Morgunblaðið - 14.03.1982, Blaðsíða 12

60
MORGUNBLAÐIÐ, SUNNUDAGUR 14. MARZ 1982
VER
FOSTUREYÐINGAR
Fá skottulæknar aftur
byr undir báða vængi?
Samkvæmt belgískum lögum
hafa fóstureyðingar verið ólögleg-
ar frá árinu 1867. Nú standa fyrir
dyrum í hæstarétti Brussel próf-
mál, en snerta fóstureyðingalögin
og hafa 13 læknar og 15 konur ver-
ið ákærð fyrir að hafa framkvæmt
eða gengist undir fóstureyðingu.
Um 10 ára skeið hefur það verið
látið óáreitt að ýmsir læknar
framkvæmdu fóstureyðingu, en
þeir hafa ekki farið í launkofa
með, að þeir gerðu slíkar aðgerðir
við konur er þess æsktu. Fyrir árið
1970 voru fóstureyðingar algert
bannorð í Belgíu, og væru konur
staðráðnar í að láta fóstri, fóru
þær annað hvort til Hollands, eða
létu gera á sér aðgerðina með
leynd. Árið 1973 hófu læknar á
sjúkrahúsum í Brússel að fram-
kvæma fóstureyðingar, þótt það
strjddi gegn lögum. Við það
misstu skottulæknar og aðrir, sem
stundað höfðu þessar aðgerðir
með leynd, spón úr aski sínum, en
talið er að slíkum fóstureyðingum
hafi þá fækkað úr 300 niður í 5 eða
6.
Yfirheyrslur hófust í september
sl., en þeim hefur ítrekað verið
skotið á frest. Er það von þeirra,
sem að málinu standa, að belgíska
þingið muni samþykkja, að því
verði vísað frá og núgildandi fóst-
ureyðingalög numin úr gildi. Ekki
hefur verið efnt til réttarhalda
annars staðar en í Brússel, enda
þótt vitað sé, að fóstureyðingar
eru stundaðar í öllum helztu borg-
um landsins.
Meðal þeirra lækna, sem hafa
verið ákærðir er dr. Pierre Hubin-
ot, viðurkenndur sérfræðingur á
sviði kvensjúkdóma. Hinir eru all-
ir ungir læknar, en vilja leggja
fram sinn skerf til aukins frjáls-
ræðis á þessu sviði. Þeir starfa á
sjúkrahúsum í Brússel og ná-
grenni, þar sem konur geta fengið
fóstureyðingu gegn smávægilegri
greiðslu. Talsmenn læknanna
segja, að ákærurnar á hendur
þeim sé bein pólitísk árás á
sjúkrahúsin. Konurnar, sem hér
eiga hlut að máli eru ákærðar að
undirlagi eiginmanna sinna eða
unnusta. Leitað var til samtak-
anna Provita, sem berjast gegn
fóstureyðingum, og þau fengin til
að ákæra skólastúlku, sem hafði
látið eyða fóstri.
1 Flandern eru kaþólskir í
SPÆJARASLOÐIR
Myrkaverkin
í næturlestinni
Fjórir japanskir kjarnorkusér-
fræðingar urðu fyrir hálfnötur-
legri meðferð í sv^fnklefa járn-
brautarlestar í Sovétríkjunum
fyrir skömmu. Lestin var á leið frá
Moskvu til Leningrad og einhvern
staðar þar á milli var gasi úðað
undir klefadyrnar með þeim af-
leiðingum að fjórmenningarnir
misstu meðvitund. Ýmislegt laus-
legt var síðan hirt af þeim, en
sumir diplómatar telja, að mál
þetta beri svip af tilraunum til
njósna.
Japanarnir, sem allir eru sér-
hæfðir í hagnýtingu kjarnorku í
iðnaði, sögðu að þeir hefðu verið
rændir vegabréfum sínum, ferða-
tékkum og reiðufé.
Ýmsir Japanir í Sovétríkjunum
hafa þá látið í ljósi efasemdir um,
að hér hafi verið um venjulegt rán
að ræða, eins og sovézka lögreglan
vill vera láta. Telja þeir að málið
beri vott um, að hér hafi verið
gerð tilraun til iðnaðarnjósna.
Japanska sendiráðið hefur
opinberlega skýrt frá því, að það
taki góðar og gildar skýringar
lögrelgunnar á atviki þessu. Lög-
reglan skýrði sendiráðinu svo frá,
að hún hafi handtekið tvo sovézka
Grúsíumenn, sem úðað hafi gasinu
undir klefadyrnar, en síðan farið
inn og stolið af fjórmenningunum.
Sagði lögreglan, að Grúsíumenn-
irnir hefðu notað sömu aðferðir til
að ræna aðra um borð í þessari
sömu lest, en hafi náðst, er þeir
reyndu að fara út úr lestinni á
öðrum áfangasatað en þeim, er
farseðill þeirra hljóðaði upp á.
