Morgunblaðið - 19.08.1982, Side 15

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 19. ÁGÚST 198á
nokkrum áratugum spáðu menn
ugglausir langt inn í framtíðina.
Nú förum við ekki lengra en þang-
að sem margir þeir munu ná sem
miðaldra eru í dag. Lengra áræð-
um við ekki.
Ég minnti áðan á hinar síauknu
lífslíkur okkar vegna bættra
lífskjara og betri heilbrigðisþjón-
ustu. Samkvæmt upplýsingum frá
Hagstofu Islands má 67 ára ís-
lenskur karlmaður nú reikna með
að eiga 14,4 ár ólifuð en 67 ára
gömul kona 17,6 ár. Þetta er næst-
um jafnlangur tími og sá sem líð-
ur frá því við fæðumst og þangað
til við erum allt að því fullvaxta.
Og á þessu langa tímabili öldrun-
arára megum við flest gera ráð
fyrir að vera mjög sæmilega á
okkur komin andlega og líkam-
lega.
Fyrir okkur sem erum nú komin
á þetta æviskeið er lítið annað að
gera en að reyna að bjargast eftir
því sem best er unnt. En við þá
sem yngri eru að árum vil ég segja
þetta:
Lífshamingja á öll-
um aldursskeiöum
„Gerið ykkur fyrst og fremst
grein fyrir því að við erum búin að
taka upp nýja þjóðfélagshætti sem
eru gerbreyttir frá þeim sem tiðk-
uðust fyrir nokkrum áratugum.
Krafan um hamingju öllum til
handa á öllum æviskeiðum
mannsins á að vera ófrávíkjanleg.
Leiðir til fullnægingar á þeirri
kröfu verður að fara innan þeirra
takmarkana sem breyttir þjóðfé-
lagshættir setja okkur. Það er svo
tónlistarhátíðar verða svo haldnir
aftur i sal Hagaskólans og þá
munu m.a. slagverksmenn þenja
skinn og rjátla við alls kyns trédót
og málmgjöll af mikilli íþrótt og
fimi, en hátíðinni mun svo ljúka
með stórtónleikum í Háskólabíói,
þar sem flutt verða Sinfónían í C
eftir Stravinsky sem flutt var á
fyrstu tónleikunum, Lontano eftir
Ligeti og síðast eitt mesta tónverk
tuttugustu aldarinnar. Vorblót
eftir Stravinsky. Zukovsky-nám-
skeiðin eru framtak Tónlistarskól-
ans í Reykjavík og án efa með því
merkasta i starfi þeirrar stofnun-
ar, sem þó á ýmsu merkilegu af að
státa varðandi framgang tón-
menntar á íslandi sl. hálfa öld.
Námskeiðin hafa verið sótt af
erlendum námsmönnum enda eru
leiðbeinendur frægir kennarar og
listamenn, sem auk Zukofsky, eru
Edmund Fay, bandarískur áslátt-
armaður, Anthony Halstead horn-
leikari, sem auk þess að vera
fyrsti hornleikari í Ensku kamm-
ersveitinni er einnig píanóleikari
og tónskáld, og af „heimamönn-
um“ er svo til leiðsagnar Bernard
Wilkison, flautuleikari.
Undirritaður vill svo hvetja alla
sem unna góðri tónlist og vilja
vita framgang hennar sem mestan
hér á landi, að sinna kalli unga
fólksins.

