Morgunblaðið - 25.04.1981, Side 18

18
MORGUNBLAÐIÐ, LAUGARDAGUR 25. APRÍL 1981
Álitsgerð um listir og menningarmál
frá Ingólfi Guðbrandssyni i Utsýn
Aðalmarkmið Lista- og menn-
inKarfélaKsins skal vera að reisa
tónleikahóll. seKÍr f álitsKerð
þeirri sem InKÓlfur Guóhrands-
son afhenti forsætisráðherra
fyrir 14 mánuóum er hann skýrði
huKmyndir sínar varðandi það að
hann Kefi Lista- ok menninKarfé-
Iukí því sem hann vill að verði
stofnað Ferðaskrifstofuna Útsýn.
I>ar sem álitsKerð InKÓlfs hefur
ekki komið fyrir almenninKssjón-
ir er hún hirt hér að neðan eins
ok hún var afhent forsætisráð-
herra.
I Félajísstofnun
Stofnað verði áhuKamannafélag
um listir ok menninKarmál,
„Lista- ok menninKarfélaKÍð" (The
Icelandic Society for Arts and
Culture), er hafi á stefnuskrá
sinni að efla skapandi ok túlkandi
listastarfsemi í landinu með
ráðKjöf ok fjárveitinKum, sem
miði að því að hlúa að ok rækta
listræna hæfileika, er með þjóð-
inni búa, einkum á sviði tónlistar,
svo að þeir fái notið sín þjóðfélaK-
inu til veKsauka ok einstaklinKum
til lífsfyllinKar ok aukinnar ham-
innju.
Fjöldi félaKsmanna skal ákveð-
inn í stofnskrá, val þeirra fara
fram að vel yfirlöKÓu ráði ok
miðast við ópólitískan, jákvæðan
áhuKa ok skilninK á listum al-
mennt ok K'ldi þeirra, ásamt vilja
til að veita málefnum félaRsins
óeÍKÍnKjarnan stuðninK í orði ok
verki. Listráð skipað 15 slíkum
félaKsmönnum fjalli um stefnu-
mörkun or meiriháttar ákvarðan-
ir, en framkvæmdastjórn þrÍKgja
manna, sem velja má utan félags-
ins, annist framkvæmdir og dag-
legan rekstuí
II Markmiö
Eitt af höfuðmarkmiðum Lista-
ok menninKarfélaKsins skal vera
að reisa tónleikahöll á bezta stað,
sem til þess fæst á höfuðborgar-
svæðinu. Er það skoðun undirrit-
aðs, að slík bygging ætti helzt
heima á Klambratúni í nánd
Kjarvalsstaða, sem yrði þá eins
konar listamiðstöð borgarinnar,
en ella í nánd við háskólann, ef
samrýmst getur heildarskipulagi
Reykjavíkur.
Tónleikahöllin yrði um ófyr-
irsjáanlega framtíð höfuðsetur
tónlistarflutnings í landinu, heim-
ili Sinfóníuhljómsveitar íslands,
vettvangur æfinga og flutnings
lifandi tónlistar, fyrir hljómsveit-
ir, kammersveitir, kóra og þekkta
einleikara, innlenda og erlenda, og
til annarrar listastarfsemi, eftir
því sem við verður komið, s.s.
óperuflutnings, ballettsýninga
o.s.frv.
Lögð verði höfuðáherzla á góðan
hljómburð (acoustic) og hag-
kvæmni hússins, en sem kunnugt
er á „drottning listanna", tónlist-
in, ekkert þak yfir höfuðið í
höfuðborg landsins. Með tilkomu
tónleikahallarinnar yrði aðstaða
„listahátíðar" í Reykjavík gjör-
breytt og afstaða alþjóðlegra
listamanna til Islands jafnframt.
Tilkoma tónlistarhallarinnar yrði
án vafa hinn mesti aflvaki ís-
lenzkrar tónmenntar og tón-
listarflutningi í landinu og þjóð-
inni til vegsauka á alþjóðavett-
vangi.
