Morgunblaðið - 31.03.1982, Blaðsíða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 31. MARZ 1982
Englabörn
Leiklist
Bolli Gústafsson í Laufási
Leikfélag Menntaskólans
á Akureyri
SKÝIN
Höfundur: Aristofanes.
I*ýðing: Karl GuAmundsson.
Leikstjórn: Andrés Sigurvinsson.
Ljósahönnun: Viðar Garðarsson.
Fyrir nokkru sá ég næsta dap-
urlegan þátt í sjónvarpi um inn-
antóma dægradvöl unglinga á
Hallærisplani í miðbiki Reykja-
víkur. Þarna var sérstakur þáttur
nútímaþjóðlífs á íslandi rofinn úr
samhengi heildarmyndar og síð-
an velta hneykslaðir menn vöng-
um yíir ólæknandi unglinga-
vandamálum. Það hugtak, kennt
við æskulýðinn sem einangrað
fyrirbæri, á raunar engan rétt á
sér og er einber blekking, enda
var niðurstaða samtals við
greinagóðan eftirlitsmann á
Hallærisplani sú, að nær sé að
nota hugtakið samfélagsvanda-
mál. Að þessari kynningu var
ekki alls kostar rétt staðið, vegna
þess að unglingarnir eiga ekki völ
á því, að bera hönd fyrir höfuð
sér, enda ekki skirrst við að
mynda þá í bak og fyrir í dapur-
legu ástandi. Það hefði aldrei ver-
ið tekið í mál, að sjónvarpsmenn
kæmu með tól sín og tæki inn á
öldurhús eða í einkasamkvæmi,
til þess að kvikmynda þar niður-
lægingu þeirra eldri, sem í raun
og veru bera mesta ábyrgð á því
hrikalega úrkynjunarástandi,
sem setur mót sitt á þetta sísífr-
andi velferðarsamfélag.
Þessar hugsanir sóttu fast að
mér, þegar ég nokkru síðar sat í
Samkomuhúsinu á Akureyri og
horfði á leiksýningu mennta-
skólanema í þunnskipuðum sal.
Og mér varð hugsað til þeirra
hneykslunargjörnu. Hvar voru
þeir nú, þegar ungt fólk bauð til
samfunda þar sem það hafði
sannarlega af miklu að miðla?
Víðsfjarri, einmitt þegar hægt
var að gleðjast yfir vel gerðri og
menningarlegri leiksýningu.
Fjöldi ungs fólks hafði lagt hart
að sér í langan tíma við undir-
Hátíðarstund hjá Sóka.
Feidippides (Eðvald Valgarðsson), Þræll (Halldór Ásgeirsson) og Strepisides
(Hjálmar Hjálmarsson).
búning.
Auðnuleysislegar og drafandi
raddir á Hallærisplani töluðu
kergjulega um „englabörn", sem
munu vera sá stóri hópur, er
sjaldan er minnst á í fjölmiðlum.
Hópurinn, sem á sér hugðarefni,
er leiða til þroska og mannlegrar
reisnar, og á oft í vök að verjast
vegna brigslyrða þeirra og frýju-
orða, sem ýmist skortir mannd-
óm til þess að takast á við verðug
viðfangsefni eða eru andlega
brotnir og brenglaðir vegna van-
rækslu kærulausra uppalenda,
sem skýla sér á bak við tíma-
skortsnöldur og fjáraflakjaftæði.
En þarna sátum við í leikhús-
inu og horfðum á „englabörnin"
vinna merkilegt afrek. Það er
ekki of djúpt í árinni tekið. Sýn-
ingin á Skýjunum eftir gríska
ádeiluskáldið Aristofanes (á dög-
um árin 445 til 385 f.Kr.) var fá-
gætlega af hendi leyst og hafði
yfir sér klassískan þokka. Á leik-
stjórinn, Andrés Sigurvinsson,
þakkir skildar og heiður fyrir
vönduð og öguð vinnubrögð. í
leikritinu, sem mun vera frá ár-
inu 423, birtast draumórarnir í
skýjunum, sem eru táknuð með
kórum. Þeir eiga, þrátt fyrir
fagra náttúruljóðrænu í upphafi
verksins, að tákna allt það au-
virðilega og innantóma í slóttug-
um kenningum sófistanna
(grískra orðaflækjumanna),
rangtúlkun þeirra á sannleika og
rétti og í óraunhæfum hugarór-
um. Glíma þess skulduga Strepsi-
adesar við forráðamenn í húsi
hugsunarinnar á býsna brýnt er-
indi við okkur nútímamenn, því
óneitanlega virðast sófistarnir
grísku eiga margt sammerkt með
þeim fjölmörgu, sem leika sér
frjálslega að tölum og hugtökum
í samfélagi okkar.
