Morgunblaðið - 22.04.1982, Blaðsíða 21

Morgunblaðið - 22.04.1982, Blaðsíða 21
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 22. APRÍL 1982 21 Hólmfríður Davíðs- dóttir Minningarorð Fædd 9. september 1911 Dáin 28. mars 1982 Þegar fundum okkar Fríðu frænku bar saman síðast, fannst mér hún lítið hafa breyst frá því ég mundi hana fyrst á morgni lífs míns. í þá daga var hún jafnan það skjól, sem lítil „skjáta“ gat leitað í, hvort sem var í gleði eða sorg, sá vizkubrunnur, er kunni svar við flestum hlutum og sá ráðgjafi, sem alltaf fann einhver úrræði, þótt öðrum væru þau hul- in. Slík stórmenni bernskunnar eiga það stundum til að skreppa saman, þegar árin líða og mæli- kvarðarnir verða flóknari. Með Fríðu frænku var þessu öfugt far- ið. Við okkar síðustu fundi þótti mér hún enn hafa aukið við stærð sína. Ekkert var henni þó fjær skapi en að hreykja sér hátt. Það voru mannkostir hennar, sem báru hana hátt. Hólmfríður Davíðsdóttir eða Fríða frænka, eins og við systk- inabörnin nefndum hana jafnan, fæddist á Þórshöfn á Langanesi 9. sept. 1911. Foreldrar hennar voru þau Halldóra Arnljótsdóttir og Davíð Kristjánsson, sem var kaupmaður nyrðra, en siðan í Reykjavík. Er ekki ofmælt að Hólmfríður hafi hlotið beztu eðl- iskosti foreldra sinna beggja. Fá- dæma dugnað og atorku hafði hún frá föður sínum, en fróðleiksfýsn og höfðingslund frá móður sinni. Listrænan smekk og kímnigáfu hafði hún frá þeim báðum, og öll sín fullorðinsár ávaxtaði hún drjúgum það pund, er hún hafði meðferðis að heiman. Á unglingsárum Hólmfríðar vofði kreppan mikla yfir og leiðir til náms voru ógreiðar. Hún naut því lítillar skólagöngu, en fór snemma að vinna fyrir sér. Um nokkurra ára skeið starfaði hún við verzlunina Baldursbrá, og minntist þess tíma ávallt með hlý- hug. Starfsvettvangurinn var þó umfram allt heimilið, sem hún veitti forstöðu í tæpa hálfa öld. Engin önnur kona hefur mér fund- izt bera starfsheitið húsmóðir með jafnmikilli reisn. Á þeim árum er ungum konum fór að finnast hús- móðurstarfið harla fánýtt og lít- ilsmegandi, ympraði ég eitt sinn á því við Fríðu frænku, að hún hefði kastað hæfileikum sínum á glæ. Þá hló hún. Hún gerði sér grein fyrir því, að á okkar hraðfleygu stund var hefðbundið hlutverk kvenna að breytast. Eigi að síður var hún stolt af því starfi, sem hún hafði innt af hendi enda væri heimurinn öðruvísi og betri, ef all- ir ræktuðu garðinn sinn af sömu alúð og samvizkusemi og hún. Hólmfríður giftist ung Helga Elíassyni, sem áratugum saman gegndi embætti fræðslumála- stjóra. Vísast hefur hann haft styrk af glæsilegri og dugmikilli eiginkonu í margháttuðum emb- ættis- og trúnaðarstörfum. Hann vílaði það heldur ekki fyrir sér að hafa afskipti af heimili og börn- um, sem mörgum karlmönnum þótti langt fyrir neðan sína virð- ingu á þeim árum. Voru þau hjón- in afar samhent, ekki sízt í rækt- arsemi og hjálpfýsi við ættingja og vini. Heimili þeirra að Há- teigsvegi 16 var miðdepill ættingj- anna beggja vegna. Þar ríkti rausn, heiðríkja og gleði. I þessum hamingjuranni ólust upp fjögur börn þeirra hjóna, Þórhallur, Gunnlaugur, Gyða og Haraldur, en þau og börnin þeirra öll hafa sýnt, að svo er uppskorið sem sáð. í lífi gjöfullar móður og ömmu var engu á glæ kastað. Skyndilegt Iát Hólmfríðar kom ástvinum hennar og aðstandend- um í opna skjöldu. Þótt hún hefði náð sjötugsaldri var hún enn ung og styrk