Morgunblaðið - 23.07.1982, Blaðsíða 27

MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. JÚLÍ1982
27
í dag er til moldar borin frú
Hólmfríður Zoéga, kona Geirs G.
Zoéga fyrrum vegamálastjóra og
dóttir Geirs Zoéga kaupmanns og
útgerðarmanns, eins mesta at-
hafnamanns og brautryðjanda í
sjávarútvegi á skútuöldinni.
Hún var fædd 5. maí 1894 og
ólst upp í föðurhúsum, en þar var
eitt mesta athafnarheimili lands-
ins, þar sem dagiega voru teknar
mikilvægar ákvarðanir um fram-
kvæmdir til hags heimilis og þjóð-
ar. Það var hollur skóli, þar sem
húsbóndinn, í samstilltu hjóna-
bandi, mat að verðleikum stjórnun
og störf eiginkonu sinnar, Helgu
Jónsdóttur frá Stóra-Ármóti í
Flóa.
Á þeim tíma var kvenþjóðinni
ekki tyllt í háan sess, en þó voru
til ýmsir ágætir menn, sem skildu
að mikilvægustu störf í þjóðfélag-
inu eru húsmóðurstarfið og móð-
urhlutverkið. Að stofna fagurt og
friðsælt heimili, öruggt athvarf
frá annríki dagsins og að skapa
aðstæður til uppeldis barna sinna,
svo þau geti orðið góðir og nýtir
þjóðfélagsþegnar, það er mikil-
vægara öllu öðru.
Þennan skilning á húsmóður-
starfinu hefur frú Hólmfríður úr
heimahúsum, þegar hún, hinn 18.
nóvember 1916, giftist einum
mesta athafnamanni þjóðarinnar,
Geir G. Zoéga verkfræðingi, sem
þremur mánuðum seinna var
skipaður vegamálastjóri íslands.
Um 40 ára skeið stjórnaði hann
uppbyggingu þjóðvega í landinu, á
þeim tíma, sem akvegir uxu úr ör-
fáum km upp yfir 11.000 km. Ég
var starfsmaður hans um áratuga
skeið og kynntist þá því að vinnu-
tími hans var frá fótaferð til
háttatíma og jafnvel lengur, því
síminn var við náttborðið en sam-
band þurfti að hafa við tugi verk-
stjóra um allt land, um smátt og
stórt í starfinu. Það var því lítill
tími afgangs hjá honum til heimil-
isstarfa. Því hvíldi heimilið að
mestu leyti á húsmóðurinni, en
þar var líka kona, sem var starf-
inu vaxin.
Frú Hólmfríður bjó manni sín-
um fagurt og friðsælt heimili,
eignaðist 5 börn,sem upp komust
og eru nú öll starfandi nýtir þjóð-
félagsþegnar.
Yfir heimilinu hvíldi virðuleiki,
sem ekki gleymist þeim sem nutu.
Húsmóðurin var mild en þó
ákveðin og skjót að taka ákvarð-
anir. Minnist ég þess ávallt með
þakklæti.er ég hitti hana í Kaup-
mannahöfn, þá var hún nýkomin
af spítala eftir mikla og velheppn-
aða skurðaðgerð. Vinstri hönd mín
var þá að kreppast svo að hún var
að verða mér ónýt. Þegar frú
Hólmfríður sá hvernig komið var,
sendi hún mig umsvifalaust á spít-
ala til aðgerðar, sem tókst svo vel-
að ég get enn í dag, eftir 30 ár,
„kysst kóngsdótturina" en svo hét
leikur í bernsku, sem fólginn var í
því að núa saman lófum hægri og
vinstri handar svo að fingur snert-
ust ekki.
Þetta var áreiðanlega ekki eina
skiptið, sem frú Hólmfríður tók
ákvarðanir öðrum til góðs, en það
leiðir einnig hugann að því hvílík
stoð hún hefur verið manni sínum
í hans erfiða og erilsama embætti.
Bæði höfðu hjónin mikið yndi af
blómum og var heimili þeirra
mjög blómum prýtt. Garðurinn
kringum húsið þeirra að Túngötu
20 vakti jafnan athygli manna, er
gengu framhjá, fyrir smekklegt
skipulag og fögur blóm.
í þakklátri minningu um þau
hjónin bæði, lýk ég þessum fá-
tæklegu orðum með því að minna
á að
þeim, M-m brautir byggir,
bctir jarAargródur,
lífið léttir, tryggir,
leynir störfin hljóður
þakkir skuldar þjóðin.
— I*eir yrkja bestu Ijóðin. —
Ágúst Böðvarsson.