ótrúlega stutt þangað til þið eruð
sjálf komin að ellimörkum að það
er afar óskynsamlegt fyrir ykkur
að búa ekki betur að ykkur sjálf-
um en þeirri kynslóð sem er nú að
kveðja. í kapphlaupinu við að
leggja traustan grundvöll þess
velferðarþjóðfélags sem þið búið
nú í hefur kynslóðinni sem er nú á
förum láðst að búa þannig í hag-
inn fyrir sig að hún geti átt
áhyggjulitla ellidaga. Þess vegna
fengu ekki inni nema 34 af þeim
340 sem sóttu um að fá rými hér á
Droplaugarstöðum. Þess vegna
bíða nú um 700 manns eftir íbúð-
um fyrir aldraða hér í Reykjavík
og þess vegna mun hér í Reykjavík
nú þörf á um 300 rúmum í hjúkr-
unarheimilum eða sjúkradeildum
fyrir aldraða. Látið þetta og allt
annað sem í dag er öldruðu fólki á
Islandi til ama verða ykkur viti til
varnaðar. Gleymið aldrei þeim
mörgu árum sem þið eigið að öll-
um líkindum ólifuð eftir 67 ára
aldur. Minnist þess einnig að á því
langa árabili getið þið notið mik-
illar lífshamingju, heilbrigði, lífs-
þróttar og lífsgleði. Hvert tímabil
mannsævinnar á í sér fólgna þá
hamingju sem því er eiginlegt,
barni og unglingi í leik og námi,
hinum fullorðna i dagsins önn og
þeim aldraða við þau störf sem
honum eru hugleikin meðan kraft-
ar endast, en að því loknu
áhyggjulaus hvíld."
Rökréttar ályktanir
Gerbyltingin í þjóðfélagshátt-
um okkar, breytingin frá hinu
gamla samfélagi bænda og fiski-
manna til hins stéttskipta og
margslungna nútímaþjóðfélags
hefur m.a. leitt til þess að þá
ábyrgð sem hvíldi fyrrum einkum
á herðum fjölskyldunnar verður
samfélagið allt nú að axla. Þessi
staðreynd er fyrir löngu almennt
viðurkennd að því er varðar fyrstu
æviárin og hún nær einnig til þess
að við teljum okkur öll réttilega
bera ábyrgð á því að allir eigi þess
kost að fá atvinnu við sitt hæfi á
manndómsárunum. En hingað til
höfum við brotið í blað þegar kom-
ið er að þriðja hluta æviskeiðs
okkar, einmitt þegar okkur er jafn
mikil nauðsyn á nærfærni og um-
önnun samfélagsins og börnum og
unglingum á fyrsta tímabili þess.
Og senn er til þess komið að við
gerum þetta öll gegn betri vitund.
Á undanförnum árum, og einkum
nú á ári aldraðra, erum við bráð-
um búin að tala og rita svo mikið
um hin alltof kröppu kjör alltof
margra aldraðra íslendinga, halda
svo margar ráðstefnur um þau, að
allir sem vilja vita hvar þörf er
úrbóta hafa fyrir löngu átt þess
kost að afla sér allrar þeirrar
þekkingar sem nauðsynleg er til
þess að geta þar af dregið rökrétt-
ar ályktanir.
Við vitum að aldrað fólk vill fá
að vera eins lengi á heimilum sín-
um og því er unnt. Við vitum að
það er öllum miklu hagkvæmara
að samfélagið veiti þá aðstoð sem
auðveldar þetta en að aldraðir
neyðist til ótímabærrar uppgjaf-
ar. Við vitum að verndaðar íbúðir
leysa oft mikinn vanda. Við vitum
að þegar ekki er lengur unnt að
vera á eigin heimilum hljóta dval-
arheimili að verða næsti eðlilegi
áfanginn og að þegar þeim sleppir
eiga hjúkrunarheimilin að taka
við. Við vitum þetta í rauninni
allt. Við þurfum bráðum ekki
fleiri ráðstefnur um öldrunarmál,
fleiri blaðagreinar, lengri ræður.
