Morgunblaðið - 04.01.1983, Blaðsíða 35

MORGUNBLAÐIÐ, ÞRIÐJUDAGUR 4. JANÚAR 1983
35
Jón Bjarni Sig-
urðsson — Minning
í dag, 4. janúar 1983, verður
jarðsettur frá Akraneskirkju Jón
Bjarni Sigurðsson.
Oft erum við minnt á hversu
stutt er á milli lífs og dauða. Svo
er nú, þegar við stöndum frammi
fyrir því að ungur, harðduglegur
maður er kallaður fyrirvaralaust
burtu frá stórri fjölskyldu og
áhugaverðu æfistarfi.
Jón Bjarni var fæddur 6. októ-
ber 1936. Foreldrar hans voru Sig-
urlín Jónsdóttir og Sigurður
Bjarnason frá Gneistavöllum á
Akranesi. Ungur að árum heillað-
ist Jón af sjómennsku, enda var
faðir hans kunnur vélstjóri á bát-
um frá Akranesi.
Það sem einkenndi störf Jóns
var, að hann var fastur í sessi og
trúr starfsmaður. Hann vann
lengst af hjá útgerð Haralds Böðv-
arssonar & co. hf. Hann var m.a.
skipverji á Böðvari AK, síðar skip-
stjóri á Reyni AK, stýrimaður hjá
þeirri kunnu aflakló, Garðari
Finnsyni á Höfrungi 3, og síðar á
sama skipi með Kristjáni Péturs-
syni, skipstjóra, en með Kristjáni
hefur hann nú unnið samfleytt í
12 ár. Nú síðustu árin sem stýri-
maður og skipstjóri á skuttogar-
anum Haraldi Böðvarssyni og hef-
ur hann unnið þar gifturík störf,
sem nú eru þökkuð af alhug.
Á aðfangadag jóla stýrði Jón til
hafnar á Akranesi úr síðustu
veiðiferð ársins og skyldu menn
halda jól með fjölskyldum sinum.
Skipsfélagar Jóns kvöddu hann,
þeir vissu ekki annað en hann
gengi heill til skógar. Hann var
ekki þeirrar gerðar, að hann hefði
hátt um eigin hagi. Á jóladag var
hann kallaður burt frá eiginkonu
og fjórum börnum. Eftirlifandi
eiginkona Jóns er Vilhelmína S.
Elísdóttir og börnin þeirra fjögur
eru: Gunnar Már, f. 5.12. 1960,
Guðlaugur Elís, f. 3.12. 1961, Sig-
urður Bjarni, f. 3.6. 1965 og Sigur-
lín, f. 27.11. 1967.
Það er augljóst að uppeldi þessa
myndarlega hóps hefur hvílt mik-
ið á Villu, en Jón var annálaður
heimilisfaðir, þegar hann gat því
við komið vegna starfs síns, og
hugsaði einstaklega vel um sitt
fólk og sína fjölskyldu, gerði allt
sem í hans valdi stóð til að þau
mættu hafa það sem best.
Þannig var Jón einnig gagnvart
störfum sínum til sjós, áhuginn sí-
vakandi og traustur í starfi og var
af lífi og sál í öllu því, sem hann
tók sér fyrir hendur. Það er því
erfitt að sætta sig við, að nú skuli
vera svo skyndilega komið að leið-
arlokum.
Kæra Villa, við sendum okkar
dýpstu samúðarkveðjur. Við vild-
um geta sent þér huggunarorð, en
það er Guð einn, sem gefur og tek-
ur, sem megnar að fylla upp það
tóm, sem nú er orðið.
Aldraðri móður og börnunum
fjórum sendum við okkar hlut-
tekningarkveðjur.
Við undirritaðir kveðjum Jón
með söknuði og innilegu þakklæti
fyrir samstarf liðinna ára.
F.h. skipsfélaga og útgerðar bv.
Haralds Böðvarssonar.
Kristján Pétursson,
Haraldur Sturlaugsson.
„\ arpar dauAinn Ijósi á lífirt.
Varpar lífið Ijósi á dauóann.“
(Árni Ibsen)
Hvers vegna er manni á miðjum
starfsaldri kippt burt frá konu,
börnum, skyldfólki og vinum?
Hann Jón er í landi, hve oft hafa
þessi orð verið sögð á heimilum
okkar, og hve tengd hafa þau verið
daglegu lífi, en skyndilega er
merking þeirra önnur, hann Jón er
kominn í land.