í dag kveðjum við merkiskon-
una Hólmfríði Zoéga. Hún var af
svokallaðri aldamótakynslóð og
fæddist í Reykjavík 5. maí 1894.
Hólmfríður var dóttir hins
kunna athafnamanns Geirs Zoéga
kaupmanns og útgerðarmanns og
seinni konu hans Helgu Jónsdótt-
ur frá Ármóti í Flóa. Þau áttu
fjögur börn, Hólmfríði, sem var
elzt, Kristjönu gifta John Fenger
stórkaupmanni, Guðrúnu gifta
Magnúsi Jochumssyni póstmeist-
ara og Geir forstjóra, sem lifir
systur sínar og er kvæntur Hall-
dóru Ólafsdóttur. Dóttir Geirs
Zoéga af fyrra hjónabandi var
Kristjana, gift Th. Thorsteinssyni
kaupmanni.
Hólmfríður ólst upp á mann-
mörgu athafnaheimili og fékk að
heiman kærleiksríkt og gott vega-
nesti, sem kom sér vel, þegar hún
stofnaði heimiii með frænda sín-
um Geir G. Zoéga vegamálastjóra,
18. nóvember, 1916. Hann var son-
ur Bryndísar Sigurðardóttur og
Geirs Tómassonar Zoéga rektors.
Heimili Geirs og Hólmfríðar stóð
alla tíð í Túngötu 20.
Myndarskapur og gestrisni
Hólmfríðar eða Fríðu eins og hún
var almennt kölluð innan fjöl-
skyldunnar og meðal vina naut sín
þar vel.
Samhliða starfi manns hennar
sem vegamálastjóra var mikill
gestagangur og var persónulegt
samband mjög náið við starfs-
menn vegagerðarinnar, en velferð
þeirra báru þau hjón mjög fyrir
brjósti. Ekki fór fjölskyldan og
fjölmennur vinahópur varhluta af
hlýju viðmóti húsmóðurinnar í
Túngötu 20 og eigum við margar
góðar endurminningar þaðan og
frá Laugarásvegi 32 eftir að
Hólmfríður var orðin ekkja.
Fríða vildi gjarnan breiða sig
yfir alla og áttu margir einstæð-
ingar skjól hjá henni og þeim var
ekki gleymt á hátíðum og tyllidög-
um.
Börn Hólmfríðar og Geirs voru
6. Tvíburarnir Bryndís og Helga.
Bryndís er forstöðukona í Drafn-
arborg, Helga lézt 10. september
1932, 15 ára gömul, og var öllum
harmdauði, sem hana þekktu; Geir
Agnar, forstjóri ísaga, kvæntur
Kristínu Nathanaelsdóttur; Gunn-
ar viðskiptafræðingur, lögg.
endurskoðandi, kvæntur Hebbu
Herbertsdóttur; Áslaug gift
Gunnlaugi Pálssyni arkitekt og
Ingileif Sigríður, ekkja Jóns
Magnússonar skrifstofustjóra.
Athyglisvert er að Hólmfríður
hafði framsýni miðað við sinn
tíma að leggja áherslu á, að dætur
sínar nytu þeirrar menntunar að
geta ávallt séð sér farborða.
Þegar ég nú kveð frænku mína
er mér efst í huga hlýja hennar,
glaðlyndi og kímnigáfa. Mér verð-
ur hugsað til þess með hve miklum
kjarki og æðruleysi hún bar veik-
indi sín um áratuga skeið allt frá
fyrir 1950. Hún kvartaði aldrei og
fór allra sinna ferða. Þar fór
sannkölluð hetja.
Ég og fjölskylda mín sendum
börnum hennar, tengdabörnum og
allri fjölskyldunni okkar innileg-
ustu samúðarkveðjur við fráfall
mikilhæfrar konu.
Ingileif Bryndís Hallgrímsdóttir
I dag kveðjum við aldna sæmd-
arkonu, Hólmfríði Zoéga. Hún var
fædd í Reykjavík, dóttir hins
nafnkunna athafnamanns Geirs
Zoéga og seinni konu hans, Helgu
Jónsdóttur frá Ármóti í Rangár-
vallasýslu. Árið 1916 gekk hún að
eiga Geir Zoéga, vegamálastjóra,
en hann lést í janúar árið 1959. Þá
höfðu hann og Hólmfríður verið í
farsælu hjónabandi í 43 ár og
eignast 6 mannvænleg börn, fjórar
dætur og tvo syni. Eina dótturin,
Helgu, misstu þau 15 ára gamla og
var hún þeim mikill harmdauði.