Eigi að síður segja Japanir í
Moskvu, sem kunnugir eru máli
þessu, að sendiráðsstarfsmenn séu
í raun mjög tortryggnir á sann-
leiksgildi þess sem lögreglan segir.
Þar sé talað um hið „einstæða af-
rek lögreglunnar", svo að notuð
séu orð eins heimildarmannsins,
og er þar átt við það, hvernig lög-
reglunni tókst að hafa upp á og
skila aftur fjórum vegabréfum að-
eins 24 klukkustundum eftir að
þau höfðu horfið úr hraðskreiðri
járnbrautarlest á ótilgreindum
tíma um hánótt.
Fjórmenningarnir minntust
ekki á, að hróflað hefði verið við
tæknilegum upplýsingum, er þeir
höfðu meðferðis. Japanskur heim-
ildarmaður segir, að það sé þó ekki
þar með sagt,- að enginn slíkur
maðkur hafi verið í mysunni.
Ekki sé ólíklegt að mennirnir
hafi verið með leynileg plögg sem
Rússarnir hafi ljósritað. Þá hefur
komið fram sú tilgáta, að sovézkir
leyniþjónustumenn hafi farið inn í
klefann í von um að finna tækni-
leg leyndarmál, en ekki haft erindi
sem erfiði.
JOHN F. BURNS
meirihluta, og þar er mun erfiðara
að fá fóstureyðingar en í Brússel
og nágrenni. Kaþólíkkar reka
bæði sjúkrahús og sérstaka
læknadeild.
Fyrir skömmu óskaði kona eftir
því að fá framkvæmda fóstureyð-
ingu á kaþólsku sjúkrahúsi. Henni
var synjað. Þá reyndi hún sjálf að
fjarlægja fóstrið með prjóni. Loks
fékk hún inni á sjúkrahúsi sem
styrkt er af sósíalistaflokknum í
Belgíu, og þar var fóstureyðing
gerð. Sjúkrahúsið var örskamman
spöl frá kaþólska spítalanum, sem
konan leitaði til fyrst.
Ný fóstureyðingalöggjöf er ekki
í sjónmáli. Þeir sem berjast fyrir
henni, óttast, að þegar hún verður
loks samþykkt, muni hún síður en
svo veita konum frelsi til að láta
eyða fóstri, þótt væntanlega verði
hún nokkuð í frjálsræðisátt frá
því sem nú er. Öll lönd Efnahags-
handalags Evrópu nema Irland og
Belgía hafa numið úr gildi gamlar
lagasetningar um aigert bann við
fóstureyðingum.
— LIZ BRODER
Fósturdeilan snýst um það
glæpsamlegt sé að eyða því.
hvort
SJONVARP
Ljóta bölið, þessar
„blaðurskjóður“
Það var mikill hugur í sósíal-
istum í Frakklandi eftir síðustu
þingkosningar, og eitt af því sem
þeir ætluðu að lagfæra og endur-
bæta svo að um munaði var
þjónusta við sjónvarpsáhorfend-
ur. Skyldi kostað kapps um að
hafa hana vandaða og uppbyggi-
lega. Ekki er þó annað að sjá, en
að áform þessi hafi mistekizt. Að
minnsta kosti er þorri sjón-
varpsáhorfenda stórhneykslaður
á hundleiðinlegri sjónvarps-
dagskrá.
Jafnt starfsfólk sjónvarpsins
sem áhorfendur eru óánægðir
með sinn hlut. Starfsmenn
kvarta yfir sinnuleysi, persónu-
ríg og pólitískum þrýstingi. Ný-
lega birti sunnudagsblaðið
Journal de Dimanche skoðana-
könnun, þar sem 62% þátttak-
enda kváðust vera óánægðir með
hina nýju sjónvarpsdagskrá.
Þeir voru spurðir að því, hvort
þeir slökktu oftar á sjónvarpinu
nú en áður en sósíalistar komust
til valda. 44% svöruðu því ját-
andi, en aðeins 8% kváðust
horfa oftar á sjónvarp nú en áð-
ur.
Sjónvarpsáhorfendur höfðu
einkum það út á dagskrána að
setja, að kvikmyndir og annað
afþreyingarefni hafi verið látið
víkja fyrir menningarþáttum á
bezta tíma, þ.e. eftir kvöldmat.
Dagskrárstjórarnir fá stuðn-
ing frá sjónvarpsgagnrýnendum,
er lengi höfðu kvartað sáran
undan sífelldum sýningum á
gömlum kvikmyndum. Þeir virð-
ast ekkert ánægðari með
umræðuþætti um leiklist,
myndlist og tónlist, sem tekið
hafa við af kvikmyndunum.
Claude Sarraute, gagnrýnandi
hins virta blaðs Le Monde, líkir
þessum tilraunum til að mennta
almenning við „þreytandi kvöld-
skóla sem stýrt er af óstöðvandi
blaðurskjóðum".
