skemmtisögur af
löngu dauðum biskupum. Þeir menn eru eins og góðvinir
þessa gamla manns. Og kannski þeir hafi verið það. — Þú
hefur aldrei kvænst, Sveinn? — Nei, ég var alltaf hræddur
við kvenfólkið, ansar hann og skellihlær. Svo var, skal ég
segja þér, Öræfasveit einhver einangraðasta sveit landsins,
og mig langaði ekkert að eiga þessar Öræfastelpur. Ég hef
aldrei átt krakka. Mér fannst ég ekki geta það, að eiga barn
með stúlku og þurfa svo kannski að hrekja hana burtu.
Ekki þar fyrir samt, það hafi ekki verið myndarlegar
stúlkur innanum í Öræfasveit. Og ég hefði vel getað náð í
eina þeirra, hefði ég viljað, bætir hann við, og vill svo
ekkert tala um það af hverju hann ekki vildi.
Aldrei
kvænst
Honum þykir vænt um
heimasveit sína og allt
fólk sem þar átti heim-
ili. — Ég er fæddur að
Hofi í Öræfum árið 1881, og
foreldrar mínir voru Bjarni Jóns-
son og Þuríður Runólfsdóttir. Við
vorum sjö systkinin, tvö hálf-
systkini og varð allt uppkomið
fólk. Ég var tíu ára þegar við
misstum pabba. Hann dó úr
lungnabólgu. Yngsti albróðir minn
Bjarni, fæddist daginn sem pabbi
dó. Þannig var að Símon Dala-
skáld fór tvígang á sinni ævi um
Öræfasveit. I fyrra skiptið 1891.
Hann kom heim til okkar að Hofi
og orti fallegar vísur. Faðir minn
fékk lungnabóiguna, þegar hann
fylgdi Símoni Dalaskáldi og Páli
snikkara yfir að Svínafelli. Það
var bæjarleið, svona tólf kílómetr-
ar, ekki meira
Símon fór í seinna skiptið um
Öræfi, þegar við vorum komin að
Fagurhólsmýri. Hann kemur
niðureftir til okkar, og þá ligg ég
með heiftarlega hálsbólgu. Ég segi
við Símon Dalaskáld: — Símon
minn, blessaður kveddu nú frá
mér þessa hálsbólgu! Ég hef nú
jafnvel heyrt þú værir krafta-
skáld. — Já, hún er vond þessi
hálsbólga, segir Símon, hún er
slæm. Svo yrkir hann:
Sveinn ttem hetur bliða brá
beetan ftðlist Króða
hálabðÍKUna honum frá
hrifi kraftur Ijóða.
Þróiat mæta heilaan hlý
hann avo verður Klaður
ok á fætur fer á ný
friður yniria maður.
Ég óskaði þá ég ætti snafs til að
gefa kallinum. Símon átti margt
gott skilið. Það er ekki rétt að
kalla hann flakkara. Og hann var
merkilega minnugur, Símon Dala-
skáld.
Þess vegna
er hann
hundrað ára
Og oft var ég þá svangur/
og oft á höndum kalt/ og
það var þungur gangur/
er þrumdi élið svart/ að
hirða um fé og fjós/ og hátta út í
horni/ við hálf dimmt grútarljós.
— Þannig lýsti Guðmundur skóla-
skáld æsku sinni. Mér var aftur á
móti aldrei kalt. Ég hafði það
náttúrulega ágætt þangað til
pabbi dó. Hann var snillings
búmaður. Móðir mín var líka
myndarhúsmóðir. En ég hafði það
nú svona og svona í fjögur ár eftir
að pabbi dó. Aldrei kalt þó, en
stundum svangur. Móðir mín tví-
giftist aftur, hvort tveggja ágæt-
ismenn. Hann dó úr lungnabólgu
sá fyrri, eftir ár í hjónabandi og sá
seinni dó aldamótaárið. Hún lifði í
42 ár eftir það og varð 84 ára
gömul.
Amma mín komst líka yfir
áttrætt. Hún hét Sigríður og
maður hennar var Jón Bjarnason,
hreppstjóri. Hann var greindur.
Það sögðu gömlu mennirnir, að
hann hafi verið ráðhollur maður,
ekki undirförull og falskur eins og
oft er um valdsmenn. Jón afi minn
skrifaði góða hönd. Ég man eftir
mörgum greindum manninum í
uppvexti mínum, sem ekki kunni
að draga til stafs.
Þegar við fórum frá Hofi alda-
mótaárið yfir að Fagurhólsmýri,
áttum við um 27 ær og 11 eða 12
sauðpésa. En þegar við fórum í
Skaftafell árið 1920, áttum við yfir
200 ær og 111 sauði. Það var mikið
betra að vera í Skaftafelli heldur
en á Fagurhólsmýri. Miklu meiri
veðursæld þar. En þegar kom
fram í stríð sáum við bræður, að
við vorum teknir að gamlast og
það voru erfiðar göngur í Skafta-
felli. Við brugðum búi, og var ég
næstu fimm ár að Sandfelli, en þá
fluttist ég suður til Reykjavíkur.
Það hefur verið 1945, og hef ég
átt heima hér síðan. Ég vann svo
hjá Ríkisskip, þangað til ég var á
árinu yfir áttrætt, að ég hætti
erfiðisvinnu. Ég vildi ekki láta
aðra vinna fyrir mig og var alltaf
ákveðinn í að hætta að vinna,
þegar ég fyndi að ég væri farinn
að gefa mig. Svo föndraði ég
ýmislegt heimavið þar til ég
komst á tíræðisaldurinn. Þá fór ég
svona heldur að slappast, og hef
tekið þessu rólega seinni árin. Ég
labbaði samt alltaf útí Brekku,
búðina hér á horninu, alveg þang-
að til ég iærbrotnaði í fyrra haust.
Síðan er ég mörgum árum eldri.
ú varst meðhjálpari? Já,
ég var forsöngvari og
meðhjálpari eftir að séra
Ólafur fór af Sandfelli
árið 1902, og alveg þangað til 1920,
að við fíuttum í Skaftafell. Þá
hætti ég, það var svo gríðarlangt
að fara. Ari hreppstjóri var með-
hjálpari þegar séra Ölafur fór, og
hann bað mig blessaðan að taka
við því, hann væri orðinn svo
slæmur í höfðinu. Árið 1918 kem-
ur svo séra Eiríkur, síðasti prest-
urinn búandi í Sandfelli, og þá
kom um leið Jón biskup Helgason
í húsvitjun. Jón biskup segir við
sóknarnefndina eftir messu: —
Þið hafið góðan forsöngvara og
meðhjálpara. Ég held ég hafi
engan heyrt, þar sem ég hef
komið, lesa jafn skýrt kórbænina
og þennan mann. Ég fékk þetta
hrós hjá Jóni biskup Helgasyni.
— Þetta eru afbragðs myndir af svona gömlu hræi, sagði sá
aldraði, þegar hann skoðaði þessar myndir Rax. Unglegur? Nei,
ég var unglegur áður en ég brotnaði þarna í haust. Þá var ég
unglegur. Síðan hef ég elst um mörg ár.