Sívaxandi vandi
En það er annað sem okkur
skortir. Við vitum ekki hvar við
eigum að finna fleira fólk til
starfa að skynsamlegum úrlausn-
um öldrunarmála. Við vitum ekki
hvar við finnum nýja athafna-
menn á borð við Gísla
Sigurbjörnsson og Pétur Sigurðs-
son. Við vitum ekki hvar við finn-
um fólk af hinni frábæru gerð for-
ystumanna félaganna níu í Kópa-
vogi sem sameinuðust þar um
byggingu hjúkrunarheimilis. Við
vitum enn ekki hvort unnt verði að
efla allar Rauða krossdeildir til
athafna í öldrunarmálum, fá sam-
stöðu um framkvæmdir milli allra
þeirra mörgu menningar- og líkn-
arfélaga sem hafa tekið úrlausnir
öldrunarmála á stefnuskrá sína.
Við vitum ekki hvenær unnt verð-
ur að efla sveitarfélög til nýrra
dáða, hvers félög aldraðra verða
megnug, t.d. hvort þeim tekst að
koma stjórnmálamönnum til að
draga rökréttar ályktanir þeirrar
einföldu staðreyndar að 18.582
ellilífeyrisþegar eru 18.582 kjós-
endur.
Um þetta vitum við ekki. Við
vitum það eitt að nú er orðin
miklu brýnni þörf athafna en
orða. Við vitum hve geigvænlega
margir þeir eru í dag sem þjást
óbærilega vegna þess að þeir eiga
engan sæmilegan samastað, enga
von um athvarf á dvalar- eða
hjúkrunarheimilum. Og við vitum
að þessi vandi er sívaxandi — ekki
einungis í hinu fámenna samfélagi
okkar heldur einnig með hinum
ört vaxandi fjölda aldraðra í
heimsbyggðinni allri, allra þeirra
sem enn eru ungir að árum en
renna óðfluga áfram áleiðis til
hinnar öldruðu sveitar allra jarð-
arbúa.
Að gefa til að eiga
Það yljar mér oft að hugsa til
fyrstu bernskuáranna og allra
þeirra öldruðu sem veittu mér
skjól og ástúð á æskuheimili mínu.
Og ég er þakklátur fyrir þann
munað að hafa fengið að lifa
fyrstu árin í samfélaginu við allt
þetta góða og gamla fólk. En þetta
eru minningar frá veröld sem var.
Heimur hinna ungu og öldnu er
allt annar í dag en hann var fyrir
nokkrum áratugum á sveitabæ
vestur á Snæfellsnesi. En þó sá
heimur sem við byggjum nú sé
gerbreyttur frá því sem hann var í
gær og þó að við skjálfum í skugga
helsprengju og horfum með skelf-
ingu fram til þeirrar miklu
mannfjölgunar sem ógnar nú allri
framtíð okkar þá er maðurinn
sjálfur þó enn samur við sig,
áreiðanlega hið innra óbreyttur
frá því sem hann var fyrir 11 öld-
um þegar menn stigu fyrst fæti á
það blessaða land sem við byggj-
um í dag. Þess vegna mun æskan
um alla framtíð verða þakklát
fyrir að mega halda í hlýja en lúna
hönd og gömlum jafnan gott að fá
að finna lítinn lófa.
Og auðvitað geta báðir gefið,
ellin æskunni og æskan ellinni.
Það er eitt af meginhlutverkum
okkar að auðvelda það ungum og
gömlum. Og auðvitað eiga þeir
báðir að gefa til þess að geta eign-
ast það sem er einhvers virði, því
að við eignumst í rauninni aldrei
neitt annað en það sem við gefum
af okkur sjálfum. Og engir kunna
betur að meta gjafir mikils ástrík-
is en gamalt fólk og lítil börn. Og
engum er meiri þörf mikils ástrík-
is en einmitt þeim. Og það eigum
við að gefa til þess að geta fengið
eitthvað varanlegt til að éiga.
GOLFPARKET
GERIR HEIMILIÐ GLÆSILEGT
Fyrirliggjandi gæðaparket frá Junkers og Tarkett
í öllum algengum gerðum
HÚSASMIÐJAN HF.
Súðarvogi 3-5, 104 Reykjavík, sími 84599