Morgunblaðið - 26.03.1981, Blaðsíða 26

26
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 26. MARZ 1981
Geir Hallgrímsson:
Erlendar skuldir 12 milljón gamal-
krónur á fjögra manna fjölskyldu
Vandamálaboltinn veltir utan á sig
Ríkisstjórnin er að taka sólarhæðina,
sagði Tómas Árnason
Samkvæmt báðabirgdalögum ríkisstjórnarinnar, sem
Alþingi fjallar nú um, skal verðstöðvun standa til 1. maí
nk. Ekki lifa margir dagar eftir þessa verðstöðvunart-
íma, sem raunar hefur stýrt verðlagsmálum hér á landi
í 10 ár. Tímabært er að spyrja ríkisstjórnina, forsætis-
ráðherra eða viðskiptaráðherra, hvað taki við í þessu
efni eftir 1. maí. Ríkisstjórnin hlýtur að hafa gert upp
hug sinn í þessu efni. — Verður hækkun á verðlagi
opinberrar þjónustu hjá borg og ríki leyfð á því 10 daga
tímabili fyrir útreikning verðbótavísitölu, sem lög gera
ráð fyrir að slíkar hækkanir séu leyfðar á, og koma þær
þá inn í framfærsluvísitölu næsta tímabils? Hver er
stefna stjórnarinnar í gengismálum og hvern veg á að
mæta vaxandi rekstrarhalla hraðfrystiiðnaðarins eftir
launahækkun 1. júní nk. og væntanlega hækkað
fiskverð? Hver er stefna stjórnarinnar í vaxtamálum?
Er fyrirhugað að grípa til skerðingar verðbóta á laun 1.
júní nk., þrátt fyrir 5% rýrnun kaupmáttar taxtakaups
frá árinu 1979? Þessar og fieiri spurningar bar Geir
Hallgrímsson (S) fram, er bráðabirgðalögin komu til
þriðju umræðu í neðri deild Alþingis í gær, en þau verða
væntanlega staðfest af stjórnarliðum á Alþingi öðru
hvoru megin við næstu helgi.
Geir HallKrimsson (S) sagði að
fátt stæði nú eftir í bráðabirgða-
lögum ríkisstjórnarinnar annað
en 7% skerðing verðbóta á laun.
Engu að síður væri ástæða til að
bera fram nokkrar spurningar til
forsætisráðherra og/eða við-
skiptaráðherra, varðandi ýmis at-
riði efnahagsmála, er Alþingi ætti
rétt til frekari vitneskju um.
Hann minnti á að verðstöðvun
hefði staðið á íslandi í 10 ár.
Enginn annar áratugur í þjóðar-
sögunni hefði þó af viðlíka verð-
bólgu að státa sem þessi. Á sama
tíma hefði verðþróun þar sem
frjáls samkeppni og verðlagning
héldust í hendur við þroskað
verðskyn neytenda verið margfalt
hægari. Hann minnti á tillögu
sjálfstæðismanna um frjálsa verð-
lagningu þegar og þar sem sam-
keppni væri næg, en þetta atriði
hefði samstjórn sjálfstæðismanna
og framsóknarmanna sett í lög en
síðari ríkisstjórnir hindrað fram-
kvæmd þeirrar lagasetningar.
Hvað hyggst ríkisstjórnin fyrir í
þessu efni eftir 1. maí nk.?
