Morgunblaðið - 28.01.1982, Qupperneq 20

20 MORGUNBLAÐI&..FIMMTUDAGUR 28. JANÚAR 1982
SLÁTURFÉLAG
SUÐURLANDS
75 ÁRA í DAG
í DAG, 28. janúar, eru liðin
75 ár frá stofnun Sláturfé-
lags Suðurlands, en félagið
er afurðasölufélag bænda á
Suður- og Suðvesturlandi.
Aðdragandinn að stofnun fé-
lagsins voru miklir erfiðleik-
ar á sölu búvara og þá ekki
hvað sízt sauðfjárafurða um
síðastliðin aldamót. Árið
1896 var innflutningur lif-
•andi fjár til Bretlands bann-
Sajía Sláturfélags Suðurlands
og aðdrat'andi stofnunar þess er
merkileg og margbreytt og verður
henni ekki gerð skil svo að nokkru
nemi í stuttri hlaðagrein. Er því
aðeins ætlunin að stikla á stóru í
þessari umfjöllun og er í henni
stuðzt við ársskýrslur Sláturfé-
lassins.
Eins og áður sagði var Sláturfé-
lajjið stofnað 1907 og var fyrsti
stjórnarformaðurinn Ágúsl
Helgason, Birtingaholti, sem
gegndi formennsku til 1948, næst-
ur var Pétur Ottesen, sem vai
formaður til 1968, og Gísli Andr
ésson, sem tók við af honum o$
gegnir enn formennsku. Fyrst
forstjórinn var Hannes Thorar
ensen, sem stýrði fyrirtækinu frá
stofnun þess til 1924, þá tók Helgi
Bergs við stjórnartaumunum tii
1957 er sonur hans, Jón H. Bergs
tók við og er hann enn forstjóri.
1907 var lokið við byggingu slát-
urhúss við Skúlagötu, sem var
fyrsti áfangi byggingafram-
kvæmda þar, upphaflega var mið-
að við það að í húsinu mætti slátra
500 til 600 fjár á dag, en ekki leið á
löngu þar til nauðsynlegt reyndist
að slátra 1.000 til 1.200 fjár dag-
lega. Auk sauðfjárslátrunar hófst
slátrun nautgripa á árinu á vegum
félagsins. Miklar endurbætur voru
gerðar á sláturhúsinu 1937 og var
slátrað þar allt fram til ársins
1970, en árið eftir skemmdist það í
bruna og var ekki endurbyggt.
1908 var sláturhús byggt í Borg-
arnesi og starfrækti Sláturfélagið
húsið til 1919, en árið eftir gekk
Borgarnesdeildin úr félaginu og
tók við rekstri sláturhússins.
Sama ár var matvöruverzlun D.
Thomsens, síðar kölluð Matar-
deildin, keypt. Fram til 1930 var
hún til húsa í Kolasundi, en þá var
hún flutt í Hafnarstræti 5 og hef-
ur verið þar síðan. Þetta ár hófst
pylsuvinnsla einnig, sem sérstök
deild í húsakynnum félagsins við
Skúlagötu. Fyrstu pylsugerðar-
tækin, sem notuð voru, hafði fé-
lagið eignazt er það keypti verzlun
D. Thomsens. Húsakynni kjöt-
vinnslunnar voru endurbætt veru-
lega 1959 svo og á síðustu árum.
Mokkaskinn unnin í sútunarverksmidju telagsins
llannes Thorarensen var fyrsti for
stjóri Sláturfélagsins, frá 1907 til
1924
Agúst Helgason frá Hirtingaholti
var fyrsti formaður félagsins, frá
1907 til 1948
Helgi Bergs var forstjóri frá 1924
til 1957, lagði að öðrum ólöstuðum
mestan grunn að velgengni Slátur
félagsins.
1911 hófst slátrun í Vík í Mýrdal
og fram til ársins 1915 var slátrað
ákveðnum fjölda fjár samkvæmt
sérstakri heimild félagsins, en frá
árinu 1916 var heimilað að slátra
þar öllu sláturfé Skaftfellinga.
1913 var byggt frystihús á lóð
félagsins í Reykjavík. Mun það
hafa verið fyrsta frystihús á Is-
landi, sem eingöngu var byggt til
frystingar og geymslu landbúnað-
arafurða. Miklar endurbætur voru
síðan gerðar á húsinu 1937 og
1960.
1920 hófst síðan framleiðsla á
niðursoðnum vörum á vegum fé-
lagsins í Reykjavík og voru fyrstu
niðursuðuvélarnar fengnar úr
niðursuðuverksmiðjunni íslandi á
Isafirði, sem keypt var sumarið
1917.