Á aðfangadag jóla sigldi hann
skipi sínu heilu í höfn, og jólin í
nánd, heima beið eiginkonan,
börnin hans og öldruð móðir.
Hvern hefði grunað að á jóladag
væri þessi góði drengur allur?
Jón Bjarni Sigurðsson var
fæddur á Akranesi 6. október
1936, sonur hjónanna Sigurlínar
Jónsdóttur og Sigurðar Bjarna-
sonar, Gneistavöllum. Fyrir rúm-
um 20 árum tengdumst við Jóni,
og nú þegar þetta ár líður í ald-
anna skaut hefði hann átt 21 árs
brúðkaupsafmæli. Hann kvæntist
Vilhelmínu Elísdóttur frá Nýhöfn
á Akranesi á gamlársdag árið 1961
og á Akranesi bjuggu þau allan
sinn búskap. Þau eignuðust 4
börn, Gunnar Má, vélvirki, 22 ára,
Guðlaugu Elísu, iðnnemi, 21 árs,
Sigurð Bjarna, 17 ára, og Sigur-
línu, 15 ára.
Jón var trygglyndur maður og
drengur góður og samband hans
við fjölskyldur okkar var eins og
best var á kosið, og öll okkar hugs-
un upp á Skaga tengdist því hvort
Jón væri í landi, og þegar það var
þá hafði hann samband, hringdi
eða kom og heimsótti okkur, og
skyldfólk Villu.
Að leiðarlokum viljum við
þakka Jóni alla tryggðina, kímn-
ina, og allar skemmtilegu stund-
irnar sem hann gaf okkur og börn-
um okkar.
Elsku Villa mín, við vonum að
algóður guð gefi þér og börnunum
og Línu ömmu styrk í þessari
þungu raun.
„Iljarta milt er þungt
eins oj> jöróin.
Oj» ilmþung
bíóur nýtekin gröf."
(ÁrniIbsen)
Addý og Heiðrún
Minning:
Jónína Hermanns-
dóttir frá Flateg
Eins og alkunna er, nýtur fólk
æði mislangrar gistidvalar hér á
„Hótel jörðu“. Og hitt mun eigi að
síður öllum andlegum lifendum
ljóst, að mjög skilur á milli við
brottför gesta frá þeim stað,
hvernig lífsreikningar standa við
uppgjör. í þeim efnum mætti
margur trúlega fagna því að út-
koman stæði á núlli, þrátt fyrir
mikinn fyrirgang og umsvif á
gististað og vegtyllur margar og
stórar. Aðrir, þó of fáir séu, skilja
eftir í umhverf sínu mismikið
magn verðmætra sjóða, sem
hvorki mölur né ryð fær grandað.
Þeir fjármunir felast einkum í því
að vinir og kunningjar hins brott-
farna dvalargests, þeir sem enn
um sinn standa eftir á ströndu
jarðlífsins, finna sig betur búna að
vitsmunum og víðsýni, auk fleiri
mannkosta, eftir samskipti sín við
þann sem kvaddur er við brottför.
Það sem hér er stiklað á varð
mér að áleitnu íhugunarefni við
fráfall heiðurskonunnar Jónínu
Hermannsdóttur frá Flatey á
Breiðafirði, en hún andaðist 19.
desember sl. Þá hafði gistidvöl
hennar staðið yfir i 93 ár og hálfu
betur.
Hún var fædd í Flatey 25. júní
árið 1889. Þar ól hún nær allan
sinn aldur og setti mikinn svip á
mannlíf þess staðar um alllangt
skeið.
Mjög gerist nú þunnskipað í
þeirri litríku fylkingu Breiðfirð-
inga, sem gerðu garðinn frægan á
fyrri hluta þessarar aldar með
sínu þróttmikla mannlífi og víð-
frægu rausn.
Jónína var dóttir Hermanns
Jónssonar skipstjóra og kaup-
manns í Flatey, og því systir Jens
heitins Hermannssonar sem gat
sér góðan orðstír sem kennari um
langt skeið og var auk þess all-
þekktur sem skáld og fræðimaður.
Faðir hennar kom mjög við sögu
sem farsæll skipstjóri og aflamað-
ur á sinni tíð. Og móður hennar,
Þorbjargar Jensdóttur, hef ég
heyrt getið sem mikillar sæmd-
arkonu í hvívetna. Sú ágæta kona
féll frá árið 1911 og mun Jónína þá
hafa tekið við búsforráðum hjá
föður sínum. Hélst sú skipan þar
til hún 1929 giftist miklum heið-
ursmanni, Friðriki Salómonssyni
— ættuðum úr Helgafellssveit.