og átti mikið að gefa. Hún setti þann svip á umhverfi sitt, að tómarúmið, sem eftir er, mun nísta lengi. Hún var kvödd í kyrrþey samkvæmt eigin ósk 5. apríl sl. Var það að vissu leyti táknrænt fyrir lífsstarf hennar, sem var aldrei mælt eftir launa- flokkum né launað með vegtyllum. Að hinztu hvílu hennar streymdi hins vegar innilegra þakklæti, kærleikur og virðing en margir svonefndir máttarstólpar hafa hlotið. Ugglaust er það bezta veg- arnestið, sem unnt er að hafa yfir móðuna miklu. Blessuð sé minning Hólmfríðar Davíðsdóttur. Guðrún Egilson Síðdegis föstudaginn 26. mars lá leið mín sem oft áður á Háteigs- veg 16 til að leita frétta af Helga frænda mínum og njóta góðrar stundar í heimilishlýjunni hjá honum og Fríðu konu hans. Sem ætíð áður varð það unaðsstund, þótt viðræður við frænda minn gangi nú tregar en fyrr sakir van- heilsu hans. En gleði þeirra hjóna yfir gestkomu var enn ósvikin, og Fríða skenkti okkur nöfnunum óspart í bollana að venju. Þótt hún hefði þá fáum dögum fyrr kennt nokkurs lasleika og leitað læknis- ráða, þá lét hún það ekki á sig fá eða valda sér kvíða. Hugur henn- ar, tal og viðmót snerist allt um hvernig hún gæti hlúð best að bónda sínum og með hjálp barna þeirra og tengdabarna veitt hon- um aðhlynningu og unaðsstundir. Er hún fylgdi mér til dyra, tjáði hún mér nánar um úrbætur er hún hygði að létt gætu manni hennar sjúkdómsbaráttuna. Kvöddumst við því með bjartsýni og góðum vonum. En skjótt skipast veður í lofti. Gildir svo einnig um mannlífið. Er ég kom heim næsta sunnudags- morgun úr stuttri bæjarför, ber kona mín mér þessa fregn: „Hún Fríða er dáin“. Við slík tíðindi verðum við agndofa. Fríða hafði að vísu á miðjum aldri orðið að búa við mikla vanheilsu, en fékk þar á góðan bata. Og nú hafði hún tvö síðustu árin leyst afrek af hendi við mjög erfiða aðhlynn- ingu, er maður hennar lamaðist verulega og þurfti að staðaldri mikils stuðnings við. Þar reyndi svo á Fríðu að kunnugir fylltust undrun og aðdáun hversu vel henni tókst að leysa og hvílíu þreki hún bjó yfir bæði líkamlegu og andlegu. Naut hún þar að vísu ætíð sinna frábæru barna og eigi síst yngsta sonarins, sem enn bjó heima í foreldrahúsum. En hér eru þáttaskil. Við, sem um áratugi höfum yljað okkur við arin heimilishlýju, gleði og gest- risni á Háteigsvegi 16, eða hvar sem leiðir hafa legið saman, get- um nú ekki lengur þakkað fyrir okkur með handabandi eða kossi á vanga og notið þess að hlakka til endurfunda. Þess vegna eru orð þessi fest á blað, fátækleg þakkar- orð fyrir allt hið liðna, ótal marg- ar stundir, sem hafa gefið mér og mínum minningar um fagurt mannlíf, um tápmikla, lífsglaða, elskulega konu, sem öllum vildi vel gera og vann manni sínum og börnum allt sem hún mátti. En hvar skal byrja, hvar skal standa? Hólmfríði Davíðsdóttur kynnt- ist ég fyrst eftir að hún giftist frænda mínum, Helga Elíassyni, skrifstofustjóra og síðar fræðslu- málastjóra árið 1934. Leyndist ei að þessi unga kona var glæsileg, fríð og fínleg að allri gerð. Ætíð bar hún hefðarsvip, en án alls hroka, enda hlýjan henni eðlislæg. Fríða, en svo var hún ætíð nefnd af kunnugum, var fædd á Rauf- arhöfn, dóttir Halldóru Arnljóts- dóttur og Davíðs Kristjánssonar, kaupmanns. Naut hún góðs upp- eldis í foreldragarði ásamt systk- inum sínum. Ung lagði hún leið sína til Reykjavíkur og vann þar einkum að verslunarstörfum uns hún