Ráðherrar ræða nú um 8,4%
hækkun framfærslukostnaðar frá
1. febrúar sl. til 1. maí nk. í því
efni verður að muna eftir lagakvöð
þess efnis, að leyfa ekki tilteknar
hækkanir, nema á 10 daga tíma-
bili áður en verðbætur launa eru
reiknaðar út. Þessvegna spyr ég að
gefnu tilefni fundar með borgar-
fulltrúum í Reykjavík, hvort
leyfðar verði umbeðnar hækkanir
núvérandi vinstri meirihluta
borgarstjórnar á heitu vatni, raf-
orku og ferðum með strætisvögn-
um? Þessvegna spyr ég, hvort
leyfðar verði hækkanir vegna
vinnslukostnaðar mjólkurvöru og
hækkun smásöluálagningar á
þessa vöru, sem er mjög lág? Ég
spyr einnig um verðlagningu
þeirrar þjónustu er ríkisstofnanir
veita. Éf þessar hækkanir, og
hugsanlega fleiri, eru í farvatninu,
er þá ekki allt talið um 8,4%
hækkun framfærslukostnaðar út í
hött?
Geir vék að núverandi rekstrar-
halla freðfiskvinnslunnar (5% af
veltu) og væntanlegum tilkostnað-
arhækkunum, bæði launa og fisk-
verðs, sem enn myndu auka á
hallann. I því sambandi spurði
hann viðskiptaráðherra um geng-
isstefnu stjórnarinnar næstu
mánuði. Einnig um vaxtastefnuna,
hvern veg yrði í framkvæmd
næstu mánuði? Spurningin varð-
andi freðfiskvinnsluna varðaði
raunar flesta þætti útflutnings-
iðnaðar okkar.
Geir minnti á þau orð þing-
flokksformanns Alþýðubandalags-
ins að verðlagsmál, vaxtamál og
vandamál sjávarútvegs heyrðu
undir Framsóknarráðherra. Það
væri því þeirra að svara til um
þau vandamál, er þessi mál
snerta.
Geir sagði opinberar skýrslur
sýna að kaupmáttur kauptaxta
væri 5% lægri nú en hafi verið
árið 1979. Þjóðartekjur hefðu auk-
izt um 1% á sama tíma, sem að
vísu væri sáralítið, en þetta sýndi
þó að hlutur launafólks í þjóðar-
tekjum hefði síður en svo vaxið
undir „ráðstjórn" Alþýðubanda-
lagsins. Minnugur þess hvernig
þessir menn héldu á málum 1977
og 1978, þegar þó lá fyrir veru-
legur árangur í verðbólguhjöðnun
1977, er von að spurt sé, hvort
Alþýðubandalagið ætli að fram-
kvæma það í tvígang 1981, sem það
fordæmdi harðast 1978, það er
skerðingu verðbóta á laun, sem þó
náði þá ekki til hinna lægri launa?
Er meiningin að leysa vandann
með aukningu erlendra lána, velta
sumsé vandanum á undan sér eins
og snjóbolta unz hann verði að
snjóflóði er færi atvinnuvegina í
kaf? Nýlega framlögð lánsfjár-
áætlun stefni í þvílíka skuldasöfn-
un 1981 að í ársiok þess árs nemi
erlendar skuldir þjóðarinnar sem
svarar 2,6 milljónum gamalkróna
á hvert mannsbarn í landinu, eða
12 milljónum gamalkróna á hverja
4ra manna fjölskyldu. Þá verður
erlend skuldabyrði sem svarar
16% útflutningstekna og hefur
ekki í annan tíma verið hærri.
Loks vék Geir að ágreiningi um
orkustefnu og orkuframkvæmdir.
Nú ríkti stöðnun í þjóðarfram-
leiðslunni, verðmætasköpun þjóð-
arbúsins, sem bera yrði uppi
lífskjörin. Hin dauða hönd Al-
þýðubandalagsins legði skatta- og
kvaðafjötra á framleiðsluna. Þó
Geir Hallgrímsson
Vilmundur Gylfason
skipti meira máli nú en oftast
áður að samkeppni yrði efld og
stuðlað að grósku í atvinnulífinu
— og efnt til stórra átaka í
orkumálum, til að styrkja stöðu
þjóðarbúsins og afkomuskilyrði
almennings og stöðva þann land-
flótta, sem illu heilli væri farinn
að segja til sín hin síðari árin.
