Morgunblaðið - 07.10.1982, Síða 16

16
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 7. OKTÓBER 1982-..

Vænir laxar, sc-m verið er að koma fyrir í frystigeymslu í Klakksvík.
Neðri hluti Leynaár, sem er bezta laxveiðiá Færeyja. Til vinstri má sjá
laxastiga.
Samvinna Færeyja og
Islands mikil nauðsvn
Pauli Ellefsen, lögmaður Færeyja:
Færeyingar veiða ekki íslenzkan lax
„l»AD hafa verið skipaðar nefndir í Færeyjum og íslandi til að ræða
og undirbúa samráð og samskipti landanna og munu þær halda fund
í næsta mánuði. l»á hefur Grænlendingum verið boðin áheyrnaraðild
að þessum fundi, en þeir munu hugsanlega koma alveg inn í mynd-
ina síðar. I»að er öllum löndunum mjög nauðsynlegt að efla samstarf
sín á milli, sérstaklega hvað varðar fiskveiðar,“ sagði Pauli Ellefsen,
lögmaður Færeyja, meðal annars, er blaðamaður Mbl. ræddi við
hann hér á landi um samstarf þjóðanna.
Veiðarnar við ísland hafa
komið okkur mjög vel
I hverju er fiskveiðisam-
vinna Islendinga og Færeyinga
helzt fólgin og hverjar gætu
orðið helztu breytingar þar á.
„Þar sem íslendingar hafa
gert sér grein fyrir þeim góðu
samskiptum, sem vera eiga á
milli bræðraþjóða, hafa þeir
einnig gert sér grein fyrir þörf
Færeyinga á því að geta stund-
að fiskveiðar utan fiskveiði-
lögsögu sinnar. Því hafa þeir
gert Færeyingum þann greiða
að láta þá fá kvóta af þorski og
öðrum botnfiski innan ís-
lenzku fiskveiðilögsögunnar.
Þetta hefur komið okkur Fær-
eyingum mjög vel á þeim erf-
iðu breytingatímum, sem við
höfum verið á síðan 1975. Það,
að við höfum misst veruleg
fiskiréttindi á Grænlandsmið-
um, hefur gert stöðu okkar
miklu erfiðari en ella.
Færeyjar, Grænland og
ísland gætu samein-
azt um nýtingu sam-
eiginlegra fískstofna
Væru menn bjartsýnir, gæt-
um við sjálfsagt hugsað okkur
að Grænlendingar, Islendingar
og Færeyingar legðu fiskimið
sín saman og opnuðu þau
hverjir fyrir öðrum, en það er
naumast raunsætt að hugsa
sér að svo geti orðið.
Það er ljóst að það finnast
fiskstofnar á miðunum sem
ganga á milli íslandsmiða og
Grænlands og sömuleiðis á
milli Islandsmiða og Færeyja.
Það er einnig ljóst að við gæt-
um haft samvinnu um nýtingu
slíkra fiskstofna, og er loðnan
á milli íslands, Grænlands og
Jan Mayen dæmi um það. Þá
er kolmunninn kannski ennþá
betra dæmi um slíkan fisk-
stofn, þar sem hann gengur
bæði austur og vestur fyrir Is-
land og Ijóst er, að hann finnst
alltaf á ákveðnum árstíma við
Færeyjar. Við Færeyingar, ís-
lendingar og Grænlendingar
gætum þá gert út stóran flota,
, sem fengi góðan ársafla af
þessum stofnum, þar sem bezt
væri að veiða þá á hverjum
árstíma. Hugsanlega gæti
loðnan við Vestur-Grænland
einnig komið inn í slíka mynd.
Þá er það Ijóst að vísinda-
menn telja, að sami karfa-
stofninn sé úti fyrir Austur-
Grænlandi, Islandi og Færeyj-
um og því væri það mjög eðli-
legt að löndin sameinuðust um
veiðar á þeim stofni. Þá er
einnig vel hugsanlegt að aðrar
djúphafstegundir væru sam-
eiginlegar löndunum þremur.
Þá er það fiskvinnusam-
Ijósmynd Mbl. Kmilía.
I»auli Ellefsen, lögmaður Færeyja.
vinna á öðrum grundvelli, sem
okkur þykir eðlileg, það er út-
flutningurinn. Eins og kunn-
ugt er selur Föroya Fiskasöla
afurðir sínar á Bandaríkja-
markað gegnum einn af ís-
lenzku sölusamtökunum. Það
mætti vel hugsa sér, að Græn-
lendingar hefðu áhuga á þátt-
töku í slíkri samvinnu. Þá gæt-
um við aukið samvinnu okkar
enn fremur til dæmis á salt-
fiskmarkaðinum. Hvað varðar
skreiðina, framleiða Færey-
ingar lítið af henni, en þar
mætti hugsa sér samvinnu ís-
lendinga og Grænlendinga.
Hvað varðar uppbyggingu,
breytingar og miðlun upplýs-
inga um fiskveiðar, fiskvinnslu
og fisksölu, er ekki vafi á að öll
þessi lönd hafa mikið að miðla
hvert öðru.“
Ekkert sem bendir
til þess að Færeyingar
veiði íslenzkan lax
Hvað með laxveiðar Færey-
inga, veiða þeir íslenzkan lax?
„Færeyingar veiða lax. Smá-
vegis er veitt í færeyskum ám
af laxi, sem annaðhvort hefur
verið sleppt þar eða lifir þar af
náttúrulegum ástæðum. Fær-
eyingar veiða einnig lax á haf-
svæðinu umhverfis eyjarnar.
