Morgunblaðið - 11.10.1981, Síða 30

30
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 11. OKTÓBER 1981
t GUÐRÚN SIGURJÓNSDÓTTIR frá Skálum, Vopnafiröi til heimilis aö Hólsgötu 8, Neskaupsstaö, andaöist á fjóröungs- sjúkrahúsinu Neskaupstað, föstudaginn 9. október. Þorbergur Jónsson, börn, tengdabörn og barnabörn.

t Hjartkæri eiginmaöur minn, faöir, tengdafaöir og afi, STEINGRÍMUR DAVÍDSSON, fyrrv. skólastjórí, lést að Sólvangi, Hafnarfiröi 9. október. Jaröarförin auglýst síöar. Helga Jónsdóttir, börn, tengdabörn og barnabörn.

t Eiginmaöur minn, faöir okkar og sonur, ÞORSTEINN BIRGIR EGILSSON. Búlandi 16, lést aö heimili sínu 9. október. Hanna María ísaks., Elínborg Jónsdóttir, Egill Þorsteinsson, Ellý Alda Þorsteinsdóttir, Sólrún Margrét Þorsteinsdóttir, Egill Þorsteinsson.

t KRISTÍN ÁGÚSTA ÁRNADÓTTIR frá Kárastöóum, Akurgerði 22, andaöist í Borgarspitalanum 9. október. Fanney Oddsdóttir, Árni Halldórsson.

t Minningarathöfn um SIGHVAT DAVÍOSSON bónda, Brekku ■ Lóni, veröur gerö frá Hafnarkirkju, Hornafiröi þriöjudaginn 13. október og hefst kl. 13.30. Útför hans veröur gerð frá Stafafellskirkju, síöar sama dag. Þeim sem vildu minnast hans, er bent á minningarkort, Stafafellskirkju. Eiginkona, börn, tengdabörn og barnabörn.

t Eiginmaöur minn og sonur, ÓLI BJÖRN KÆRNESTED, verður jarösunginn frá Bústaöakirkju mánudaginn 12. október kl. 3 síödegis. F.h. vandamanna, „. ,, „ . . .... . „ „ . , Sigriður Kærnested, Hildur B. Kærnested.

t Útför föður okkar og tengdafööur, GUDMUNDUR BJARNASONAR, frá Skaftafelli, fer fram frá Dómkirkjunni mánudaginn 12 þ.m. kl. 13.30, þeim sem vildu minnast hans er bent á líknarstofnanir. Theódóra Guðmundsdóttir, Ragnar Ólafsson, Ragna Sigrún Guðmundsdóttir, Katrín Guðmundsdóttir, Ragnar Kjartansson.

t Eiginmaöur minn, SIGURBJÖRN ÞORKELSSON, Fjölnisvegi 2, veröur jarösunginn frá Fossvogskirkju miövikudaginn 14. október kl. 13.30. Þeir sem vildu minnast hans er bent á Hallgrímskirkju og bygginarsjóö KFUM og K. F.h. fjölskyldunnar, Unnur Haraldsdóttir.