Tómas Árnason (F), viðskipta-
ráðherra, sagði að ríkisstjórnin
væri þessa dagana að taka sólar-
hæðina, gera úttekt á stöðu mála í
kjölfar efnahagsráðstafananna
um áramótin. Hann væri því ekki
í færum um að leysa úr öllum
spurningum formanns Sjálfstæð-
isflokksins. Hann minnti þó á að
staða ýmsra þátta efnahagslífsins
væri viðunandi og það markmið
ríkisstjórnarinnar væri enn í fullu
gildi að ná verðbólguvexti niður í
40% fyrir árslok.
Ég minni hinsvegar á þau orð
okkar framsóknarmanna, þegar
bráðabirgðalögin vóru sett, að þau
væru aðeins skref í áttina, fyrstu
aðgerðir, sem ekki kæmu að fullu
gagni nema þeim væri fylgt vel
eftir með framhaldsaðgerðum.
Opinber þjónusta var hækkuð
yfir línuna um 10% um áramótin,
sagði ráðherra. Ég get engu svar-
að til um nú, hvort tekst að
komast hjá frekari hækkun henn-
ar næstu vikurnar, en þessi mál
eru nú til umfjöllunar hjá ríkis-
stjórninni. En við höfum áhuga á
að halda þessari verðlagningu í
skefjum.
Ráðherra sagði stöðu ýmsra
þátta fiskvinnslunnar allgóða, svo
sem saltfisks og skreiðar. Nýlega
hefðu verið gerðir mjög góðir
sölusamningar á saltfiski (20%
hækkun) — og svo kemur styrking
dollarans til góða. Aukning
vinnslu fiskjar í salt og skreið
dregur að sama skapi úr freðfisk-
vinnslu, sem aftur dregur úr
framboði þeirrar vöru. Ég vona að
minna framboð leiði síðan til
hærra söluverðs.
Afkoma bankakerfisins á sl. ári
var mjög góð, sagði ráðherra, svo
þar er nú svigrúm, sem hafa
Jón Baldvin Hannibalsson
verður í huga varðandi vaxtapóli-
tíkina.
Við framsóknarmenn höfum
lagt áherzlu á að vissir orsaka-
þættir verðþróunar þurfi að hafa
samleið: almenn verðlagsþróun,
verðlagning búvöru, fiskverð,
verðbætur á laun o.fl. Þetta nær
einnig til aðgerða til verðbólgu-
hemlunar.
Þrátt fyrir óðaverðbólgu og
olíukreppu er staða ýmsra þátta
efnahagsmála okkar góð, svo sem
ríkisfjármála. Erfiðleikar eru þó
framundan, sem ég vil ekki draga
úr. Þeim verður að mæta með
framhaldsaðgerðum.
Hvað segir Guðmundur J.
um gang mála?
Vilmundur Gylfason (A)
minnti á ýmis stóryrði forystu-
manna Alþýðubandalagsins og
Guðmundar J. Guðmundssonar,
formanns VMSÍ, þegar verðbætur
á laun vóru skertar 1978. Þá hafi
Guðmundur talað fjálglega um
hinn heiðarlega almúgamann, sem
vildi láta gerða samninga halda,
hvort sem um verðbætur eða aðra
þætti væri að ræða, og hvort sem
samið væri við ríkísvaldið eða
aðra vinnuveitendur. Héldu samn-
ingar um verðbætur launa o.fl.
milli BSRB og fjármálaráðherra
Alþýðubandalagsins, sem gerðir
vóru rétt fyrir setningu bráða-
birgðalaganna? Þurfa ekki stjórn-
málamenn á borð við Ragnar
Arnalds og Guðmund J. Guð-
mundsson að standa við kosn-
ingasamninga við umbjóðendur
sína? Ég kalla eftir því að Guð-
mundur J. komi hér upp í ræðu-
stólinn, þó ekki verði nema ör-
stutta stund, og gefi okkur skýr-
ingu á hvað hafi breytzt frá því
stóru orðin voru sögð 1978.
