Morgunblaðið - 10.12.1982, Blaðsíða 13

En hér þarf meira að koma til.
Skólakerfið í heild sinni þarf að
sníða miklu frekar að þörfum at-
vinnulifsins en gert hefur verið.
Þar beinast augu mín fyrst og
fremst að Háskóla íslands. Ég tel
nokkra hættu vera á því að hann
sé að dragast aftur úr og fylgist
ekki með þróun tímans og svari
þar af leiðandi ekki þeim kröfum
sem atvinnulífið verður að gera til
slikrar stofnunar.
Það er áhyggjuefni hversu hátt
hlutfall háskólakandidata gerast
opinberir starfsmenn.
Ég tel að huga eigi að því, að
skipta námi í háskóladeildum í
þrep þannig að stúdentar eigi kost
á sérhæfingu á ákveðnum sviðum,
án þess að þurfa að stunda 5—6
ára háskólanám. 2ja ára nám í
markaðsmálum, gerð viðskipta-
samninga, tölvufræðum o.s.frv. á
að vera mögulegt.
Atvinnulífið vantar nú og í
framtíðinni fjölda sérfræðinga á
hinum fjölbreyttustu sviðum, en
það er að mínu mati sóun á verð-
mætum að halda dauðahaldi í þá
stefnu sem nú ríkir, að útskrifa
alla sem kandidata. Telur þú t.d.
þörf fyrir 1000—1500 viðskipta-
fræðinga með 5—6 ára nám að
baki til áhrifameiri stjórnunar-
starfa á næstu 10—12 árum?
Það er jafnvel svo komið að nú-
verandi deildaskipting Háskóla Is-
lands er að verða úrelt og e.t.v.
væri æskilegt að brjóta hana upp
með því markmiði að auka fjöl-
breytni menntunar í skólanum.
Eitt er víst, fulltrúar atvinnu-
iífsins þurfa að hefja umræður við
þá Háskólamenn um þessi mál.
3. Burt með einangrunarsjónarmiðin
í löggjöf og stjórnsýslu.
Ég sagði áðan, að ég saknaði
þess að sjá enga umfjöllun hjá þér
um þennan þátt mála. Hér held ég
að mikil nauðsyn sé til breytinga
tii að meginmarkmiðunum um
aukna utanríkisverslun verði náð.
Einangrunarsjónarmiðin eru
víða varin í íslenskri löggjöf og
verð ég hér að láta mér nægja að
stikla á stóru, því af mörgu er að
taka. Raunar skortir mig yfirsýn
til að gera þessum málum tæm-
andi skil.
Ég ætla að láta nægja hér að
benda á þrjá málaflokka sem ég
tel nauðsynlegt að breyta til
frjálsræðis ef árangur á að nást.
I. Gjaldeyrislöggjöfin.
Hér er að finna urmul ákvæða
sem beinlínis hindra eðlilega
markaðsstarfsemi á erlendum
mörkuðum, allt frá skatti á ferða-
mannagjaldeyri, sem leggst jafn-
framt á markaðskostnað útflytj-
enda, til ýmiss konar ákvæða um
takmarkanir á bankaviðskiptum
erlendis. Hér eru á ferðinni reglur
sem takmarka svigrúm útflytj-
enda til að hagnýta gjaldeyris-
tekjur sem þeir afla sér og þjóðfé-
laginu til hagsbóta, takmarkanir á
erlendum lántökum atvinnulífs-
ins, á meðan stjórnmálamenn láta
gamminn geisa í erlendum eyðslu-
slætti og margt fleira mætti hér
tina til. I hnotskurn eiga öll þessi
haftaákvæði í íslenskri gjaldeyr-
islöggjöf tvennt sameiginlegt:
a) að viðhalda einangruninni
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. DESEMBER 1982
13
b) að treysta einokun ríkisins í
gjaldeyrismálum.
II. Útflutningsleyfakernð.
Annar þáttur einangrunar- og
haftastefnunnar birtist í því út-
flutningsleyfakerfi sem hér er
haldið uppi.
í sinni verstu mynd birtist
framkvæmd þessara stefnu í
þeirri einokun sem kerfið tryggir
á útflutningi landbúnaðarafurða.
En kerfið hefur ýmsa aðra van-
kanta og skapar virka hættu á
stöðnun í útflutningsstarfsemi
þjóðarinnar. Mér þykir sem slík
stöðnun hafi einmitt gert vart við
sig í markaðsókn okkar á erlend-
um mörkuðum. Ég tel brýnt að
hverfa frá þessu kerfi og leyfa
sams konar frelsi til útflutnings,
einsog nú er til innflutnings.
Hið opinbera getur gætt heild-
arhagsmuna þjóðarinnar í þessum
efnum með virku eftirliti og hafi
því aðeins tök á að grípa inn í, að
útflytjendur tefli hagsmunum
heildarinnar í hættu með ábyrgð-
arlausri hegðan.
III. Skattamál.
Því verður ekki beinlínis haldið
fram með gildum rökum að
skattalögin hindri þessa útrás sem
þú talar um, en þó er þar að finna
ákvæði sem að virka til hindrunar
eins og t.d. ákvæðin um meðferð
arðs.
Einnig held ég að ákvæðin um
gengishagnað og tap miðað við nú-
verandi verðbólguástand séu ekki
erlendri starfsemi íslenskra fyrir-
tækja til framdráttar.
Hins vegar er ljóst, að auðvelt
er að beita skattalögum til að örva
þá starfsemi sem hér um ræðir og
það hafa margar þjóðir gert.