Það hafa þeir gert lítillega í
mörg ár, en seinustu árin hef-
ur sú veiði farið talsvert vax-
andi. Því miður vitum við enn
of lítið um það hvaðan laxinn,
sem veiddur er við Færeyjar,
kemur, hve smár hann er þeg-
ar hann kemur á miðin og hve
stór hann er þegar hann fer
aftur af miðunum í árnar til
hrygningar. Við getum þó
byggt nokkuð á merkingartil-
raunum og þær benda sem
kunnugt er á, að stór hluti lax-
ins komi frá Noregi, eitthvað
frá Bretlandi og írlandi, nokk-
uð frá Svíþjóð og einstaka lax
frá Sovétríkjunum hefur fund-
izt. Ekkert bendir hinsvegar
til að íslenzkur lax sé veiddur
af Færeyingum.
Erum fúsir til vísinda-
legra kannana til að stað-
festa, hvort íslenzkur
lax veiðist við eyjarnar
Okkur er auðvitað kunnugt
um að íslendingar óttast, að
eitthvað af þeim laxi, sem við
veiðum sé íslenzkur. Við erum
fúsir til þess að hjálpa íslend-
ingum til aðJk staðfest hvort
svo sé eða ekki, en vísindalegar
kannanir hingað til hafa ekki
staðfest, að íslenzkur lax sé
veiddur við Færeyjar. Við höf-
um hvað eftir annað lýst því
yfir við íslenzk stjórnvöld, að
við viljum á allan hátt stuðla
að vísindalegum könnunum til
að komast til botns í málinu og
reynist svo að við veiðum
eitthvað af laxi af íslenzkum
uppruna, að við séum að sjálf-
sögðu þegar reiðubúnir að
hefja viðræður við Islendinga
um það, hvað okkur beri að
taka á okkur vegna þess.
Auk stjórnvalda annarra
landa hafa einkastofnanir,
óbundnar af stjórnvöldum
sýnt laxveiðunum áhuga og
kannað veiðarnar og ferðir
laxins. I vor fengum við heim-
sókn af tveimur slíkum stofn-
unum, Atlantic Salmon Trust í
Bretlandi og Atlantic Salmon
Foundation í Norður-Ameríku.
Þessir aðilar fengu aðgang að
allri vitneskju um laxveiðar
okkar og fengu að ferðast um
eyjarnar eins og þeir óskuðu.
Við höfum nýlega fengið
niðurstöður kannana þeirra og
þar kemur fram, að þeir geri
sér fyllilega grein fyrir þörf
Færeyinga fyrir ákveðinni
laxveiði á hafinu umhverfis
Færeyjar. Þeir viðurkenna
einnig að þar sem laxinn lifir
mikinn hluta lífs síns innan
færeysku fiskveiðilögsögunn-
ar, hafi Færeyingar fullan rétt
á því að veiða hluta hans.
Hugmyndir um lax-
veiðigjald til uppbygg-
ingar fiskræktunar
Þeir telja, að reglurnar um
færeysku laxveiðina séu nokk-
uð góðar, en telja að Færey-
ingar eigi allt of fáa fiskifræð-
inga og leggja til að önnur lönd
láti þeim fiskifræðinga í té til
að aðstoða við nánari kannanir
á laxinum. Þeir telja það góða
hugmynd, að Færeyingar leggi
gjald á laxveiðiskip sin og noti
það til uppbyggingar laxeld-
isstöðva og fiskræktunar og
benda á, að það sama beri öðr-
um löndum, sem leyfa laxveiði
í sjó, að gera. Þá telja þeir ekki
eðlilegt að hámarksafli sé að-
eins á laxveiði Færeyinga í sjó
svo ætti einnig að vera í ám og
við strendur eyjanna.
Vísindamenn okkar vinna
stöðugt að því innan Alþjóða-
hafrannsóknarstofnunarinnar
að leysa laxveiðimálið og við
vonum auðvitað að þeim auðn-
ist að finna áreiðanlegar tölur
um það hve mikla veiði laxinn
þolir, bæði meðan hann er
veiddur á hafinu og í ánum.
Að auki get ég bent á, að
staða okkar í laxveiðimálum er
mjög lík stöðu Grænlendinga,
en þó með því fráviki, að við
höfum ræktað lax sjálfir í
mjög mörgum ám og sleppt
laxaseiðum. Á þessu sviði eru
Grænlendingar ekki komnir
jafnlangt, en ég býst við að svo
verði."
Stefnum að fullri aðild
innan Norðurlandaráðs
Hvernig er staða Færeyja
innan Norðurlandaráðs?
„Petri-nefndin undir forsæti
dómsmálaráðherra Svía hefur
unnið að þessu máli með tilliti
til Færeyja, Grænlands og
Álandseyja. Samkvæmt tillög-
um hennar munu þessi lönd fá
tvo fulltrúa hvert innan sendi-
nefnda Danmerkur og Svíþjóð-
ar. Það bendir því ekkert til
þess, að við fáum fulla aðild á
næstunni, en með þessum til-
lögum fáum við betri tengsl
við ráðherranefndina og emb-
ættismannakerfið. Við munum
ábyggilega samþykkja þessar
tillögur, þó þær séu aðeins
áfangi á leiðinni til fullrar að-
ildar, sem við að sjálfsögðu
stefnOm að,“ sagði Pauíi EH-
efsen.