Önnur höfuðmarkmið Lista- og
menningarfélagsins verða að
stuðla að aukinni listmennt,
listiðkun og listnautn þjóðarinnar
á sem flestum sviðum með aukinni
fræðslu og styrkveitingum til ein-
staklinga og stofnana. Má þar til
nefna t.d. Pólýfónkórinn og
Kammersveit Reykjavíkur. Unnið
verði að eflingu tónmennta í
skólum landsins, bæði innan hins
almenna skólakerfis og í tónlist-
arskólum, leyst úr þrengingum
Tónlistarskólans í Reykjavík með
stórauknu húsnæði, hugsanlega í
tengslum við Tónlistarhöllina.
Stuðlað verði að útbreiðslu og
þróun æðri listar með því að fá
hina færustu kennara og þekkta
listamenn frá öðrum löndum til
námskeiðahalds í ýmsum greinum
tónlistar, en einnig til kennslu og
fyrirlestrahalds á öðrum sviðum
lista s.s. myndlistar, húsagerðar-
listar, danslistar, leiklistar og
bókmennta. Með þessu móti yrði
rofin einangrun íslenzkra lista-
manna, sem hættir til að staðna
og einangrast í störfum sínum.
Tilfinnanlega hefur skort
styrkveitingar til að gera efna-
lausu fólki kleift að stunda fram-
haldsnám við beztu menntastofn-
anir og hjá hæfustu kennurum
erlendis. Lista- og menningarfé-
lagið stefni að því, að veita nokkra
slíka styrki árlega, þeim er hæf-
astir þykja.
Lista- og menningarfélagið
stuðli einnig að kynningu ís-
lenzkrar listar og íslenzkra lista-
manna á alþjóðavettvangi. Dæmi-
gert sinnuleysi ríkir á því sviði
sem sjá má á því að fjöldi erlendra
einleikara er ráðinn til landsins
árlega, en engin tilraun gerð til að
koma íslenzkum einleikurum á
framfæri erlendis í staðinn sbr.
Sinfóníuhljómsveit íslands og
Tónlistarfélagið.
III Tekjustofnar
og fjáröflun
Undirritaður, Ingólfur Guð-
brandsson, hefur reynt af veikum
mætti að stuðla að útbreiðslu og
eflingu tónlistar á íslandi og eytt
til þess verulegum hluta starfsævi
sinnar án launa. Hann er jafn-
framt stofnandi og einkaeigandi
stærstu ferðaskrifstofu landsins,
Utsýnar, sem nú á 25 ára starfs-
feril að baki undir stjórn hans og
telja má að njóti viðurkenningar
og trausts um iand allt. Hagur
fyrirtækisins er góður, og arðsemi
rekstrarins hefur enn ekki brugð-
izt, enda hefur eigandinn verið í
tölu hæstu skattgreiðenda lands-
ins í allmörg undanfarin ár. Á sl.
þrem árum hefur hann greitt
talsvert á annað hundrað milljóna
í opinber gjöld. Ymislegt veldur
því að hann er óánægður með
ráðstöfun skatttekna ríkisins og
fálæti hins opinbera um þá list-
starfsemi, sem hann hefur borið
uppi með einkaframtaki sínu og
litið hefur verið á sem sjálfsagðan
hlut. Sinnuleysi hins opinbera í
þessum efnum, ásamt efnahags-
þróuninni í landinu valda því, að
hann ráðgerir í náinni framtíð
meiri háttar breytingar á högum
sínum og störfum, nema hann sjái
þeim markmiðum, er hann hefur
barizt fyrir, betur borgið en
hingað til. Þó er sú löngun enn
efst í huga að láta nokkuð gott af
sér leiða í þágu íslenzks þjóðfé-
lags, sem markað gæti spor til
frambúðar. Af því tilefni leitar
hann hófanna hjá nýskipaðri rík-
isstjórn um undirtektir við stofn-
unina Lista- og menningarfélagið
og markmið þess. Ef stuðningur
við hugmyndir þær, sem hér hafa
verið reifaðar, verður tryggður af
haífu ríkisvaldsins, býðst hann til
að afhenda Lista- og menningar-
samböndum, umboðum og skráð-
um eignum til umráða og reksturs
í því skyni að afla Lista- og
menningarfélaginu fasts tekju-
stofns, enda renni hagnaður
óskiptur til félagsins. Slíkt fram-
lag, sem hér um ræðir, hlýtur að
virðast á hundruð milljóna króna,
en það er bundið eftirfarandi
skilyrðum:
Ferðaskrifstofan Útsýn verður
rekin sem sjálfseignarfélag, og
rennur allur arður af rekstrinum
til almenningsþarfa samkvæmt
framansögðu og nánari ákvæðum í
skipulagsskrá og lögum félagsins.