IV. Stjórn efnahagsmála.
Síðast en ekki síst kem ég að
þeim þætti sem er grundvallar-
forsenda þess að markmiðin um
stóreflingu utanríkisviðskipta ná-
ist. En hann er stöðugleiki í efna-
hagsmálum og traustur starfs-
grundvöllur atvinnufyrirtækja
sem gefur möguleika á því að
fyrirtækin geti hagnast á hagnýt-
ingu eigin hugkvæmni og skili
þjóðarbúinu hámarksarði.
Það þarf ekki að fara mörgum
orðum um það stjórnleysi sem ríkt
hefur í þessum efnum hér á landi
sl. 12 ár og þá óðaverðbólgu sem
leitt hefur af því. Eina undantekn-
ingin í þeim efnum er hluti af
stjórnartímabili ríkisstjórnar
Geirs Hallgrímssonar þegar al-
vöru tilraunir voru gerðar til að
ná tökum á verðbólgunni og koma
stjórn á efnahagsmálin, en þær
tilraunir voru brotnar niður af
verkalýðshreyfingunni eins og þú
manst glöggt.
Eitt hef ég aldrei skilið, þegar
rætt er um þennan áratug, en það
er hvöt Framsóknar að kenna
hann við sig og kalla Framsóknar-
áratuginn.
A ýmsu hefur gengið í efna-
hagsmálum á þessum áratug og
svo margar vitleysur gerðar, að ég
hélt að fátt væri eftir í þeim efn-
um, og þó ...
Ég held að aldrei hafi nokkurri
ríkisstjórn tekist jafn rösklega að
misnota þann stórkostlega efna-
hagsávinning, sem okkur féll í
skaut á sl. ári í kjölfar hækkunar
Bandaríkjadollars. Ég er þeirrar
skoðunar að efnahagsstefnan 1981
sé stærstu efnahagsafglöp sem
nokkur ríkisstjórn hér á landi hef-
ur framið og höfum við þó séð sitt
af hverju tagi. Þau mistök eru í
raun ástæða efnahagsvandans í
dag.
Nú í lok ársins 1982 eftir árið
1981, sem er mesta góðæri sem ís-
lendingum hefur fallið í skaut, eru
framleiðsluatvinnuvegirnir að
hrjrnja saman.
Utgerðin er komin að fótum
fram og forsvarsmenn hennar sjá
enga möguleika til áframhaldandi
reksturs nema til komi rekstrar-
styrkir.
Iðnaðurinn á í gífurlegum erfið-
leikum og lengi vel á þessu ári leit
út fyrir að tvær stórar iðngreinar,
fataiðnaður og húsgagna- og inn-
réttingaiðnaður, myndu falla sam-
an og ekki er útséð um það hvort
stór iðnfyrirtæki muni lifa af
efnahagsafglöpin.
Bréf þetta er orðið æði langt og
mál til komið að ljúka þessum
skrifum að sinni.
í lok þíns bréfs varpaðir þú
fram tveimur spurningum.
1. Er ekki hugsanlegt að við geti
tekið tímabil velviljaðs sam-
starfs um þjóðfélagslega hags-
muni í stað sinnuleysis og
bræðravíga?
Ég vil láta í ljós þá von að slíkt
geti tekist, en tæpast á ég von á að
það verði, fyrr en þjóðin hefur sett
einangrunarsinna í íslenskum
stjórnmálum til hliðar og gefur
þeim langt frí meðan hún vinnur
sig út úr þeim ógöngum sem við
nú erum í.
Loks spyrð þú — Er ekki tölu-
vert í húfi?
Jú, ég held að flestir sjái að í
húfi er efnahagslegt sjálfstæði
þessarar þjóðar. Við verðum að
ætla okkur það sjálfsagða mark að
borga upp á næstu árum erlendar
eyðsluskuldir okkar og skila þessu
landi í hendur börnum okkar
a.m.k. jafn góðu og við tókum við
því.
Seltjarnarnesi, 5. des. 1982,
Víglundur Þorsteinsson.
_____skriftar-
síminn er 8 30 33
Gjöfin sem gleður
er falleg grávara
Feldskerinn
Skólavörðustíg 18,
sími 10840.
Glæsilegt úrval
Belgísk gólfteppi og
teppamottur. Hagstætt verö.
GEÍsíPf
Félagi ()RÍ )
MATTHIASAR JOHANNESSEN
í þessari bók, Kélagi orð, eru greinar, samtiil og Ijóð frá jmsum
tímum sem höfundur hefur nú safnað saman í eina bók. Suint af
þessu efni hefur áður birst á prenti, en annað ekki. 1 bókinni eru
greinar um bókmennlir og stjórnmál, og in.a. áður óbirtar frásagnir
af sovésku andófsmönnunum Hrodskv, Rúkovskv og Rostropovits,
sem allir hafa komið hingað til lands, en eru heimsþekktir hver á sínu
sviði. Fjölmargir íslenskir og erlendir menningar- og stjórnmálamenn
koma við sögu í bókinni. Kaflaheitin gefa nokkra hugmynd um
verkið: Af mönnum og málefnum, l'ndir „smásjá hugans" (af
Buckminster Fuller), Rispur, Bréf til Gils (Guðmundssonar fyrrum
alþingismanns sem vöktu mikla athygli á sínum tíma), Andóf og
öryggi og Vetur á næstu grösum, en þar eru áður óbirt Ijóð Matthías-
ar sem tengjast efni Ivókarinnar með sérstökum hætti.
ÞJÓÐSAGA
ÞINGHOLTSSTRÆTI 27 — SÍMI 13510