t Systir okkar, SIGRfÐUR GUÐMUNDSDÓTTIR, frá Bíldudal, er lést aö morgni 6. október, verður jarösungin, þriöjudaginn 13. október kl. 10.30 frá Fossvogskirkju. Systkini hinnar látnu.
Minning:
Guömundur Bjarna-
son frá Skaftafelli
Þrír bræður, aldamótamenn,
voru í húsinu Ljósvallagötu 32,
þegar ég fluttist þangað ásamt
konu minni og dóttur fyrir níu ár-
um. Tveir þeirra bjuggu með kon-
um sínum, einn þeirra hafði aldrei
kvænst. Þeir höfðu allir verið
verkamenn við höfnina hér í
Reykjavík, Bjarni hafði áður verið
verslunarmaður á Hornafirði,
Sveinn og Guðmundur höfðu verið
bændur austur í Öræfum. Þeir eru
nú allir horfnir yfir móðuna
miklu, Guðmundur síðastur, níu-
tíu og þriggja ára að aldri, en fyrir
nokkrum mánuðum dó Sveinn
bróðir hans, þá orðinn hundrað
ára. Þeir kvöddu okkur í þeirri röð
sem þeir heilsuðu okkur. Fyrstur
kom Bjarni og barði upp á, þegar
við vorum að koma okkur fyrir á
neðri hæðinni í þeim hluta hússins
sem liggur meðfram Ljósvallagöt-
unni, og hann var klæddur eins og
heldri maður með úrkeðju framan
á vestinu og hvítt um hálsinn, það
hlaut að vera Vesturbæjaraðall-
inn, ef hann hafði ekki stigið út úr
einhverri sögu Dickens og gerst ís-
lenskur, því ísiensku talaði hann
ósvikna og af svo miklum krafti að
við fórum ósjálfrátt að huga að
hurðum og gluggum. Þvínæst
kynntumst við Sveini, þar sem
hann sat við koffortið sitt í litlu
súðarherbergi uppi í risinu,
grannleitur og hávaxinn, ekki
ólíkur því að geta verið gamall
hreppstjóri, hvasseygður nokkuð
og snöggur í hreyfingum, þegar
hann lauk upp hurðinni til að sjá
hver væri að fara inn á þurrkloft-
ið, ekki eins framur og Bjarni, en
þó fljótur til kynna og gerði vel við
þá sem vildu hlusta á tal hans um
presta og biskupa, laumaðist þá í
koffortið sitt og bauð í lítið staup,
talaði einnig hátt, en þó lægra en
Bjarni, og engum datt í hug að
hlaupa til og loka gluggum, enda
var ekki nema einum glugga að
loka, og hann opnaðist út til
himnaföðurins sem Sveinn átti oft
miklar samræður við, þegar hann
var einn manna í herbergi sínu.
Þriðji bróðirinn, Guðmundur, sem
hinir bræðurnir kölluðu Munda,
varð seinastur til að heilsa okkur
eða við seinust til að heilsa hon-
um. Hann var eins og liðlega mið-
aldra maður, en var kominn yfir
áttrætt. Hann minnti okkur
hvorki á enskan lávarð né íslensk-
an hreppstjóra frá fyrri tíð, ekki
heldur margumtalaðan Vestur-
bæjaraðal, ekki heldur beinlínis á
bónda, eða bændahöfðingja, og þó
ef til vill helst það, því hann var af
einhverjum aðli kominn, það gat
nú ekki annað verið, allt yfir-
bragðið benti til göfgi. Og þegar ég
fór að kynnast honum, skildi ég að
hann var reyndar af aðalsætt
verkamanna og bænda hvar sem
er í heiminum og viðhorf hans til
manna og málefna svipuð og við-
horf foreldra minna, en þó var
hugur hans einkum bundinn sveit-
inni.
Guðmundur var fæddur árið
1888. Hann talaði mál alþýðu-
mannsins og lét sér ekki títt um
presta og höfðingja, hafði hins-
vegar mikla ánægju af frásögnum
af afreksmönnum sem unnu eitt
hvað til þjóðþrifa eins og Torfi í
Ólafsdal, sem innleiddi betri ljái
en tíðkast höfðu, og presturinn á
Suðurnesjum sem vakti menn til
að hyggja að slysavörnum, sökum
tíðra sjóslysa hér við land, og lét
sér ekki fyrr brjósti brenna að
læra læknisfræði á efri árum vest-
ur í Ameríku. Guðmundur var alla
tíð með hugann við búskap og
gróður jarðar, þótt hlutskipti hans