Margs er að minnast þegar ég
hugsa um kynni mín af Hólmfríði
og fjölskyldu hennar. Fyrst minn-
ist ég þess þegar ég kom ung að
árum á hið myndarlega heimili
þeirra Hólmfríðar og Geirs í
Túngötu 20. Kom ég þar vegna
vináttu við eina af dætrum þeirra
hjóna. Hlaut ég þar mjög hlýjar
viðtökur, ekki síst af Hólmfríði,
sem tók mér ákaflega vel, var ræð-
in og skemmtileg. Síðar átti ég
margar ánægjustundir á þessu
góða heimili, bæði með fjölskyld-
unni og með frændum og vinum
fjölskyldunnar. Hólmfríður og
Geir voru óvenju vinsæl, einnig
sérstaklega frændrækinn og
frændgarðurinn stór. Var mjög
gestkvæmt á þessu stóra heimili
og höfðu hjónin einstakt lag á að
láta fólki líða þar vel. Veit ég að
aðrir vinir barna Hólmfríðar og
Geirs geta sagt það sama um góðu
móttökurnar í Túngötu 20, þær
eru ógleymanlegar.
Áður en Geir féll frá höfðu þau
hjón byggt sér þægilegt hús að
Laugarásvegi 32, því að nú var
húsið í Túngötu 20 orðið óþarflega
stórt. Hólmfríður flutti þangað
með Ingileif dóttur sinni og svo
Tótu, sem var búin að vera á heim-
ili þeirra hjóna í mörg ár. En þær
giftust báðar nokkrum árum síð-
ar.
Nú kom það sér vel að skammt
frá Hólmfríði bjuggu annar sona
hennar og ein dætranna, ásamt
fjölskyldum þeirra. Var gott að
vita af þeim í nágrenninu, enda
voru þau henni ávallt innan hand-
ar og reyndar einnig börnin og
tengdabörnin sem fjær bjuggu.
Ekki held ég að á neinn sé hallað
þó að sérstaklega sé minnst á
hjálpsemi dótturinnar Áslaugar,
tengdasonarins Gunnlaugs og
þeirra barna. Voru þau ávallt boð-
in og búin að gleðja Hólmfríði á
alla lund. Sem dæmi þar um má
nefna, að Helgi sonur þeirra svaf á
heimili ömmu Hólmfríðar frá því
að hann var 7 ára þar til hann var
22 ára, en þá fór Hólmfríður á
Elliheimilið Grund og dvaldi þar
seinustu 3 árin við góða umönnun.
Sama gestrisni og áður ríkti á
heimili Hólmfríðar eftir að hún
var orðin ein. Ekki get ég látið
vera að geta þess hve vel Hólm-
fríður tók eiginmanni mínum á
sínu heimili. Urðu þau góðir vinir.
Já, það var ávallt hátíðarstund að
koma á heimili þessarar heiðurs-
konu. Heimilið bar vott um mik-
inn myndarskap og frábæran
smekk. Hólmfríður hafði mikla
ást á lífinu og þó að hún væri fötl-
uð hin siðari ár talaði hún aldrei
um það. Það sem mér finnst hafa
verið eitt helsta einkenni hennar
var æðruleysi. Áhrif hennar á
samferðafólk voru góð. Hún inn-
rætti ungmennum lífsgleði og hve
mikils virði það væri að geta unn-
ið landi og þjóð gagn.
Minningin um Hólmfríði Zoéga
mun lengi lifa. Erum við hjónin
þakklát forsjóninni fyrir að hafa
átt þess kost að njóta vináttu
hennar. Sendum við ástvinum
Hólmfríðar einlægar samúðar-
kveðjur.
Sigriður Guðbrandsdóttir
Merk kona hefur kvatt okkur.
Ég kynntist þessari merku
konu, Hólmfríði Zoéga, fyrir 32
árum þegar ég tengdist henni
gegnum konu mína, Áslaugu.
Það voru mikil straumhvörf í
lífi mínu að tengjast þessu ágæta
heimili. Menningarbragur liðins
tíma einkenndi heimilið og umsvif
voru mikil vegna opinberra starfa
tengdaföður míns, Geirs G. Zoéga
vegamálastjóra. Hólmfríður setti
sinn brag á öll þessi umsvif, enda
hafði hún til að bera góðar gáfur,
menntun og afburða dugnað, sem
einkenndi allt hennar fólk, enda
dóttir Geirs gamla útgerðar-
manns, eins umsvifamesta
athafnamanns höfuðborgarinnar.
Vegna opinberra starfa vega-
málastjóra var iðulega mann-
margt á heimilinu. Verkstjórar
vegagerðarinnar frá öllu landinu
voru þarna tíðir gestir, auk
margra erlendra gesta.