Jón Baldvin Hannibalsson (A)
vitnaði til forngrískrar harmsögu,
hvar ungur maður fór yfir heljar-
fljót til að sækja látna unnustu
sína, sem hann fékk fararleyfi
fyrir yfir til lífs — gegn því að
hann liti aldrei til baka á heim-
leiðinni. Guðmundur J. mætti nú í
engu líta um öxl, frekar en hinn
ungi maður í harmsögunni, til
orða sinna og heitstrenginga fyrr-
um. Harmsaga Guðmundar væri
fjarlægð sú, sem væri milli orða
hans og flokksbræðra hans 1978
og efnda gagnvart launþegum í
ríkisstjórn síðar. Síðan rakti JBH
framhald harmsögunnar og örlög
söguhetjunnar í höndum rauð-
sokka þeirra tíma.
Þá rakti hann efnisatriði úr „Ný
Framsókn til framfara", niður-
talningarheiti (kosningastefnu-
skrá) Framsóknarflokksins, sem
m.a. hefði spannað verðbólgu-
hjöðnun í 30% 1980 og 18% 1981.
Verðlagsþróun 1980 (verðlagsráð-
herra úr Framsóknarflokki) hefði
hinsvegar reynzt tæp 60%. Fram-
sóknarflokkurinn er nefnilega í
sömu sporum gagnvart Alþýðu-
bandalaginu og Alþýðuflokkurinn
um það bil hann vék úr ríkis-
stjórn, vegna þess að marktækar
aðgerðir stranda ætíð á þeim
þröskuldi sem það er. En það er
ekki einugis ágreiningur um efna-
hagsmál milli Alþýðubandalags
og Framsóknarflokks. Sá ágrein-
ingur nær einnig til orkumála,
samanber yfirlýsingar viðskipta-
ráðherra á þingi iðnrekenda um
þrjár stjórvirkjanir og orkufrekan
iðnað. Einnig í því efni er Alþýðu-
bandalagið Þrándurinn í Götunni.
Og hversu lengi getur Framsókn-
arflokkurinn unað landráðabrigsli
og stanzlausum ádeilum Alþýðu-
bandalagsins á Ólaf Jóhannesson,
utanríkisráðherra. Hversu lengi
er hægt fyrir Framsóknarflokkinn
að una þessum ágreiningi og
hjakka í sama verðbólgustiginu,
þrátt fyrir allt hjalið um niður-
talningu?
Ekki tóku fleiri til máls. Um-
ræðunni lauk. Atkvæðagreiðslu
var frestað.
Hlutverk í La Bohéme:
Ráðnir söngvarar
og gestasöngvarar
MORGUNBLAÐINU hefur borist
eftirfarandi athugasemd frá
Þjóðleikhúsinu:
„I viðtali við Kristján Jóhanns-
son í Morgunblaðinu í gær (25/3)
gætir misskilnings í sambandi við
hlutverkaskipan í La Bohéme.
Eins og komið hefur fram í frétt
frá Þjóðleikhúsinu fyrr í vetur,
voru þau Garðar Cortes og Ólöf
Kolbrún Harðardóttir ráðin til að
fara með hiutverk Rudolfos og
Mimiar og Ingveldur Hjaltested
hlutverk Musettu. Hlutverk Marc-
ellos er í höndum Halldórs Vil-
helmssonar, Schaunard syngur
John Speight og Colline Eiður
Gunnarsson. Og í hlutverkum Al-
cindoros og Benitos verða Guð-
mundur Jónsson og Kristinn
Hallsson.
Hins vegar hefur Kristjáni Jó-
hannssyni verið boðið sem gesti að
syngja hlutverk Rudolfos síðar í
vor, svo og Sieglinde Kahman
hlutverk Mimiar. Sömuleiðis mun
Elín Sigurvinsdóttir syngja hlut-
verk Musettu á nokkrum sýning-
um og Jón Sigurbjörnsson taka við
hlutverki Collines.“