yrði að vera verkamaður í Reykja-
vík seinni hluta ævinnar. Og hann
hafði auga fyrir fegurð náttúrunn-
ar, var eiginlega fegurðardýrk-
andi, hafði yndi af garðinum
framan við húsið og smáfuglunum
í trjánum. En auk þess var hann
allra manna mestur húmoristi.
Kímni hans var ekki neln aula-
fyndni eða gróf og ruddaleg götu-
fyndni, eins og nú þykir góð og
gild meðal menntaðs fólks sem
sumt heldur sig sjá þar alþýðuna,
heldur miklu fremur í ætt við
enska fagurkerann og leikritahöf-
undinn Oskar Wilde. Dóttursonur
Guðmundar, leikritahöfundurinn
Kjartan Ragnarsson, er svo sem
kunnugt er þekktur fyrir fyndnina
í leikritum sínum, og má segja að
hann eigi ekki langt að sækja
þann hæfileika. Guðmundur
Bjarnason þurfti aldrei að reyna á
sig til að vera fyndinn, honum var
það eiginlegt, það var honum eins
og sjálfsagt krydd í daglegu lífi, og
honum stökk varla bros, þótt
viðstaddir hlytu að veltast um að
hlátri, en augu hans blikuðu þegar
hann vissi að fólk skildi kímni
hans. Þá kom þessi hlýlegi glampi
í augun sem var einkennandi fyrir
þennan mann sem elskaði fegurð-
ina. Ég sá þennan glampa og hlý-
leika síðast fyrir nokkrum dögum
á Landakotsspítala, þegar hann
var laus við þær þjáningar sem
hann var búinn að líða og gat enn
talað við mig af kímni, alltaf skýr
í hugsuninni, talaði jafnvel um
tíðina, hve góð hún væri, gerði sér
enn grein fyrir veðrinu, hélt
áfram að fylgjast með því eins og
hann hafði gert alla tíð frá því
hann var bóndi austur í Öræfum,
þó nú gæti hann ekki gengið út á
- svalirnar á Ljósvallagötu 32, þar
sem hann hafði svo oft baðað sig í
sólskininu, því síður að hann gæti
hlaupið um fjallahlíðarnar austur
í Skaftafellssýslu eins og hann
hafði gert í æsku sinni og raunar
til fullorðins ára, því þar átti hann
margt smalasporið.
Þegar við hjónin fluttum að
Ljósvallagötu 32, lentum við í
lukkupotti, lentum í nábýli við
fólk sem tók okkur eins og sjálf-
sögðum góðkunningjum og vinum,
við urðum fljótlega margs vísari
um fólkið, ættartengsl og þess-
háttar, og okkur varð snemma
ljóst að við höfðum kynnst fólki
sem Anna Þóhallsdóttir söngkona
sagði réttilega við mig á dögunum,
að væri „stólpa fólk“, en hún hafði
þekkt það frá fornu fari.
Guðmundur var sonur Bjarna
Jónssonar og Þuríðar Runólfsdótt-
ur sem bjuggu að Hofi í Öræfum.
Hann missti föður sinn ungur að
árum, sömuleiðis stjúpföður sinn,
eftir að móðir hans giftist aftur,
og hann varð fljótt að fara að
vinna, en skólamenntun hlaut
hann enga. Seinna varð hann
bóndi, lengst af í Skaftafelli og
jafnan í félagsbúi með bræðrum
sínum, en áður höfðu þeir bræður
stundað búskap með móður sinni á
Fagurhólsmýri, og þar var Guð-
mundur búsettur þegar hann
kynntist Sigríði Gísladóttur, ein-
stökum kvenkosti, dóttur séra
Gísla Kjartansson sem þá hafði
verið prestur um skeið austur í
Öræfum og var frændi Guðmund-
ar. Þau Sigríður og Guðmundur
voru gefin saman árið 1920 og
bjuggu búi sínu hartnær tvo ára-
tugi í Selinu í Skaftafelli. Þau
eignuðust fjórar mannvænlegar
dætur og er ein þeirra látin, hét
Þuríður Elín. Hinar dæturnar búa
allar hér í Reykjavík, Katrín, gift
Ragnari Kjartanssyni mynd-
höggvara, Theódóra, gift Ragnari
Ólafssyni fulltrúa, og Ragna Sig-
rún sem var gift Bjarna Runólfs-
syni stýrimanni, en missti hann
fyrir mörgum árum. Allar hafa
systurnar þrjár eignast börn sem
höfðu mikið samband við Guð-
mund og Sigríði, meðan bæði