í sambandi við öll þessi störf
var það ekki lítið sem hvíldi á
herðum húsmóðurinnar að Tún-
götu 20. Hvenær sem kallið kom,
oft með litlum fyrirvara, var
dekkað borð með kaffi og meðlæti
auk matarboða, oft fjölmennum. í
öllum þessum umsvifum sýndi
Hólmfríður hvað hún hafði til að
bera, stjórnsemi, dugnað og
ósérhlífni. Auk þessara umsvifa
voru þau hjón vinamörg og oft
gestkvæmt á heimilinu.
Það sem mér fannst mest áber-
andi í störfum hennar í öllum
þessum umsvifum var hversu
henni varð mikið úr því, sem hún
hafði handa á milli, nýtni á öllum
sviðum, ekkert vantaði en enginn
sóun á verðmætum.
Utan heimilisins kynntist ég
tengdamóður frá öðrum hliðum,
sérstaklega eftir lát tengdaföður
míns fyrir rúmum 20 árum. Þá
flutti hún i Laugarásinn nærri
okkar heimili, en Geir hafði verið
svo forsjáll að byggja þeim hent-
ugra og minna húsnæði fyrir efri
árin. Sjálfur náði hann aldrei að
flytja í það húsnæði. Eins og áður
er nefnt var tengdamóðir mjög at-
hafnasöm kona, henni féll aldrei
verk úr hendi. Að gera ekki neitt
var tímasóun, enda bar heimilið
merki þessarar athafnasemi í
fögrum munura, sem hún af sinni
kunnáttu og smekkvísi hafði unnið
að. Handavinnu hafði hún kennt í
Kvennaskólanum í tvö ár en þá
menntun hlaut hún í Danmörku.
Ferðalög voru henni í blóð bor-
in, enda hafði hún frá fyrstu árum
hjónabands síns ferðast með
manni sínum á hestbaki um þvert
og endilangt landið, í sambandi
við áætlanir vegamálastjóra um
framkvæmdir í þeim efnum. Ég
gleymi aldrei þeirri ferð þegar við
hjónin buðum henni austur að
Höfn í Hornafirði eftir að búið var
að tengja hringveginn. Þá fengum
við að heyra um þær svaðilfarir
sem hún hafði farið á þessari leið
með manni sínum og sundriðið öll
þessi vötn. Það hefur án efa þurft
viljastyrk og hörku til að gefa sig í
þetta. En allt þetta hafði hún til
að bera. Það var skemmtilegt að
ferðast með tengdamóður. Hún
var bráðfyndin, sterkminnug,
þekkti öll örnefni og ýmsa atburði
tengda þeim.
Ekki var síður skemmtilegt að
ferðast með henni erlendis, en við
hjónin tókum hana nokkrum sinn-
um með okkur í slík ferðalög.
Ég get ekki lokið þessum línum
mínum án þess að minnast með
þakklæti dálæti hennar á börnum
okkar og þann einstæða vinskap
sem stöðugt jókst með árunum á
milli mín og hennar.
Blessuð sé minning hennar.
Tengdasonur
ÞJONUSTU AÐILAR
GM
GM
ÞJONUSTA
VERKSTÆÐI UM LAND ALLT SEM
ANNAST ÞJÓNUSTU FYRIR GM BÍLA
REYKJAVlK
AKRANESI
BORGARNESI
BÚÐARDAL
PATREKSFIRÐI
(SAFIRÐI
BLÖNDUÓSI
SAUÐÁRKRÓKI
ÓLAFSFIRÐI
AKUREYRI
HÚSAVlK
KÓPASKERI
ÞÓRSHÖFN
VOPNAFIRÐI
NESKAUPSTAÐ
ESKIFIRÐI
REYÐARFIRÐI
DJÚPAVOGI
HÖFN IHORNAFIRÐI
VlKlMÝRDAL
HVOLSVELLI
SELFOSSI
Véladeíld Sambandsins vill leggja
sitt af mörkum til þess að sumarleyfi
viðskiptavina sinna verði sem
ánægjulegast og birtir þvf þennan
handhæga leiðarvfsi til þess að létta
leitina að næsta GM þjónustuaðila.
Klippið leiðarvl sinn út og hafið hann f
hanskahólf inu þegar haldið er af stað.
Leitið óhikað til þjónustuaðila GM
varðandi viðgerðir, varahluti og
ráðgjöf.
Góða ferð
Sambandið Véladeild
Gæðaeftirlit með gæðavörum
jðtVÉIADIIID
WÓNUSTUMIOSTÖÐ
Höfðabakka 9 49 85539