Þar á móti verði reksturinn und-
anþeginn allri skattlagningu ann-
arri en lögboðnum launasköttum.
Taki það jafnframt til skatta
ársins 1979, sem enn hafa ekki
verið lagðir á. Einnig verði niður
fellt af hálfu stjórnvalda það
ákvæði, að starfsmenn í erindum
ríkisins megi ekki kaupa farseðla
og ferðaþjónustu hjá Útsýn, þegar
hún er jafnódýr eða ódýrari en hjá
Ferðaskrifstofu ríkisins. Enn
fremur beiti ríkisstjórnin sér fyrir
afnámi hins illræmda skatts á
ferðagjaldeyri, sem komið var á í
tíð fyrri ríkisstjórnar. Slíkur
skattur á sér enga hliðstæðu á
Vesturlöndum, hann er mismunun
við þjóðfélagsþegnana og í eðli
sínu menningarfjandsamlegur,
þar eð ferðalög eru almennt
þroskandi og menntandi, enda
hvarvetna lögð áherzla á gildi
þeirra í menningarþjóðfélögum.
Með hagræðingu og eflingu um-
rædds sjálfseignarfélags og skatt-
frelsi má áætla árlegan hagnað
um kr. 100 milljónir miðað við
núgildandi verðlag.
Aðrir tekjustofnar
Til byggingar Tónlistarhallar
Reykjavíkur verði einnig aflað
fjár með almennri fjársöfnun inn-
an lands og utan, með þeim ráðum
er framkvæmdastjórn og listráð
ákveða og ríkisstjórn og Alþingi
samþykkja. Félagsstofnun sú, er
hér um ræðir, á þegar vísan
stuðning nokkurra heimsþekktra
listamanna, sem eru í aðstöðu til
að beita sér fyrir stuðningi við
slíka framkvæmd hjá alþjóðlegum
menningarstofnunum og stórfyr-
irtækjum, sem árlega ráðstafa
stórfjárhæðum til menningarmála
í ýmsum löndum.
Styrktarfélag
Hugsanlegt er að efla fjárhag og
auka starfsemi Lista- og menning-
arfélagsins með stofnun styrktar-
félags, þar sem almenningi væri
gefinn kostur á að leggja fram
árlegt framlag (ca. 100 þúsund) en
fengi í staðinn ókeypis aðgang að
nokkrum meiriháttar listavið-
burðum, s.s. hljómleikum, ball-
ettsýningu, leiksýningu, listsýn-
ingu með þátttöku valinkunnra
listamanna innlendra og erlendra.
Það stendur menningu íslend-
inga fyrir þrifum, hve lítils stuðn-
ings æðri listgreinar njóta af
hálfu hins opinbera, og fyrir
bragðið á múgmenningin greiðan
aðgang undir merkjum fánýts en
þaulskipulagðs, afmenntandi
skemmtiiðnaðar.
Sköpun, iðkun og neyzla listar
hefur þjóðfélagið á hærra stig og
gefur mannlífinu æðra gildi.
Reykjavík 12. febrúar, 1980.
Ingólfur Guðbrandsson.
Aðalfundur Krabbameinsfélags Reykjavíkur:
Nauðsyn á bættri aðstöðu
til krabbameinslækninga
Jón Oddgeir Jónsson var kjörinn heiðursfélagi Krabbameinsfélags
Reykjavikur, og á myndinni er Jón ásamt formanni félagsins,
Tómasi Árna Jónassyni.
AÐALFUNDUR Krabbameins-
félags Reykjavíkur var nýlega
haldinn. Formaður félagsins,
Tómas Á. Jónasson læknir, og
framkvæmdastjóri þess, Þor-
varður Örnólfsson, fluttu
skýrslur um starf félagsins en
gjaldkerinn. Baldvin Tryggva-
son sparisjóðsstjóri, gerði grein
fyrir ársreikningum.
