Morgunblaðið - 28.01.1982, Qupperneq 14

14
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1982
Besta
hljómsveit í
heimi?
Hljjóm-
plötur
Finnbogi Marinósson
Tenpole Tudor.
I>et the Four Winds Blow.
STIFF Records SEEZ 42.
Það eru fáir, ef það er nokkur
sem ekki hefur sönglað eða dill-
að sér eftir lögunum „Swords of
a Thousund Men“ og “Wunder-
bar“. Þessi lög er að finna á
fyrstu plötu Tenpole Tudor
„Eddie, old Dick and Gary“, en
hún kom út í fyrra og naut mik-
illa vinsælda. Síðastliðið haust
bættu félagarnir við nýjum
manni en hann heitir því furðu-
lega nafni Munch Universe og
spilar á gítar. Nýi maðurinn var
æfður inni í hljómsveitina og svo
var farið inn í stúdíó og ný plata
hljóðrituð. Hún kom svo út rétt
fyrir jól og heitir „Let the Four
Winds Blow“. Á plötunni eru 10
lög. Öll eru þau eftir þá félaga,
einn eða fleiri saman. Titillag
plötunnar, sem er fyrsta lag
fyrri hliðar, ér eftir foringja
Tenpole Tudor, Eddie. Náungi
þessi hefur skrítinn vana. Hon-
um þykir gott að hressa upp á
minni fólks og þess vegna skiptir
hann um ættarnafn einu sinni á
ári. Á fyrstu plötunni hét hann
Edward Tudor en í dag heitir
hann Eddie Tuderpole.
Fyrstu tvö lögin eru dæmigerð
Tenpole-lög, hressir rokkarar
með ágætlega grípandi laglínu.
Þriðja lagið er rólegt og ósköp
þægilegt. Það má eiginleg segja
að það sé hvorki gott né vont.
Tvö síðustu lögin eru eins og þau
fyrstu, hress og rokkuð nema
hvað þau hljóma ögn meira
poppuð, þ.e. Tenpole-stíllinn er
ekki eins áberandi og gerir lögin
því líkari öðrum popp/rokkur-
um. Sem sé ekki slæm fyrri hlið.
hlustað á fyrsta lagið, „Local
Animal", kemur allt annað hljóð
í strokkinn. Það er all miklu
öðruvísi en önnur lög Tenpole
Tudor. Hér sýna þeir á sér alveg
nýja hlið. Annað lagið er „Her
Fruit Is Forbidden", þar eru þeir
komnir aftur í sömu fötin og áð-
ur, góður rokkari. Þriðja lagið er
„Tonight Is the Night", rólegur
popp-slagari eins og þeir gerast
bestir. „Unpaid Debt“ er næst-
síðasta lag plötunnar, virkilega
grípandi og skemmtilegt lag.
Síðasta lagið er svo „King of
Siam“. Þetta lag er alveg sér á
báti, ef hægt er að lýsa laginu,
þá má segja að þetta sé enskur
poppari í austurlenskum stíl. Ef
þú trúir þessu ekki, hlustaðu þá
á lagið.
í heildina er þetta góð popp/
rokk plata. Að vísu er ekki neitt
lag á plötunni eins grípandi og
sum á þeirri fyrri en á annan
hátt stendur hún þó jafnfætis
henni. Það má til gamans geta
þess að koliegi minn hjá mús-
íkblaðinu Melody Maker sagði í
upphafi umsagnar sinnar um
plötuna: „Þetta mun virka sem
áfall á ykkur öll, en það er til
fólk á þessari jörð sem gerir sér
ekki grein fyrir að Tenpole Tud-
or er besta hljómsveit í heimi,
megi guð fyrirgefa þeim.“ Stór
orð en ...
FM/AM.
Turville-Petre
og íslensk fræði
Bókmenntir
Erlendur Jónsson
SPECVLVM NORROENVM. 508
bls. Odense University Press. 1981.
Gabriel Turville-Petre var í tölu
þeirra Breta sem best kunnu skil
á norrænum og íslenskum fræðum
um sína daga. Oft kom hann
hingaö til lands, talaði og skrifaði
íslensku og eignaðist hér vink Rit
þetta átti eiginlega að verða af-
mælisrit, en varð minningarrit —
Turville-Petre lést áður en það sá
dagsins ljós. Ritstjórar eru fjórir
frá jafnmörgum löndum, þeirra á
meðal Guðrún P. Helgadóttir.
Hún á einnig ritgerð í bókinni.
Nefnist hún Laukgarðr. Orðið
laukur var sem kunnugt er mikið
notað í fornum ritum, bæði í eig-
inlegri og óeiginlegri merkingu.