Menntaskólanemarnir réðu
ágætlega við viðfangsefnið. Það
var skemmtilegt, hvernig leik-
gleðin og aginn fóru saman í rétt-
um hlutföllum. Helstu hnökrar
voru á framsögn og er næsta eðli-
legt, þegar óreyndir leikarar eiga
hlut að máli, en hreyfingar og
samleikur voru með miklum
ágætum. Búningar, svið og lýsing
gæddu sýninguna ótvíræðum
þokka. Þýðing Karls Guðmunds-
sonar á hinum forna texta er vel
gerð með þeirri klassísku reisn,
sem krafist verður.
Ég óska Leikfélagi Mennta-
skólans á Akureyri til hamingju
með glæsilega sýningu og gleðst
sannarlega yfir þessu lofsverða
framtaki ungra fulltrúa gamla
skólans.
Gott framlag leikbrúðulands
Brautrydjandi
íslensks
brúðuleikhúss
Brúðuleikhú.shátíð að Kjarvalsstöðum:
íslenska brúðuleikhúsið:
GAMLA KONAN OG KABARETT
Leikmynd og brúður:
Jón E. Guðmundsson.
Stjórnendur brúða: Jón E. Guð-
mundsson, Sigriður Hannesdóttir og
Gunnar Gunnarsson.
I 'ndirleik annast Sigurður Rúnar
Jónsson og Einar Logi Einarsson.
Kynnir: Sigríður Hannesdóttir.
Upptaka: Stúdíó Stemma.
Gamla konan í samnefndum
brúðuleik Jóns E. Guðmundssonar
er að mörgu leyti skemmtileg,
sameinar það að höfða jafnt til
barna og fullorðinna. Við kynn-
umst henni fyrst niður við Tjörn
þar sem hún er að gefa fuglunum.
Síðan fáum við að vita að hún er á
elliheimilinu Grund og hefur tölu-
verð samskipti við Gísla. Þetta er
jákvæð kona sem vill öllum vel og
hefur gaman af lífinu. Hún dansar
stundum á Grund við jafnaldra
sína og þeir eru síður en svo
slokknaðir, að minnsta kosti
þrýsta þeir henni áberandi fast að
sér.
Það bar nokkuð á því á sýningu
Jóns E. Guðmundssonar að börnin
voru ekki alltaf með á nótunum,
einkum hvað varðaði gömlu kon-
una.
Að þessu sinni er Jón E. Guð-
mundsson ekki með dæmigerðan
brúðuleik. Honum til aðstoðar er
Sigríður Hannesdóttir og lætur að
sér kveða á sviðinu. Það er hún
sem talar við gömlu konuna og
kynnir atriðin í Kabarett.
Sigríður Hannesdóttir er vön að
tala við börn og heldur athygli
þeirra og fær þau til að syngja.
Síðari hluti dagskrár Jóns E. Guð-
mundssonar er eiginlega gerður
fyrir yngstu börnin, margt er of
smábarnalegt fyrir eldri börn. Það
spillti að upptaka tónlistar var
ekki nógu góð og þannig urðu sum
atriði máttlítil þótt þau ættu
betra skilið. Ég nefni í þessu sam-
bandi kvartettinn og söngkonuna.
Stjórn brúða var í ýmsum atriðum
ekki nógu nákvæm.
Jón E. Guðmundsson er óum-
deilanlega brautryðjandi íslensks
brúðuleikhúss. Það vekur líka at-
hygli hve vel gerðar brúður hans
eru. Eitt sem ég tók eftir var hve
Leiklist
Jóhann Hjálmarsson
augun eru lifandi. Brúður eins og
ýmsir þeir skemmtikraftar sem
koma við sögu hjá Jóni E. Guð-
mundssyni og samstarfsfólki hans
eru í anda sannrar listar brúðu-
leikhússins, en eiga heimtingu á
því að fyrir þær sé skrifaður
markvissari texti. Jón E. Guð-
mundsson styðst kannski einum of
mikið við tónlist í þetta skipti, en
það skal ekki lastað að hann virð-
ist hafa fjarlægst þá tilhneigingu
að segja sögu, lætur brúðurnar
njóta sín og byggir fyrst og fremst
á þeim.