lifðu, en síðan við afa sinn eftir að
hann varð ekkjumaður. Sum þess-
ara barnabarna Guðmundar hafa
fært afa sínum barnabarnabörn
og er ekki ýkjalangt síðan ég
heyrði hann raula barnagælu við
eitt þeirra. Fyrrnefndar þrjár
systur hafa allar átt það sam-
merkt að sýna foreldrum sínum,
þegar bæði lifðu, og föður sínum
eftir að móðir þeirra dó, einstaka
hlýju og ræktarsemi, hver annarri
duglegri og því líkast sem aldrei
hvarfli að þeim að þær þurfi að
hlífa sjálfum sér. Þar hafa þær
óneitanlega svipað lífsviðhorf og
faðir þeirra sem ekki mun hafa
hlíft sér, þegar hann var að vinna
í íbúðinni þeirra hjóna hér í hús-
inu eftir að þau settust hér að árið
1940, en hann var hagur á tré og
járn, átti jafnvel áhöld til að gera
við skó, og seinni árin eldaði hann
oft mat til að létta undir með konu
sinni sem ekki var heilsuhraust,
og fékk ég sjálfur að reyna það,
eftir að kona hans dó, hve gott var
að koma i eldhúsið til hans, því ef
hann vissi að ég hugði á ferð norð-
ur í land, en kona mín og dóttir
farnar á undan mér, þá barði hann
upp á hjá mér snemma morguninn
sem ég ætlaði að taka rútuna,
sagði þá ofur eðlilega: Ég er búinn
að hita te handa þér, en þegar ég
kom í eldhúsið til þessa níræða
heiðursmanns, þá var þar ekki að-
eins tevatn á borðum, heldur
brauð og allskyns álegg og að
minnsta kosti sex egg í skál.
Oft höfum við hjónin setið á tali
við Guðmund eftir að hann varð
einn og hlýtt á hann rifja upp
hvernig lífi var lifað austur í Ör-
æfum um aldamótin og á fyrri
hluta þessarar aldar, segja frá
skipsströndum á söndunum, hest-
unum sem voru svo þrekmiklir og
öruggir, þegar fara þurfti á þeim
yfir skaftfellsku vötnin, sem Guð-
mundur kallaði sum ekki annað en
sprænur og gerði raunar ekki mik-
ið úr síðari tíma hlaupum í Skeið-
ará, kvað þau ekkert hjá því sem
áður hefði verið, eða hann sagði
frá útlendum menntamönnum
sem gist höfðu í Skaftafelli sem
sýnilega hafði verið eins og
óformlegt gistihús á þeim tíma,
eða hann sagði frá því hvernig að-
ferðir hefðu verið notaðar við
geymslu matvæla, hvernig ullin
hefði verið þvegin, hvernig verk-
færi hefðu verið notuð við þetta og
hitt, en hann var stálminnugur á
allt þesskonar og sömuleiðis vel
fróður um ættir eins og raunar
allir bræðurnir þrír, þeri sem við
kynntumst.
Viðhorf Guðmundar Bjarnason-
ar til lífsins var heilbrigð og heil-
steypt. Hann gat ekki dáðst að
þeirri vinnusemi sem miðaðist við
meiri og meiri veraldleg gæði, án
þess fólk hefði tíma til að staldra
við og rabba saman í næði. Hann
hafði gaman af að hlusta á fróð-
leiksþætti úr þjóðlífinu í útvarp-
inu, þegar hann var orðinn einn,
eða lesa þjóðlegar endurminn-
ingar, en hann þurfti einnig að
blanda geði við fólk og við hjónin
og dóttir okkar eigum honum
margar ánægjulegar samveru-
stundir að þakka, enda hollt að
kynnast viðhorfum hans og gott
að geta rétt honum hjálparhönd,
ef hann þurfti á að halda, eins og
hann var sífellt boðinn og búinn
okkur til hjálpar, ef því var að
skipta. Þau voru fimm í þessu húsi
af aldamótakynslóðinni, þrír
karlmenn og tvær konur, sem öll
hafa safnast til feðra sinna síðan
við komum í húsið fyrir níu árum:
Fyrstur fór Bjarni, síðan Dagný
kona hans, þá Sigríður kona Guð-
mundar, þá Sveinn og síðast Guð-
mundur. Öll höfðu þau sterk ein-
kenni sameiginleg: einbeitni í
skoðunum, furðulegan dugnað og
óbilandi þrautseigju og lífskraft.
Með Guðmundi kveðjum við síð-