Til dæmis var fremsti maður í
fjölskyldu gjarnan kallaður lauk-
ur ættar sinnar. Hér dregur höf-
undur fram hvaðeina sem varpað
getur ljósi á merkingar orðsins og
leiðir getum að því að laukagarð-
ar, sem allvíða er getið, hafi verið
garðar þar sem ræktaðar voru
lækningajurtir. En sem kunnugt
er hafa jurtir frá elstu tíð og fram
á okkar daga verið notaðar til
lækninga og ýmsar aðferðir tíðk-
ast í meðferð þeirra og ræktun. Er
mér ekki kunnugt um að nokkur
hafi skýrt laukagarð svo á undan
Guðrúnu P. Helgadóttur. Fróðleg
ritgerð og skemmtileg!
Fleiri íslendingar eru hér meðal
höfunda, t.d. Jakob Benediktsson
sem ritar um Hafgerðingadrápu,
Kristján Eldjárn um bronsmynd
frá Eyrarlandi, Davíð Erlingsson
ritar um efni í Víga-Glúms sögu,
Jón Helgason nefnir ritgerð sína
Salfastar sveigar, og Jónas Krist-
jánsson ritar um lærðan stíl og
sögustíl.
Flestar eru ritgerðirnar á ensku
en nokkrar á þýsku.
Formála fyrir bókinni ritar Ur-
sula Dronke. Þar lofar hún sem
Guðrún P. Helgadóttir
Gabriel Turville-Petre
verðugt er ævistarf Turville-Petre
og gerir grein fyrir ritstörfum
hans. Hef ég að sjálfsögðu ekkert
við þau formálsorð að athuga
nema hvað einatt er talað um
»Norse«. Skrifaði Ari fróði á
»Norse«? Var Njála skrifuð á
»Norse«?
Síðast en ekki síst ber svo að
nefna minningargreinina, Um
Gabriel Turville-Petre eftir Einar
Ólaf Sveinsson. Rifjar hann upp
þeirra fyrstu kynni sem forðum
tókust á Landsbókasafninu hér:
»Áttum við þá og síðar fleiri sam-
töl um íslenzk fræði en talið verði.
En það þarf ekki að taka fram, að
á þessum tíma kynntist hann
flestum vísindamönnum, sem
þetta bókasafn sóttu, svo og þeim,
er voru þá við háskólann, kennur-
um og nemendum ...«
Síðar, er Einar Ólafur var rit-
stjóri Skírnis, barst honum grein
frá Turville-Petre sem var rituð á
íslensku og »þurfti ekki að breyta
neinu, sem orð var á gerandi*.
Þótt hlutur Islendinga í riti
þessu sé verulegur eru höfundar
þó flestir erlendir. Meðal þeirra
sem hér eru gamalkunnir vegna
starfa að íslenskum fræðum má
nefna Peter Foote og Hans Kuhn.
Þótt íslenskar miðaldabók-
menntir skipi ekki svo háan sess í
heimsbókmenntunum sem verðugt
væri — t.d. mun lægri en ítalskar
endurreisnarbókmenntir — má þó
segja að allnokkur rækt sé lögð við
þær í löndum þeim sem næst
okkur liggja: á Norðurlöndum, í
Bretlandi, Þýskalandi og einnig
nokkuð í Norður-Ameríku. Þegar
út fyrir það svæði dregur er þeim
sama og ekkert sinnt. ítölsku
endurreisnarbókmenntirnar eru
hins vegar lesnar um víða veröld
og sífellt gefnar út eftir þörfum.
Ekki er það gæðamatið sem sköp-
um skiptir heldur sá styrkleika-
munur sem var og er á rómönsk-
um þjóðum annars vegar og ein-
angraðri smáþjóð hér í norðurhöf-
um hinsvegar.
Þegar menn eins og Gabriel
Turville-Petre taka sér fyrir hend-
ur að rannsaka og kynna þessar
bókmenntir okkar í heimalöndum
sínum er það því meira en þakkar
vert. Það er ómetanlegt. Það
styrkir íslendinga til að bera höf-
uðið hátt í menningarheiminum.
Rit þetta er verðugt að þvi leyti að
það heldur á lofti minningunni um
mann sem skilaði miklu og lofs-
verðu ævistarfi. Og það er einnig
athyglisvert og merkilegt vegna
þess efnis sem þar er saman dreg-
ið. Þarna eru samankomnir fræði-
og vísindamenn sem vita hvað þeir
eru að segja.
Af Listasafni háskólans
og Listasafni Islands
Myndlist
Bragi Ásgeirsson
Lokið er fyrsta starfsári
Listasafns háskólans og í því til-
efni eru nú til sýnis listaverk
þau er stjórn safnsins hefur
keypt á tímabilinu ásamt tveim-
ur málverkum er gefin hafa ver-
ið til safnsins. Eru það 21 verk
sem safnið hefur fest sér og til
sýnis eru í forsal aðalbyggingar
háskóians ásamt sjálfsmynd
Þorvaldar Skúlasonar, og lands-
lagsmynd eftir Gísla Jónsson,
eða samtals 23 myndir. Svo segir
í þriðju grein stofnskrár safns-
ins; að Háskóli íslands skuli ár-
lega leggja til safnsins eitt pró-
sent þeirrar fjárhæðar, sem var-
ið er til nýbyggingar á vegum
skólans. Þannig hefur verið var-
ið til listaverkakaupa á starfsár-
inu 173.025 krónum en öðrum
tekjum til Ijósmyndunar, tækja
og almennrar varðveislu safns-
ins.