Meginviðfangsefni félagsins
hafa sem fyrr verið víðtækt
fræðslustarf og rekstur á Happ-
drætti Kraþbameinsfélagsins.
Veigamesti þáttur fræðslu-
starfsins fer fram í grunnskól-
um landsins.
Félagið gefur út blaðið Tak-
mark í 30 þúsund eintökum
þrisvar til fjórum sinnum á vetri
og dreifir meðal þessara sömu
aldursflokka í grunnskólum um
land allt.
Nú í vetur hefur félagið látið
grunnskólunum í té nýja gerð
viðurkenningarskjala í tengslum
við baráttuna gegn reykingum.
Þá hafa verkefni fyrir hópvinnu
um áhrif og afleiðingar reykinga
enn komið út í endurbættri
útgáfu.
Félagið hefur um nokkurra
ára skeið fengið árleg framlög
frá ríki og Reykjavíkurborg til
fræðslustarfsins í grunnskólun-
um en stendur þó sjálft undir
stærstum hluta kostnaðar við
það.
Fræðslustarf félagsins í öðr-
um skólum fer óðum vaxandi og
stefnt er að aukinni almennings-
fræðslu um krabbamein og
krabbameinsvarnir. Á síðasta
starfsári voru tveir eldri
fræðslubæklingar endurprentað-
ir og út kom nýtt fræðslurit,
„Verðandi mæður ættu ekki að
reykja".
Félaginu hlotnaðist á árinu 15
milljón kr. arfur eftir Þorbjörn
Jónsson, Mímisvegi 2 hér í borg,
en hann lést fyrir nokkrum
árum.
Rekstur happdrættisins gekk
vel á árinu 1980. Gat félagið lagt
af mörkum hartnær 90 milljónir
gkr. til starfsemi Krabbameins-
félags íslands en það er rösklega
helmingi meira en árið áður.
Þegar kom að stjórnarkjöri
var tilkynnt að Alda Halldórs-
dóttir hjúkrunarfræðingur og
Jón Oddgeir Jónsson fyrrv.
framkvæmdastjóri, sem ganga
áttu úr stjórninni, hefðu bæði
skorast undan endurkjöri. Þakk-
aði formaður þeim margra ára
heilladrjúgt starf í félagsstjórn
og skýrði jafnframt frá því að
ákveðið hefði verið að gera Jón
Oddgeir að heiðursfélaga
Krabbameinsfélags Reykjavík-
ur, en auk stjórnarstarfa var Jón
um langt skeið framkvæmda-
stjóri félagsins.
Stjórn Krabbameinsfélags
Reykjavíkur er nú þannig skipuð
að Tómas Á. Jónasson læknir er
formaður en aðrir í stjórn Bald-
vin Tryggvason sparisjóðsstjóri,
Erla Einarsdóttir gjaldkeri, Jón
Þorgeir Hailgrímsson læknir,
Páll Gíslason yfirlæknir, Sigríð-
ur Lister hjúkrunarfræðingur og
Þórarinn Sveinsson læknir. I
varastjórn eru Edda Ólafsdóttir
hjúkrunarfræðingur, Guðmund-
ur J. Kristjánsson deildarstjóri
og Kristján Sigtryggsson skóla-
stjóri.
Samþykkt var á fundinum
ályktun þar sem ítrekaðar eru
ályktanir síðustu aðalfunda um
nauðsyn bættrar aðstöðu til
krabbameinslækninga. Sérstak-
lega er bent á að ekki sé unnt að
endurnýja geislunartæki vegna
húsnæðisskorts, þótt nokkur
lausn hafi fengist til bráða-
birgða fyrir göngudeild krabba-
meinssjúkra. Lýst er áhyggjum
vegna þess að framkvæmdir
hafa ekki enn hafist við K-bygg-
ingu Landspítalans og skorað á
heilbrigðis- og fjármálayfirvöld
að láta það mál til sín taka.
Frá aðalfundi Krabbameinsfélags Reykjavikur. Baldvin Tryggva-
son, gjaldkeri félagsins, i ræðustól.