Það var við hæfi að Brúðuleik-
húshátíðinni á Kjarvalsstöðum
lauk á framlagi Jóns E. Guð-
mundssonar. Jón hefur lyft þess-
ari listgrein og stuðlað að því að
listafólk sem mikils má vænta af
hefur tekið upp merki hans.
Brúðuleikhúshátíð að Kjarvalsstöðum:
lA'ikbrúðuland sýnir þrjár þjóðsögur.
Leikstjóri: Þórhallur Sigurðsson.
Tónlist leikin af Helgu Þórarinsdótt-
ur.
ÁTJÁN BARNA FAÐIR
í ÁLFHEIMUM
Ilandrit: Helga Steffensen og
Hallveig Thorlacius.
Leikmynd: Hallveig Thorlacius.
Brúður: Helga Steffensen.
SAGAN AF GÍPU
llandrit, brúður leikmynd:
Brvndís Gunnarsdóttir.
SÍKllIR AF SÆMUNDI FRÓÐA
llandrit, brúður: Erna Guðmarsdóttir.
Ix-ikmynd: Stigur Steinþórsson.
Lokasöngur: Böðvar Guðmundsson.
Með frumsýningu þriggja þjóð-
sagna á Brúðuleikhúshátíðinni á
Kjarvalsstöðum birtir Leikbrúðu-
land árangur óeigingjarns starfs í
þá átt að gera þróttmikið íslenskt
brúðuleikhús að veruleika. Ég
vona aftur á móti að Leikbrúðu-
landi auðnist að koma saman
frumlegri sýningum en boðið er
upp á nú, en hefðbundin frásagn-
araðferð virðist orðin föst í sessi
hjá Leikbrúðulandi. Aðalatriðið er
þó að verkið sé unnið vel.
Allir þekkja söguna Átján
barna faðir í Álfheimum. Þær
Helga Steffensen og Hallveig
Thorlaeius túlka þessa sögu sam-
kvæmt þeim skilningi sem við eig-
um að venjast. Brúðugerð er í hin-
um þjóðlega anda og einnig leik-
mynd, handrit fylgir þjóðsögunni
trúverðuglega. Sýningin var vel
heppnuð, ekki síst vegna þess að í
henni var góður húmor, samanber
átján barna föðurinn.
Sögur af Sæmundi fróða vöktu
athygli mína fyrir mjög lifandi
brúður og verulega fallega leik-
mynd. Erna Guðmarsdóttir á
heiður skilinn fyrir þessa sýningu.
Það hvarflaði að mér að frá viðsk-
iptum Sæmundar fróða við
myrkraöflin væri hægt að segja
mun lengur en Erna kaus þessu
sinni. Sæmundur er ákaflega vel
fallinn til brúðuleiks.
Sagan af Gípu sameinar kyrr-
láta frásagnaraðferð og lifandi
fantasíu. Gípa étur svo sannarlega
yfir sig. Það er ekki nóg með að
hún borði karl og kerlingu heldur
borðar hún bæinn líka, dýr, menn
og bát. Það gaf sýningunni gildi að
bregða upp myndum á tjaldi.
Bryndís Gunnarsdóttir hefur ekki
komið við sögu Leikbrúðulands í
vetur eftir því sem ég best veit, en
sannar í Gípu hugkvæmni sína og
skemmtilegheit.
Auk þeirra sýninga sem hér er
getið var framlag Leikbrúðulands
fræðslusýning um fötlun, Hátíð
dýranna og Eggið hans Kiwi.
Ég vil að lokum koma með eina
aðfinnslu um sýningu sem á fyrst
og fremst lof skilið. Raddir leikar-
anna þótt góðar séu eru dálítið
óeðlilegar í upptökunni. Best væri
að vera laus við þessar fjandans
upptökur og láta leik og tal renna
saman. Það gerir að vísu meiri
kröfur til stjórnenda brúðanna, en
þeir geta áreiðanlega komið til
móts við þær. Það er ekki nauð-
synlegt að leita til atvinnuleikara
í þessum efnum. Ferskleikinn
hverfur. Það er galli.