Listasafn háskólans er annað
safnið á landinu, sem ég þekki
til, er nýtur fastra prósentu-
tekna til starfsemi sinnar en hitt
er Listasafn Kópavogs, en slíkt
er hverju safni nauðsynlegt ef
það á að geta starfað eðlilega.
Þannig hafa bæði þessi söfn á
skömmum tíma orðið íslenzkri
myndlist meiri lyftistöng með
innkaupum sínum en sjálft
Listasafn Islands, en það háir
þeim báðum að ennþá ráða þau
hvorki yfir húsnæði né sjálf-
stæðum sýningarsal.
Það er hressilegt að líta inn í
anddyri háskólans þessa dagana
þótt myndirnar séu ekki margar
og vafalaust megi deila um
hvernig til hefur tekist um val á
myndum. Að mínu mati er þetta
snoturt samsafn og góð viðbót
við það sem fyrir er, en menn
verða einmitt að taka mið af því.
Vegna prófa við háskólann eiga
velflestir nemendur og kennarar
skólans leið um anddyrið þessa
dagana og er tíminn því vel val-
inn til kynningar safnsins. Ég sá
þó ekki betur, er mig bar að
garði sl. laugardag, en að flestir
væru þar á ferð og þá í því eina
augnamiði að skoða myndirnar.
Sýningin er öllum opin og ættu
sem flestir að gera sér ferð í
anddyri æðstu menntastofnunar
þjóðarinnar til að fylgjast með
vexti og viðgangi safnsins frá
upphafi. Sem kunnugt er þá var
Listasafn Háskóla íslands stofnað
af frumgjöf þeirra hjóna Ingi-
bjargar Guðmundsdóttur og Sverr
is Sigurðssonar.
Mér þykir rétt að geta þess
hér einnig, að í sölum Listasafns
íslands er nú uppihangandi all-
mikið safn „portrett“-mynda,
sem eru í eigu safnsins, gerðum í
olíu, vatnslit, grafík og teikni-
tækni. Slíka sérsýningu minnist
ég ekki að hafa séð þar áður, og
þótti mér hún hin forvitni-
legasta til skoðunar enda spann-
ar hún langt tímabil. Mest ber á
hefðbundnum portrett-myndum
en minna á svipmiklum umbúða-
lausum vinnubrögðu enda er
stórum meira úrval hefðbund-
inna vinnubragða á markaðin-
um. Ég held, að enginn íslenzkur
myndlistamaður hafi sérstak-
lega lagt það fyrir sig, að mála
skynrænar myndir af samtíðar-
mönnum sínum, þótt sumir hafi
gert það á afmörkuðu tímaskeiði
eða grípa til þess endrum og
eins. Þetta er svipað og með
landslagið, en þar verða menn
flestir að þekkja eitthvað af
sléttri og felldri ytri byrði fyrir-
myndarinnar til að vera með á
nótunum.
Allur fremsti salurinn hefur
verið lagður undir myndir eftir
Jón Stefánsson, sem er vel til
fundið. Menn geta hér séð hvílík-
ur afbragðsmálari hann var. Jón
fegrar sannarlega ekki fyrir-
myndir sínar en frá myndunum
stafar svipmikill lífskraftur og
það var nú einmitt það, sem
þessi ágæti málari stefndi að
með þessum sérkennilega mál-
unarmáta sínum. Þar sem ég
minnist á Jón Stefánsson vil ég
að það komi hér fram, að er ég
skrifaði um hann í „mannlífs-
vettvangi" mínum á dögunum
Málverk af Sveini Bjömssyni fv.
forseta íslands eftir Jón Stefáns-
son.
láðist mér að geta þess, að sett
var upp lítil en falleg sýning á
verkum hans á Sauðárkróki, en
þar var hann fæddur hinn 22.
febrúar árið 1881. Bið ég hlutað-
eigandi velvirðingar á þessu og
þakka ábendinguna með virkt-
um.
Sýningin í Listasafni íslands
er menningarviðburður, er fæst-
ir er hafa áhuga á íslenzkri
myndlist mega láta fram hjá sér
fara og vísa ég því sérstaklega til
hennar.
Að lokum vil ég koma þeirri
frómu ósk á framfæri, að Lista-
safn íslands hljóti fastskorðaðar
tekjur, — njóti ákveðinna pró-
senta árlega af einhverjum
tekjustofni ríkisins og verði
þannig sjálfstæð stofnun og
óháð duttlungum fjármálavalds-
ins frá ári til árs sem er dragbít-
ur á allri starfsemi þess.