1928 hófst slátrun á Akranesi í
kjölfar inngöngu bænda í Innra-
Akrahreppi, Skilmannahreppi og
Leirár- og Melasveit í félagið.
1929 var reist niðursuðuhús á
lóð félagsins í Reykjavík, búið ný-
tízku vélum.
1930 tók kjötbúð á Akranesi til
starfa í sambandi við slátrun á
staðnum.
1931 var hafinn rekstur kjöt-
búðar að Týsgötu 1, sem 1946
fluttist að Skólavörðustíg 22.
1933 var ullarverksmiðjan
Framtíðin keypt og var unnin ull á
vegum félagsins til ársins 1973.
1937 voru gerðar miklar endur-
bætur á allri aðstöðu félagsins við
Skúlagötu 20.
1938 voru keyptar sláturhús-
byggingar að Djúpadal og þær síð-
an endurbyggðar 1952.
1941 var byggt sláturhús á
Hellu á Rangárvöllum og var síð-
an cndurbætt tvívegis.
1942 var byggt slátur- og frysti-
hús á Kirkjubæjarklaustri og hafa
bæði húsin verið endurbyggð síð-
an.
1946 var byggt sláturhús á Sel-
fossi og var upphaflega slátrað
1.200 til 1.400 fjár á dag. Húsið var
síðan endurbyggt 1970.
1950 var byggt frystihús á Sel-
fossi í félagi við Kaupfélag Árnes-
inga og Mjólkurbú Flóamanna.
Árið 1968 keypti Sláturfélagið
„Finnst tíminn hafa flogið frá mér“
- segir Jón Eyjólfs-
son, sem starfad hef-
ur hjá SS í rúmt 51 ár
„MÉR hefur aldrei dottið í hug að
fara út í verzlun á eigin vegum og
gæti það bent til áhugaleysis við
verzlunina, en það er nú ekki svo.
Ég hef alltaf kunnað vel við mig
hjá Sláturfélaginu, enda væri ég
varla á 52. starfsári mínu hér ef
svo væri ekki,“ sagði Jón Éyjólfs-
son, yfírverzlunarstjóri hjá Slátur
félagi Suðurlands, sem lengst allra
hefur starfað hjá fyrirtækinu, í
samtali við Morgunblaðið.
nEg byrjaði sem sendill hjá
Sláturfélaginu 13 ára 1930 og á
þeim tíma, kreppuárunum, var
það aðalatriðið að fá vinnu. Þeg-
ar ég var svo orðinn verzlunar-
stjóri í verzluninni að Laugavegi
42 1937, tvítugur að aldri, má
segja að ég hafi verið orðinn
fastur hjá fyrirtækinu. Það datt
engum í hug að hlaupa frá slíkri
stöðu á þessum tímum og síðan
hefur þetta rúllað rólega og
átakalaust áfram hjá mér innan
fyrirtækisins og ég man ekki eft-
ir neinum sérstökum þáttaskipt-
um.
Það hafa þó auðvitað orðið
verulegar breytingar á öllum
þessum tíma, þegar ég var að
byrja var allt kjöt höggvið með
exi á blokkum eða handsagað og
er.gin kælitæki voru í verzlunun-
um. Þá var aðeins nýtt kjöt til í
sláturtíðinni en frosið, saltað og
reykt á öðrum tímum, en auk
þess var kjötvinnsla hafin í aðal-
stöðvunum á Skúlagötunni og
því hægt að fá pylsur, hakk og
fars. Það var ekki fyrr en á
stríðsárunum að við fengum raf-
magnskjötsagir í verzlanirnar.
Vinnutíminn var þá heldur
lengri en nú og aðstaðan önnur.
Þegar ég var sendill var unnið
frá 8 á morgnana til 7 á kvöldin,
en á laugardögum þótti gott að
koma heim frá vinnu í þann
mund, sem Sigrún, þulan í Ríkis-
útvarpinu, bauð góða nótt að
loknum danslógum.
Annars hefur þetta rúllað svo
átakalaust í gegn og tíminn liðið
svo hratt, að mér finnst ekki
geta staðist að ég sé kominn hátt
á sjötugsaldurinn, mér finnst
tíminn hreinlega hafa flogið frá
mér. Mesta breytingin finnst
mér vera munurinn á vinnutíma
og vinnuaðstöðu, hvað afgreiðsl-
una varðar, svo og hin geipilega
aukning á vöruúrvali og tækni-
þróunin samfara henni," sagði
Jón.