Sjálf eignuðust þau ekki börn, en
ólu upp systurdóttur Jónínu,
Þorbjörgu Guðmundsdóttur, sem
varð eiginkona Arngríms Björns-
sonar læknis, er þjónaði lengst af í
Ólafsvíkurhéraði.
Það er ekki ofsögum sagt að
sambúð þeirra Jónínu og Friðriks
hafi verið með eindæmum góð, þar
sem gagnkvæm virðing og einlægt
traust skipaði öndvegi. Þau unnu
bæði sínu litla eylandi, og reyndu
eftir mætti að sporna gegn þeirri
öfugþróun er þar hefur orðið á síð-
ari tímum. En þar var við ramm-
an reip að draga.
Það hefur ýmislegt gerst í Flat-
ey á Breiðafirði gegnum tíðina.
Þar var eitt sinn nokkurt veldi og
velmegun mikil á mælikvarða síns
tíma. Nú er svo komið að þar er
engan veginn einsýnt að byggð
haldist til frambúðar.
Þótt þessi byggðaþróun eigi sér
hliðstæður á ýmsum stöðum
landsins, þá bendir sitthvað til að
á þessari perlu Breiðafjarðar hafi
meira farið úrskeiðis á seinni tím-
um en svokölluð eðlileg búsetu-
þróun geti réttlætt. Margar stað-
hæfingar og tilgátur um orsakir
þess hafa verið nefndar. Brott-
fluttum Flateyingum svíður í
sinni hvernig komið er í heima-
byggð þeirra. Heyrt hef ég ýmsa
þeirra ræða um orsakir þessa
ófarnaðar á málþingum innan átt-
hagafélaga Breiðfirðinga og
Barðstrendinga í Reykjavík og
færa fram ýmsar tilgátur og
rökstuddar ályktanir um hvernig
hefði mátt koma í veg fyrir að
svona færi. Jónína Hermannsdótt-
ir hafði líka sínar skýringar á því
hvers vegna fór sem fór með
byggðina í hennar fögru eyju. Hún
var að vísu sammála mörgu því
sem aðrir vísir menn héldu fram i
þeim efnum. En hún hafði greini-
lega kafað dýpra en almennt ger-
ist í leit sinni að orsökum þess að
eitt lítið samfélag verður fyrir
slíkum hrörnunarsjúkdómi að
leiðir til upplausnar og síðar
brottflutnings fólksins. Sú um-
fjöllun hennar og ályktun verður
ekki tíunduð í þessu greinarkorni,
þó slíkt innlegg í málið eigi vissu-
lega erindi til margra á þessum
tímum rótleysis og yfirborðs-
mennsku. Ef Guð lofar mun ég
síðar koma því merka sjónarmiði
hennar á framfæri í samræmi við
það sem við Jónína vorum ásátt
um, er það bar siðast á góma
okkar í millum.
Ég mun ævinlega telja það mér
til mikils vinnings og frama, þó
óverðskuldað sé, að hafa öðlast
sérstakan trúnað þessarar merku
konu. Náin kynni við hana hafa
veitt mér innsýn í þá persónugerð
sem í ölduróti lífsins stóð ætíð
traustum fótum á berggrunni
Fæddur 21. ágúst 1910
Dáinn 18. desember 1982
Nú er Helgi S. farinn heim eftir
lífsferðina. Hann átti góða og
starfsama æfi en ferðin var erfið
að leiðarlokum, þungbær veikindi
sem hann mætti með æðruleysi.
Hann var um áratuga skeið einn
af helstu forystumönnum skáta-
hreyfingarinnar, sem hann kynnt-
ist ungur. Helgi S. stofnaði árið
1938 skátafélagið Heiðarbúa í
Keflavík og stýrði því í um ald-
arfjórðung. Þá tók hann mikinn
þátt í leiðbeiningu foringjaefna
skátanna. Á því sviði var lang-
merkast framlag hans til þjálfun-
ar skátaforingja í Gilwell-skólan-
um að Úlfljótsvatni, þar sem fram
fer alþjóðleg foringjaþjálfun og
þátttakendur eru helstu frammá-
menn skátahreyfingarinnar á
hverjum tíma. Á þessum nám-
fornra dyggða, steig hvert spor
líðandi stundar með reisn og
myndugleika og leit lífríkum aug-
um til komandi tíma.