giftist. Síðan var heimilið starfsvettvangur hennar, fagurt og vel búið. Þar uxu upp og döfn- uðu börn þeirra fjögur: Þórhallur, Gunnlaugur, Bergljót Gyða og Haraldur. Þau hjónin voru sam- hent um störf sín öll, heimilishald og barnauppeldi. En erilsömu embættisstarfi Helga fylgdi aukin ábyrgð og forsjá hjá Fríðu um dagleg heimilisverk, en heimilis- faðirinn lét ekki á sér og hagleik sínum standa þegar stund gafst heima. Barnalán þeirra er mikið og ættmót beggja foreldra augljós í fasi og viðmóti hvar sem börn þeirra fara. Á heimili Fríðu og Helga mætti snyrtimennska og hreinleiki, birta og hlýja hverjum gesti hvort held- ur hann var nákominn ættingi og vinur, samstarfsmaður í skóla- starfi eða úr forystuliði fræðslu- mála erlendrar þjóðar. Höfðing- skapur húsfreyjunnar brást aldr- ei, en vinarþelið hefi ég sannreynt að framandi gestum varð ógleym- anlegt eigi síður en okkur vensla- fólki. Sess islenskrar húsfreyju hefur víða gert garð okkar frægan. Auk margra yndisstunda á heimili þeirra hjóna, þá eigum við hjónin ótal endurminningar af öðrum vettvangi, sem geyma hug- ljúfar myndir af Fríðu. Þær ber- ast upp í hugann hver af annarri: Samvistir að loknu skólamóti í Finnlandi fyrir tæpum aldarfjórð- ungi, heimsókn á heimili okkar við vötnin fögru í Kaupmannahöfn eða í sumarkot okkar í Múlakoti, þar sem við Helgi höfðum raunar báðir átt okkar bernskuslóðir og leikvelli. Hlýtt var og glatt á skemmtikvöldum og í ferðalögum tengdum árlegum skólastjóra- fundum þar sem konurnar fengu okkur til að gleyma amstri dags og áhyggjum. Og hvar var betra að raþba saman, njóta hvíldar, unað- ar og kjarngóðrar máltíðar en með þeim elskulegu hjónum í kjarrilmi í Skaftafelli í boðsferð Fríðu og Helga á yndisfögrum sumardegi? Þessar minningar tengdust og hverri heimsókn í sumarbústaðinn fagra, sem þeim hjónum auðnaðist að búa sér fyrir hagleik og smekkvísi þeirra beggja í Alviðru við Ingólfsfjall. Þar skín morgun- sólin fegurst á glugga, þil og grundir, en kvöldroðinn vefur fjarlæg fjöll í yndisskrúða. Með þessum hætti finnst mér líf hennar Fríðu hafi allt verið. Hún gladdist við hvern sólargeisla sem vermdi heimili hennar, en fagnaði einnig með hverjum þeim sem gæfu naut eða óvæntra gleði- stunda. Þessir eiginleikar gerðu henni svo létt að laða til sín börn og barnabörn, vini, venslafólk og vandalausa. Nú höfum við kvatt hana Fríðu. En þessi fíngerða, léttstíga kona hefur skilið eftir sig spor sem ekki mást. Þau lifa í ljúfum minning- um, sm við geymum hvert og eitt, og í mannkostum barna hennar og barnabarna. Þeim biðjum við styrks og hugg- unar. En mest hefur þjakaður eig- inmaðurinn misst. í stuðningi við hann munu börnin þeirra sanna best hvert upplag og uppeldi þau hafa hlotið frá sínum mætu for- eldrum. Við hjónin og börn okkar þökk- um fyrir hana Fríðu, biðjum henni og öllum er hún unni, blessunar Guðs, sem gaf. Helgi Þorláksson Flugáhugamenn Látiö drauminn rætast — læriö aö fljúga Ókeypis reynsluflug 'W GAMLA FLUGTURNINUM REYKJAVlKURFLUGVELLI Mmm UPPTAKA OG VINNSLA MYNDBANDA SKIPHOLTI31 FRAMLEIÐIR SÍMI21900 Kynningamyndir fyrir sölumenn Buderus-Juno Jón Jóhannesson & Co. sf. Hafnarhúsinu viö Tryggvagötu, símar 15821 og 26988. Arinofnarnir frá JUNO eru komnir. Verð kr. 8.530. Þeir sem þegar hafa pantaö eru beðnir aö hafa sam- band viö okkur sem fyrst.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.