Tímaritið Le Nouvelles Litt-
éraires hefur bent á að breyt-
ingarnar á sjónvarpsdagskránni
séu sá þáttur í stjórn sósíalista,
er harðast sé fordæmdur af al-
menningi. Segir tímaritið m.a.:
Þegar fólk hittist í kaffihús-
um, á vinnustöðum eða í lestum,
talar það varla um nokkuð ann-
að.
I herbúðum sósíalista eru
skiptar skoðanir um, hvað bezt
sé að taka til bragðs. Sumir sósí-
alistar telja, að nauðsynlegt sé
að láta undan þrýstingi almenn-
ings og sýna meira skemmtiefni
í sjónvarpinu. Að öðrum kosti
muni kjósendur smá fara að
telja sósíalista upp til hópa
gleðisnauða smámunaseggi.
Fréttamenn og aðrir dag-
skrárgerðamenn kvarta og yfir
aukinni skriffinnsku og póli-
tískri hlutdrægni.
Kommúnistar reyna að hag-
nýta sér ringulreiðina til að
gagnrýna fréttasendingar, sem
þeir telja sér fjandsamlegar.
Þeir hafa einnig reynt að knýja á
með hlutdrægar fréttir af starf-
semi kommúnista.
Ef til vill reynir Mitterrand að
greiða úr þessari flækju með þvl
að flýta áformum um að gefa
sjónvarp frjálst, en því hefur
verið lofað fyrir löngu. Þegar
það kemur til framkvæmda
verða sjónvarpsstöðvarnar
sjálfráðar um, hvaöa efni þær
sýna í stað þess að vera ofurseld-
ar opinberum afskiptum.
— ROBIN SMYTH
all
62% reyndust óánægðir með nýju
sjónvarpsdagskrána.
Glæpurinn þykir torirygguegur.
LOGGÆSLA
Dómurunum líst
ekkert á dáleiðsluna
Fyrir nokkrum árum var
ungur og myndarlegur örygg-
isvörður handtekinn í Los
Angeles grunaður um að hafa
á samvizkunni mörg morð og
nauðganir. Þetta var annars
býsna geðfelldur náungi og
kvaðst hann jafnan hafa borið
þá þrá í brjósti að verða lög-
reglumaður. Hann neitaði
staðfastlega öllum sakargift-
um, þar til hann var dáleiddur,
en þá leysti hann heldur betur
frá skjóðunni. Kvaðst hann
hafa nauðgað fjölda kvenna og
myrt þær síðan. Þar var með
öðrum orðum kominn „hæða-
morðinginn" svonefndi, sem
konur í Los Angeles höfðu
óttazt meira en pestina um
þriggja missera skeið.
Félagar í „Svengali-hópn-
um“ í Los Angeles, en það er
sérstök deild í lögreglunni, er
þjálfuð hefur verið til að beita
dáleiðslu, leituðu upplýsinga
um þau 12 morð, sem Bianchi
var talinn hafa á samvizkunni.
Þessi morð höfðu verið framin
með ýmsum hætti. Til að
mynda hafði 13 ára gömul
stúlka verið pynduð til bana,
og þeldökk vændiskona verið
kyrkt með hálsjárni og síðan
svívirt. En einn samnefnari
var með þessum voðaverkum,
en það var viðskilnaðurinn við
fórnardýrin. Likum allra
kvennanna hafði verið fleygt
niður brekkur eða hæðir á af-
viknum stöðum. Er dávaldarn-
ir höfðu komið Bianchi í dá-
leiðsluástand virtist persónu-
gerð hans gerbreytast, og hann
tók að tala með dimmri röddu,
sem var alls ólík rödd hans
sjálfs.
— Skepnan hann Ken!
hvæsti hann. — Hann veit
ekki hvernig á að fara með
konur. Það á að beita þær
hörku. Síðan leysti hann frá
skjóðunni og skýrði með
ruddalegum og kaldrifjuðum
hætti frá „afrekum" sínum í
kynferðismálum. Hann sagði
að frændi hans, Angelo Buono,
hefði tekið þátt í tíu morðum
með sér, og að þeir hefðu
skipst á um að kyrkja konurn-
ar eftir að hafa nauðgað þeim.
Réttarhöld yfir Buono hóf-
ust í Los Angeles fyrir
skömmu, en kviðdómendum
var ekki leyft að sjá upptöku
af Bianchi í dáleiðsluástandi,
sem til er á myndbandi. Þessi
upptaka er mjög þýðingarmik-
ið atriði í ákærunni á hendur
Buono.
Dómari er stjórnaði bráða-
birgðayfirheyrslum við réttar-
höldin, sagði að Bianchi hefði í
rauninni aldrei verið dáleidd-
ur, heldur þættist hann hafa
margklofinn persónuleika. Bi-
anchi, sem nú er þrítugur, af-
plánar nú sex lífstíðardóma.
Þessi ákvörðun er eins og
olía á eld í deilum milli dóm-
stóla í Bandaríkjunum og lög-
reglunnar. Lögreglan í rúm-
lega 10 fylkjum í Bandaríkjun-
um telur að dáleiðsla geti kom-
ið að mjög góðum notum við
-< -r.t.'f*-