Snemma byrjaði Jónína að
starfa við verslun föður síns. Og
hún rak hana áfram að honum
látnum svo lengi sem heilsa leyfði.
Jónína var mikill kaupmaður á
sína vísu. Með fullri virðingu fyrir
öðrum er við þá iðju fást, hygg ég
að hún hafi verið sú manntegund
þeirrar stéttar, sem flestir við-
skiptavinir myndu á einu máli um
að væri ákjósanlegust í því starfi.
Áreiðanleika hennar og heiðarleg-
heit þurfti aldrei að draga í efa.
Og hún mat þess konar eiginleika
mikils í fari annarra.
Allt hátterni Jónínu Her-
mannsdóttur var stórt í sniðum og
hvergi unað við lágkúru eða lítil-
mótleika. Það er ekki ofsögum
sagt, þít stórt sé orðað, að hin víð-
kunna reisn hennar og höfðings-
lund hafi átt sér bakgrunn í þeirri
áráttu að auka sæmd sína sem
mest í heiðrun og tileinkun
mannlegra dyggða. Hún trúði ör-
ugglega á það mannlíf, sem gerir
kröfur til velsæmis í samskiptum
og bróðurlegrar umhyggju gagn-
vart náunganum. Henni var því
sjálfgefið að fara líknandi hönd-
um um hvert það mannlegt mein
er hún gat látið til sín taka. Og
gegnum hennar löngu lífstíð munu
líka margir hafa leitað ásjár hjá
henni í erfiðri sálarþröng á dap-
urlegum stundum. Ég fullyrði að
skeiðum að Úlfljótsvatni naut
Helgi S. sín, ótvíræðir lista-
mannshæfileikar voru nýttir til
fullnustu og hann var hin sífrjóa
uppspretta nýrra hugmynda og
hinn góði félagi sem bætti sam-
verkamenn sína með viðkynning-
unni. Þannig fengu ungir menn og
konur víðs vegar af landinu að
kynnast mannkostum hans, lífs-
reynslu og leiðtogahæfileikum,
smitast af áhuganum og undrast
hversu létt honum var um að rita
og flytja laust mál og bundið og ef
færi gafst var gripið til litanna og
myndverkið tók við. Oft hefur
skátahreyfingin notið þessara
hæfileika Helga S. og nægir að
nefna dagskrá sem hann annaðist
á hálfrar aldar afmæli skátastarfs
á Islandi á landsmóti skáta að
Þingvöllum árið 1962.
Samstarfsmenn í Gilwell-skól-
anum að Úlfljótsvatni kveðja
það hafi aldrei leitt til vonbrigða
er einstaklingar gerðu Jónínu að
trúnaðarvini í viðkvæmum og
vandasömum málum og leituðu
hjá henni halds og trausts. Hjá
henni mun jafnan hafa farið sam-
an ráðhollusta og hreinskilni, og
þá sjaldan verið litið einungis til
líðandi stundar. Um það efni tel ég
mig hafa nokkuð haldgóða vitn-
eskju.
Persónuleg kynni okkar Jónínu
hófust fyrst að marki þegar ég
kom til Flateyjar í lok sjötta ára-
tugarins til að annast ungdóms-
fræðslu þar. Að vísu hafði ég
margt um hana heyrt, sem og aðr-
ir Breiðfirðingar. En dvöl mín í
Flatey á heimili hennar og manns
hennar, Friðriks Salómonssonar, í
fjögur ár, var mér í senn mjög
lærdómsrík og ánægjuleg. Þegar
ég lít yfir liðna tíð, finnst mér að
ég hefði líklega síst viljað missa
þann kafla úr lífsreynslu minni.
Sumt fólk nær að þróa með sér
það víðfeðman hugarheim að hann
spannar út fyrir markalínur hins
áþreifanlega veruleika. Það skynj-
ar jafnan einhvern tilgang í flest-
um umsvifum lífsins og markar
sér stefnur í dagfari sínu með ein-
lægri yfirvegun og trú á guðlega
handleiðslu. í þeim heiðurshópi
var Jónína Hermannsdóttir frá
Flatey. Lífsstíll hennar var fagur
og fastmótaður og guðstrúin henni
traust og sönn.
Blessuð sé hennar minning.
Jakob G. Pétursson
Helga S. Jónsson með þakklæti
fyrir trausta samfylgd og þakka
fyrir hönd allra sem áttu leið að
Úlfljótsvatni er hans naut þar við.
Gilwell-skátar
Helgi S. Jónsson
Keflavík — Kveðja